[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:07.29,0:00:12.09,Default,,0000,0000,0000,,3 bin yıldan daha önce,\NAntik Mısır'daki tıbbi yazılarda
Dialogue: 0,0:00:12.09,0:00:15.20,Default,,0000,0000,0000,,bir çiçek çare olarak görünmeye başladı.
Dialogue: 0,0:00:15.20,0:00:17.78,Default,,0000,0000,0000,,Akdeniz boyunca Antik Girit Uygarlığı
Dialogue: 0,0:00:17.78,0:00:21.93,Default,,0000,0000,0000,,aynı bitkiyi sertliği için kullanmanın\Nyollarını muhtemelen buldular.
Dialogue: 0,0:00:21.93,0:00:24.87,Default,,0000,0000,0000,,Her iki antik medeniyet de\Nbir şeyden haberdardı -
Dialogue: 0,0:00:24.87,0:00:28.37,Default,,0000,0000,0000,,mevzubahis, haşhaş özünden\Nçıkarılan afyon,
Dialogue: 0,0:00:28.37,0:00:32.24,Default,,0000,0000,0000,,bu bitki haz almaya yol açıyor\Nhem de ağrıyı azaltıyor.
Dialogue: 0,0:00:32.24,0:00:35.08,Default,,0000,0000,0000,,Afyon o zamandan beri\Nkullanılıyor olsa da,
Dialogue: 0,0:00:35.08,0:00:39.29,Default,,0000,0000,0000,,kimyasal bileşiklerinden biri olan morfin,
Dialogue: 0,0:00:39.29,0:00:44.08,Default,,0000,0000,0000,,19. yüzyıla dek tespit edilmedi\Nve tıbbi kullanım için ayrılmadı.
Dialogue: 0,0:00:44.08,0:00:46.70,Default,,0000,0000,0000,,Morfin, kodein ve diğer içerikler
Dialogue: 0,0:00:46.70,0:00:50.18,Default,,0000,0000,0000,,doğrudan opiyatlar denen\Nhaşhaştan elde ediliyor.
Dialogue: 0,0:00:50.18,0:00:53.64,Default,,0000,0000,0000,,20. yüzyılda ilaç şirketleri\Nbu opiyatlara benzer olan
Dialogue: 0,0:00:53.64,0:00:57.13,Default,,0000,0000,0000,,çok sayıda sentetik içerikler ürettiler,
Dialogue: 0,0:00:57.13,0:01:02.06,Default,,0000,0000,0000,,bunlara eroin, hidrokodon,\Noksikodon ve fentanil de dahildi.
Dialogue: 0,0:01:02.06,0:01:04.82,Default,,0000,0000,0000,,Sentetik olsun\Nya da afyondan elde edilsin,
Dialogue: 0,0:01:04.82,0:01:08.58,Default,,0000,0000,0000,,bu bileşikler kitlesel olarak\Nopioidler diye bilinirler.
Dialogue: 0,0:01:08.58,0:01:12.91,Default,,0000,0000,0000,,Sentetik, doğal, yasal\Nya da yasa dışı olan opioid ilaçlar
Dialogue: 0,0:01:12.91,0:01:17.55,Default,,0000,0000,0000,,çok etkili ağrı kesicilerdir\Nfakat çok bağımlılık da yaparlar.
Dialogue: 0,0:01:17.55,0:01:19.55,Default,,0000,0000,0000,,1980'lerde ve 1990'larda ilaç şirketleri,
Dialogue: 0,0:01:19.55,0:01:23.42,Default,,0000,0000,0000,,opiyat ağrı kesicileri hırçın\Nbir şekilde pazarlamaya başladılar,
Dialogue: 0,0:01:23.42,0:01:26.64,Default,,0000,0000,0000,,o sırada bunların bağımlılık\Nyaratma potansiyellerini
Dialogue: 0,0:01:26.64,0:01:30.31,Default,,0000,0000,0000,,hem tıp camiasına hem de topluma\Netkin şekilde önemsiz gibi gösterdiler.
