0:00:07.293,0:00:12.090
Ponad 3000 lat temu pewien kwiat[br]zaczął pojawiać się jako lekarstwo

0:00:12.090,0:00:15.200
w tekstach medycznych starożytnego Egiptu.

0:00:15.200,0:00:16.960
Po drugiej stronie Morza Śródziemnego

0:00:16.960,0:00:21.920
starożytni Minojczycy odkryli, że można[br]użyć tej rośliny dla osiągnięcia ekstazy.

0:00:21.920,0:00:24.890
Obie starożytne cywilizacje[br]były na dobrym tropie.

0:00:24.890,0:00:28.370
Opium, ekstrakt z maku, o którym mowa,

0:00:28.370,0:00:32.240
może wywoływać przyjemność,[br]jak i redukować ból.

0:00:32.240,0:00:35.078
Mimo że opium jest używane od tamtej pory,

0:00:35.078,0:00:39.293
to dopiero w XIX wieku jeden z jego[br]głównych składników chemicznych,

0:00:39.293,0:00:44.083
morfina, został zidentyfikowany[br]i wyodrębniony na użytek medyczny.

0:00:44.083,0:00:48.300
Morfina, kodeina i inne substancje[br]wytwarzane bezpośrednio z maku

0:00:48.300,0:00:50.185
są nazywane opiatami.

0:00:50.185,0:00:55.386
W XX wieku firmy farmaceutyczne[br]stworzyły wiele syntetycznych substancji

0:00:55.386,0:00:57.126
podobnych do opiatów,

0:00:57.126,0:01:02.060
w tym heroinę, hydrokodon,[br]oksykodon i fentanyl.

0:01:02.060,0:01:04.820
Niezależnie czy syntetyczne,[br]czy pochodzące od opium,

0:01:04.820,0:01:08.581
związki te są nazywane opioidami.

0:01:08.581,0:01:12.101
Syntetyczne lub naturalne,[br]legalne lub zabronione,

0:01:12.101,0:01:17.548
opioidy skutecznie redukują ból, [br]jednak są również silnie uzależniające.

0:01:17.548,0:01:19.548
W latach 80. i 90.

0:01:19.548,0:01:24.711
koncerny farmaceutyczne zaczęły[br]intensywnie wprowadzać opioidy na rynek,

0:01:24.711,0:01:27.406
znacznie bagatelizując[br]ich uzależniający charakter

0:01:27.406,0:01:30.371
w środowisku medycznym i poza nim.

0:01:30.371,0:01:34.101
Liczba recept na opioidowe[br]leki przeciwbólowe znacznie wzrosła,

0:01:34.101,0:01:40.243
tak jak i liczba uzależnień od opioidów, [br]co rozpoczęło kryzys trwający do dzisiaj.

0:01:40.243,0:01:43.223
Żeby zrozumieć, dlaczego opioidy[br]są tak uzależniające,

0:01:43.223,0:01:48.048
należy prześledzić wpływ tych leków[br]na organizm ludzki już od pierwszej dawki

0:01:48.048,0:01:52.447
przez regularne zażywanie aż do odwyku.

0:01:53.111,0:01:55.871
Każdy z tych leków[br]nieznacznie różni się chemicznie,

0:01:55.871,0:01:58.864
ale wszystkie działają[br]na system opioidowy,

0:01:58.864,0:02:02.794
wiążąc się z receptorami[br]opioidowymi w mózgu.

0:02:02.794,0:02:07.645
Endorfiny łagodzą sygnały bólowe[br]przez wiązanie się z receptorami,

0:02:07.645,0:02:12.226
podczas gdy leki opioidowe[br]wiążą się o wiele mocniej i na dłużej,

0:02:12.226,0:02:17.478
dlatego mogą zniwelować[br]większy ból niż endorfiny.

0:02:17.478,0:02:20.450
Receptory opioidowe mogą[br]wpływać na wszystko,

0:02:20.450,0:02:22.940
od nastroju po zwykłe funkcje organizmu.

0:02:22.940,0:02:27.050
Także przez te funkcje,[br]siła i trwałość wiązania się opioidów

0:02:27.050,0:02:30.250
oznacza, że ich skutki[br]są wyraźniejsze i bardziej rozległe

0:02:30.250,0:02:34.070
niż naturalnych cząsteczek[br]sygnalizacyjnych organizmu.

0:02:34.070,0:02:38.825
Wiązanie się leku z receptorami[br]opioidowymi powoduje wydzielanie dopaminy,

0:02:38.825,0:02:44.105
która odpowiada za odczuwanie przyjemności[br]i może być odpowiedzialna za ekstazę,

0:02:44.105,0:02:46.630
charakterystyczną[br]fazę narkotyczną opioidów.

0:02:46.630,0:02:50.745
Jednocześnie opioidy redukują [br]wydzielanie noradrenaliny,

0:02:50.745,0:02:56.590
która wpływa na czujność, oddychanie,[br]trawienie i ciśnienie krwi.

