1
00:00:00,708 --> 00:00:03,559
Ik moet jullie iets bekennen.

2
00:00:03,583 --> 00:00:05,875
Ik heb pas sinds kort mijn rijbewijs.

3
00:00:06,750 --> 00:00:08,292
Het was een lastig traject.

4
00:00:09,125 --> 00:00:12,184
En dit had niets te maken 
met een ouder brein.

5
00:00:12,208 --> 00:00:15,476
Weet je nog hoe het voelde
toen je voor het eerst in een lesauto zat?

6
00:00:15,500 --> 00:00:18,458
Toen je iedere beslissing nog bewust
en weloverwogen nam?

7
00:00:19,208 --> 00:00:22,667
Na mijn rijlessen was ik 
mentaal steeds compleet uitgeput.

8
00:00:23,458 --> 00:00:26,204
Als cognitief wetenschapper
weet ik dat dit kwam

9
00:00:26,204 --> 00:00:30,708
doordat ik veel vroeg van de zogenaamde 
controlefunctie van mijn hersenen.

10
00:00:31,375 --> 00:00:36,768
Deze functie maakt het mogelijk
onze gedachten te bepalen

11
00:00:36,792 --> 00:00:38,601
en zo ook onze emoties en acties,

12
00:00:38,625 --> 00:00:40,643
om zo bepaalde doelen te bereiken ...

13
00:00:40,667 --> 00:00:42,250
zoals het halen van je rijbewijs.

14
00:00:43,000 --> 00:00:46,018
We hebben dit nodig 
om gewoonten te doorbreken,

15
00:00:46,042 --> 00:00:48,542
impulsen te beheersen en om te plannen.

16
00:00:49,708 --> 00:00:52,500
Maar we zijn ons vooral ervan bewust
als er iets misgaat.

17
00:00:53,250 --> 00:00:56,643
Heb je wel eens per ongeluk
jus d'orange over je cornflakes gegoten?

18
00:00:56,667 --> 00:00:58,726
(Gelach)

19
00:00:58,750 --> 00:01:00,643
Of zo druk door Facebook gescrold

20
00:01:00,667 --> 00:01:02,809
dat je daardoor een afspraak vergat?

21
00:01:02,833 --> 00:01:04,143
(Gelach)

22
00:01:04,167 --> 00:01:05,809
Wellicht komt dit je bekend voor:

23
00:01:05,833 --> 00:01:08,518
van plan zijn boodschappen te doen
onderweg naar huis,

24
00:01:08,542 --> 00:01:11,393
maar in plaats daarvan
automatisch doorrijden naar huis?

25
00:01:11,417 --> 00:01:13,601
(Gelach)

26
00:01:13,625 --> 00:01:16,018
Dit soort dingen overkomt iedereen.

27
00:01:16,042 --> 00:01:17,976
Vaak noemen we het afwezigheid,

28
00:01:18,000 --> 00:01:19,309
maar wat er echt gebeurt,

29
00:01:19,333 --> 00:01:22,458
is dat de controlefunctie hapert.

30
00:01:23,625 --> 00:01:28,018
Deze functie gebruiken we iedere dag,
op meerdere vlakken.

31
00:01:28,042 --> 00:01:29,476
En in de laatste 30 jaar,

32
00:01:29,500 --> 00:01:33,268
hebben onderzoekers ontdekt
dat dit allerlei goede dingen belooft,

33
00:01:33,292 --> 00:01:35,476
voor zowel in de kindertijd als daarna,

34
00:01:35,500 --> 00:01:40,059
zoals sociale en academische vaardigheden,
mentale en lichamelijke gezondheid,

35
00:01:40,083 --> 00:01:42,101
geld verdienen, geld sparen

36
00:01:42,125 --> 00:01:44,268
en zelfs op vrije voet blijven.

37
00:01:44,292 --> 00:01:46,309
Klinkt goed, nietwaar?