Dialogue: 0,0:01:30.31,0:01:34.10,Default,,0000,0000,0000,,Opioid ağrı kesici reçetelerinin\Nsayısı birdenbire yükseldi,
Dialogue: 0,0:01:34.10,0:01:36.44,Default,,0000,0000,0000,,böylece opiyat bağımlılık\Nvakaları da yükselerek
Dialogue: 0,0:01:36.44,0:01:40.24,Default,,0000,0000,0000,,bugün de devam eden\Nkrizin başlangıcı oldu.
Dialogue: 0,0:01:40.24,0:01:43.22,Default,,0000,0000,0000,,Opiyatların neden çok\Nbağımlılık yaptığı şöyle anlaşılabilir:
Dialogue: 0,0:01:43.22,0:01:45.73,Default,,0000,0000,0000,,İlk dozdan itibaren\Ntekrar eden kullanımlardan,
Dialogue: 0,0:01:45.73,0:01:48.45,Default,,0000,0000,0000,,uzun süre boyunca kullanımı\Nbırakmaya kadar
Dialogue: 0,0:01:48.45,0:01:53.11,Default,,0000,0000,0000,,bu maddelerin insan vücudunu nasıl\Netkilediğini takip etmede yardımcı oluyor.
Dialogue: 0,0:01:53.11,0:01:55.91,Default,,0000,0000,0000,,Bu maddelerin her birinin kimyası\Nbirbirinden çok az farklı
Dialogue: 0,0:01:55.91,0:01:59.82,Default,,0000,0000,0000,,fakat beyindeki\Nopioid reseptörlerine bağlanarak
Dialogue: 0,0:01:59.82,0:02:02.82,Default,,0000,0000,0000,,vücudun opioid sistemini etkilerler.
Dialogue: 0,0:02:02.82,0:02:05.98,Default,,0000,0000,0000,,Vücuttaki endorfin hormonları\Nbu reseptörlere bağlanarak
Dialogue: 0,0:02:05.98,0:02:07.81,Default,,0000,0000,0000,,ağrı sinyallerini azaltırlar
Dialogue: 0,0:02:07.81,0:02:12.23,Default,,0000,0000,0000,,ve opioid ilaçlar çok daha güçlü\Nve daha uzun süre bağlanırlar.
Dialogue: 0,0:02:12.23,0:02:14.73,Default,,0000,0000,0000,,Yani, opioid maddeler,\Nendorfinlere nazaran
Dialogue: 0,0:02:14.73,0:02:17.48,Default,,0000,0000,0000,,çok daha fazla şiddetli acıyı\Nkontrol edebilirler.
Dialogue: 0,0:02:17.48,0:02:19.27,Default,,0000,0000,0000,,Ayrıca opioid reseptörleri,
Dialogue: 0,0:02:19.27,0:02:22.94,Default,,0000,0000,0000,,ruh hâlinden normal vücut işleyişine\Nkadar her şeyi etkilerler.
Dialogue: 0,0:02:22.94,0:02:27.05,Default,,0000,0000,0000,,Bu işleyişlerle de opioidlerin\Nbağlanma güçleri ve dayanıklıkları,
Dialogue: 0,0:02:27.05,0:02:31.45,Default,,0000,0000,0000,,onların etkilerinin, vücudun doğal\Nsinyal moleküllerinin etkilerine nazaran
Dialogue: 0,0:02:31.45,0:02:34.07,Default,,0000,0000,0000,,daha bariz ve yaygın olduğunu ifade eder.
Dialogue: 0,0:02:34.07,0:02:36.46,Default,,0000,0000,0000,,Bir ilaç opioid reseptörlerine\Nbağlandığında
Dialogue: 0,0:02:36.46,0:02:38.82,Default,,0000,0000,0000,,dopamin salgılamasını tetikler,
Dialogue: 0,0:02:38.82,0:02:41.16,Default,,0000,0000,0000,,ki bu hormon haz hissine bağlıdır
Dialogue: 0,0:02:41.16,0:02:44.07,Default,,0000,0000,0000,,ve belki de yüksek opioid ile\Nkarakterize olan
Dialogue: 0,0:02:44.07,0:02:46.70,Default,,0000,0000,0000,,aşırı mutluluk hissinden sorumludur.
