WEBVTT 00:00:00.540 --> 00:00:05.594 Hal-hazırda, Böyük Partlayışın nə vaxt baş verdiyinə dair ən yaxşı ehtimal 00:00:05.594 --> 00:00:08.450 ancaq bir daha deyim ki, bu ifadəni o qədər də bəyənmirəm, 00:00:08.450 --> 00:00:10.765 çünki bu, bir növ partlayışı nəzərdə tutur. 00:00:10.765 --> 00:00:12.650 Lakin bu, bildiyiniz kimi əslində 00:00:12.650 --> 00:00:14.840 bir növ kosmosun genişlənməsidir və kosmosun 00:00:14.840 --> 00:00:17.510 həqiqətən də təklikdən genişlənməyə başladığı andır. 00:00:17.510 --> 00:00:20.970 Ancaq bununla əlaqəli bizim ən yaxşı ehtimalımız 00:00:20.970 --> 00:00:23.520 bu hadisənin 13,7 milyard il əvvəl baş verdiyinə dair bir fikrin olmasıdır. 00:00:23.520 --> 00:00:26.672 Böyük pullar haqqında danışmağımıza 00:00:26.672 --> 00:00:28.730 və milyardlarla ölçülən rəqəmlərlə 00:00:28.730 --> 00:00:31.190 işlədiyimizə baxmayaraq 00:00:31.190 --> 00:00:33.170 bu yenədə inanılmaz bir zaman ölçüsüdür. 00:00:33.170 --> 00:00:36.530 Ölçülən bir şey kimi görünür amma əslində bu belə deyil. 00:00:36.530 --> 00:00:38.350 Növbəti videolarda mən onsuzda 00:00:38.350 --> 00:00:40.200 vaxt miqyası haqqında danışacağam. 00:00:40.200 --> 00:00:42.670 Biz 13,7 milyard ilin nə qədər uzun olduğunu 00:00:42.670 --> 00:00:44.240 dəyərləndirə bilərik və ya 00:00:44.240 --> 00:00:47.820 bunun əksini edə bilərik. 00:00:47.820 --> 00:00:51.510 Onu da vurğulamaq istəyirəm ki, bu, hazırda əlimizdə olan 00:00:51.510 --> 00:00:52.760 ən yaxşı təxmindir. 00:00:52.760 --> 00:00:54.760 Böyük Partlayış haqqında bildiyim 00:00:54.760 --> 00:00:57.230 və həyatım boyunca ən yaxşı ehtimalın nə olduğuna dair 00:00:57.230 --> 00:00:59.360 fikirlər və qeyd olunan , 00:00:59.360 --> 00:01:01.420 rəqəm hər zaman ətrafda dolaşırdı. 00:01:01.420 --> 00:01:04.700 Bu səbəbdən gələcəkdə bu rəqəmin daha dəqiq ola biləcəyinə dair 00:01:04.700 --> 00:01:07.470 bir şübhəm yoxdur. 00:01:07.470 --> 00:01:08.600 Ancaq bu bizim hazırda sahib olduğumuz ən yaxşı ehtimaldır. 00:01:08.600 --> 00:01:09.200 Beləliklə, bu rəqəm bizə müşahidə edilə bilən kainatın 00:01:09.200 --> 00:01:11.740 ölçüsü haqqında nə dediyi haqda bir qədər düşünmək istəyirəm. 00:01:17.320 --> 00:01:22.320 Deməli, əgər bütün genişlənmə 13,7 milyard il 00:01:22.320 --> 00:01:25.870 əvvəl başlamışsa, o zaman bizim üçölçülü kainatımızda 00:01:25.870 --> 00:01:28.370 bildiyimiz hər şey bir nöqtədə idi, bu isə hazırda bizə çatan hər hansı bir işıq fotonunun 00:01:28.370 --> 00:01:31.270 səyahət edə biləcəyi ən uzun müddət deməkdir, 00:01:31.270 --> 00:01:34.340 , indi gəlin buna nəzər yetirək, 00:01:34.340 --> 00:01:39.720 deyək ki, bu mənim gözümdür. 00:01:39.720 --> 00:01:45.800 Bu isə mənim kirpiklərimdir, 00:01:45.800 --> 00:01:48.600 belə ki, bəzi işıq fotonları sadəcə gözümə və ya 00:01:48.600 --> 00:01:50.840 teleskopun obyektivinə gəlib çata bilər. 00:01:50.840 --> 00:01:52.800 Səyahət edə biləcəyi ən uzun müddət 00:01:52.800 --> 00:01:55.490 13,7 milyard ildir. 00:01:55.490 --> 00:02:07.320 Beləki, o, 13,7 milyard il səyahət edə bilər. 