1
00:00:00,785 --> 00:00:03,840
Na putu ovamo,

2
00:00:03,840 --> 00:00:07,542
putnik pored mene i ja smo vodili
vrlo zanimljiv razgovor

3
00:00:07,542 --> 00:00:09,585
za vreme mog leta.

4
00:00:09,585 --> 00:00:14,113
Rekao mi je: "Izgleda da su SAD
ostale bez poslova,

5
00:00:14,113 --> 00:00:16,481
jer samo izmišljaju nove:

6
00:00:16,481 --> 00:00:22,307
psiholog za mačke, terapeut za pse,
lovac na tornado."

7
00:00:22,743 --> 00:00:25,560
Par sekundi kasnije, upitao me je:

8
00:00:25,560 --> 00:00:27,812
"A čime se vi bavite?"

9
00:00:27,812 --> 00:00:30,505
Odgovorila sam: "Borac za izgradnju mira?"

10
00:00:30,505 --> 00:00:32,985
(Smeh)

11
00:00:34,925 --> 00:00:39,352
Svakog dana,
ja radim na pojačanju ženskih glasova

12
00:00:39,352 --> 00:00:42,450
i naglašavanju njihovih iskustava

13
00:00:42,450 --> 00:00:47,899
i njihovog učešća u mirovnim procesima
i rešavanju konflikata,

14
00:00:47,899 --> 00:00:50,288
i zbog mog posla,

15
00:00:50,288 --> 00:00:56,464
prepoznajem da je jedini način
da se osigura puno učešće žena u svetu

16
00:00:56,464 --> 00:00:59,330
povratak religiji.

17
00:00:59,330 --> 00:01:03,394
Ovo pitanje
je od vitalnog značaja za mene.

18
00:01:03,394 --> 00:01:07,805
Kao mlada muslimanka,
veoma sam ponosna na svoju veru.

19
00:01:07,805 --> 00:01:12,540
Daje mi snagu i uverenje
da radim svoj posao svakoga dana.

20
00:01:12,540 --> 00:01:15,299
Ona je razlog zbog kojeg mogu
da budem ovde pred vama.

21
00:01:15,909 --> 00:01:21,133
Ali ne mogu da zaobiđem štetu
koja je učinjena u ime religije,

22
00:01:21,133 --> 00:01:25,661
ne samo moje,
već svih većih svetskih religija.

23
00:01:25,661 --> 00:01:30,165
Pogrešno tumačenje, zloupotreba
i manipulacija verskim spisima

24
00:01:30,165 --> 00:01:33,694
uticali su
na naše društvene i kulturne norme,

25
00:01:33,694 --> 00:01:36,620
naše zakone, naše svakodnevne živote,

26
00:01:36,620 --> 00:01:40,474
do te mere
da ih ponekad ne prepoznajemo.

27
00:01:40,804 --> 00:01:45,490
Moji roditelji su se preselili iz Libije,
Severne Afrike, u Kanadu

28
00:01:45,490 --> 00:01:47,254
ranih 1980-ih godina,

29
00:01:47,254 --> 00:01:51,100
i ja sam srednje od ukupno 11 dece.

30
00:01:51,100 --> 00:01:52,431
Da, 11.

31
00:01:53,431 --> 00:01:55,589
Ali odrastajući,
gledala sam svoje roditelje,

32
00:01:55,589 --> 00:01:59,165
koji su verski predani i duhovni ljudi,

33
00:01:59,165 --> 00:02:01,905
kako se mole i slave boga
zbog svojih blagoslova,

34
00:02:01,905 --> 00:02:06,664
najviše mene naravno,
ali između ostalih. (Smeh)

35
00:02:06,664 --> 00:02:09,822
Bili su nežni i duhoviti i strpljivi,

36
00:02:09,822 --> 00:02:16,161
neograničeno strpljivi, onakvo strpljenje
kakvo vas 11 dece natera da imate.

37
00:02:16,161 --> 00:02:18,181
I bili su pravedni.

38
00:02:18,181 --> 00:02:22,895
Nikada nisam bila izložena religiji
kroz kulturni objektiv.

39
00:02:22,895 --> 00:02:24,961
Tretirali su me jednako,

40
00:02:24,961 --> 00:02:27,410
isto su očekivali od mene.