Dialogue: 0,0:02:46.70,0:02:50.74,Default,,0000,0000,0000,,Aynı zamanda opioidler noradrenalin\Nsalgılanmasını da baskılarlar;
Dialogue: 0,0:02:50.74,0:02:56.59,Default,,0000,0000,0000,,bu hormon da uyanıklığı, nefes almayı,\Nsindirimi ve kan basıncını etkiler.
Dialogue: 0,0:02:56.59,0:03:00.92,Default,,0000,0000,0000,,Bir terapötik doz, kabızlık gibi\Nyan etkilere yol açarak
Dialogue: 0,0:03:00.92,0:03:03.37,Default,,0000,0000,0000,,noradrenalini yeterince düşürür.
Dialogue: 0,0:03:03.37,0:03:06.74,Default,,0000,0000,0000,,Daha yüksek dozlarda,\Nopioidler kalp ve nefes hızını
Dialogue: 0,0:03:06.74,0:03:09.18,Default,,0000,0000,0000,,tehlikeli seviyelere kadar düşürebilir,
Dialogue: 0,0:03:09.18,0:03:12.11,Default,,0000,0000,0000,,ki bu bilinç kaybına hatta\Nölüme bile yol açabilir.
Dialogue: 0,0:03:13.68,0:03:18.04,Default,,0000,0000,0000,,Vücut zamanla opiodlere karşı\Ntolerans geliştirmeye başlar.
Dialogue: 0,0:03:18.04,0:03:21.17,Default,,0000,0000,0000,,Bu, opioid reseptörlerinin\Nsayısını azaltabilir
Dialogue: 0,0:03:21.17,0:03:24.10,Default,,0000,0000,0000,,ya da reseptörler daha az\Nduyarlı hale gelebilir.
Dialogue: 0,0:03:24.10,0:03:26.24,Default,,0000,0000,0000,,Aynı dopamin salgısıyla karşılaşmak için
Dialogue: 0,0:03:26.24,0:03:29.03,Default,,0000,0000,0000,,ve önceki gibi ruh halleriyle\Nsonuçlandırmak için
Dialogue: 0,0:03:29.03,0:03:32.38,Default,,0000,0000,0000,,insanlar çok daha fazla\Ndoz almak zorundadır -
Dialogue: 0,0:03:32.38,0:03:36.14,Default,,0000,0000,0000,,bu, fiziksel bağımlılığa\Nyol açan bir döngüdür.
Dialogue: 0,0:03:36.14,0:03:39.66,Default,,0000,0000,0000,,İnsanlar toleransı dengelemek için\Ndaha fazla opioid aldıkça,
Dialogue: 0,0:03:39.66,0:03:42.76,Default,,0000,0000,0000,,noradrenalin seviyeleri\No kadar çok azalır ki
Dialogue: 0,0:03:42.76,0:03:46.30,Default,,0000,0000,0000,,temel vücut işleyişini etkileyebilir.
Dialogue: 0,0:03:46.30,0:03:50.84,Default,,0000,0000,0000,,Vücut, noradrenalin reseptörlerini\Nartırarak durumu dengeler,
Dialogue: 0,0:03:50.84,0:03:54.60,Default,,0000,0000,0000,,böylece çok daha küçük miktardaki\Nnoradrenalini tespit edebilir.
Dialogue: 0,0:03:54.60,0:03:57.21,Default,,0000,0000,0000,,Noradrenaline yönelik artan bu hassasiyet,
Dialogue: 0,0:03:57.21,0:04:00.28,Default,,0000,0000,0000,,vücudun normal işleyişine olanak tanır -
Dialogue: 0,0:04:00.28,0:04:05.29,Default,,0000,0000,0000,,oysa, vücut yeni dengeyi sürdürmek için\Nopioidlere bağımlı hale gelir.
Dialogue: 0,0:04:05.29,0:04:08.45,Default,,0000,0000,0000,,Opioidlere fiziksel olarak\Nbağımlı olan bir kişi,
Dialogue: 0,0:04:08.45,0:04:10.45,Default,,0000,0000,0000,,bu ilacı almayı aniden bırakırsa
Dialogue: 0,0:04:10.45,0:04:12.52,Default,,0000,0000,0000,,bu denge bozulur.
Dialogue: 0,0:04:12.52,0:04:13.96,Default,,0000,0000,0000,,Noradrenalin seviyeleri,
Dialogue: 0,0:04:13.96,0:04:17.26,Default,,0000,0000,0000,,opioid kullanımını bırakmanın\Nakabinde bir gün içinde artabilir.