0:02:56.590,0:02:59.830
Dawka terapeutyczna powoduje [br]spadek noradrenaliny,

0:02:59.830,0:03:03.366
co może wywołać skutki uboczne,[br]takie jak zaparcia.

0:03:03.366,0:03:07.774
W wyższych dawkach opioidy mogą[br]obniżyć puls i częstotliwość oddychania

0:03:07.774,0:03:11.964
do niebezpiecznego poziomu, powodując[br]utratę przytomności, a nawet śmierć.

0:03:13.684,0:03:18.038
Z czasem organizm zaczyna [br]wykształcać tolerancję na opioidy.

0:03:18.038,0:03:21.167
Może zmniejszyć liczbę[br]receptorów opioidowych

0:03:21.167,0:03:24.103
albo receptory mogą stać się mniej czułe.

0:03:24.103,0:03:29.031
Żeby doświadczyć tego samego co wcześniej[br]uwolnienia dopaminy i odczuwania nastroju,

0:03:29.031,0:03:32.381
potrzeba coraz większych dawek,

0:03:32.381,0:03:36.143
co prowadzi do uzależnienia[br]fizjologicznego i nawyku.

0:03:36.143,0:03:39.663
Gdy ludzie biorą więcej opioidów,[br]żeby zrekompensować tolerancję,

0:03:39.663,0:03:42.763
poziom noradrenaliny coraz bardziej spada,

0:03:42.763,0:03:46.303
co zaczyna wpływać[br]na podstawowe funkcje organizmu.

0:03:46.303,0:03:50.844
Ciało wytwarza wtedy[br]więcej receptorów noradrenaliny,

0:03:50.844,0:03:54.604
żeby wykryć jej mniejszą ilość.

0:03:54.604,0:03:57.213
Zwiększona wrażliwość na noradrenalinę

0:03:57.213,0:04:00.283
pozwala na normalne[br]funkcjonowanie organizmu,

0:04:00.283,0:04:05.289
ale żeby zachować nową równowagę,[br]uzależnia się on od opioidów.

0:04:05.289,0:04:10.454
Jeżeli ktoś fizycznie zależny[br]od opioidów nagle przestanie je brać,

0:04:10.454,0:04:12.524
zaburza tę równowagę.

0:04:12.524,0:04:17.258
Poziom noradrenaliny może wzrosnąć[br]w ciągu doby od odstawienia opioidów,

0:04:17.258,0:04:19.531
ale ciało potrzebuje[br]znacznie więcej czasu,

0:04:19.531,0:04:22.928
żeby pozbyć się dodatkowo wytworzonych[br]receptorów noradrenaliny.

0:04:22.928,0:04:24.848
Oznacza to okres czasu,

0:04:24.848,0:04:28.078
w którym ciało jest[br]nadwrażliwe na noradrenalinę,

0:04:28.078,0:04:31.338
co powoduje objawy odstawienia

0:04:31.338,0:04:35.368
obejmujące ból mięśni,[br]bóle brzucha, gorączkę i wymioty.

0:04:35.368,0:04:39.999
Nawet chwilowe objawy odstawienia[br]mogą być niesamowicie destruktywne.

0:04:39.999,0:04:43.799
Poważne przypadki mogą skutkować[br]ciężkimi dolegliwościami

0:04:43.799,0:04:46.688
trwającymi kilka dni, a nawet tygodni.

0:04:46.688,0:04:50.358
Ludzie uzależnieni od opioidów[br]niekoniecznie biorą leki,

0:04:50.358,0:04:54.328
żeby doznać ekstazy,[br]ale by uniknąć zachorowania.

0:04:54.328,0:04:58.148
Odstawiając leki, wielu ryzykuje[br]utratę zarobków, a nawet pracy

0:04:58.148,0:05:02.208
lub nie ma kto się nimi zająć[br]w tym okresie.

0:05:02.208,0:05:05.123
W przypadku powrotu do opioidów,

0:05:05.123,0:05:08.258
zwiększa się ryzyko przedawkowania,

0:05:08.258,0:05:12.258
bo standardowa dawka[br]stosowana przy podwyższonej tolerancji,

0:05:12.258,0:05:14.448
może być teraz śmiertelna.

0:05:14.448,0:05:18.368
Od 1980 roku liczba przypadkowych zgonów[br]spowodowanych przedawkowaniem opioidów

0:05:18.368,0:05:21.388
gwałtownie wzrosła w USA,

0:05:21.388,0:05:25.368
a uzależnienie od opioidów[br]wzrosło na całym świecie.

0:05:25.368,0:05:29.529
Pomimo regulacji recept na leki opioidowe,

0:05:29.529,0:05:32.899
przypadki przedawkowań[br]i uzależnień ciągle wzrastają,

0:05:32.899,0:05:35.639
zwłaszcza wśród młodych ludzi.