00:02:07.320 --> 00:02:09.389 Biz müşahidə olunan kainatı təsvirinə baxdığımızda fikrimcə, 00:02:09.389 --> 00:02:12.280 bundan öncəki iki və ya üç videoda 00:02:12.280 --> 00:02:14.930 mən onu bir dairə kimi çəkmişdim. 00:02:18.270 --> 00:02:21.966 Biz uzaq obyektlərdən gələn işığı gördüyümüz zaman, 00:02:21.966 --> 00:02:24.230 onun bizə tam olaraq elə buradan gəlidiyini görürük. 00:02:24.230 --> 00:02:25.640 Baxın, biz buradayıq. 00:02:25.640 --> 00:02:27.510 Təsvirdə uzaq obyektin olduğunu 00:02:27.510 --> 00:02:28.800 təxmin etdiyim yer buradır. 00:02:28.800 --> 00:02:30.840 Ancaq o uzaq obyektdən gələn işıq 00:02:30.840 --> 00:02:32.930 indi bizə gəlib çatır. 00:02:32.930 --> 00:02:37.930 Və bu işığın bizə çatması 13,7 milyard illik bir zaman müddətində meydana gəldi. 00:02:42.337 --> 00:02:45.320 Hazırda etməyə tərəddüd etdiyim şey budur, 00:02:45.320 --> 00:02:48.720 çünki biz bu qədər böyük məsafələrdən 00:02:48.720 --> 00:02:52.690 və kosmosun özünün genişləndiyi böyük zaman miqyası haqqında danışırıq 00:02:52.690 --> 00:02:55.010 və biz bunu burada görəcəyik, 00:02:55.010 --> 00:02:59.180 bu videoya gəlincə siz obyektin burada olduğunu deyə bilməyəcəksiniz, 00:02:59.180 --> 00:03:03.990 buna ehtiyac yoxdur və istəyirəm bu sözü böyük hərflərlə yazım, 00:03:03.990 --> 00:03:13.720 bu 13,7 milyard işıq ili uzaqlıqda DEYİL. 00:03:13.720 --> 00:03:15.990 Əgər biz daha kiçik zaman miqyasından 00:03:15.990 --> 00:03:18.270 və ya daha kiçik məsafələrdən danışsaydıq, 00:03:18.270 --> 00:03:20.060 təxminən siz bunu deyə bilərdiniz. 00:03:20.060 --> 00:03:23.784 Kainatın genişlənməsi çox da 00:03:23.784 --> 00:03:25.240 bir fərq yaratmaycaq. 00:03:25.240 --> 00:03:26.870 Gəlin bunu daha da aydın edim. 00:03:26.870 --> 00:03:28.720 Mən buradakı bir obyektdən danışıram. 00:03:28.720 --> 00:03:33.055 Ancaq biz hətta kosmosdakı koordinat haqqında da danışa bilərik. 00:03:33.055 --> 00:03:35.430 Deməliyəm ki, bu məkan-zaman koordinatıdır 00:03:35.430 --> 00:03:37.950 çünki biz onu müəyyən bir anda görürük. 00:03:37.950 --> 00:03:43.270 Lakin bu koordinat indiki koordinatımızdan 00:03:43.270 --> 00:03:45.300 13,7 milyard işıq ili uzaqda deyil. 00:03:45.300 --> 00:03:47.690 Və bu barədə düşünmək üçün bir neçə səbəb var. 00:03:47.690 --> 00:03:49.786 Birincisi, işğın 13,7 milyard il əvvəl 00:03:49.786 --> 00:03:51.760 yayıldığı haqqında düşünün. 00:03:51.760 --> 00:03:53.840 İşıq yayıldığı zaman biz o koordinata 00:03:53.840 --> 00:03:55.750 daha çox yaxın idik. 00:03:55.750 --> 00:03:58.327 Bu koordinat isə buna daha yaxın bir məsafədə idi. 00:03:58.327 --> 00:03:59.850 Hazırda kainatda olduğumuz yer 00:03:59.850 --> 00:04:01.960 kainatın həmin nöqtəsinə daha yaxın idi. 00:04:01.960 --> 00:04:04.110 Haqqında düşünülməsinə ehtiyac olan 00:04:04.110 --> 00:04:06.060 başqa bir şey də budur, gəlin onu çəkim. 00:04:06.060 --> 00:04:16.170 Beləliklə biz bu təkliyin ilk genişlənməsindən 00:04:16.170 --> 00:04:17.959 300.000 il sonrasına gedək. 00:04:17.959 --> 00:04:21.300 Hazırda kainatın yaranması tarixindən cəmi 00:04:21.300 --> 00:04:22.890 300.000 il əvvəlindəyik. 