38
00:01:46,333 --> 00:01:47,768
Het is dan ook niet gek

39
00:01:47,792 --> 00:01:51,226
dat onderzoekers zoals ik
deze zo graag willen leren begrijpen

40
00:01:51,250 --> 00:01:53,458
en manieren willen bedenken
deze te verbeteren.

41
00:01:55,167 --> 00:02:00,333
Maar de laatste tijd is een hype ontstaan
rondom zelfhulp en de controlefunctie.

42
00:02:01,042 --> 00:02:04,393
Er wordt gedacht dat deze
te verbeteren is door middel van apps

43
00:02:04,417 --> 00:02:05,851
en computerspelletjes,

44
00:02:05,875 --> 00:02:09,125
of door specifieke prikkeling,
zoals het spelen van een schaakspel.

45
00:02:10,250 --> 00:02:13,061
Onderzoekers proberen het
in het lab te trainen,

46
00:02:13,061 --> 00:02:14,522
hopende het te verbeteren --

47
00:02:14,522 --> 00:02:17,583
alsook dingen die ermee samenhangen,
zoals intelligentie.

48
00:02:19,333 --> 00:02:20,809
Ik kan je vertellen

49
00:02:20,833 --> 00:02:24,768
dat deze manier van kijken
naar deze functie helemaal verkeerd is.

50
00:02:24,792 --> 00:02:28,351
Hersentraining zal de uitvoerende functie
niet in brede zin verbeteren,

51
00:02:28,375 --> 00:02:31,601
omdat deze hiermee
slechts beperkt uitgeoefend wordt,

52
00:02:31,625 --> 00:02:36,042
buiten de context waarin we
deze daadwerkelijk gebruiken.

53
00:02:36,875 --> 00:02:39,726
Ook al beheers je die oefen-app
op je telefoon volledig,

54
00:02:39,750 --> 00:02:43,524
dat zal er nog niet voor zorgen dat je
geen J d'O meer over je Cheerios giet.

55
00:02:43,538 --> 00:02:44,643
(Gelach)

56
00:02:44,667 --> 00:02:47,184
Als je de controlefunctie 
écht wil verbeteren,

57
00:02:47,208 --> 00:02:49,393
zodat het je leven beïnvloedt,

58
00:02:49,417 --> 00:02:53,167
dan zal je de invloed van context
moeten leren begrijpen.

59
00:02:54,083 --> 00:02:55,684
Laat me een voorbeeld geven.

60
00:02:55,708 --> 00:02:58,059
Er is een goede test
die we in het lab toepassen

61
00:02:58,083 --> 00:03:00,309
om de functie te meten bij jonge kinderen:

62
00:03:00,333 --> 00:03:02,917
de 'dimensionale kaartsortering'.

63
00:03:04,000 --> 00:03:07,434
Hierbij moeten kinderen kaarten 
op een bepaalde manier sorteren --

64
00:03:07,458 --> 00:03:08,976
bijvoorbeeld op vorm --

65
00:03:09,000 --> 00:03:11,768
steeds weer, tot het een gewoonte wordt.

66
00:03:11,792 --> 00:03:13,976
Dan wordt hen gevraagd te switchen

67
00:03:14,000 --> 00:03:16,851
en dezelfde kaarten
op een andere manier te sorteren,

68
00:03:16,875 --> 00:03:18,208
bijvoorbeeld op kleur.

69
00:03:19,083 --> 00:03:22,309
Heel jonge kinderen vinden dit lastig.

70
00:03:22,333 --> 00:03:25,934
Drie- en vierjarigen blijven de kaarten
vaak op de oude manier sorteren,

71
00:03:25,958 --> 00:03:29,333
ongeacht hoe vaak je ze eraan herinnert
wat de nieuwe taak is.

72
00:03:30,125 --> 00:03:33,309
(Video) Vrouw: Blauw gaat hierin.
Rood gaat hierin.

73
00:03:33,333 --> 00:03:34,583
Hier heb je een blauwe.

