WEBVTT

00:00:00.708 --> 00:00:03.559
Ik moet jullie iets bekennen.

00:00:03.583 --> 00:00:05.875
Ik heb pas sinds kort mijn rijbewijs.

00:00:06.750 --> 00:00:08.292
Het was een lastig traject.

00:00:09.125 --> 00:00:12.184
En dit had niets te maken 
met een ouder brein.

00:00:12.208 --> 00:00:15.476
Weet je nog hoe het voelde
toen je voor het eerst in een lesauto zat?

00:00:15.500 --> 00:00:18.458
Toen je iedere beslissing nog bewust
en weloverwogen nam?

00:00:19.208 --> 00:00:22.667
Na mijn rijlessen was ik 
mentaal steeds compleet uitgeput.

00:00:23.458 --> 00:00:26.204
Als cognitief wetenschapper
weet ik dat dit kwam

00:00:26.204 --> 00:00:30.708
doordat ik veel vroeg van de zogenaamde 
controlefunctie van mijn hersenen.

00:00:31.375 --> 00:00:36.768
Deze functie maakt het mogelijk
onze gedachten te bepalen

00:00:36.792 --> 00:00:38.601
en zo ook onze emoties en acties,

00:00:38.625 --> 00:00:40.643
om zo bepaalde doelen te bereiken ...

00:00:40.667 --> 00:00:42.250
zoals het halen van je rijbewijs.

00:00:43.000 --> 00:00:46.018
We hebben dit nodig 
om gewoonten te doorbreken,

00:00:46.042 --> 00:00:48.542
impulsen te beheersen en om te plannen.

00:00:49.708 --> 00:00:52.500
Maar we zijn ons vooral ervan bewust
als er iets misgaat.

00:00:53.250 --> 00:00:56.643
Heb je wel eens per ongeluk
jus d'orange over je cornflakes gegoten?

NOTE Paragraph

00:00:56.667 --> 00:00:58.726
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:00:58.750 --> 00:01:00.643
Of zo druk door Facebook gescrold

00:01:00.667 --> 00:01:02.809
dat je daardoor een afspraak vergat?

NOTE Paragraph

00:01:02.833 --> 00:01:04.143
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:01:04.167 --> 00:01:05.809
Wellicht komt dit je bekend voor:

00:01:05.833 --> 00:01:08.518
van plan zijn boodschappen te doen
onderweg naar huis,

00:01:08.542 --> 00:01:11.393
maar in plaats daarvan
automatisch doorrijden naar huis?

NOTE Paragraph

00:01:11.417 --> 00:01:13.601
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:01:13.625 --> 00:01:16.018
Dit soort dingen overkomt iedereen.

00:01:16.042 --> 00:01:17.976
Vaak noemen we het afwezigheid,

00:01:18.000 --> 00:01:19.309
maar wat er echt gebeurt,

00:01:19.333 --> 00:01:22.458
is dat de controlefunctie hapert.

NOTE Paragraph

00:01:23.625 --> 00:01:28.018
Deze functie gebruiken we iedere dag,
op meerdere vlakken.

00:01:28.042 --> 00:01:29.476
En in de laatste 30 jaar,

00:01:29.500 --> 00:01:33.268
hebben onderzoekers ontdekt
dat dit allerlei goede dingen belooft,

00:01:33.292 --> 00:01:35.476
voor zowel in de kindertijd als daarna,

00:01:35.500 --> 00:01:40.059
zoals sociale en academische vaardigheden,
mentale en lichamelijke gezondheid,

00:01:40.083 --> 00:01:42.101
geld verdienen, geld sparen

00:01:42.125 --> 00:01:44.268
en zelfs op vrije voet blijven.

00:01:44.292 --> 00:01:46.309
Klinkt goed, nietwaar?

00:01:46.333 --> 00:01:47.768
Het is dan ook niet gek

00:01:47.792 --> 00:01:51.226
dat onderzoekers zoals ik
deze zo graag willen leren begrijpen

00:01:51.250 --> 00:01:53.458
en manieren willen bedenken
deze te verbeteren.

NOTE Paragraph

00:01:55.167 --> 00:02:00.333
Maar de laatste tijd is een hype ontstaan
rondom zelfhulp en de controlefunctie.

00:02:01.042 --> 00:02:04.393
Er wordt gedacht dat deze
te verbeteren is door middel van apps

00:02:04.417 --> 00:02:05.851
en computerspelletjes,

00:02:05.875 --> 00:02:09.125
of door specifieke prikkeling,
zoals het spelen van een schaakspel.

00:02:10.250 --> 00:02:13.061
Onderzoekers proberen het
in het lab te trainen,

00:02:13.061 --> 00:02:14.522
hopende het te verbeteren --

00:02:14.522 --> 00:02:17.583
alsook dingen die ermee samenhangen,
zoals intelligentie.