Dialogue: 0,0:04:17.26,0:04:21.15,Default,,0000,0000,0000,,Fakat vücudun bütün bu ekstra\Nnoradrenalin reseptörlerini savuşturması
Dialogue: 0,0:04:21.15,0:04:22.93,Default,,0000,0000,0000,,çok daha uzun zaman alır.
Dialogue: 0,0:04:22.93,0:04:25.79,Default,,0000,0000,0000,,Bu da, vücut noradrenaline\Nkarşı çok duyarlı olduğunda
Dialogue: 0,0:04:25.79,0:04:28.08,Default,,0000,0000,0000,,bir zaman dilimi olduğu anlamına gelir.
Dialogue: 0,0:04:28.08,0:04:31.34,Default,,0000,0000,0000,,Bu aşırı duyarlılık yoksunluk\Nsemptomlarına yol açar;
Dialogue: 0,0:04:31.34,0:04:35.37,Default,,0000,0000,0000,,bu semptomlara kas ağrıları,\Nkarın ağrıları, ateş ve kusma da dahildir.
Dialogue: 0,0:04:35.37,0:04:37.09,Default,,0000,0000,0000,,Geçici olsa da opioid yoksunluğu
Dialogue: 0,0:04:37.09,0:04:39.100,Default,,0000,0000,0000,,insanı inanılmaz derecede\Nelden ayaktan düşürebilir.
Dialogue: 0,0:04:39.100,0:04:43.80,Default,,0000,0000,0000,,Ciddi vakalarda, yoksun kalan kişi
Dialogue: 0,0:04:43.80,0:04:46.69,Default,,0000,0000,0000,,günlerce hatta haftalarca\Nölümcül hasta olabilir.
Dialogue: 0,0:04:46.69,0:04:50.36,Default,,0000,0000,0000,,Opioide bağımlı olan\Ninsanlar sarhoş olmak için
Dialogue: 0,0:04:50.36,0:04:54.33,Default,,0000,0000,0000,,ille de uyuşturucu madde kullanmazlar\Nfakat kusmaktan kaçınmak için kullanırlar.
Dialogue: 0,0:04:54.33,0:04:58.65,Default,,0000,0000,0000,,Yoksunluk sırasında birçok kişi maaşlarını\Nhatta işlerini yitirme riskine girerler
Dialogue: 0,0:04:58.65,0:05:02.21,Default,,0000,0000,0000,,ya da yoksunluk sırasında onlarla\Nilgilenecek kimse olmayabilir.
Dialogue: 0,0:05:02.21,0:05:05.12,Default,,0000,0000,0000,,Bir kişi daha sonra opioid\Nkullanmaya tekrardan başlarsa
Dialogue: 0,0:05:05.12,0:05:08.26,Default,,0000,0000,0000,,özellikle aşırı doz riski çok yüksektir
Dialogue: 0,0:05:08.26,0:05:12.26,Default,,0000,0000,0000,,çünkü bu kişilerin toleransları\Nyüksekken standart olan doz
Dialogue: 0,0:05:12.26,0:05:14.45,Default,,0000,0000,0000,,o an ölümcül olabilir.
Dialogue: 0,0:05:14.45,0:05:18.37,Default,,0000,0000,0000,,1980'den beri, aşırı doz opioid\Nkaynaklı kazara ölümler
Dialogue: 0,0:05:18.37,0:05:21.39,Default,,0000,0000,0000,,ABD'de katlanarak arttı
Dialogue: 0,0:05:21.39,0:05:25.37,Default,,0000,0000,0000,,ve opiyat bağımlılıkları\Ndünya çapında da patlama yaptı.
Dialogue: 0,0:05:25.37,0:05:29.53,Default,,0000,0000,0000,,Opioid ağrı kesici reçeteleri\Nsıkı sıkıya düzenlenirken
Dialogue: 0,0:05:29.53,0:05:32.90,Default,,0000,0000,0000,,aşırı doz ve bağımlılık vakaları
Dialogue: 0,0:05:32.90,0:05:35.64,Default,,0000,0000,0000,,özelllikle gençler arasında hâlâ artıyor.