00:04:22.890 --> 00:04:30.370 Yəni kainatın yaranmasına təxminən 300.000 il qaldı. 00:04:30.370 --> 00:04:33.660 Düşünürəm ki, biz buna bu şəkildə baxa bilərik. 00:04:33.660 --> 00:04:37.400 Hər şeydən əvvəl, bu nöqtədə bütün bunlar hələ də 00:04:37.400 --> 00:04:39.130 fərqli bir məzmuna sahib deyildir. 00:04:39.130 --> 00:04:42.090 Kosmik mikrodalğalı fon radiasiyası haqqında danışarkən 00:04:42.090 --> 00:04:44.090 bu barədə daha da çox danışacağıq. 00:04:44.090 --> 00:04:45.650 Ancaq kainat bu nöqtədə, 00:04:45.650 --> 00:04:49.900 demək olar ki, tək olaraq 00:04:49.900 --> 00:04:51.630 ağ-isti hidrogen plazmadan ibarət idi. 00:04:51.630 --> 00:04:53.223 Biz bu barədə daha sonra danışacağıq. 00:04:53.223 --> 00:04:55.319 O, mikrodalğalı bir radiasiya yayırdı. 00:04:55.319 --> 00:04:58.190 Dediklərim barədə gələcək videoda daha çox danışacağıq. 00:04:58.190 --> 00:05:01.090 Ancaq gəlin bu erkən kainatdakı iki nöqtə haqqında düşünək. 00:05:01.090 --> 00:05:04.277 Deyək ki, bu erkən kainatdır və sizdə bu nöqtəyə sahibsiniz. 00:05:04.277 --> 00:05:06.410 Təsəvvür edək ki, hazırda olduğumuz 00:05:06.410 --> 00:05:08.100 yerin koordinatı sizdə var. 00:05:08.100 --> 00:05:10.824 Siz hazırda olduğumuz yerin koordinatına sahibsiniz. 00:05:10.824 --> 00:05:13.240 Əslində mən bunu təqribi olaraq edəcəyəm, 00:05:13.240 --> 00:05:14.600 mən onu mərkəz etməyəcəyəm çünki əgər mərkəz deyilsə 00:05:14.600 --> 00:05:16.890 vizuallaşdırmağı asanlaşdıracağını düşünürəm. 00:05:16.890 --> 00:05:19.080 Deyək ki, kainatın çox erkən mərhələsində, 00:05:19.080 --> 00:05:22.090 əgər siz dərhal xətkeş ilə bunu ölçə bilsəydiniz, 00:05:22.090 --> 00:05:26.820 bu məsafəni 00:05:26.820 --> 00:05:36.150 30 milyon işıq ili kimi ölçərdiniz. 00:05:36.150 --> 00:05:38.050 Həmin nöqtədə deyək ki, 00:05:38.050 --> 00:05:40.870 buradakı obyektdir, istəyirəm bunu tünd qırmızı rəngdə edim 00:05:40.870 --> 00:05:43.070 və bu obyekt bəlkə də 00:05:43.070 --> 00:05:45.787 mikrodalğalı tezlik diapazonunda bir foton yayır. 00:05:45.787 --> 00:05:48.370 Bunun yaydığı diapazon olduğunu görəcəyik. 00:05:48.370 --> 00:05:50.216 Ancaq o, foton yayır. 00:05:50.216 --> 00:05:52.640 Və həmin foton işıq sürəti ilə hərəkət edir. 00:05:52.640 --> 00:05:53.562 Çünkü o yüngüldür. 00:05:53.562 --> 00:05:55.490 Və həmin foton deyir ki, bilirsinizmi, 00:05:55.490 --> 00:05:56.870 səyahət etmək üçün cəmi 30 milyon işıq ilim var. 00:05:56.870 --> 00:05:58.240 Bu çox da pis deyil. 00:05:58.240 --> 00:06:00.647 30 milyon ildən sonra ora çatacağam. 00:06:00.647 --> 00:06:01.980 Mən bunu ayrıca edəcəyəm. 00:06:01.980 --> 00:06:04.750 Hesablama mənim burada etdiyimdən daha da mürəkkəbdir. 00:06:04.750 --> 00:06:06.506 Amma mən həqiqətən sizə burada 00:06:06.506 --> 00:06:09.420 baş verənlər haqqında bir fikir vermək istəyirəm. 00:06:09.420 --> 00:06:11.460 Beləliklə, həmin foton təxminən 00:06:11.460 --> 00:06:13.870 10 milyon ildən sonra deyir ki, 00:06:13.870 --> 00:06:18.080 mən tam olaraq o koordinatda olmalıyam. 