00:02:19.333 --> 00:02:20.809
Ik kan je vertellen

00:02:20.833 --> 00:02:24.768
dat deze manier van kijken
naar deze functie helemaal verkeerd is.

00:02:24.792 --> 00:02:28.351
Hersentraining zal de uitvoerende functie
niet in brede zin verbeteren,

00:02:28.375 --> 00:02:31.601
omdat deze hiermee
slechts beperkt uitgeoefend wordt,

00:02:31.625 --> 00:02:36.042
buiten de context waarin we
deze daadwerkelijk gebruiken.

00:02:36.875 --> 00:02:39.726
Ook al beheers je die oefen-app
op je telefoon volledig,

00:02:39.750 --> 00:02:43.524
dat zal er nog niet voor zorgen dat je
geen J d'O meer over je Cheerios giet.

NOTE Paragraph

00:02:43.538 --> 00:02:44.643
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:02:44.667 --> 00:02:47.184
Als je de controlefunctie 
écht wil verbeteren,

00:02:47.208 --> 00:02:49.393
zodat het je leven beïnvloedt,

00:02:49.417 --> 00:02:53.167
dan zal je de invloed van context
moeten leren begrijpen.

NOTE Paragraph

00:02:54.083 --> 00:02:55.684
Laat me een voorbeeld geven.

00:02:55.708 --> 00:02:58.059
Er is een goede test
die we in het lab toepassen

00:02:58.083 --> 00:03:00.309
om de functie te meten bij jonge kinderen:

00:03:00.333 --> 00:03:02.917
de 'dimensionale kaartsortering'.

00:03:04.000 --> 00:03:07.434
Hierbij moeten kinderen kaarten 
op een bepaalde manier sorteren --

00:03:07.458 --> 00:03:08.976
bijvoorbeeld op vorm --

00:03:09.000 --> 00:03:11.768
steeds weer, tot het een gewoonte wordt.

00:03:11.792 --> 00:03:13.976
Dan wordt hen gevraagd te switchen

00:03:14.000 --> 00:03:16.851
en dezelfde kaarten
op een andere manier te sorteren,

00:03:16.875 --> 00:03:18.208
bijvoorbeeld op kleur.

00:03:19.083 --> 00:03:22.309
Heel jonge kinderen vinden dit lastig.

00:03:22.333 --> 00:03:25.934
Drie- en vierjarigen blijven de kaarten
vaak op de oude manier sorteren,

00:03:25.958 --> 00:03:29.333
ongeacht hoe vaak je ze eraan herinnert
wat de nieuwe taak is.

NOTE Paragraph

00:03:30.125 --> 00:03:33.309
(Video) Vrouw: Blauw gaat hierin.
Rood gaat hierin.

00:03:33.333 --> 00:03:34.583
Hier heb je een blauwe.

NOTE Paragraph

00:03:35.083 --> 00:03:37.351
Oké, nu gaan we
een ander spelletje spelen.

00:03:37.375 --> 00:03:39.601
We gaan niet meer het kleurenspel spelen.

00:03:39.625 --> 00:03:41.518
Nu gaan we het vormspel spelen.

00:03:41.542 --> 00:03:42.809
In dit spel

00:03:42.833 --> 00:03:46.059
moeten alle sterren hierheen
en alle vrachtwagens hierheen, oké?

00:03:46.083 --> 00:03:48.143
Sterren hier, vrachtwagens hier.

NOTE Paragraph

00:03:48.167 --> 00:03:49.458
Waar komen de sterren?

NOTE Paragraph

00:03:50.667 --> 00:03:52.226
En de vrachtwagens?

NOTE Paragraph

00:03:52.250 --> 00:03:53.518
Uitstekend.

NOTE Paragraph

00:03:53.542 --> 00:03:55.851
Oké, sterren hier, vrachtwagens hier.

00:03:55.875 --> 00:03:57.125
Hier is een vrachtwagen.

NOTE Paragraph

00:03:58.542 --> 00:04:00.351
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:04:00.375 --> 00:04:02.643
Sterren komen hier,
vrachtwagens komen hier.

00:04:02.667 --> 00:04:03.917
Hier is een ster.

NOTE Paragraph

00:04:05.208 --> 00:04:07.559
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:04:07.583 --> 00:04:09.476
Het is dus heel boeiend

00:04:09.500 --> 00:04:13.601
en heel duidelijk wanneer ze faalt
haar controlefunctie te gebruiken.

00:04:13.625 --> 00:04:14.893
Maar het zit zo:

00:04:14.917 --> 00:04:17.642
we kunnen haar trainen
op deze en soortgelijke taken

00:04:17.666 --> 00:04:19.684
en uiteindelijk zou ze er beter in worden,

00:04:19.708 --> 00:04:20.976
maar betekent dat

00:04:21.000 --> 00:04:24.268
dat daarmee ook haar controlefunctie 
buiten het lab verbetert?

