1
00:00:00,000 --> 00:00:05,642
Şimdi, Büyük Patlama'nın en iyi tahminle ne zaman gerçekleştiğinden bahsedeceğim.

2
00:00:05,642 --> 00:00:08,661
Tekrar söylersem, bu isimden pek hoşlanmıyorum, çünkü bir çeşit...

3
00:00:08,661 --> 00:00:12,562
...patlamaya işaret ediyor, fakat gerçekte olan uzay boşluğunun bir nevi genişlemesi.

4
00:00:12,562 --> 00:00:16,067
Uzay boşluğunun bir tekillikten genişlemeye başlamasına dair...

5
00:00:16,067 --> 00:00:18,924
...en iyi tahminimiz, bunun gerçekleşmesinin...

6
00:00:18,924 --> 00:00:25,267
...13.7 milyar yıl önce olduğu. Her ne kadar, özellikle konu para...

7
00:00:25,267 --> 00:00:28,584
...olduğunda milyarlı sayılarla uğraşmaya aşina...

8
00:00:28,584 --> 00:00:31,867
...olsak da, bu inanılmaz ölçüde uzun bir...

9
00:00:31,867 --> 00:00:34,575
...zaman. İzlenebilir gibi görülebilir fakat...

10
00:00:34,575 --> 00:00:37,841
...aslında pek öyle değil. Gelecek videolarda...

11
00:00:37,841 --> 00:00:39,933
...zaman ölçekleri hakkında da konuşacağım ki, süreleri kavrayabilesiniz...

12
00:00:39,933 --> 00:00:42,934
...daha doğrusu kavramaya başlayabilesiniz, hatta aslında 13.7 milyar yılın ne kadar...

13
00:00:42,934 --> 00:00:47,267
...uzun olduğunu "kavrayamayacağınızı" kavrayabilesiniz.

14
00:00:47,267 --> 00:00:50,600
Ayrıca vurgulamak isterim ki bu...

15
00:00:50,600 --> 00:00:53,522
...mevcut en iyi tahminimiz. Benim hayatım boyunca dahi,...

16
00:00:53,522 --> 00:00:56,402
...Büyük Patlama'dan haberdar olduğum ve ona ilgi gösterdiğim...

17
00:00:56,402 --> 00:00:58,600
...hayatım boyunca dahi bu sayılar zaman zaman...

18
00:00:58,600 --> 00:01:00,442
...değişiklik gösterdi. Dolayısıyla ileride...

19
00:01:00,442 --> 00:01:03,181
...bu sayının daha da isabetli hale geleceğini ve...

20
00:01:03,181 --> 00:01:05,271
...biraz daha değişebileceğini düşünüyorum.

21
00:01:05,271 --> 00:01:07,779
Fakat bu en iyi tahminimiz. Şimdi, bunu belirttikten sonra...

22
00:01:07,779 --> 00:01:10,267
...bir de bu sayının gözlemlenebilir evrenin boyutuya ilgili...

23
00:01:10,267 --> 00:01:13,373
...ne söylediği üzerine düşünmek istiyorum.

24
00:01:15,635 --> 00:01:23,548
Yani, eğer genişleme 13.7 milyar yıl önce başladıysa...

25
00:01:23,548 --> 00:01:28,333
...ve üç boyutlu evrenimizde bildiğimiz her şey...

26
00:01:28,333 --> 00:01:29,933
...tek bir noktadaydı ise,...

27
00:01:29,933 --> 00:01:33,925
...en uzun süredir seyahat eden ve şu anda bize...

28
00:01:33,925 --> 00:01:35,271
...ulaşan foton...

29
00:01:35,271 --> 00:01:37,593
...-bu bizim gözümüz...

30
00:01:37,593 --> 00:01:39,915
...diyelim ki bu benim gözüm olsun...

31
00:01:39,915 --> 00:01:42,516
...bunlar da kirpiklerim-...