00:06:18.080 --> 00:06:20.960 Mən məsafənin təxminən üçdə birində olmalıyam. 00:06:20.960 --> 00:06:26.080 Bəs bu 10 milyon il ərzində nələr baş verir? 00:06:26.080 --> 00:06:28.080 Bu 10 milyon il ərzində kainat 00:06:28.080 --> 00:06:30.240 müəyyən qədər genişləndi. 00:06:30.240 --> 00:06:32.730 Kainat bəlkə də yaxşı bir istiqamətdə genişləndi. 00:06:32.730 --> 00:06:35.690 Elə isə gəlin genişlənmiş kainatı çəkək. 00:06:35.690 --> 00:06:40.919 Bəlkə də10 milyon ildən sonra kainat belə görünə bilər. 00:06:40.919 --> 00:06:43.500 Əslində, hətta bundan daha da böyük ola bilər. 00:06:43.500 --> 00:06:44.760 Gəlin bunu çəkək. 00:06:44.760 --> 00:06:47.570 10 milyon ildən sonra kainat 00:06:47.570 --> 00:06:49.510 bir qədər genişlənə bilər. 00:06:49.510 --> 00:06:53.470 Yəni bu 10 milyon il sonrasıdır. 00:06:53.470 --> 00:06:58.200 Hələ kosmoloji zaman miqyasında, demək olar ki, 00:06:58.200 --> 00:07:00.370 kainat körpəlik dövründədir, 00:07:00.370 --> 00:07:02.360 çünki biz 13,7 milyard ildən danışırıq. 00:07:02.360 --> 00:07:04.310 Deyək ki, bu 10 milyon ildir. 00:07:04.310 --> 00:07:07.510 10 milyon il keçir. 00:07:07.510 --> 00:07:09.100 Kainat genişləndi. 00:07:09.100 --> 00:07:11.550 Bu gün üzərində dayandığımız bu koordinat 00:07:11.550 --> 00:07:15.350 indi tam olaraq buradadır. 00:07:15.350 --> 00:07:19.350 Fotonun ilk olaraq yayıldığı 00:07:19.350 --> 00:07:24.302 koordinat indi burada olacaq. 00:07:24.302 --> 00:07:26.760 Və həmin foton 10 milyon işıq ilindən sonra 00:07:26.760 --> 00:07:28.100 oraya çatacağını deyilir. 00:07:28.100 --> 00:07:29.910 Və mən bunu sadəcə təxmin edirəm. 00:07:29.910 --> 00:07:32.000 Mən bunu çox fərqli bir şəkildə edirəm. 00:07:32.000 --> 00:07:34.150 Ancaq bununla yanaşı mən həqiqətən sizə buna dair bir fikir vermək istəyirəm. 00:07:34.150 --> 00:07:36.640 Beləliklə, fotonun təxminən 10 milyon işıq ilində 00:07:36.640 --> 00:07:38.340 əldə etdiyi koordinat buradadır. 00:07:38.340 --> 00:07:39.760 Bütün kainat genişləndi. 00:07:39.760 --> 00:07:42.860 Bütün koordinatlar bir-birindən uzaqlaşıb. 00:07:42.860 --> 00:07:44.180 İndi burada nə baş verdi? 00:07:44.180 --> 00:07:45.420 Kainat genişləndi. 00:07:45.420 --> 00:07:49.240 İndi 30 milyon işıq ili olan bu məsafədədir 00:07:49.240 --> 00:07:52.000 və mən burada sadəcə təxmini rəqəmlər haqqında danışıram. 00:07:52.000 --> 00:07:53.640 Buradakı dəqiq rəqəmləri bilmirəm. 00:07:53.640 --> 00:07:56.380 Bu, həqiqətən də sizə niyə bu cür olduğuna dair 00:07:56.380 --> 00:08:01.130 bir fikir vermək üçündür və sizə 00:08:01.130 --> 00:08:03.100 baş verənlərə aid bir intuisiya verirəm. 00:08:03.100 --> 00:08:08.180 Bu məsafə artıq 30 milyon işıq ilində deyil. 00:08:08.180 --> 00:08:10.940 Bəlkə də bu rəqəm artıq 100 milyon ilindədir. 00:08:10.940 --> 00:08:16.167 Yəni bunlar artıq indi bir-birindən 100 milyon işıq ili uzaqlıqdadır. 00:08:16.167 --> 00:08:17.250 Kainat genişlənir. 00:08:17.250 --> 00:08:20.909 Bu koordinatlar və kosmos əslində genişlənir. 00:08:20.909 --> 00:08:22.390 Bunun bir növ trambolin və ya bir şarın səthi olaraq da 00:08:22.390 --> 00:08:23.866 təsəvvür edə bilərsiniz. 