00:04:24.292 --> 00:04:27.726
Nee, want in de echte wereld
heeft ze deze functie nodig

00:04:27.750 --> 00:04:31.226
voor veel meer dan alleen
wisselen tussen vorm en kleur.

00:04:31.250 --> 00:04:34.226
Daar moet ze schakelen
tussen optellen en vermenigvuldigen,

00:04:34.250 --> 00:04:36.518
of tussen spelen en opruimen,

00:04:36.542 --> 00:04:40.393
of tussen denken over eigen gevoelens
en denken aan haar vriendin.

00:04:40.417 --> 00:04:42.315
En succes in de echte wereld

00:04:42.315 --> 00:04:45.103
hangt af van dingen
als hoe gemotiveerd je bent

00:04:45.103 --> 00:04:47.226
en wat je collega's doen.

00:04:47.250 --> 00:04:50.351
En het hangt ook af
van de strategieën die je toepast

00:04:50.375 --> 00:04:53.625
bij het inzetten van je controlefunctie
in een bepaalde situatie.

00:04:54.667 --> 00:04:58.375
Wat ik wil aangeven
is dat die context er echt toe doet.

NOTE Paragraph

00:04:59.250 --> 00:05:01.976
Laat me je een voorbeeld geven
vanuit mijn onderzoek.

00:05:02.000 --> 00:05:06.393
Onlangs heb ik een aantal kinderen
de klassieke marshmallow-test laten doen,

00:05:06.417 --> 00:05:08.601
een meting die gaat
over uitstel van beloning

00:05:08.625 --> 00:05:11.750
die waarschijnlijk veel
van de controlefunctie vraagt.

00:05:12.708 --> 00:05:14.559
Wellicht heb je er al van gehoord,

00:05:14.583 --> 00:05:16.601
maar kinderen krijgen een keuze.

00:05:16.625 --> 00:05:18.934
Of ze krijgen nu direct één marshmallow,

00:05:18.958 --> 00:05:22.891
of ze wachten tot ik in de andere kamer
meer marshmallows gehaald heb

00:05:22.917 --> 00:05:24.708
en mogen er dan twee hebben.

00:05:25.417 --> 00:05:29.434
De meeste kinderen willen heel graag 
die tweede marshmallow hebben,

00:05:29.458 --> 00:05:32.684
maar de vraag is:
Hoe lang kunnen ze daarop wachten?

NOTE Paragraph

00:05:32.708 --> 00:05:33.809
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:05:33.833 --> 00:05:37.833
Ik heb de test een draai gegeven
om het effect van context te kunnen zien.

00:05:38.750 --> 00:05:41.726
Ik vertelde elk kind
dat ze in een groep zaten,

00:05:41.750 --> 00:05:43.393
bijvoorbeeld de groene groep,

00:05:43.417 --> 00:05:46.559
en gaf ze zelfs een groen t-shirt
om aan te trekken.

00:05:46.583 --> 00:05:50.684
En ik gaf aan: "Jouw groep
wachtte op de tweede marshmallow,

00:05:50.708 --> 00:05:53.059
en de andere groep, de oranje groep,

00:05:53.083 --> 00:05:54.351
deed dat niet."

00:05:54.375 --> 00:05:55.851
Of het tegenovergestelde:

00:05:55.875 --> 00:05:57.934
"Jouw groep wachtte niet op de tweede

00:05:57.958 --> 00:06:00.018
en de andere groep deed dat wel."

00:06:00.042 --> 00:06:02.351
Dan liet ik het kind achter in de kamer

00:06:02.375 --> 00:06:05.208
en hield ik via een webcam in de gaten
hoe lang ze wachtten.

NOTE Paragraph

00:06:05.792 --> 00:06:09.851
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:06:09.875 --> 00:06:13.643
Ik ontdekte dat de kinderen die geloofden

00:06:13.667 --> 00:06:15.809
dat hun groep wachtte
op twee marshmallows,

00:06:15.833 --> 00:06:18.667
zelf ook meer geneigd waren te wachten.

00:06:20.042 --> 00:06:24.476
Ze lieten zich dus beïnvloeden door
een groep die ze nooit ontmoet hadden.

NOTE Paragraph

00:06:24.500 --> 00:06:25.893
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:06:25.917 --> 00:06:27.601
Best cool, toch?

00:06:27.625 --> 00:06:30.226
Met deze uitkomst
wist ik echter nog steeds niet

00:06:30.250 --> 00:06:34.750
of ze gewoon hun groep kopieerden,
of dat het dieper ging.