74
00:03:35,083 --> 00:03:37,351
Oké, nu gaan we
een ander spelletje spelen.

75
00:03:37,375 --> 00:03:39,601
We gaan niet meer het kleurenspel spelen.

76
00:03:39,625 --> 00:03:41,518
Nu gaan we het vormspel spelen.

77
00:03:41,542 --> 00:03:42,809
In dit spel

78
00:03:42,833 --> 00:03:46,059
moeten alle sterren hierheen
en alle vrachtwagens hierheen, oké?

79
00:03:46,083 --> 00:03:48,143
Sterren hier, vrachtwagens hier.

80
00:03:48,167 --> 00:03:49,458
Waar komen de sterren?

81
00:03:50,667 --> 00:03:52,226
En de vrachtwagens?

82
00:03:52,250 --> 00:03:53,518
Uitstekend.

83
00:03:53,542 --> 00:03:55,851
Oké, sterren hier, vrachtwagens hier.

84
00:03:55,875 --> 00:03:57,125
Hier is een vrachtwagen.

85
00:03:58,542 --> 00:04:00,351
(Gelach)

86
00:04:00,375 --> 00:04:02,643
Sterren komen hier,
vrachtwagens komen hier.

87
00:04:02,667 --> 00:04:03,917
Hier is een ster.

88
00:04:05,208 --> 00:04:07,559
(Gelach)

89
00:04:07,583 --> 00:04:09,476
Het is dus heel boeiend

90
00:04:09,500 --> 00:04:13,601
en heel duidelijk wanneer ze faalt
haar controlefunctie te gebruiken.

91
00:04:13,625 --> 00:04:14,893
Maar het zit zo:

92
00:04:14,917 --> 00:04:17,642
we kunnen haar trainen
op deze en soortgelijke taken

93
00:04:17,666 --> 00:04:19,684
en uiteindelijk zou ze er beter in worden,

94
00:04:19,708 --> 00:04:20,976
maar betekent dat

95
00:04:21,000 --> 00:04:24,268
dat daarmee ook haar controlefunctie 
buiten het lab verbetert?

96
00:04:24,292 --> 00:04:27,726
Nee, want in de echte wereld
heeft ze deze functie nodig

97
00:04:27,750 --> 00:04:31,226
voor veel meer dan alleen
wisselen tussen vorm en kleur.

98
00:04:31,250 --> 00:04:34,226
Daar moet ze schakelen
tussen optellen en vermenigvuldigen,

99
00:04:34,250 --> 00:04:36,518
of tussen spelen en opruimen,

100
00:04:36,542 --> 00:04:40,393
of tussen denken over eigen gevoelens
en denken aan haar vriendin.

101
00:04:40,417 --> 00:04:42,315
En succes in de echte wereld

102
00:04:42,315 --> 00:04:45,103
hangt af van dingen
als hoe gemotiveerd je bent

103
00:04:45,103 --> 00:04:47,226
en wat je collega's doen.

104
00:04:47,250 --> 00:04:50,351
En het hangt ook af
van de strategieën die je toepast

105
00:04:50,375 --> 00:04:53,625
bij het inzetten van je controlefunctie
in een bepaalde situatie.

106
00:04:54,667 --> 00:04:58,375
Wat ik wil aangeven
is dat die context er echt toe doet.

107
00:04:59,250 --> 00:05:01,976
Laat me je een voorbeeld geven
vanuit mijn onderzoek.

108
00:05:02,000 --> 00:05:06,393
Onlangs heb ik een aantal kinderen
de klassieke marshmallow-test laten doen,

109
00:05:06,417 --> 00:05:08,601
een meting die gaat
over uitstel van beloning

110
00:05:08,625 --> 00:05:11,750
die waarschijnlijk veel
van de controlefunctie vraagt.

111
00:05:12,708 --> 00:05:14,559
Wellicht heb je er al van gehoord,

112
00:05:14,583 --> 00:05:16,601
maar kinderen krijgen een keuze.