00:08:23.866 --> 00:08:25.490 Getdikcə daha da incəlir. 00:08:25.490 --> 00:08:27.640 Beləliklə, işığın 10 milyon ildən sonra 00:08:27.640 --> 00:08:29.940 gəldiyi bu koordinatdır, 00:08:29.940 --> 00:08:32.179 10 milyon ildir səyahət edir 00:08:32.179 --> 00:08:34.654 lakin daha böyük bir məsafəyə getmişdir. 00:08:37.539 --> 00:08:40.440 İndi bu məsafə təxminən 30 milyon 00:08:40.440 --> 00:08:42.510 işıq ili səviyyəsində ola bilər. 00:08:42.510 --> 00:08:44.710 Və buradakı hesablama dəqiq deyil. 00:08:44.710 --> 00:08:47.620 Mən bunu müəyyən etmək üçün hesablama aparmamışam. 00:08:47.620 --> 00:08:50.360 Beləliklə, 30 milyon işıq ili keçdi. 00:08:50.360 --> 00:08:53.900 Və əslində mən bunu eyni nisbətdə etməməliyəm. 00:08:53.900 --> 00:08:56.592 Çünki onun getdiyi məsafə 00:08:56.592 --> 00:08:58.050 və getməli olduğu məsafə, 00:08:58.050 --> 00:09:00.894 uzanma səbəbiylə tamamilə xətti bir şəkildə olmayacaq. 00:09:00.894 --> 00:09:04.110 Ən azından beynimdə bu barədə düşünəndə bu belə olmamalı idi 00:09:04.110 --> 00:09:05.290 deyə fikirləşirəm. 00:09:05.290 --> 00:09:08.050 Amma bununla bağlı sərt bir açıqlama verəcəm. 00:09:08.050 --> 00:09:10.500 Amma onun tərsinə çevirdiyi məsafə, 00:09:10.500 --> 00:09:15.790 bəlkə də bu məsafə indi 20 milyon işıq iliindədir 00:09:15.790 --> 00:09:17.590 çünki artıq oraya çatmışdır. 00:09:17.590 --> 00:09:20.960 Hər dəfə müəyyən qədər məsafə qət etdikdə 00:09:20.960 --> 00:09:23.020 keçdiyi boşluq artıq uzanır. 00:09:23.020 --> 00:09:27.660 Yəni 10 milyon il səyahət etsə də, 00:09:27.660 --> 00:09:29.640 keçdiyi məsafə artıq 00:09:29.640 --> 00:09:31.360 10 milyon işıq ilində deyil. 00:09:31.360 --> 00:09:34.130 Artıq 20 milyon işıq ilinə qədər uzanır. 00:09:34.130 --> 00:09:35.890 Onun keçməsi üçün qalan məsafə isə 00:09:35.890 --> 00:09:38.570 yalnız 20 milyon işıq ilində deyil. 00:09:38.570 --> 00:09:41.420 Artıq 80 milyon işıq ilində ola bilər. 00:09:41.420 --> 00:09:44.410 Hazırda artıq o 80 milyon işıq ilindədir. 00:09:44.410 --> 00:09:47.060 Və bu foton tədricən məyus ola bilər. 00:09:47.060 --> 00:09:48.880 Buna optimist baxmağın bir yolu var. 00:09:48.880 --> 00:09:50.670 Sanki mən 20 milyon işıq ilini sadəcə 00:09:50.670 --> 00:09:53.387 10 milyon işıq ilində əhatə edə bildim. 00:09:53.387 --> 00:09:56.680 Görünən odur ki, işıq sürətindən daha sürətli hərəkət edirəm. 00:09:56.680 --> 00:09:58.270 Reallıq isə budur ki, 00:09:58.270 --> 00:10:00.930 bu kosmos koordinatlarının yayılmasına görə deyil. 00:10:00.930 --> 00:10:02.750 Bunlar getdikcə daha da incəlir. 00:10:02.750 --> 00:10:05.376 Beləliklə, foton yalnız işıq sürəti ilə hərəkət edir. 00:10:05.376 --> 00:10:07.170 Lakin onun 10 milyon il ərzində 00:10:07.170 --> 00:10:10.090 qət etdiyi məsafə 00:10:10.090 --> 00:10:11.840 10 milyon işıq ilindən daha çoxdur. 00:10:11.840 --> 00:10:13.430 Bu 20 milyon işıq ilidir. 00:10:13.430 --> 00:10:15.480 Siz kosmoloji miqyasda xüsusən də 00:10:15.480 --> 00:10:19.090 məsafə koordinatları 00:10:19.090 --> 00:10:23.100 bir-birindən uzaqlaşdığı zaman 00:10:23.100 --> 00:10:24.690 sürəti vaxta vura bilməzsiniz. 