1
00:00:01,000 --> 00:00:03,000
Roj Guld: Za manje od godinu dana,

2
00:00:03,000 --> 00:00:06,000
svet će proslaviti 
Intenacionalnu godinu astronomije,

3
00:00:06,000 --> 00:00:08,000
koja obeležava 400. godišnjicu

4
00:00:08,000 --> 00:00:12,000
Galileovog prvog pogleda na noćno nebo
kroz teleskop.

5
00:00:12,000 --> 00:00:15,000
Za nekoliko meseci, 
svet će takođe proslaviti

6
00:00:15,000 --> 00:00:20,000
pokretanje novog pronalaska 
Majkrosoftovog odeljenja za istraživanje,

7
00:00:20,000 --> 00:00:23,000
za koji mislim da će imati ogroman uticaj

8
00:00:23,000 --> 00:00:27,000
na način na koji vidimo svemir 
kako ga je Galileo video pre 4 veka.

9
00:00:28,000 --> 00:00:31,000
Pronalazak se zove „Svetski teleskop",

10
00:00:31,000 --> 00:00:34,290
a želim da zahvalim TED-u i Majkrosoftu
što su mi dozvolili

11
00:00:34,290 --> 00:00:36,000
da vam skrenem pažnju na to.

12
00:00:36,000 --> 00:00:39,000
Želim da vas zamolim, 
kad budete imali priliku, 


13
00:00:39,000 --> 00:00:43,010
da ga izbliza pogledate u prizemlju
u TED-ovoj laboratoriji. 


14
00:00:43,010 --> 00:00:49,100
„Svetski teleskop" uzima najbolje slike

15
00:00:49,100 --> 00:00:54,000
najčuvenijih svetskih teleskopa 
na Zemlji i u svemiru,

16
00:00:54,000 --> 00:00:58,000
a neprimetno ih je ukombinovao


17
00:00:58,000 --> 00:01:03,000
da bi proizveo holistički pogled 
na svemir.

18
00:01:06,000 --> 00:01:07,666
On će promeniti način

19
00:01:07,666 --> 00:01:09,333
na koji se bavimo astronomijom,

20
00:01:09,333 --> 00:01:11,000
na koji predajemo astronomiju,

21
00:01:11,000 --> 00:01:13,000
a mislim da je najvažnije to

22
00:01:13,000 --> 00:01:16,000
da će promeniti način 
na koji vidimo sebe u svemiru.

23
00:01:17,000 --> 00:01:20,000
Da smo na ovom TED-ovom sastanku 
u vreme naših deka i baka,

24
00:01:20,000 --> 00:01:22,000
ovo možda i ne bi bilo tako posebno.

25
00:01:23,000 --> 00:01:27,110
Godine 1920, na primer, 
nije vam bilo dozvoljeno da pijete,

26
00:01:27,110 --> 00:01:30,510
ako ste bili žena - da glasate,

27
00:01:30,510 --> 00:01:34,230
a ako biste pogledali u zvezde 
Mlečnog puta tokom letnje večeri,

28
00:01:34,230 --> 00:01:38,640
mislilo se da je ono što vidite 
celokupni univerzum.

29
00:01:38,640 --> 00:01:42,000
U stvari, rukovodilac Harvardove 
laboratorije je

30
00:01:42,000 --> 00:01:44,000
u to vreme dao argument u kom je tvrdio

31
00:01:44,000 --> 00:01:45,660
da je Mlečni put jedina galaksija


32
00:01:45,660 --> 00:01:47,000
u celokupnom univerzumu.

33
00:01:47,000 --> 00:01:49,000
Harvard je grdno pogrešio. (Smeh)

34
00:01:49,000 --> 00:01:52,560
Danas znamo da se galaksije protežu

35
00:01:52,560 --> 00:01:54,410
daleko van naše sopstvene galaksije.

36
00:01:54,410 --> 00:01:57,000
Možemo videti sve do granica 
uočljivog univerzuma,

37
00:01:57,000 --> 00:01:59,000
skroz unazad u prošlost,

38
00:01:59,000 --> 00:02:02,000
skoro do trenutka samog Velikog praska.

39
00:02:02,000 --> 00:02:06,000
Možemo da pratimo 
celokupni spektar svetlosti,

40
00:02:06,000 --> 00:02:10,000
otkrivajući svetove 
koji su ranije bili nevidljivi.