Dialogue: 0,0:05:35.64,0:05:38.72,Default,,0000,0000,0000,,Birçok eski bağımlılık vakaları\Norta yaştaki kişilerde vardı,
Dialogue: 0,0:05:38.72,0:05:42.21,Default,,0000,0000,0000,,bu kişiler onlara reçete edilen\Nağrı kesicilere bağımlı olmuşlardı
Dialogue: 0,0:05:42.21,0:05:45.62,Default,,0000,0000,0000,,ya da reçete yazılan arkadaşlarından\Nve ailelerinden bunları almışlardı.
Dialogue: 0,0:05:45.62,0:05:50.100,Default,,0000,0000,0000,,Bugün, genç kişilere de opioid maddeler\Nsıklıkla böyle reçete ediliyor
Dialogue: 0,0:05:50.100,0:05:54.06,Default,,0000,0000,0000,,fakat daha ucuz olan\Nve temini daha kolay olan
Dialogue: 0,0:05:54.06,0:05:58.09,Default,,0000,0000,0000,,eroin ya da yasa dışı sentetik\Nopioidlere devam edilebiliyor.
Dialogue: 0,0:05:58.09,0:06:00.95,Default,,0000,0000,0000,,Opioid ağrı kesicilerin daha sıkı\Ndüzenlemelerinin ötesinde,
Dialogue: 0,0:06:00.95,0:06:05.54,Default,,0000,0000,0000,,artan bağımlılık ve aşırı doz oranlarını\Ntersine çevirmek için ne yapabiliriz?
Dialogue: 0,0:06:05.54,0:06:10.42,Default,,0000,0000,0000,,Nalokson adındaki ilaç şu anda\Naşırı doza karşı en iyi savunmamız.
Dialogue: 0,0:06:10.42,0:06:15.10,Default,,0000,0000,0000,,Nalokson, opioid reseptörlerine bağlanıyor\Nfakat onları aktive etmiyor.
Dialogue: 0,0:06:15.10,0:06:18.15,Default,,0000,0000,0000,,Diğer opioidlerin, reseptörlere\Nbağlanmasını engelliyor,
Dialogue: 0,0:06:18.15,0:06:22.84,Default,,0000,0000,0000,,hatta aşırı dozu tersine çevirmek için\Nonları reseptörlerden temizliyor.
Dialogue: 0,0:06:22.84,0:06:26.11,Default,,0000,0000,0000,,Opiyat bağımlılığı nadiren\Nözerk bir hastalıktır;
Dialogue: 0,0:06:26.11,0:06:28.15,Default,,0000,0000,0000,,ayrıca opiyat bağımlılığı olan insanlar
Dialogue: 0,0:06:28.15,0:06:30.94,Default,,0000,0000,0000,,ruh sağlığı bozukluğuyla\Nsıklıkla mücadele ederler.
Dialogue: 0,0:06:30.94,0:06:34.30,Default,,0000,0000,0000,,Hem yatan hasta hem de ayakta\Ntedavi edilen hasta programları vardır,
Dialogue: 0,0:06:34.30,0:06:36.65,Default,,0000,0000,0000,,bu programlar ilaç tedavisi,\Nsağlık hizmetleri
Dialogue: 0,0:06:36.65,0:06:38.45,Default,,0000,0000,0000,,ve psikoterapiyi bir araya getirir.
Dialogue: 0,0:06:38.45,0:06:41.03,Default,,0000,0000,0000,,Fakat bu programların çoğu çok pahalıdır
Dialogue: 0,0:06:41.03,0:06:44.28,Default,,0000,0000,0000,,ve daha ekonomik seçeneklerin de\Nuzun bekleme listeleri olabilir.
Dialogue: 0,0:06:44.28,0:06:46.83,Default,,0000,0000,0000,,Bunlar ayrıca tedaviye başlamadan önce
Dialogue: 0,0:06:46.83,0:06:50.93,Default,,0000,0000,0000,,opioidlerden eksiksiz bir\Ndetoksifikasyon gerektirir.