32
00:01:42,516 --> 00:01:44,281
...en uzun süredir seyahat edip gözüme...

33
00:01:44,281 --> 00:01:47,950
...ya da bir teleskop...

34
00:01:47,950 --> 00:01:50,400
...merceğine ulaşan ışık fotonunun...

35
00:01:50,400 --> 00:01:53,718
...geçirmiş olabileceği en fazla seyahat süresi...

36
00:01:53,718 --> 00:01:55,902
...13.7 milyar yıldır.

37
00:02:06,502 --> 00:02:09,498
Şimdi, gözlemlenebilir evrenin şu...

38
00:02:09,498 --> 00:02:11,267
...iki veya üç video önce de çizdiğim...

39
00:02:11,267 --> 00:02:12,841
...şemasına bakarsak...

40
00:02:12,841 --> 00:02:15,117
...-bir çember olarak çizmiştim.

41
00:02:15,117 --> 00:02:17,764
Bir çemberdi.

42
00:02:17,764 --> 00:02:21,108
Bize uzak cisimlerden...

43
00:02:21,108 --> 00:02:23,771
...gelen ışık, buraya, bu noktaya...

44
00:02:23,771 --> 00:02:26,200
...geliyor. Sanırım uzak cismi de o şemada...

45
00:02:26,200 --> 00:02:28,863
...buralarda bir yere çizmiştim.

46
00:02:28,863 --> 00:02:32,532
Fakat bu uzak cisimden ışık bize şu an ulaşıyor...

47
00:02:32,532 --> 00:02:38,656
...ve o ışığın bize ulaşması 13.7 milyar yıl sürdü.

48
00:02:42,656 --> 00:02:45,489
Şimdi, burada çekince koymak istediğim bir yer var...

49
00:02:45,489 --> 00:02:47,533
...çünkü çok çok büyük uzaklıklardan...

50
00:02:47,533 --> 00:02:51,533
...ve zaman aralıklarından bahsediyoruz.

51
00:02:51,533 --> 00:02:55,380
Dolayısıyla, uzay boşluğunun kendisi de genişlediği için, videoda göreceksiniz ki...

52
00:02:55,380 --> 00:03:00,691
...buradaki cisim hakkında şunu söyleyemezsiniz:

53
00:03:00,691 --> 00:03:02,744
Bu cisim...

54
00:03:02,759 --> 00:03:03,906
...-buraya büyük harflerle...

55
00:03:03,967 --> 00:03:04,744
...DEĞİL yazıyorum.

56
00:03:04,744 --> 00:03:13,538
Bu cisim 13.7 milyar ışık yılı uzaklıkta DEĞİLDİR.

57
00:03:13,538 --> 00:03:16,125
Eğer daha küçük zaman ölçeklerinden...

58
00:03:16,125 --> 00:03:18,043
...veya daha küçük mesafelerden konuşuyor olsaydık...

59
00:03:18,043 --> 00:03:19,892
...bunu yaklaşık olarak söyleyebilirdiniz.

60
00:03:19,892 --> 00:03:21,868
Evrenin genişlemesinin etkisi...

61
00:03:21,868 --> 00:03:24,285
...o kadar da büyük olmazdı.

62
00:03:24,285 --> 00:03:26,854
Biraz daha açıklayayım.

63
00:03:26,854 --> 00:03:28,709
Buradaki bir cisimden bahsediyorum...

64
00:03:28,709 --> 00:03:31,867
...hatta bu cismin uzaydaki koordinatlarını bile söyleyebilirim.

65
00:03:31,867 --> 00:03:34,127
Ve bu koordinat -burada şöyle demem gerek:

66
00:03:34,127 --> 00:03:35,722
"Bu uzay-zamandaki koordinat."

67
00:03:35,722 --> 00:03:37,533
Çünkü biz de onu belli bir sabitte gözlüyoruz.

68
00:03:37,533 --> 00:03:43,121
Ve bu koordinat, bizim mevcut koordinatlarımızdan...

