WEBVTT

00:00:07.293 --> 00:00:12.090
Ponad 3000 lat temu pewien kwiat
zaczął pojawiać się jako lekarstwo

00:00:12.090 --> 00:00:15.200
w tekstach medycznych starożytnego Egiptu.

00:00:15.200 --> 00:00:16.960
Po drugiej stronie Morza Śródziemnego

00:00:16.960 --> 00:00:21.920
starożytni Minojczycy odkryli, że można
użyć tej rośliny dla osiągnięcia ekstazy.

00:00:21.920 --> 00:00:24.890
Obie starożytne cywilizacje
były na dobrym tropie.

00:00:24.890 --> 00:00:28.370
Opium, ekstrakt z maku, o którym mowa,

00:00:28.370 --> 00:00:32.240
może wywoływać przyjemność,
jak i redukować ból.

NOTE Paragraph

00:00:32.240 --> 00:00:35.078
Mimo że opium jest używane od tamtej pory,

00:00:35.078 --> 00:00:39.293
to dopiero w XIX wieku jeden z jego
głównych składników chemicznych,

00:00:39.293 --> 00:00:44.083
morfina, został zidentyfikowany
i wyodrębniony na użytek medyczny.

00:00:44.083 --> 00:00:48.300
Morfina, kodeina i inne substancje
wytwarzane bezpośrednio z maku

00:00:48.300 --> 00:00:50.185
są nazywane opiatami.

00:00:50.185 --> 00:00:55.386
W XX wieku firmy farmaceutyczne
stworzyły wiele syntetycznych substancji

00:00:55.386 --> 00:00:57.126
podobnych do opiatów,

00:00:57.126 --> 00:01:02.060
w tym heroinę, hydrokodon,
oksykodon i fentanyl.

00:01:02.060 --> 00:01:04.820
Niezależnie czy syntetyczne,
czy pochodzące od opium,

00:01:04.820 --> 00:01:08.581
związki te są nazywane opioidami.

00:01:08.581 --> 00:01:12.101
Syntetyczne lub naturalne,
legalne lub zabronione,

00:01:12.101 --> 00:01:17.548
opioidy skutecznie redukują ból, 
jednak są również silnie uzależniające.

00:01:17.548 --> 00:01:19.548
W latach 80. i 90.

00:01:19.548 --> 00:01:24.711
koncerny farmaceutyczne zaczęły
intensywnie wprowadzać opioidy na rynek,

00:01:24.711 --> 00:01:27.406
znacznie bagatelizując
ich uzależniający charakter

00:01:27.406 --> 00:01:30.371
w środowisku medycznym i poza nim.

00:01:30.371 --> 00:01:34.101
Liczba recept na opioidowe
leki przeciwbólowe znacznie wzrosła,

00:01:34.101 --> 00:01:40.243
tak jak i liczba uzależnień od opioidów, 
co rozpoczęło kryzys trwający do dzisiaj.

NOTE Paragraph

00:01:40.243 --> 00:01:43.223
Żeby zrozumieć, dlaczego opioidy
są tak uzależniające,

00:01:43.223 --> 00:01:48.048
należy prześledzić wpływ tych leków
na organizm ludzki już od pierwszej dawki

00:01:48.048 --> 00:01:52.447
przez regularne zażywanie aż do odwyku.

NOTE Paragraph

00:01:53.111 --> 00:01:55.871
Każdy z tych leków
nieznacznie różni się chemicznie,

00:01:55.871 --> 00:01:58.864
ale wszystkie działają
na system opioidowy,

00:01:58.864 --> 00:02:02.794
wiążąc się z receptorami
opioidowymi w mózgu.

00:02:02.794 --> 00:02:07.645
Endorfiny łagodzą sygnały bólowe
przez wiązanie się z receptorami,

00:02:07.645 --> 00:02:12.226
podczas gdy leki opioidowe
wiążą się o wiele mocniej i na dłużej,

00:02:12.226 --> 00:02:17.478
dlatego mogą zniwelować
większy ból niż endorfiny.

