1
00:00:07,293 --> 00:00:12,090
Ponad 3000 lat temu pewien kwiat
zaczął pojawiać się jako lekarstwo

2
00:00:12,090 --> 00:00:15,200
w tekstach medycznych starożytnego Egiptu.

3
00:00:15,200 --> 00:00:16,960
Po drugiej stronie Morza Śródziemnego

4
00:00:16,960 --> 00:00:21,920
starożytni Minojczycy odkryli, że można
użyć tej rośliny dla osiągnięcia ekstazy.

5
00:00:21,920 --> 00:00:24,890
Obie starożytne cywilizacje
były na dobrym tropie.

6
00:00:24,890 --> 00:00:28,370
Opium, ekstrakt z maku, o którym mowa,

7
00:00:28,370 --> 00:00:32,240
może wywoływać przyjemność,
jak i redukować ból.

8
00:00:32,240 --> 00:00:35,078
Mimo że opium jest używane od tamtej pory,

9
00:00:35,078 --> 00:00:39,293
to dopiero w XIX wieku jeden z jego
głównych składników chemicznych,

10
00:00:39,293 --> 00:00:44,083
morfina, został zidentyfikowany
i wyodrębniony na użytek medyczny.

11
00:00:44,083 --> 00:00:48,300
Morfina, kodeina i inne substancje
wytwarzane bezpośrednio z maku

12
00:00:48,300 --> 00:00:50,185
są nazywane opiatami.

13
00:00:50,185 --> 00:00:55,386
W XX wieku firmy farmaceutyczne
stworzyły wiele syntetycznych substancji

14
00:00:55,386 --> 00:00:57,126
podobnych do opiatów,

15
00:00:57,126 --> 00:01:02,060
w tym heroinę, hydrokodon,
oksykodon i fentanyl.

16
00:01:02,060 --> 00:01:04,820
Niezależnie czy syntetyczne,
czy pochodzące od opium,

17
00:01:04,820 --> 00:01:08,581
związki te są nazywane opioidami.

18
00:01:08,581 --> 00:01:12,101
Syntetyczne lub naturalne,
legalne lub zabronione,

19
00:01:12,101 --> 00:01:17,548
opioidy skutecznie redukują ból, 
jednak są również silnie uzależniające.

20
00:01:17,548 --> 00:01:19,548
W latach 80. i 90.

21
00:01:19,548 --> 00:01:24,711
koncerny farmaceutyczne zaczęły
intensywnie wprowadzać opioidy na rynek,

22
00:01:24,711 --> 00:01:27,406
znacznie bagatelizując
ich uzależniający charakter

23
00:01:27,406 --> 00:01:30,371
w środowisku medycznym i poza nim.

24
00:01:30,371 --> 00:01:34,101
Liczba recept na opioidowe
leki przeciwbólowe znacznie wzrosła,

25
00:01:34,101 --> 00:01:40,243
tak jak i liczba uzależnień od opioidów, 
co rozpoczęło kryzys trwający do dzisiaj.

26
00:01:40,243 --> 00:01:43,223
Żeby zrozumieć, dlaczego opioidy
są tak uzależniające,

27
00:01:43,223 --> 00:01:48,048
należy prześledzić wpływ tych leków
na organizm ludzki już od pierwszej dawki

28
00:01:48,048 --> 00:01:52,447
przez regularne zażywanie aż do odwyku.

29
00:01:53,111 --> 00:01:55,871
Każdy z tych leków
nieznacznie różni się chemicznie,

30
00:01:55,871 --> 00:01:58,864
ale wszystkie działają
na system opioidowy,

31
00:01:58,864 --> 00:02:02,794
wiążąc się z receptorami
opioidowymi w mózgu.

32
00:02:02,794 --> 00:02:07,645
Endorfiny łagodzą sygnały bólowe
przez wiązanie się z receptorami,

33
00:02:07,645 --> 00:02:12,226
podczas gdy leki opioidowe
wiążą się o wiele mocniej i na dłużej,

34
00:02:12,226 --> 00:02:17,478
dlatego mogą zniwelować
większy ból niż endorfiny.