113
00:05:16,625 --> 00:05:18,934
Of ze krijgen nu direct één marshmallow,

114
00:05:18,958 --> 00:05:22,891
of ze wachten tot ik in de andere kamer
meer marshmallows gehaald heb

115
00:05:22,917 --> 00:05:24,708
en mogen er dan twee hebben.

116
00:05:25,417 --> 00:05:29,434
De meeste kinderen willen heel graag 
die tweede marshmallow hebben,

117
00:05:29,458 --> 00:05:32,684
maar de vraag is:
Hoe lang kunnen ze daarop wachten?

118
00:05:32,708 --> 00:05:33,809
(Gelach)

119
00:05:33,833 --> 00:05:37,833
Ik heb de test een draai gegeven
om het effect van context te kunnen zien.

120
00:05:38,750 --> 00:05:41,726
Ik vertelde elk kind
dat ze in een groep zaten,

121
00:05:41,750 --> 00:05:43,393
bijvoorbeeld de groene groep,

122
00:05:43,417 --> 00:05:46,559
en gaf ze zelfs een groen t-shirt
om aan te trekken.

123
00:05:46,583 --> 00:05:50,684
En ik gaf aan: "Jouw groep
wachtte op de tweede marshmallow,

124
00:05:50,708 --> 00:05:53,059
en de andere groep, de oranje groep,

125
00:05:53,083 --> 00:05:54,351
deed dat niet."

126
00:05:54,375 --> 00:05:55,851
Of het tegenovergestelde:

127
00:05:55,875 --> 00:05:57,934
"Jouw groep wachtte niet op de tweede

128
00:05:57,958 --> 00:06:00,018
en de andere groep deed dat wel."

129
00:06:00,042 --> 00:06:02,351
Dan liet ik het kind achter in de kamer

130
00:06:02,375 --> 00:06:05,208
en hield ik via een webcam in de gaten
hoe lang ze wachtten.

131
00:06:05,792 --> 00:06:09,851
(Gelach)

132
00:06:09,875 --> 00:06:13,643
Ik ontdekte dat de kinderen die geloofden

133
00:06:13,667 --> 00:06:15,809
dat hun groep wachtte
op twee marshmallows,

134
00:06:15,833 --> 00:06:18,667
zelf ook meer geneigd waren te wachten.

135
00:06:20,042 --> 00:06:24,476
Ze lieten zich dus beïnvloeden door
een groep die ze nooit ontmoet hadden.

136
00:06:24,500 --> 00:06:25,893
(Gelach)

137
00:06:25,917 --> 00:06:27,601
Best cool, toch?

138
00:06:27,625 --> 00:06:30,226
Met deze uitkomst
wist ik echter nog steeds niet

139
00:06:30,250 --> 00:06:34,750
of ze gewoon hun groep kopieerden,
of dat het dieper ging.

140
00:06:35,333 --> 00:06:37,018
Dus ik haalde er meer kinderen bij

141
00:06:37,042 --> 00:06:42,059
en na de test liet ik hen foto's zien 
van een tweetal kinderen

142
00:06:42,083 --> 00:06:45,768
en vertelde hen: "Een van deze kinderen
houdt ervan dingen meteen te hebben,

143
00:06:45,792 --> 00:06:47,768
zoals koekjes en stickers.

144
00:06:47,792 --> 00:06:49,309
Het andere kind wacht graag,

145
00:06:49,333 --> 00:06:51,809
zodat het meer van deze dingen krijgt."

146
00:06:51,833 --> 00:06:53,101
Vervolgens vroeg ik hen:

147
00:06:53,125 --> 00:06:55,268
"Welke van deze kinderen vind je leuker

148
00:06:55,292 --> 00:06:57,083
en met wie zou je willen spelen?"

149
00:06:57,833 --> 00:07:01,684
Wat ik ontdekte, was dat kinderen
die geloofden dat hun groep wachtte,

150
00:07:01,708 --> 00:07:05,125
een voorkeur hadden voor andere kinderen
die graag op dingen wachten.