Dialogue: 0,0:06:50.93,0:06:55.17,Default,,0000,0000,0000,,Hem yoksunluk dönemi\Nhem de bir tesiste aylar süren yatış
Dialogue: 0,0:06:55.17,0:06:57.15,Default,,0000,0000,0000,,işlerini kaybetme riskinde olan
Dialogue: 0,0:06:57.15,0:07:00.75,Default,,0000,0000,0000,,ve bu süre içinde konaklayan\Ninsanlar için imkânsız olabilir.
Dialogue: 0,0:07:00.75,0:07:04.73,Default,,0000,0000,0000,,Opioid bakım programları bu engellerin\Nbazılarına değinme amacındadır
Dialogue: 0,0:07:04.73,0:07:06.31,Default,,0000,0000,0000,,ve aşırı kullanılan opioidi,
Dialogue: 0,0:07:06.31,0:07:10.99,Default,,0000,0000,0000,,ilaç tedavisi ve davranış terapisi\Nkombinasyonuyla elimine eder.
Dialogue: 0,0:07:10.99,0:07:14.26,Default,,0000,0000,0000,,Bu programlar yoksunluk\Nsemptomlarını ilaçlarla engellerler,
Dialogue: 0,0:07:14.26,0:07:17.26,Default,,0000,0000,0000,,bu ilaçlar opioid\Nreseptörlerine bağlanırlar
Dialogue: 0,0:07:17.26,0:07:19.70,Default,,0000,0000,0000,,fakat ilaçlarda, ağrı kesicilerin, eroinin
Dialogue: 0,0:07:19.70,0:07:23.55,Default,,0000,0000,0000,,ve genellikle aşırı kullanılan diğer\Nopioidlerin psikoaktif etkileri yoktur.
Dialogue: 0,0:07:23.55,0:07:25.53,Default,,0000,0000,0000,,Metadon ve bupernorfin
Dialogue: 0,0:07:25.53,0:07:28.87,Default,,0000,0000,0000,,bugün için geçerli olan\Nbirincil opioid bakım ilaçları.
Dialogue: 0,0:07:28.87,0:07:31.08,Default,,0000,0000,0000,,Fakat opioid ağrı kesicileri\Nreçete etmek için
Dialogue: 0,0:07:31.08,0:07:33.58,Default,,0000,0000,0000,,özel bir eğitim ya da sertifika\Ngerekmemesine rağmen,
Dialogue: 0,0:07:33.58,0:07:35.92,Default,,0000,0000,0000,,doktorların bu ilaçları\Nreçete edebilmeleri için
Dialogue: 0,0:07:35.92,0:07:38.10,Default,,0000,0000,0000,,özel bir feragat anlaşması\Nyapmaları gerekir.
Dialogue: 0,0:07:38.10,0:07:40.20,Default,,0000,0000,0000,,Bupernorfin o kadar az bulunabilir ki
Dialogue: 0,0:07:40.20,0:07:43.48,Default,,0000,0000,0000,,bu madde için genişleyen\Nbir karaborsa ağı bile vardır.
Dialogue: 0,0:07:43.48,0:07:46.62,Default,,0000,0000,0000,,Opiyat bağımlılığıyla savaşmada\Nhâlâ daha önümüzde uzun bir yol var
Dialogue: 0,0:07:46.62,0:07:50.58,Default,,0000,0000,0000,,fakat tedavi seçeneklerini anlamlandırmak\Niçin harika kaynaklar da var.
Dialogue: 0,0:07:50.58,0:07:55.04,Default,,0000,0000,0000,,Siz ya da tanıdığınız birisi ABD'de\Nopioid kullanımıyla mücadele hâlindeyse
Dialogue: 0,0:07:55.04,0:07:57.49,Default,,0000,0000,0000,,Sağlık ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'nın
Dialogue: 0,0:07:57.49,0:08:02.45,Default,,0000,0000,0000,,bir yardım hattı bulunuyor: 800-662-4357.
Dialogue: 0,0:08:02.45,0:08:03.86,Default,,0000,0000,0000,,Ayrıca ABD'de bulunan
Dialogue: 0,0:08:03.86,0:08:07.48,Default,,0000,0000,0000,,14 binden fazla madde bağımlılığı\Ntesisinin veri tabanı da şu:
Dialogue: 0,0:08:07.48,0:08:12.91,Default,,0000,0000,0000,,www.hhs.gov/opioids