41
00:02:10,000 --> 00:02:14,000
Vidimo veličanstvene rasadnike zvezda

42
00:02:14,000 --> 00:02:18,000
gde je priroda nekako uredila 
da su broj i veličina

43
00:02:18,000 --> 00:02:22,000
rođenih zvezda odgovarajući
za začetak života.

44
00:02:22,000 --> 00:02:26,000
Vidimo daleke svetove, 
nepoznate Sunčeve sisteme -

45
00:02:26,000 --> 00:02:29,000
300 za sad, a još uvek ih brojimo -

46
00:02:29,000 --> 00:02:33,030
a oni nisu kao mi.

47
00:02:33,030 --> 00:02:36,000
Vidimo crne rupe 
u središtu naše galaksije,

48
00:02:36,000 --> 00:02:39,000
u Mlečnom putu i drugde u svemiru,

49
00:02:39,000 --> 00:02:42,000
gde se čini da vreme stoji u mestu.

50
00:02:42,000 --> 00:02:45,930
Međutim, do sada, naš pogled 
na univerzum bio je

51
00:02:45,930 --> 00:02:48,000
nepovezan i fragmentiran,

52
00:02:48,000 --> 00:02:50,380
a mislim da su mnoge 
od veličanstvenih priča

53
00:02:50,380 --> 00:02:53,380
koje priroda ima da nam ispriča 
propale kroz pukotine.

54
00:02:53,380 --> 00:02:55,000
Međutim, to se menja.


55
00:02:55,000 --> 00:02:57,000
Želim da ukratko pomenem tri razloga


56
00:02:57,000 --> 00:03:01,000
zbog kojih smo moje kolege i ja,
u astronomiji i obrazovanju,

57
00:03:01,000 --> 00:03:03,740
toliko uzbuđeni zbog „Svetskog teleskopa"

58
00:03:03,740 --> 00:03:06,000
i zašto mislimo da istinski 
donosi promenu.

59
00:03:06,000 --> 00:03:11,000
Prvo, omogućava vam da iskusite svemir.


60
00:03:11,000 --> 00:03:14,000
„Svetski teleskop" je za mene 
vrsta magičnog ćilima

61
00:03:14,000 --> 00:03:19,020
koji vam omogućava da letite kroz svemir 
gde god želeli da idete.

62
00:03:19,020 --> 00:03:25,000
Kao drugo, možete da obilazite svemir
sa astronomima kao vodičima.

63
00:03:25,000 --> 00:03:30,000
Ovde ne pričam samo o ekspertima 
koji vam govore šta vidite,

64
00:03:30,000 --> 00:03:36,000
već ljudima zaista ostrašćenim 
oko svemirskih kutaka i pukotina

65
00:03:36,000 --> 00:03:38,000
koji dele svoj entuzijazam 


66
00:03:38,000 --> 00:03:40,520
i mogu da učine svemir 
gostoljubivim mestom.

67
00:03:40,520 --> 00:03:44,420
Kao treće, možete da kreirate 
sopstvene obilaske -

68
00:03:44,420 --> 00:03:47,540
možete da ih delite sa prijateljima, 
kreirate sa prijateljima -

69
00:03:47,540 --> 00:03:50,500
a to je treći deo oko koga sam 
najviše uzbuđen

70
00:03:50,500 --> 00:03:53,000
jer mislim da smo u dubini duše, 
svi mi pripovedači.

71
00:03:53,000 --> 00:03:55,000
Kroz pričanje priča,

72
00:03:55,000 --> 00:03:59,640
svako od nas će razumeti svemir
na svoj način.

73
00:03:59,640 --> 00:04:02,000
Imaćemo lični univerzum.

74
00:04:02,000 --> 00:04:03,400
Mislim da ćemo videti

75
00:04:03,400 --> 00:04:07,000
zajednicu pripovedača 
kako se razvija i pojavljuje.

76
00:04:07,000 --> 00:04:12,000
Pre nego što predstavim osobu 
odgovornu za „Svetski teleskop",

77
00:04:12,000 --> 00:04:14,920
želim da vas ostavim sa jednom mišlju.

78
00:04:14,920 --> 00:04:18,000
Kada pitam ljude: 
„Kako noćno nebo čini da se osećate?",

79
00:04:18,000 --> 00:04:19,330
često kažu: „Oh, majušno.