69
00:03:43,121 --> 00:03:44,700
...13.7 milyar yıl uzakta değil.

70
00:03:44,700 --> 00:03:46,464
Örnek olarak birkaç sebebini anlatayım.

71
00:03:46,464 --> 00:03:47,533
Birinci olarak, düşünün.

72
00:03:47,533 --> 00:03:51,533
Bu ışık 13.7 milyar yıl önce yola çıktı.

73
00:03:51,533 --> 00:03:55,845
Bu ışık yola çıktığında, biz bu koordinatlara çok daha yakındık.

74
00:03:55,845 --> 00:03:57,842
Koordinatlar buraya çok daha yakındı.

75
00:03:57,842 --> 00:03:59,189
Şu anda evrendeki yerimiz...

76
00:03:59,189 --> 00:04:01,371
...o noktaya çok daha yakındı.

77
00:04:01,371 --> 00:04:05,933
Diğer düşünülmesi gereken şey ise, -onu buraya çizeyim.

78
00:04:05,933 --> 00:04:12,017
Tekilliğin genişlemesinin başlangıcından...

79
00:04:12,017 --> 00:04:16,867
...diyelim ki üç yüz bin yıl sonrasına gidelim.

80
00:04:16,867 --> 00:04:19,867
Yani, diyelim ki şu an evren tarihinin...

81
00:04:19,867 --> 00:04:22,177
...üç yüz bininci yılındayız.

82
00:04:22,177 --> 00:04:28,214
Yani, evrenin yaşamının aşağı yukarı...

83
00:04:28,214 --> 00:04:32,267
...üç yüz bininci yılındayız desek yanlış olmaz.

84
00:04:32,267 --> 00:04:34,315
Bu noktada diyebiliriz ki, olaylar...

85
00:04:34,315 --> 00:04:37,455
...henüz fazla bir fark yaratacak...

86
00:04:37,455 --> 00:04:39,034
...değişikliğe uğramadı.

87
00:04:39,034 --> 00:04:41,249
Bu konudan, kozmik mikrodalga arka plan ışımasına...

88
00:04:41,249 --> 00:04:43,678
...geldiğimizde daha çok bahsedeceğim...

89
00:04:43,678 --> 00:04:45,015
...ama bu noktada evren...

90
00:04:45,015 --> 00:04:48,067
...yaklaşık olarak tek parça halindeki...

91
00:04:48,067 --> 00:04:51,109
...akkor hidrojen plazması şeklindeydi.

92
00:04:51,109 --> 00:04:52,966
Ayrıca bunun mikrodalga ışıma yaydığını ve...

93
00:04:52,966 --> 00:04:54,777
...diğer özelliklerini de gelecek bir videoda...

94
00:04:54,777 --> 00:04:56,082
...anlatacağım.

95
00:04:56,082 --> 00:05:00,397
Şimdi, bu iki noktanın evrenin erken zamanlarındaki durumundan konuşalım.

96
00:05:00,397 --> 00:05:03,467
Yani, bu genç evrende elinizde bu nokta...

97
00:05:03,467 --> 00:05:04,808
...ve şu anda bulunduğumuz koordinatlar...

98
00:05:04,808 --> 00:05:08,495
...var diyelim.

99
00:05:10,202 --> 00:05:12,767
Bunu merkeze koymayacağım.

100
00:05:12,767 --> 00:05:14,746
Çünkü merkezde olmazsa bizim için görselleştirmesi...

101
00:05:14,746 --> 00:05:15,938
...daha kolay olur.

102
00:05:15,938 --> 00:05:18,462
Ve diyelim ki, evrenin bu oldukça erken döneminde...

103
00:05:18,462 --> 00:05:21,310
...eğer ani ölçümler yapabilen çeşitli...

104
00:05:21,310 --> 00:05:22,800
...cetveller üretebilmiş olsaydınız...