35
00:02:17,478 --> 00:02:20,450
Receptory opioidowe mogą
wpływać na wszystko,

36
00:02:20,450 --> 00:02:22,940
od nastroju po zwykłe funkcje organizmu.

37
00:02:22,940 --> 00:02:27,050
Także przez te funkcje,
siła i trwałość wiązania się opioidów

38
00:02:27,050 --> 00:02:30,250
oznacza, że ich skutki
są wyraźniejsze i bardziej rozległe

39
00:02:30,250 --> 00:02:34,070
niż naturalnych cząsteczek
sygnalizacyjnych organizmu.

40
00:02:34,070 --> 00:02:38,825
Wiązanie się leku z receptorami
opioidowymi powoduje wydzielanie dopaminy,

41
00:02:38,825 --> 00:02:44,105
która odpowiada za odczuwanie przyjemności
i może być odpowiedzialna za ekstazę,

42
00:02:44,105 --> 00:02:46,630
charakterystyczną
fazę narkotyczną opioidów.

43
00:02:46,630 --> 00:02:50,745
Jednocześnie opioidy redukują 
wydzielanie noradrenaliny,

44
00:02:50,745 --> 00:02:56,590
która wpływa na czujność, oddychanie,
trawienie i ciśnienie krwi.

45
00:02:56,590 --> 00:02:59,830
Dawka terapeutyczna powoduje 
spadek noradrenaliny,

46
00:02:59,830 --> 00:03:03,366
co może wywołać skutki uboczne,
takie jak zaparcia.

47
00:03:03,366 --> 00:03:07,774
W wyższych dawkach opioidy mogą
obniżyć puls i częstotliwość oddychania

48
00:03:07,774 --> 00:03:11,964
do niebezpiecznego poziomu, powodując
utratę przytomności, a nawet śmierć.

49
00:03:13,684 --> 00:03:18,038
Z czasem organizm zaczyna 
wykształcać tolerancję na opioidy.

50
00:03:18,038 --> 00:03:21,167
Może zmniejszyć liczbę
receptorów opioidowych

51
00:03:21,167 --> 00:03:24,103
albo receptory mogą stać się mniej czułe.

52
00:03:24,103 --> 00:03:29,031
Żeby doświadczyć tego samego co wcześniej
uwolnienia dopaminy i odczuwania nastroju,

53
00:03:29,031 --> 00:03:32,381
potrzeba coraz większych dawek,

54
00:03:32,381 --> 00:03:36,143
co prowadzi do uzależnienia
fizjologicznego i nawyku.

55
00:03:36,143 --> 00:03:39,663
Gdy ludzie biorą więcej opioidów,
żeby zrekompensować tolerancję,

56
00:03:39,663 --> 00:03:42,763
poziom noradrenaliny coraz bardziej spada,

57
00:03:42,763 --> 00:03:46,303
co zaczyna wpływać
na podstawowe funkcje organizmu.

58
00:03:46,303 --> 00:03:50,844
Ciało wytwarza wtedy
więcej receptorów noradrenaliny,

59
00:03:50,844 --> 00:03:54,604
żeby wykryć jej mniejszą ilość.

60
00:03:54,604 --> 00:03:57,213
Zwiększona wrażliwość na noradrenalinę

61
00:03:57,213 --> 00:04:00,283
pozwala na normalne
funkcjonowanie organizmu,

62
00:04:00,283 --> 00:04:05,289
ale żeby zachować nową równowagę,
uzależnia się on od opioidów.

63
00:04:05,289 --> 00:04:10,454
Jeżeli ktoś fizycznie zależny
od opioidów nagle przestanie je brać,

64
00:04:10,454 --> 00:04:12,524
zaburza tę równowagę.