00:10:24.690 --> 00:10:27.430 Ancaq fikrimcə siz bunun hansı istiqamətə 00:10:27.430 --> 00:10:30.150 getdiyini görürsünüz və ya bəlkə də görə bilərsiniz. 00:10:30.150 --> 00:10:33.150 Gəlin bunu yazaq. 00:10:33.150 --> 00:10:35.430 Bu, 80 milyon işıq ilidir, 00:10:35.430 --> 00:10:40.190 bəlkədə 40 milyon işıq ilində mən bura çatacağam. 00:10:40.190 --> 00:10:44.680 Ancaq reallıq bundan ibarətdir ki, növbəti 40 milyon işıq ilində üzr istəyirəm, 00:10:44.680 --> 00:10:47.440 40 milyon ildən sonra mən bura çata bilərəm, 00:10:47.440 --> 00:10:49.650 çünki bu, 80 milyon işıq ilidir. 00:10:49.650 --> 00:10:52.420 Amma reallıqda isə 00:10:52.420 --> 00:10:56.030 40 milyon ildən sonra birdən-birə kainat 00:10:56.030 --> 00:10:59.750 daha da genişləndi. 00:10:59.750 --> 00:11:01.710 Əlbbətdə mən bütün qabarcığı çəkməyəcəm. 00:11:01.710 --> 00:11:04.680 Amma fotonun yayıldığı yer 00:11:04.680 --> 00:11:07.630 bura ola bilər. 00:11:07.630 --> 00:11:11.850 Artıq bizim hazırkı mövqeyimiz buradadır. 00:11:11.850 --> 00:11:18.490 10 milyon ildən sonra işığın gəlib çatdığı yer indi buradadır. 00:11:18.490 --> 00:11:24.610 Və indi 40 milyon ildən sonra işığın olduğu yer 00:11:24.610 --> 00:11:27.500 elə bəlkə də buradadır. 00:11:27.500 --> 00:11:29.520 Beləliklə, bu iki nöqtə arasındakı məsafə, 00:11:29.520 --> 00:11:32.240 biz başladığımız zaman 00:11:32.240 --> 00:11:33.590 10 milyon işıq ili idi. 00:11:33.590 --> 00:11:36.380 Sonra isə bu rəqəm 20 milyon işıq ili oldu. 00:11:36.380 --> 00:11:39.100 Bəlkə də bunu dəqiq bilmirəm, 00:11:39.100 --> 00:11:41.140 bu bir milyard işıq ilidir. 00:11:41.140 --> 00:11:43.240 Bəlkə də artıq bir milyard işıq ilindədir. 00:11:43.240 --> 00:11:45.512 Və bəlkə də buradakı məsafə və ya mən sadəcə 00:11:45.512 --> 00:11:47.630 bu rəqəmləri özümdən uydururam. 00:11:47.630 --> 00:11:49.450 Yəqin ki, bu nöqtə üçün çox böyükdü, 00:11:49.450 --> 00:11:52.010 bəlkə də bu, artıq 100 milyon işıq ilidir. 00:11:52.010 --> 00:11:55.390 Bu indi 100 milyon işıq ilidir. 00:11:55.390 --> 00:11:59.050 Bəlkə də bu məsafə 500 milyon işıq ilində ola bilər, 00:11:59.050 --> 00:12:01.730 dəqiq bilmirəm. 00:12:01.730 --> 00:12:04.540 Və bəlkə də indi iki nöqtə arasındakı ümumi məsafə 00:12:04.540 --> 00:12:05.950 bir milyard işıq ilindədir. 00:12:05.950 --> 00:12:08.730 Gördüyünüz kimi, foton getdikcə daha da məyus ola bilər. 00:12:08.730 --> 00:12:11.950 Tədricən daha çox məsafə qət edir və geriyə baxaraq deyir ki, 00:12:11.950 --> 00:12:13.590 cəmi 50 milyon il ərzində mən 00:12:13.590 --> 00:12:16.020 600 milyon işıq ilini qət edə bilmişəm. 00:12:16.020 --> 00:12:17.330 Bu olduqca yaxşıdır. 00:12:17.330 --> 00:12:19.171 Ancaq o məyus oldu, çünki sadəcə 00:12:19.171 --> 00:12:22.510 30 milyon işıq ilində olan bir məsafəni qət etməli 00:12:22.510 --> 00:12:23.800 olduğunu düşünmüşdü. 00:12:23.800 --> 00:12:25.070 Bu uzanmağa davam edir, 00:12:25.070 --> 00:12:26.560 çünki kosmosun özü də uzanır. 