105
00:05:22,800 --> 00:05:26,180
...bulacağınız mesafe...

106
00:05:26,703 --> 00:05:29,449
...otuz milyon ışık yılı olurdu.

107
00:05:35,187 --> 00:05:37,800
İşte bu noktada diyelim ki...

108
00:05:37,800 --> 00:05:40,799
...burada koyu pembe ile gösterdiğim cisim...

109
00:05:40,799 --> 00:05:43,000
...muhtemelen mikrodalga frekans aralığında...

110
00:05:43,000 --> 00:05:45,880
...bir foton yaysın. O dönemde...

111
00:05:45,880 --> 00:05:48,462
...yayılan aralık zaten buydu.

112
00:05:48,462 --> 00:05:50,134
Neyse, dedik ki bir foton yaysın...

113
00:05:50,134 --> 00:05:51,996
...ve bu foton ışık hızında hareket ediyor olsun.

114
00:05:51,996 --> 00:05:53,062
Ki bu zaten bir ışık.

115
00:05:53,062 --> 00:05:54,536
Dolayısıyla bu foton: "Oh, biliyorsunuz...

116
00:05:54,536 --> 00:05:56,902
...katedecek yalnızca otuz milyon ışık yılım var."

117
00:05:56,902 --> 00:05:58,354
"Bu çok uzun değil. Otuz milyon yıl içinde...

118
00:05:58,354 --> 00:06:00,252
...illaki oraya ulaşacağım."

119
00:06:00,252 --> 00:06:02,585
Böylece, -burada bir parantez açıyorum.

120
00:06:02,585 --> 00:06:04,656
Matematik işlemler burada anlattığımdan çok daha karışıklar.

121
00:06:04,656 --> 00:06:06,435
Ama yapmak istediğim yalnızca burada neler...

122
00:06:06,435 --> 00:06:08,010
...olduğuna dair bir fikir vermek.

123
00:06:08,010 --> 00:06:10,056
Yani, diyelim ki bu foton şöyle dedi:

124
00:06:10,056 --> 00:06:13,069
"Önümüzdeki on milyon yıl içinde...

125
00:06:14,623 --> 00:06:17,274
...o koordinata yaklaşmış olacağım."

126
00:06:17,905 --> 00:06:20,645
"Mesafenin üçte birini almış olacağım."

127
00:06:20,645 --> 00:06:25,800
Pekala gerçekte bu on milyon yıl sırasında ne olacak?

128
00:06:25,800 --> 00:06:27,938
İşte, bu on milyon yıl sırasında...

129
00:06:27,938 --> 00:06:30,118
...evren biraz genişlemiş olacak.

130
00:06:30,118 --> 00:06:32,538
Hatta belki de hatırı sayılır oranda genişlemiş olacak.

131
00:06:32,538 --> 00:06:35,498
Buraya genişlemiş evreni de çizeyim.

132
00:06:35,498 --> 00:06:37,967
İşte, on milyon yıl sonra evren...

133
00:06:37,967 --> 00:06:40,654
...böyle görünüyor olabilir.

134
00:06:41,054 --> 00:06:43,071
Hatta bundan bile büyük olabiir.

135
00:06:43,071 --> 00:06:45,000
Bunu şöyle çizeyim.

136
00:06:45,015 --> 00:06:47,132
On milyon yıl sonra...

137
00:06:47,132 --> 00:06:49,470
...evren bu boyutlara genişlemiş olabilir.

138
00:06:49,470 --> 00:06:53,419
Yani bu, on milyon yıl sonrası.

139
00:06:53,696 --> 00:06:56,839
Fakat kozmolojik bir zaman ölçeğinde...

140
00:06:56,839 --> 00:07:00,104
...bu hala evrenin emekleme dönemleri olacaktır...

141
00:07:00,104 --> 00:07:02,550
...çünkü 13.7 milyar yıllık bir süreden bahsediyoruz.