NOTE Paragraph

00:02:17.478 --> 00:02:20.450
Receptory opioidowe mogą
wpływać na wszystko,

00:02:20.450 --> 00:02:22.940
od nastroju po zwykłe funkcje organizmu.

00:02:22.940 --> 00:02:27.050
Także przez te funkcje,
siła i trwałość wiązania się opioidów

00:02:27.050 --> 00:02:30.250
oznacza, że ich skutki
są wyraźniejsze i bardziej rozległe

00:02:30.250 --> 00:02:34.070
niż naturalnych cząsteczek
sygnalizacyjnych organizmu.

NOTE Paragraph

00:02:34.070 --> 00:02:38.825
Wiązanie się leku z receptorami
opioidowymi powoduje wydzielanie dopaminy,

00:02:38.825 --> 00:02:44.105
która odpowiada za odczuwanie przyjemności
i może być odpowiedzialna za ekstazę,

00:02:44.105 --> 00:02:46.630
charakterystyczną
fazę narkotyczną opioidów.

00:02:46.630 --> 00:02:50.745
Jednocześnie opioidy redukują 
wydzielanie noradrenaliny,

00:02:50.745 --> 00:02:56.590
która wpływa na czujność, oddychanie,
trawienie i ciśnienie krwi.

00:02:56.590 --> 00:02:59.830
Dawka terapeutyczna powoduje 
spadek noradrenaliny,

00:02:59.830 --> 00:03:03.366
co może wywołać skutki uboczne,
takie jak zaparcia.

00:03:03.366 --> 00:03:07.774
W wyższych dawkach opioidy mogą
obniżyć puls i częstotliwość oddychania

00:03:07.774 --> 00:03:11.964
do niebezpiecznego poziomu, powodując
utratę przytomności, a nawet śmierć.

NOTE Paragraph

00:03:13.684 --> 00:03:18.038
Z czasem organizm zaczyna 
wykształcać tolerancję na opioidy.

00:03:18.038 --> 00:03:21.167
Może zmniejszyć liczbę
receptorów opioidowych

00:03:21.167 --> 00:03:24.103
albo receptory mogą stać się mniej czułe.

00:03:24.103 --> 00:03:29.031
Żeby doświadczyć tego samego co wcześniej
uwolnienia dopaminy i odczuwania nastroju,

00:03:29.031 --> 00:03:32.381
potrzeba coraz większych dawek,

00:03:32.381 --> 00:03:36.143
co prowadzi do uzależnienia
fizjologicznego i nawyku.

NOTE Paragraph

00:03:36.143 --> 00:03:39.663
Gdy ludzie biorą więcej opioidów,
żeby zrekompensować tolerancję,

00:03:39.663 --> 00:03:42.763
poziom noradrenaliny coraz bardziej spada,

00:03:42.763 --> 00:03:46.303
co zaczyna wpływać
na podstawowe funkcje organizmu.

00:03:46.303 --> 00:03:50.844
Ciało wytwarza wtedy
więcej receptorów noradrenaliny,

00:03:50.844 --> 00:03:54.604
żeby wykryć jej mniejszą ilość.

00:03:54.604 --> 00:03:57.213
Zwiększona wrażliwość na noradrenalinę

00:03:57.213 --> 00:04:00.283
pozwala na normalne
funkcjonowanie organizmu,

00:04:00.283 --> 00:04:05.289
ale żeby zachować nową równowagę,
uzależnia się on od opioidów.

NOTE Paragraph

00:04:05.289 --> 00:04:10.454
Jeżeli ktoś fizycznie zależny
od opioidów nagle przestanie je brać,

00:04:10.454 --> 00:04:12.524
zaburza tę równowagę.