00:12:26.560 --> 00:12:32.190 Reallıq isə budur ki, 00:12:32.190 --> 00:12:36.050 biz yalnız orijinal fikrə doğru gedirik, 00:12:36.050 --> 00:12:39.450 yəni bizə daha yeni çatan bu foton uzun müddətdir səyahət edir, 00:12:39.450 --> 00:12:42.800 biz onun 13,4 milyard ildir ki, səyahət etdiyini söyləyə bilərik. 00:12:42.800 --> 00:12:44.430 Yəni bizə indi gəlib çatır. 00:12:44.430 --> 00:12:47.150 Elə isə bu nöqtədən başlayaraq 13,4 milyard ili 00:12:47.150 --> 00:12:49.620 sürətli bir şəkildə irəli çəkərək günümüzə gələk. 00:12:49.620 --> 00:12:54.842 Əgər mən bütün görünə bilən kainatı bura çəksəm, 00:12:54.842 --> 00:12:56.300 bu nöqtə burada olacaq, 00:12:56.300 --> 00:13:00.340 yayıldığı yer isə elə buradadır. 00:13:00.340 --> 00:13:04.890 Biz elə burada dayanmışıq. 00:13:04.890 --> 00:13:06.640 Və gəlin bir şeyi aydınlaşdıraq. 00:13:06.640 --> 00:13:09.430 Əgər bütün müşahidə oluna bilən kainatı çəkərsəm, 00:13:09.430 --> 00:13:12.052 əslində mərkəz də bizim olduğumuz yerdə olmalıdır. 00:13:12.052 --> 00:13:13.410 Çünki bərabər məsafəni müşahidə edə bilirik. 00:13:13.410 --> 00:13:16.290 Əgər işlər həqiqətən də qəribə deyilsə, 00:13:16.290 --> 00:13:17.430 biz istənilən istiqamətdə bərabər məsafəni müşahidə edə bilərik. 00:13:17.430 --> 00:13:19.210 Bəlkə də ozümüzü mərkəzə qoymalıyıq. 00:13:19.210 --> 00:13:21.650 Əgər bu, bütün müşahidə edilə bilən kainatdırsa 00:13:21.650 --> 00:13:26.180 və foton 13,4 milyard il əvvəl buradan yayılıbsa, 00:13:26.180 --> 00:13:29.800 yəni ilk Böyük Partlayışdan 300,000 il sonra 00:13:29.800 --> 00:13:35.620 və bu, bizə yenicə çatırsa, 00:13:35.620 --> 00:13:41.150 o zaman fotonun 13,7 milyard ildir ki, 00:13:41.150 --> 00:13:47.050 səyahət etdiyi doğru bir fikridir. 00:13:47.050 --> 00:13:50.900 Amma burada qəribə olan şey, 00:13:50.900 --> 00:13:53.970 bir birimizdən uzaqlaşmağımız səbəbi ilə bu obyekt 00:13:53.970 --> 00:13:56.180 hazırda ən yaxşı hesablamalarımıza görə, 00:13:56.180 --> 00:14:06.420 bizdən təxminən 46 milyard işıq ili uzaqlıqda olacaq. 00:14:08.785 --> 00:14:11.930 Və mən bunu dəqiq bir şəkildə aydınlaşdırmaq istəyirəm. 00:14:11.930 --> 00:14:15.010 Bu obyekt indi bizdən 46 milyard işıq ili uzaqlıqdadır. 00:14:15.010 --> 00:14:18.280 Onu müşahidə etmək üçün sadəcə işıqdan istifadə etdiyimiz zaman 00:14:18.280 --> 00:14:21.210 təbii ki biz bunu işıq illərinə əsaslanaraq edirik, 00:14:21.210 --> 00:14:22.601 o zaman belə görünür ki, bu işıq bizə gəlib çatmaq üçün 13,7 milyard il yol qət edib. 00:14:22.601 --> 00:14:23.201 Məsafə haqqında düşünmək üçün yeganə üsulumuz 00:14:23.201 --> 00:14:24.480 işıqla olan yoldur. 00:14:24.480 --> 00:14:27.740 Beləliklə, bəlkə də bu 13,4 və ya hər hansısa bir rəqəmdir 00:14:27.740 --> 00:14:31.930 ancaq mən 13,4 milyard işıq ili uzaqlıqda onluğu dəyişməyə davam edirəm. 00:14:31.930 --> 00:14:36.600 Amma reallıq budur ki, bu gün işıq ilini ölçən xətkeşmiz olsaydı 00:14:36.600 --> 00:14:38.570 onu ölçmək çətin olardı 00:14:38.570 --> 00:14:40.408 çünkü buradakı bu boşluq o qədər uzandı ki, artıq o 46 milyard işıq ilindədir. 