41
00:02:27,740 --> 00:02:32,177
Nikada me nisu učili
da bog sudi različito na osnovu pola.

42
00:02:32,647 --> 00:02:38,289
I shvatanje mojih roditelja o bogu
kao milostivom i blagotvornom prijatelju

43
00:02:38,289 --> 00:02:42,143
i kao onom ko pruža, oblikovalo
je način na koji sam posmatrala svet.

44
00:02:42,143 --> 00:02:46,970
Sad, naravno, moje vaspitanje
je imalo dodatne pogodnosti.

45
00:02:46,970 --> 00:02:51,722
Kao jedno od 11 dece
na Uvodu u diplomatiju. (Smeh)

46
00:02:52,592 --> 00:02:55,079
I dan danas me pitaju
gde sam išla u školu,

47
00:02:55,079 --> 00:02:57,622
pitaju: "Jesi li išla
u Kenedijevu školu upravljanja?"

48
00:02:57,622 --> 00:02:58,888
a ja ih pogledam i kažem:

49
00:02:58,888 --> 00:03:02,367
"Ne, išla sam u Murabitovu školu
za međunarodne odnose."

50
00:03:02,367 --> 00:03:05,205
Izuzetno je ekskluzivna.

51
00:03:05,205 --> 00:03:08,195
Morali biste da razgovarate
sa mojom mamom da bi vas primili.

52
00:03:08,195 --> 00:03:10,331
Srećom po vas, ona je ovde.

53
00:03:11,879 --> 00:03:16,368
Ali, kao jedno od 11 dece
i imajući 10 braće i sestara,

54
00:03:16,368 --> 00:03:20,330
naučite dosta o strukturama moći
i savezima.

55
00:03:20,330 --> 00:03:23,473
Naučite da se fokusirate;
morate da govorite brzo ili kažete manje,

56
00:03:23,473 --> 00:03:25,911
jer će vas uvek prekinuti.

57
00:03:25,911 --> 00:03:28,767
Uči vas važnosti prenošenja poruka.

58
00:03:28,767 --> 00:03:32,993
Morate da pitate na pravi način
da biste dobili odgovore koje želite,

59
00:03:32,993 --> 00:03:37,172
i morate da kažete ne na pravi način
da biste sačuvali mir.

60
00:03:37,172 --> 00:03:41,444
Ali najvažnija lekcija
koju sam naučila odrastajući

61
00:03:41,444 --> 00:03:44,844
je važnost toga da se bude za stolom.

62
00:03:44,844 --> 00:03:48,805
Kada se omiljena lampa moje mame polomila,
morala sam da budem tu kada je pokušavala

63
00:03:48,805 --> 00:03:53,894
da sazna kako se to desilo i ko je
to uradio, jer sam morala da se branim,

64
00:03:53,894 --> 00:03:57,117
jer ako se ne braniš,
onda je prst uperen u tebe,

65
00:03:57,117 --> 00:03:59,741
i kažnjen si dok trepneš.

66
00:03:59,741 --> 00:04:03,018
Ne pričam iz iskustva, naravno.

67
00:04:04,338 --> 00:04:09,750
Kada sam imala 15 godina, 2005. godine,
završila sam srednju školu i preselila se

68
00:04:09,750 --> 00:04:12,240
iz Kanade - Saskatuna -

69
00:04:12,240 --> 00:04:16,319
u Zaviju,
rodni grad mojih roditelja u Libiji,

70
00:04:16,319 --> 00:04:18,711
vrlo tradicionalan grad.

71
00:04:18,711 --> 00:04:23,530
Pazite, pre toga sam bila u Libiji
samo na odmoru,

72
00:04:23,530 --> 00:04:27,906
kao devojčica od sedam godina,
i bilo je čarobno.

73
00:04:27,906 --> 00:04:32,898
Tu su bili sladoled, izleti na plaži
i jako uzbudljivi rođaci.

74
00:04:33,468 --> 00:04:38,470
Ispostavilo se
da nije isto za gospođicu od 15 godina.

75
00:04:38,470 --> 00:04:43,863
Vrlo brzo sam upoznata
sa kulturnim aspektom religije.