65
00:04:12,524 --> 00:04:17,258
Poziom noradrenaliny może wzrosnąć
w ciągu doby od odstawienia opioidów,

66
00:04:17,258 --> 00:04:19,531
ale ciało potrzebuje
znacznie więcej czasu,

67
00:04:19,531 --> 00:04:22,928
żeby pozbyć się dodatkowo wytworzonych
receptorów noradrenaliny.

68
00:04:22,928 --> 00:04:24,848
Oznacza to okres czasu,

69
00:04:24,848 --> 00:04:28,078
w którym ciało jest
nadwrażliwe na noradrenalinę,

70
00:04:28,078 --> 00:04:31,338
co powoduje objawy odstawienia

71
00:04:31,338 --> 00:04:35,368
obejmujące ból mięśni,
bóle brzucha, gorączkę i wymioty.

72
00:04:35,368 --> 00:04:39,999
Nawet chwilowe objawy odstawienia
mogą być niesamowicie destruktywne.

73
00:04:39,999 --> 00:04:43,799
Poważne przypadki mogą skutkować
ciężkimi dolegliwościami

74
00:04:43,799 --> 00:04:46,688
trwającymi kilka dni, a nawet tygodni.

75
00:04:46,688 --> 00:04:50,358
Ludzie uzależnieni od opioidów
niekoniecznie biorą leki,

76
00:04:50,358 --> 00:04:54,328
żeby doznać ekstazy,
ale by uniknąć zachorowania.

77
00:04:54,328 --> 00:04:58,148
Odstawiając leki, wielu ryzykuje
utratę zarobków, a nawet pracy

78
00:04:58,148 --> 00:05:02,208
lub nie ma kto się nimi zająć
w tym okresie.

79
00:05:02,208 --> 00:05:05,123
W przypadku powrotu do opioidów,

80
00:05:05,123 --> 00:05:08,258
zwiększa się ryzyko przedawkowania,

81
00:05:08,258 --> 00:05:12,258
bo standardowa dawka
stosowana przy podwyższonej tolerancji,

82
00:05:12,258 --> 00:05:14,448
może być teraz śmiertelna.

83
00:05:14,448 --> 00:05:18,368
Od 1980 roku liczba przypadkowych zgonów
spowodowanych przedawkowaniem opioidów

84
00:05:18,368 --> 00:05:21,388
gwałtownie wzrosła w USA,

85
00:05:21,388 --> 00:05:25,368
a uzależnienie od opioidów
wzrosło na całym świecie.

86
00:05:25,368 --> 00:05:29,529
Pomimo regulacji recept na leki opioidowe,

87
00:05:29,529 --> 00:05:32,899
przypadki przedawkowań
i uzależnień ciągle wzrastają,

88
00:05:32,899 --> 00:05:35,639
zwłaszcza wśród młodych ludzi.

89
00:05:35,639 --> 00:05:38,724
Wiele przypadków uzależnienia
odnotowano u ludzi w średnim wieku,

90
00:05:38,724 --> 00:05:42,209
którzy uzależnili się
od przepisanych im leków

91
00:05:42,209 --> 00:05:45,619
lub wykupionych z recept
znajomych i członków rodziny.

92
00:05:45,619 --> 00:05:50,997
Obecnie młodzi ludzie często zaczynają
od zażywania leków na receptę,

93
00:05:50,997 --> 00:05:55,204
a po czasie przerzucają się
na heroinę czy syntetyczne opioidy,

94
00:05:55,204 --> 00:05:58,094
które są tańsze i łatwiejsze do zdobycia.

95
00:05:58,094 --> 00:06:01,849
Co możemy zrobić w celu zmniejszenia
współczynnika uzależnień i przedawkowań

96
00:06:01,849 --> 00:06:05,540
oprócz zaostrzenia regulacji
leków opioidowych?

97
00:06:05,540 --> 00:06:10,425
Najlepszą obroną przed przedawkowaniem
jest obecnie lek nalokson,

98
00:06:10,425 --> 00:06:15,101
który wiąże się z receptorami
opioidowymi, ale ich nie aktywuje.