00:04:12.524 --> 00:04:17.258
Poziom noradrenaliny może wzrosnąć
w ciągu doby od odstawienia opioidów,

00:04:17.258 --> 00:04:19.531
ale ciało potrzebuje
znacznie więcej czasu,

00:04:19.531 --> 00:04:22.928
żeby pozbyć się dodatkowo wytworzonych
receptorów noradrenaliny.

00:04:22.928 --> 00:04:24.848
Oznacza to okres czasu,

00:04:24.848 --> 00:04:28.078
w którym ciało jest
nadwrażliwe na noradrenalinę,

00:04:28.078 --> 00:04:31.338
co powoduje objawy odstawienia

00:04:31.338 --> 00:04:35.368
obejmujące ból mięśni,
bóle brzucha, gorączkę i wymioty.

NOTE Paragraph

00:04:35.368 --> 00:04:39.999
Nawet chwilowe objawy odstawienia
mogą być niesamowicie destruktywne.

00:04:39.999 --> 00:04:43.799
Poważne przypadki mogą skutkować
ciężkimi dolegliwościami

00:04:43.799 --> 00:04:46.688
trwającymi kilka dni, a nawet tygodni.

00:04:46.688 --> 00:04:50.358
Ludzie uzależnieni od opioidów
niekoniecznie biorą leki,

00:04:50.358 --> 00:04:54.328
żeby doznać ekstazy,
ale by uniknąć zachorowania.

00:04:54.328 --> 00:04:58.148
Odstawiając leki, wielu ryzykuje
utratę zarobków, a nawet pracy

00:04:58.148 --> 00:05:02.208
lub nie ma kto się nimi zająć
w tym okresie.

00:05:02.208 --> 00:05:05.123
W przypadku powrotu do opioidów,

00:05:05.123 --> 00:05:08.258
zwiększa się ryzyko przedawkowania,

00:05:08.258 --> 00:05:12.258
bo standardowa dawka
stosowana przy podwyższonej tolerancji,

00:05:12.258 --> 00:05:14.448
może być teraz śmiertelna.

NOTE Paragraph

00:05:14.448 --> 00:05:18.368
Od 1980 roku liczba przypadkowych zgonów
spowodowanych przedawkowaniem opioidów

00:05:18.368 --> 00:05:21.388
gwałtownie wzrosła w USA,

00:05:21.388 --> 00:05:25.368
a uzależnienie od opioidów
wzrosło na całym świecie.

00:05:25.368 --> 00:05:29.529
Pomimo regulacji recept na leki opioidowe,

00:05:29.529 --> 00:05:32.899
przypadki przedawkowań
i uzależnień ciągle wzrastają,

00:05:32.899 --> 00:05:35.639
zwłaszcza wśród młodych ludzi.

00:05:35.639 --> 00:05:38.724
Wiele przypadków uzależnienia
odnotowano u ludzi w średnim wieku,

00:05:38.724 --> 00:05:42.209
którzy uzależnili się
od przepisanych im leków

00:05:42.209 --> 00:05:45.619
lub wykupionych z recept
znajomych i członków rodziny.

00:05:45.619 --> 00:05:50.997
Obecnie młodzi ludzie często zaczynają
od zażywania leków na receptę,

00:05:50.997 --> 00:05:55.204
a po czasie przerzucają się
na heroinę czy syntetyczne opioidy,

00:05:55.204 --> 00:05:58.094
które są tańsze i łatwiejsze do zdobycia.

00:05:58.094 --> 00:06:01.849
Co możemy zrobić w celu zmniejszenia
współczynnika uzależnień i przedawkowań

00:06:01.849 --> 00:06:05.540
oprócz zaostrzenia regulacji
leków opioidowych?

NOTE Paragraph

00:06:05.540 --> 00:06:10.425
Najlepszą obroną przed przedawkowaniem
jest obecnie lek nalokson,

00:06:10.425 --> 00:06:15.101
który wiąże się z receptorami
opioidowymi, ale ich nie aktywuje.