0:05:35.639,0:05:38.724
Wiele przypadków uzależnienia[br]odnotowano u ludzi w średnim wieku,

0:05:38.724,0:05:42.209
którzy uzależnili się[br]od przepisanych im leków

0:05:42.209,0:05:45.619
lub wykupionych z recept[br]znajomych i członków rodziny.

0:05:45.619,0:05:50.997
Obecnie młodzi ludzie często zaczynają[br]od zażywania leków na receptę,

0:05:50.997,0:05:55.204
a po czasie przerzucają się[br]na heroinę czy syntetyczne opioidy,

0:05:55.204,0:05:58.094
które są tańsze i łatwiejsze do zdobycia.

0:05:58.094,0:06:01.849
Co możemy zrobić w celu zmniejszenia[br]współczynnika uzależnień i przedawkowań

0:06:01.849,0:06:05.540
oprócz zaostrzenia regulacji[br]leków opioidowych?

0:06:05.540,0:06:10.425
Najlepszą obroną przed przedawkowaniem[br]jest obecnie lek nalokson,

0:06:10.425,0:06:15.101
który wiąże się z receptorami[br]opioidowymi, ale ich nie aktywuje.

0:06:15.101,0:06:18.151
Powstrzymuje inne opioidy[br]przed wiązaniem się z receptorami,

0:06:18.151,0:06:22.839
a nawet usuwa je z receptorów,[br]żeby zapobiec przedawkowaniu.

0:06:22.839,0:06:26.109
Uzależnienie od opioidów[br]rzadko występuje samodzielnie.

0:06:26.109,0:06:28.386
Zazwyczaj ludzie uzależnieni od opioidów

0:06:28.386,0:06:30.936
zmagają się również[br]z chorobami psychicznymi.

0:06:30.936,0:06:34.419
Pacjenci hospitalizowani i ambulatoryjni[br]mogą liczyć na programy leczenia,

0:06:34.419,0:06:38.266
które łączą lekarstwa,[br]usługi zdrowotne i psychoterapię.

0:06:38.266,0:06:41.026
Jednak w większości[br]są to bardzo drogie programy,

0:06:41.026,0:06:44.277
a na tańsze odpowiedniki[br]trzeba długo czekać.

0:06:44.277,0:06:48.667
Wymagają również całkowitej[br]detoksykacji z opioidów

0:06:48.667,0:06:50.927
przed rozpoczęciem leczenia.

0:06:50.927,0:06:55.167
Zarówno okres odstawienia,[br]jak i wielomiesięczny pobyt w ośrodku

0:06:55.167,0:07:00.752
jest niemożliwy dla ludzi[br]ryzykujących utratę pracy i domu.

0:07:00.752,0:07:04.732
Programy leczenia podtrzymującego[br]pokonują niektóre z tych przeszkód

0:07:04.732,0:07:08.022
i eliminują nadużywanie opioidów,[br]wykorzystując kombinację

0:07:08.022,0:07:10.987
lekarstw i terapii behawioralnej.

0:07:10.987,0:07:14.257
Programy te niwelują[br]objawy odstawienia lekarstw,

0:07:14.257,0:07:18.407
które w przeciwieństwie do heroiny[br]i innych leków opioidowych

0:07:18.407,0:07:23.552
wiążą się z receptorami opioidowymi[br]bez wpływu na psychikę.

0:07:23.552,0:07:25.532
Metadon i buprenorfina

0:07:25.532,0:07:29.101
są obecnie głównymi lekami stosowanymi[br]w opioidowym leczeniu podtrzymującym,

0:07:29.101,0:07:32.161
ale lekarze potrzebują specjalnego[br]pozwolenia, żeby je wypisać,

0:07:32.161,0:07:34.911
nawet jeśli do wypisania leków opioidowych

0:07:34.911,0:07:38.001
nie wymaga się[br]certyfikatu czy przeszkolenia.

0:07:38.001,0:07:40.201
Buprenorfina jest towarem deficytowym

0:07:40.201,0:07:43.481
z rosnącym popytem na czarnym rynku.

0:07:43.481,0:07:46.621
Jeszcze długa droga w walce[br]przeciw uzależnieniu opioidami,

0:07:46.621,0:07:50.581
ale posiadamy świetne środki[br]do wykorzystania w leczeniu.

0:07:50.581,0:07:55.040
Jeżeli ty lub ktoś, kogo znasz[br]walczycie z nałogiem opioidowym w USA,

0:07:55.040,0:07:57.490
Ministerstwo Zdrowia i Usług Społecznych

0:07:57.490,0:08:01.446
uruchomiło infolinię: 800 662 4357

0:08:02.446,0:08:07.596
i bazę danych ponad 14 000 placówek[br]zajmujących się uzależnieniami w USA:

0:08:07.596,0:08:12.476
www.hhs.gov/opioids