99
00:06:15,101 --> 00:06:18,151
Powstrzymuje inne opioidy
przed wiązaniem się z receptorami,

100
00:06:18,151 --> 00:06:22,839
a nawet usuwa je z receptorów,
żeby zapobiec przedawkowaniu.

101
00:06:22,839 --> 00:06:26,109
Uzależnienie od opioidów
rzadko występuje samodzielnie.

102
00:06:26,109 --> 00:06:28,386
Zazwyczaj ludzie uzależnieni od opioidów

103
00:06:28,386 --> 00:06:30,936
zmagają się również
z chorobami psychicznymi.

104
00:06:30,936 --> 00:06:34,419
Pacjenci hospitalizowani i ambulatoryjni
mogą liczyć na programy leczenia,

105
00:06:34,419 --> 00:06:38,266
które łączą lekarstwa,
usługi zdrowotne i psychoterapię.

106
00:06:38,266 --> 00:06:41,026
Jednak w większości
są to bardzo drogie programy,

107
00:06:41,026 --> 00:06:44,277
a na tańsze odpowiedniki
trzeba długo czekać.

108
00:06:44,277 --> 00:06:48,667
Wymagają również całkowitej
detoksykacji z opioidów

109
00:06:48,667 --> 00:06:50,927
przed rozpoczęciem leczenia.

110
00:06:50,927 --> 00:06:55,167
Zarówno okres odstawienia,
jak i wielomiesięczny pobyt w ośrodku

111
00:06:55,167 --> 00:07:00,752
jest niemożliwy dla ludzi
ryzykujących utratę pracy i domu.

112
00:07:00,752 --> 00:07:04,732
Programy leczenia podtrzymującego
pokonują niektóre z tych przeszkód

113
00:07:04,732 --> 00:07:08,022
i eliminują nadużywanie opioidów,
wykorzystując kombinację

114
00:07:08,022 --> 00:07:10,987
lekarstw i terapii behawioralnej.

115
00:07:10,987 --> 00:07:14,257
Programy te niwelują
objawy odstawienia lekarstw,

116
00:07:14,257 --> 00:07:18,407
które w przeciwieństwie do heroiny
i innych leków opioidowych

117
00:07:18,407 --> 00:07:23,552
wiążą się z receptorami opioidowymi
bez wpływu na psychikę.

118
00:07:23,552 --> 00:07:25,532
Metadon i buprenorfina

119
00:07:25,532 --> 00:07:29,101
są obecnie głównymi lekami stosowanymi
w opioidowym leczeniu podtrzymującym,

120
00:07:29,101 --> 00:07:32,161
ale lekarze potrzebują specjalnego
pozwolenia, żeby je wypisać,

121
00:07:32,161 --> 00:07:34,911
nawet jeśli do wypisania leków opioidowych

122
00:07:34,911 --> 00:07:38,001
nie wymaga się
certyfikatu czy przeszkolenia.

123
00:07:38,001 --> 00:07:40,201
Buprenorfina jest towarem deficytowym

124
00:07:40,201 --> 00:07:43,481
z rosnącym popytem na czarnym rynku.

125
00:07:43,481 --> 00:07:46,621
Jeszcze długa droga w walce
przeciw uzależnieniu opioidami,

126
00:07:46,621 --> 00:07:50,581
ale posiadamy świetne środki
do wykorzystania w leczeniu.

127
00:07:50,581 --> 00:07:55,040
Jeżeli ty lub ktoś, kogo znasz
walczycie z nałogiem opioidowym w USA,

128
00:07:55,040 --> 00:07:57,490
Ministerstwo Zdrowia i Usług Społecznych

129
00:07:57,490 --> 00:08:01,446
uruchomiło infolinię: 800 662 4357

130
00:08:02,446 --> 00:08:07,596
i bazę danych ponad 14 000 placówek
zajmujących się uzależnieniami w USA:

131
00:08:07,596 --> 00:08:12,476
www.hhs.gov/opioids