76
00:04:44,438 --> 00:04:48,896
Reči "haram"
- što znači zabranjeno verom -

77
00:04:48,896 --> 00:04:52,402
i "aib"
- što znači kulturološki neprikladno -

78
00:04:52,402 --> 00:04:55,118
su bile nepromišljeno razmenjivane,

79
00:04:55,118 --> 00:04:59,437
kao da označavaju istu stvar
i imaju iste posledice.

80
00:04:59,437 --> 00:05:04,174
I našla sam se razgovoru za razgovorom
sa školskim drugovima

81
00:05:04,174 --> 00:05:07,610
i kolegama, profesorima,
prijateljima, čak i rođacima,

82
00:05:07,610 --> 00:05:12,212
počevši da dovodim u pitanje
svoja pravila i svoje težnje.

83
00:05:12,393 --> 00:05:15,923
Čak i sa osnovom
koju su mi roditelji pružili,

84
00:05:15,923 --> 00:05:20,638
počela sam da preispitujem
ulogu žene u mojoj veri.

85
00:05:21,048 --> 00:05:24,397
U Murabitovoj školi međunarodnih odnosa

86
00:05:24,397 --> 00:05:27,137
se naporno debatuje,

87
00:05:27,137 --> 00:05:32,486
i prvo pravilo je obaviti istraživanje,
stoga sam to i uradila,

88
00:05:32,640 --> 00:05:36,425
i iznenadilo me je koliko je lako bilo

89
00:05:36,425 --> 00:05:40,087
pronaći žene u mojoj veri koje su lideri,

90
00:05:40,442 --> 00:05:43,489
koje su inovativne i jake -

91
00:05:43,994 --> 00:05:47,360
politički, ekonomski, čak i vojno.

92
00:05:47,360 --> 00:05:50,751
Hatidža je finansirala islamski pokret

93
00:05:50,751 --> 00:05:52,412
u njegovim ranim danima.

94
00:05:52,562 --> 00:05:55,007
Ne bismo bili ovde da nije nje.

95
00:05:55,627 --> 00:05:58,274
Pa zašto ne učimo o njoj?

96
00:05:58,274 --> 00:06:01,195
Zašto ne učimo o ovim ženama?

97
00:06:01,195 --> 00:06:03,986
Zašto su žene potisnute na položaje
koji su prethodili

98
00:06:03,986 --> 00:06:06,656
učenjima naše vere?

99
00:06:06,656 --> 00:06:08,931
I zašto, ako smo jednaki u očima Boga,

100
00:06:08,931 --> 00:06:12,033
nismo jednaki u očima muškaraca?

101
00:06:12,623 --> 00:06:17,690
Vratile su mi se lekcije
koje sam naučila kao dete.

102
00:06:18,350 --> 00:06:22,022
Onaj ko donosi odluke,
osoba koja upravlja porukama,

103
00:06:22,022 --> 00:06:24,604
sedi za stolom,

104
00:06:24,604 --> 00:06:28,983
i nažalost, u svakoj svetskoj religiji,

105
00:06:29,504 --> 00:06:31,843
to nije žena.

106
00:06:32,150 --> 00:06:35,192
Verskim institucijama dominiraju muškarci

107
00:06:35,192 --> 00:06:37,143
i muško rukovodstvo upravlja njima,

108
00:06:37,143 --> 00:06:40,579
a oni postavljaju pravila
u skladu sa sobom,

109
00:06:40,579 --> 00:06:44,672
i dok god ne budemo mogli
da taj sistem u potpunosti promenimo,

110
00:06:44,672 --> 00:06:47,309
ne možemo realno očekivati da dobijemo

111
00:06:47,309 --> 00:06:51,210
puno učešće žena u ekonomiji i politici.

112
00:06:51,515 --> 00:06:54,277
Naš temelj je srušen.

113
00:06:55,556 --> 00:07:00,604
Moja mama kaže da se ne može izgraditi
prava kuća na krivom temelju.

114
00:07:02,521 --> 00:07:06,220
2011. godine
je izbila revolucija u Libiji,

115
00:07:06,220 --> 00:07:09,580
a moja porodica je bila na prvim linijama.

116
00:07:09,580 --> 00:07:12,644
A nešto neverovatno se dešava u ratu,

117
00:07:12,644 --> 00:07:15,563
gotovo kulturološki preokret,
veoma privremen.