151
00:07:05,958 --> 00:07:10,083
Weten wat hun groep deed, zorgde ervoor 
dat ze het wachten meer waardeerden.

152
00:07:10,958 --> 00:07:12,726
En niet alleen dat,

153
00:07:12,750 --> 00:07:15,059
ze gebruikten de functie waarschijnlijk

154
00:07:15,083 --> 00:07:18,143
om strategieën te bedenken
om het wachten gemakkelijker te maken,

155
00:07:18,167 --> 00:07:21,643
zoals op hun handen zitten,
of zich afwenden van de marshmallow,

156
00:07:21,667 --> 00:07:24,768
of een liedje zingen ter afleiding.

157
00:07:24,792 --> 00:07:26,417
(Gelach)

158
00:07:27,500 --> 00:07:32,059
Dit alles laat zien 
hoeveel context ertoe doet.

159
00:07:32,083 --> 00:07:35,643
Het is niet zo dat de één een betere
controlefunctie had dan de ander,

160
00:07:35,667 --> 00:07:38,667
maar de context kan wel helpen
deze beter in te zetten.

161
00:07:40,417 --> 00:07:43,542
Wat betekent dit nou
voor jou en je kinderen?

162
00:07:44,500 --> 00:07:47,143
Laten we zeggen dat je graag
Spaans zou willen leren.

163
00:07:47,167 --> 00:07:48,893
Je zou je context kunnen veranderen

164
00:07:48,917 --> 00:07:52,851
en jezelf kunnen omringen
met anderen die dit ook willen leren

165
00:07:52,875 --> 00:07:55,893
en nog beter is het als dit
mensen zijn die je graag mag.

166
00:07:55,917 --> 00:07:59,333
Dan raak je extra gemotiveerd 
je controlefunctie in te zetten.

167
00:08:00,167 --> 00:08:04,434
Of laten we zeggen dat je je kind
wil helpen met haar wiskundehuiswerk.

168
00:08:04,458 --> 00:08:07,601
Je zou haar manieren kunnen leren
voor gebruik van de functie

169
00:08:07,625 --> 00:08:09,559
in die specifieke context,

170
00:08:09,583 --> 00:08:12,726
zoals het opbergen van haar telefoon
voordat ze gaat studeren

171
00:08:12,750 --> 00:08:16,333
of het inplannen van een beloning
na een uur studeren.

172
00:08:17,083 --> 00:08:20,351
Ik wil niet doen alsof context
het enige belangrijke is.

173
00:08:20,375 --> 00:08:25,351
De controlefunctie is erg complex
en wordt gevormd door talloze factoren.

174
00:08:25,375 --> 00:08:26,893
Maar onthoud wel

175
00:08:26,917 --> 00:08:29,434
dat als je je controlefunctie
wil verbeteren

176
00:08:29,458 --> 00:08:31,809
in een bepaald aspect van je leven,

177
00:08:31,833 --> 00:08:33,976
zoek dan niet naar snelle oplossingen.

178
00:08:34,000 --> 00:08:35,268
Denk na over de context

179
00:08:35,292 --> 00:08:38,226
en hoe je je doelen
belangrijker kan maken voor jezelf;

180
00:08:38,250 --> 00:08:39,726
hoe je strategieën kan inzetten

181
00:08:39,750 --> 00:08:42,125
om jezelf te helpen
in die bepaalde situatie.

182
00:08:43,332 --> 00:08:48,726
De oude Grieken zeiden dit
nog het best: "Ken uzelf."

183
00:08:48,750 --> 00:08:53,059
En belangrijk onderdeel hiervan
is weten hoe context jouw gedrag vormt

184
00:08:53,083 --> 00:08:56,893
en hoe je deze kennis
kan inzetten ter verbetering.

185
00:08:56,917 --> 00:08:58,184
Dank jullie wel.

186
00:08:58,208 --> 00:09:01,333
(Applaus)