00:06:35.333 --> 00:06:37.018
Dus ik haalde er meer kinderen bij

00:06:37.042 --> 00:06:42.059
en na de test liet ik hen foto's zien 
van een tweetal kinderen

00:06:42.083 --> 00:06:45.768
en vertelde hen: "Een van deze kinderen
houdt ervan dingen meteen te hebben,

00:06:45.792 --> 00:06:47.768
zoals koekjes en stickers.

00:06:47.792 --> 00:06:49.309
Het andere kind wacht graag,

00:06:49.333 --> 00:06:51.809
zodat het meer van deze dingen krijgt."

00:06:51.833 --> 00:06:53.101
Vervolgens vroeg ik hen:

00:06:53.125 --> 00:06:55.268
"Welke van deze kinderen vind je leuker

00:06:55.292 --> 00:06:57.083
en met wie zou je willen spelen?"

00:06:57.833 --> 00:07:01.684
Wat ik ontdekte, was dat kinderen
die geloofden dat hun groep wachtte,

00:07:01.708 --> 00:07:05.125
een voorkeur hadden voor andere kinderen
die graag op dingen wachten.

00:07:05.958 --> 00:07:10.083
Weten wat hun groep deed, zorgde ervoor 
dat ze het wachten meer waardeerden.

00:07:10.958 --> 00:07:12.726
En niet alleen dat,

00:07:12.750 --> 00:07:15.059
ze gebruikten de functie waarschijnlijk

00:07:15.083 --> 00:07:18.143
om strategieën te bedenken
om het wachten gemakkelijker te maken,

00:07:18.167 --> 00:07:21.643
zoals op hun handen zitten,
of zich afwenden van de marshmallow,

00:07:21.667 --> 00:07:24.768
of een liedje zingen ter afleiding.

NOTE Paragraph

00:07:24.792 --> 00:07:26.417
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:07:27.500 --> 00:07:32.059
Dit alles laat zien 
hoeveel context ertoe doet.

00:07:32.083 --> 00:07:35.643
Het is niet zo dat de één een betere
controlefunctie had dan de ander,

00:07:35.667 --> 00:07:38.667
maar de context kan wel helpen
deze beter in te zetten.

NOTE Paragraph

00:07:40.417 --> 00:07:43.542
Wat betekent dit nou
voor jou en je kinderen?

00:07:44.500 --> 00:07:47.143
Laten we zeggen dat je graag
Spaans zou willen leren.

00:07:47.167 --> 00:07:48.893
Je zou je context kunnen veranderen

00:07:48.917 --> 00:07:52.851
en jezelf kunnen omringen
met anderen die dit ook willen leren

00:07:52.875 --> 00:07:55.893
en nog beter is het als dit
mensen zijn die je graag mag.

00:07:55.917 --> 00:07:59.333
Dan raak je extra gemotiveerd 
je controlefunctie in te zetten.

00:08:00.167 --> 00:08:04.434
Of laten we zeggen dat je je kind
wil helpen met haar wiskundehuiswerk.

00:08:04.458 --> 00:08:07.601
Je zou haar manieren kunnen leren
voor gebruik van de functie

00:08:07.625 --> 00:08:09.559
in die specifieke context,

00:08:09.583 --> 00:08:12.726
zoals het opbergen van haar telefoon
voordat ze gaat studeren

00:08:12.750 --> 00:08:16.333
of het inplannen van een beloning
na een uur studeren.

NOTE Paragraph

00:08:17.083 --> 00:08:20.351
Ik wil niet doen alsof context
het enige belangrijke is.

00:08:20.375 --> 00:08:25.351
De controlefunctie is erg complex
en wordt gevormd door talloze factoren.

00:08:25.375 --> 00:08:26.893
Maar onthoud wel

00:08:26.917 --> 00:08:29.434
dat als je je controlefunctie
wil verbeteren

00:08:29.458 --> 00:08:31.809
in een bepaald aspect van je leven,

00:08:31.833 --> 00:08:33.976
zoek dan niet naar snelle oplossingen.

00:08:34.000 --> 00:08:35.268
Denk na over de context

00:08:35.292 --> 00:08:38.226
en hoe je je doelen
belangrijker kan maken voor jezelf;

00:08:38.250 --> 00:08:39.726
hoe je strategieën kan inzetten

00:08:39.750 --> 00:08:42.125
om jezelf te helpen
in die bepaalde situatie.

00:08:43.332 --> 00:08:48.726
De oude Grieken zeiden dit
nog het best: "Ken uzelf."

00:08:48.750 --> 00:08:53.059
En belangrijk onderdeel hiervan
is weten hoe context jouw gedrag vormt

00:08:53.083 --> 00:08:56.893
en hoe je deze kennis
kan inzetten ter verbetering.

NOTE Paragraph

00:08:56.917 --> 00:08:58.184
Dank jullie wel.

NOTE Paragraph

00:08:58.208 --> 00:09:01.333
(Applaus)