00:06:15.101 --> 00:06:18.151
Powstrzymuje inne opioidy
przed wiązaniem się z receptorami,

00:06:18.151 --> 00:06:22.839
a nawet usuwa je z receptorów,
żeby zapobiec przedawkowaniu.

00:06:22.839 --> 00:06:26.109
Uzależnienie od opioidów
rzadko występuje samodzielnie.

00:06:26.109 --> 00:06:28.386
Zazwyczaj ludzie uzależnieni od opioidów

00:06:28.386 --> 00:06:30.936
zmagają się również
z chorobami psychicznymi.

00:06:30.936 --> 00:06:34.419
Pacjenci hospitalizowani i ambulatoryjni
mogą liczyć na programy leczenia,

00:06:34.419 --> 00:06:38.266
które łączą lekarstwa,
usługi zdrowotne i psychoterapię.

NOTE Paragraph

00:06:38.266 --> 00:06:41.026
Jednak w większości
są to bardzo drogie programy,

00:06:41.026 --> 00:06:44.277
a na tańsze odpowiedniki
trzeba długo czekać.

00:06:44.277 --> 00:06:48.667
Wymagają również całkowitej
detoksykacji z opioidów

00:06:48.667 --> 00:06:50.927
przed rozpoczęciem leczenia.

00:06:50.927 --> 00:06:55.167
Zarówno okres odstawienia,
jak i wielomiesięczny pobyt w ośrodku

00:06:55.167 --> 00:07:00.752
jest niemożliwy dla ludzi
ryzykujących utratę pracy i domu.

NOTE Paragraph

00:07:00.752 --> 00:07:04.732
Programy leczenia podtrzymującego
pokonują niektóre z tych przeszkód

00:07:04.732 --> 00:07:08.022
i eliminują nadużywanie opioidów,
wykorzystując kombinację

00:07:08.022 --> 00:07:10.987
lekarstw i terapii behawioralnej.

00:07:10.987 --> 00:07:14.257
Programy te niwelują
objawy odstawienia lekarstw,

00:07:14.257 --> 00:07:18.407
które w przeciwieństwie do heroiny
i innych leków opioidowych

00:07:18.407 --> 00:07:23.552
wiążą się z receptorami opioidowymi
bez wpływu na psychikę.

00:07:23.552 --> 00:07:25.532
Metadon i buprenorfina

00:07:25.532 --> 00:07:29.101
są obecnie głównymi lekami stosowanymi
w opioidowym leczeniu podtrzymującym,

00:07:29.101 --> 00:07:32.161
ale lekarze potrzebują specjalnego
pozwolenia, żeby je wypisać,

00:07:32.161 --> 00:07:34.911
nawet jeśli do wypisania leków opioidowych

00:07:34.911 --> 00:07:38.001
nie wymaga się
certyfikatu czy przeszkolenia.

00:07:38.001 --> 00:07:40.201
Buprenorfina jest towarem deficytowym

00:07:40.201 --> 00:07:43.481
z rosnącym popytem na czarnym rynku.

NOTE Paragraph

00:07:43.481 --> 00:07:46.621
Jeszcze długa droga w walce
przeciw uzależnieniu opioidami,

00:07:46.621 --> 00:07:50.581
ale posiadamy świetne środki
do wykorzystania w leczeniu.

00:07:50.581 --> 00:07:55.040
Jeżeli ty lub ktoś, kogo znasz
walczycie z nałogiem opioidowym w USA,

00:07:55.040 --> 00:07:57.490
Ministerstwo Zdrowia i Usług Społecznych

00:07:57.490 --> 00:08:01.446
uruchomiło infolinię: 800 662 4357

00:08:02.446 --> 00:08:07.596
i bazę danych ponad 14 000 placówek
zajmujących się uzależnieniami w USA:

00:08:07.596 --> 00:08:12.476
www.hhs.gov/opioids