118
00:07:15,563 --> 00:07:18,904
I to je bio prvi put da sam osetila
da ne samo da je bilo prihvatljivo

119
00:07:18,904 --> 00:07:21,816
da se uključim, već su me i podsticali.

120
00:07:21,816 --> 00:07:24,161
To se zahtevalo.

121
00:07:24,161 --> 00:07:27,170
Ja i druge žene smo sedele za stolom.

122
00:07:27,170 --> 00:07:30,569
Nismo se držele za ruke ili bile medijum.

123
00:07:30,569 --> 00:07:32,427
Bile smo deo procesa donošenja odluke.

124
00:07:32,427 --> 00:07:35,840
Razmenjivale smo informacije.
Bile smo od ključnog značaja.

125
00:07:35,840 --> 00:07:40,659
I želela sam i bilo mi je potrebno
da ta promena bude trajna.

126
00:07:42,342 --> 00:07:45,128
Ispostavilo se da to nije tako lako.

127
00:07:45,128 --> 00:07:49,500
Trebalo je samo nekoliko nedelja
da se žene sa kojima sam prethodno radila

128
00:07:49,500 --> 00:07:52,470
vrate u svoje ranije uloge,

129
00:07:52,470 --> 00:07:55,275
a većina njih je bila pod uticajem
reči podstreka

130
00:07:55,275 --> 00:07:58,177
verskih i političkih vođa,

131
00:07:58,177 --> 00:08:02,171
od kojih je većina citirala verske spise
u svoju odbranu.

132
00:08:02,449 --> 00:08:06,000
Tako su stekli podršku naroda
za svoje mišljenje.

133
00:08:07,080 --> 00:08:12,317
Prvobitno sam se fokusirala
na ekonomsko i političko osnaživanje žena.

134
00:08:12,317 --> 00:08:15,823
Mislila sam da će to dovesti
do kulturnih i društvenih promena.

135
00:08:15,823 --> 00:08:20,165
Kako se ispostavilo,
dovodi u manjoj meri, ali ne mnogo.

136
00:08:20,165 --> 00:08:24,530
Odlučila sam da njihovu odbranu
koristim kao svoj napad,

137
00:08:24,530 --> 00:08:29,174
i počela sam i ja da citiram i naglašavam
islamske svete spise.

138
00:08:29,174 --> 00:08:33,736
2012. i 2013. godine,
moja organizacija je vodila

139
00:08:33,736 --> 00:08:36,221
najveću i najšire rasprostranjenu kampanju
u Libiji.

140
00:08:36,221 --> 00:08:40,997
Ušli smo u domove, škole i univerzitete,
čak i džamije.

141
00:08:40,997 --> 00:08:43,279
Direktno smo govorili sa 50 000 ljudi,

142
00:08:43,279 --> 00:08:47,343
i sa još stotine hiljada
preko bilborda i reklama na televiziji,

143
00:08:47,343 --> 00:08:50,130
na radiju i preko postera.

144
00:08:50,130 --> 00:08:53,194
Verovatno se pitate
kako je organizacija za ženska prava

145
00:08:53,194 --> 00:08:56,166
mogla to da uradi u zajednici
koja je prethodno osporavala

146
00:08:56,166 --> 00:08:59,161
naše puko postojanje.

147
00:08:59,701 --> 00:09:02,170
Koristila sam svete spise.

148
00:09:02,170 --> 00:09:07,002
Koristila sam stihove iz Kurana
i prorokove izreke,

149
00:09:07,560 --> 00:09:11,234
hadise, njegove izjave, kao na primer:

150
00:09:11,525 --> 00:09:14,961
"Najbolje u tebi
je najbolje za tvoju porodicu".

151
00:09:14,961 --> 00:09:18,978
"Ne dozvoli
da se tvoja braća ugnjetavaju."

152
00:09:18,978 --> 00:09:23,993
Po prvi put, propovedi petkom
koje su vodili imami mesnih zajednica

153
00:09:23,993 --> 00:09:26,478
promovisali su prava žena.

154
00:09:26,478 --> 00:09:30,076
Razgovarali su o tabu temama,
poput nasilja u porodici.