00:14:40.408 --> 00:14:43.160 Kosmik mikrodalğalı fon radiasiyası haqqında danışarkən 00:14:43.160 --> 00:14:45.100 sizə bir ipucu vermək istəyirəm, 00:14:45.100 --> 00:14:47.959 kosmosdakı bu nöqtənin necə görünəcəyi 00:14:47.959 --> 00:14:49.720 və bu nöqtənin əslində 46 milyard işıq ili uzaqlıqda olduğu halda 00:14:49.720 --> 00:14:52.010 fotonun bizə çatması necə oldu ki, 00:14:52.010 --> 00:14:54.540 cəmi 13,7 milyard il çəkdi? 00:14:54.540 --> 00:14:56.120 Bu nəyə bənzəyəcək? 00:14:56.120 --> 00:14:59.610 Bənzəyəcək dediyimiz zaman 00:14:59.610 --> 00:15:02.340 bu hazırda bizə çatan fotonlara əsaslanır. 00:15:02.340 --> 00:15:05.350 Həmin fotonlar 13,4 milyard il əvvəl ayrılmışdır. 00:15:05.350 --> 00:15:07.620 Beləki, bu fotonlar ibtidai quruluşdan, 00:15:07.620 --> 00:15:10.040 bu ağ-qaynar hidrogen plazmasından 00:15:10.040 --> 00:15:16.460 yayılan fotonlardır. 00:15:16.460 --> 00:15:19.240 Beləliklə, görəcəyimiz şey bu ağ-isti dumandır. 00:15:19.240 --> 00:15:26.930 Yəni biz bu cür ağ-isti plazmanı 00:15:26.930 --> 00:15:29.150 düzgün sabit atomlara diferensiallaşmamış, 00:15:29.150 --> 00:15:32.550 daha az ulduz və qalaktika 00:15:32.550 --> 00:15:33.710 görə biləcəyik. 00:15:33.710 --> 00:15:36.220 Biz bu ağ-qaynar plazmanı görəcəyik. 00:15:36.220 --> 00:15:38.640 Bu günün reallığı odur ki, 00:15:38.640 --> 00:15:41.760 kosmosda bundan 46 milyard il sonra olan nöqtə, 00:15:41.760 --> 00:15:45.160 yəqin ki, sabit atomlara, 00:15:45.160 --> 00:15:46.650 ulduzlara, planetlərə və qalaktikalara ayrılır. 00:15:46.650 --> 00:15:49.020 Düzünü desəm, həmin şəxs, əgər hazırda orada 00:15:49.020 --> 00:15:52.140 bir sivilizasiya varsa və onlar da orada dayanıblarsa, 00:15:52.140 --> 00:15:53.020 koordinatımızdan və kosmosdakı nöqtəmizdən 00:15:53.020 --> 00:15:54.610 yayılan fotonları 00:15:54.610 --> 00:15:56.530 müşahidə edirlərsə, 00:15:56.530 --> 00:15:59.570 onlar bizim indiki vəziyyətimizi görə bilməyəcəklər. 00:15:59.570 --> 00:16:02.920 Onlar bizim 13,4 milyard il əvvəlki vəziyyətimizi görəcəklər. 00:16:02.920 --> 00:16:05.140 Kosmos bölgəmizin sadəcə 00:16:05.140 --> 00:16:07.310 ağ-isti plazma olduğu zamanı 00:16:07.310 --> 00:16:09.164 çox sadə bir halını görəcəklər. 00:16:09.164 --> 00:16:12.100 Və bu barədə növbəti videoda daha çox danışacağıq. 00:16:12.100 --> 00:16:14.230 Ancaq bu barədə düşünməyinizi istəyirəm. 00:16:14.230 --> 00:16:15.640 O zamandan gələn, yəni 13,4 milyard ildir 00:16:15.640 --> 00:16:17.670 hər hansı bir istiqamətdən hərəkət edən 00:16:17.670 --> 00:16:21.170 hansısa bir foton ibtidai vəziyyətində bizə gəlib çatacaq 00:16:21.170 --> 00:16:23.720 və ya o kainatın ilk vəziyyətində hansı ki, 00:16:23.720 --> 00:16:27.390 sadəcə ağ-qaynar plazma 00:16:27.390 --> 00:16:29.580 və diferensiallaşmamış kütlə 00:16:29.580 --> 00:16:32.195 olduğu zaman yayılacaqdır. 00:16:32.195 --> 00:16:33.570 Və ümid edirəm ki, bu sizə 00:16:33.570 --> 00:16:36.480 kosmik mikrodalğalı fon radiasiyasının 00:16:36.480 --> 00:16:38.920 haradan gəldiyinə dair bir fikir vermiş olacaq.