80
00:04:19,330 --> 00:04:22,000
Osećam se tako maleno i beznačajno".

81
00:04:22,000 --> 00:04:26,150
Pa, naš pogled dopunjuje svemir,

82
00:04:26,150 --> 00:04:30,030
a zahvaljujući tvorcima 
„Svetskog teleskopa",

83
00:04:30,030 --> 00:04:34,000
sada možemo da započnemo 
razgovor sa svemirom.

84
00:04:34,000 --> 00:04:37,000
Mislim da će vas 
„Svetski teleskop" ubediti

85
00:04:37,000 --> 00:04:42,000
da smo možda sićušni, ali smo zaista, 
veličanstveno značajni.

86
00:04:42,000 --> 00:04:43,283
Hvala vam.

87
00:04:43,283 --> 00:04:46,666
(Aplauz)

88
00:04:50,236 --> 00:04:52,570
Ne mogu vam opisati kakva je privilegija

89
00:04:52,570 --> 00:04:55,410
da vam predstavim Kertisa Vonga 
iz Majkrosofta. (Aplauz)

90
00:04:55,410 --> 00:04:57,040
Kertis Vong: Hvala ti, Roj.

91
00:04:57,040 --> 00:04:59,370
(Aplauz)

92
00:05:01,500 --> 00:05:04,410
Dakle, ono što vidite je sjajna prezentacija,

93
00:05:04,410 --> 00:05:06,490
ali je samo jedan od obilazaka.

94
00:05:06,490 --> 00:05:08,703
U stvari, ovaj obilazak je 
kreiran ranije.

95
00:05:08,703 --> 00:05:12,286
Obilasci su potpuno interaktivni, 
pa ako želim da idem negde...

96
00:05:12,286 --> 00:05:15,280
možete gledati obilazak 
i pauzirati bilo gde tokom toga,

97
00:05:15,280 --> 00:05:18,240
izvući dodatne informacije -

98
00:05:18,240 --> 00:05:20,370
a ima puno onlajn i informacionih izvora

99
00:05:20,370 --> 00:05:22,470
o mestima gde biste želeli da idete -

100
00:05:22,470 --> 00:05:25,020
možete da uvećate, da se vratite.


101
00:05:25,020 --> 00:05:28,740
Gomila izvora vam je dostupna.

102
00:05:28,740 --> 00:05:33,550
Projekat „Svetski teleskop" posvećen je 
Džimu Greju,

103
00:05:33,550 --> 00:05:37,250
koji je naš kolega, 
a veliki deo posla koji je odradio

104
00:05:37,250 --> 00:05:40,470
učinilo je da je ovaj projekat moguć.

105
00:05:40,470 --> 00:05:43,200
To je rad iz ljubavi za nas i naš mali tim

106
00:05:43,200 --> 00:05:45,420
i nadamo se da ćemo inspirisati decu 


107
00:05:45,420 --> 00:05:47,050
da istražuju i uče o svemiru,

108
00:05:47,050 --> 00:05:49,470
u osnovi, decu svih godina, 
kao što smo mi.

109
00:05:49,470 --> 00:05:54,130
„Svetski teleskop" biće dostupan 
ovog proleća.

110
00:05:54,130 --> 00:05:57,590
Moći će da se besplatno preuzme 
- hvala Kregu Mandiju -

111
00:05:57,590 --> 00:06:03,240
i biće dostupan na vebsajtu 
WorldWideTelescope.org,

112
00:06:03,240 --> 00:06:05,190
što je nešto novo.

113
00:06:05,190 --> 00:06:07,130
Ono što ste danas videli je

114
00:06:07,130 --> 00:06:10,250
manje od jednog procenta onoga 
što se tamo nalazi

115
00:06:10,250 --> 00:06:12,820
a u TED Laboratoriji imamo obilazak

116
00:06:12,820 --> 00:06:15,454
koji je kreirao šestogodišnjak 
po imenu Bendžamin

117
00:06:15,454 --> 00:06:17,424
koji će vas oboriti s nogu.

118
00:06:17,424 --> 00:06:19,424
Vidimo se tamo. Hvala vam.

119
00:06:19,424 --> 00:06:22,424
(Aplauz)