155
00:09:30,656 --> 00:09:33,380
Pravila su izmenjena.

156
00:09:34,080 --> 00:09:37,205
U određenim zajednicama
smo stigli toliko daleko

157
00:09:37,205 --> 00:09:41,106
da kažemo za Međunarodnu deklaraciju
o ljudskim pravima,

158
00:09:41,106 --> 00:09:45,192
koja je osporavana
jer je nisu napisali verski stručnjaci,

159
00:09:45,192 --> 00:09:49,358
pa, ti isti principi su u našoj knjizi.

160
00:09:49,975 --> 00:09:53,746
Tako da su nas Ujedinjene nacije
zapravo kopirale.

161
00:09:55,931 --> 00:09:58,774
Izmenivši poruku, mogli smo da obezbedimo

162
00:09:58,774 --> 00:10:02,899
alternativni narativ koji je promovisao
prava žena u Libiji.

163
00:10:03,349 --> 00:10:07,714
To je nešto što je sada ponovljeno
internacionalno,

164
00:10:08,201 --> 00:10:12,194
mada ne kažem da je lako -
verujte mi, nije.

165
00:10:12,590 --> 00:10:16,421
Liberali će reći da koristite religiju
i nazivati vas lošim konzervativcem.

166
00:10:16,421 --> 00:10:19,904
Konzervativci će vas nazivati
mnoštvom slikovitih imena.

167
00:10:19,904 --> 00:10:23,990
Čula sam sve počevši od: "Tvoji roditelji
mora da se veoma stide zbog tebe" -

168
00:10:23,990 --> 00:10:26,100
netačno; oni su moji najveći obožavaci -

169
00:10:26,100 --> 00:10:28,611
do: "Nećeš doživeti
svoj sledeći rođendan" -

170
00:10:28,611 --> 00:10:31,783
još jednom pogrešno, jer jesam.

171
00:10:32,674 --> 00:10:34,810
I ostajem

172
00:10:34,810 --> 00:10:40,742
pri snažnom uverenju da ženska prava
i religija nisu međusobno isključivi.

173
00:10:42,291 --> 00:10:45,033
Ali moramo da budemo za stolom.

174
00:10:45,723 --> 00:10:49,856
Moramo prestati da se odričemo
svoje pozicije, jer ćutanjem

175
00:10:49,856 --> 00:10:55,289
dozvoljavamo dalji progon
i zlostavljanje žena širom sveta.

176
00:10:55,837 --> 00:10:58,842
Rekavši da ćemo se boriti za prava žena

177
00:10:58,842 --> 00:11:02,627
i boriti se protiv ekstremizma
bombama i ratom,

178
00:11:02,627 --> 00:11:06,876
potpuno onesposobljavamo lokalna društva
koja treba da se bave ovim pitanjima

179
00:11:06,876 --> 00:11:09,105
da bi bila održiva.

180
00:11:11,496 --> 00:11:16,570
To nije lako,
osporavanje iskrivljenih verskih poruka.

181
00:11:16,930 --> 00:11:21,467
Slede vam uvrede i ismevanja i pretnje.

182
00:11:22,380 --> 00:11:24,216
Ali moram to da radimo.

183
00:11:24,216 --> 00:11:28,957
Nemamo drugu opciju nego da povratimo
poruku o ljudskim pravima,

184
00:11:28,957 --> 00:11:31,604
principe naše vere,

185
00:11:31,604 --> 00:11:34,367
ne za nas, ne za žene u vašim porodicama,

186
00:11:34,367 --> 00:11:36,317
ne za žene u ovoj prostoriji,

187
00:11:36,317 --> 00:11:39,491
čak ni za žene tamo negde,

188
00:11:39,491 --> 00:11:42,997
već za društva
koja mogu biti transformisana

189
00:11:42,997 --> 00:11:45,314
učešćem žena.

190
00:11:45,884 --> 00:11:48,391
A jedini način
na koji to možemo da uradimo,

191
00:11:48,391 --> 00:11:50,179
naša jedina opcija,

192
00:11:50,179 --> 00:11:53,709
je da budemo, i ostanemo, za stolom.

193
00:11:53,709 --> 00:11:56,072
Hvala vam.

194
00:11:56,072 --> 00:11:59,911
(Aplauz)