142
00:07:02,550 --> 00:07:06,875
Burada on milyon yıl geçti diyelim.

143
00:07:07,644 --> 00:07:09,363
Evren genişledi.

144
00:07:09,363 --> 00:07:12,062
Şimdiki zamanda üzerinde olduğumuz koordinatlar...

145
00:07:12,062 --> 00:07:15,460
...artık buraya kadar ilerledi.

146
00:07:15,460 --> 00:07:18,774
Fotonun ilk başta yayınlandığı...

147
00:07:18,774 --> 00:07:21,425
...koordinatlar ise...

148
00:07:21,425 --> 00:07:23,839
...artık burada bulunuyor.

149
00:07:23,839 --> 00:07:25,604
Fotonumuz da dedi ki; "Tamam...

150
00:07:25,604 --> 00:07:27,479
...on milyon yılda bu kadar...

151
00:07:27,479 --> 00:07:28,887
...yol alacağım."

152
00:07:28,887 --> 00:07:30,454
Bu arada bildiğiniz gibi yaklaşık olarak ve oldukça...

153
00:07:30,454 --> 00:07:32,604
...soyut konuşuyorum. Yapmak istediğim yalnızca bir fikir vermek.

154
00:07:32,604 --> 00:07:35,600
Bu durumda fotonun on milyon yıl...

155
00:07:35,600 --> 00:07:37,210
...içinde ulaştığı nokta...

156
00:07:37,210 --> 00:07:38,915
...aşağı yukarı burası olur.

157
00:07:38,915 --> 00:07:39,877
Tüm evren genişledi.

158
00:07:39,877 --> 00:07:42,704
Bütün koordinatlar birbirinden uzaklaştı.

159
00:07:42,704 --> 00:07:44,129
Pekiyi şimdi burada ne oldu?

160
00:07:44,129 --> 00:07:45,462
Evren genişledi.

161
00:07:45,462 --> 00:07:47,720
Bu otuz milyon yıllık mesafe artık...

162
00:07:47,720 --> 00:07:51,853
...-dediğim gibi yaklaşık sayılar veriyorum, kesin rakamları bildiğim falan yok...

163
00:07:51,853 --> 00:07:56,467
...burada yaptığım size yalnızca bir fikir vermeye...

164
00:07:56,467 --> 00:08:01,946
...çalışmak, neler olup bittiğini anlamanıza...

165
00:08:01,946 --> 00:08:03,773
...imkan sağlamak.

166
00:08:03,773 --> 00:08:06,333
Bu mesafe artık otuz milyon ışık yılı değil.

167
00:08:06,333 --> 00:08:09,215
Belki artık yüz milyon olabilir.

168
00:08:10,399 --> 00:08:15,476
Diyelim ki artık yüz milyon ışık yılı oldu.

169
00:08:15,476 --> 00:08:17,878
Evren genişliyor.

170
00:08:17,878 --> 00:08:21,080
Uzay boşluğunun boyutları büyüyor.

171
00:08:21,080 --> 00:08:22,952
Bunu bir trambolin ya da...

172
00:08:22,952 --> 00:08:25,197
...bir balonun yüzeyinin gerilip incelmesi gibi hayal edebilirsiniz.

173
00:08:25,197 --> 00:08:28,169
Yani on milyon yıl sonra bu ışığın...

174
00:08:28,169 --> 00:08:29,237
...ulaştığı koordinatlar burası.

175
00:08:29,237 --> 00:08:31,420
On milyon yıldır seyahat ediyordu...

176
00:08:31,420 --> 00:08:33,867
...fakat katettiği mesafe bundan çok daha fazla.

177
00:08:33,867 --> 00:08:39,000
Aslında katettiği mesafe...

178
00:08:39,000 --> 00:08:42,707
...bu orana göre otuz milyon ışık yılı olabilir.

179
00:08:42,707 --> 00:08:44,098
Buradaki sayılar kesin değil.

180
00:08:44,098 --> 00:08:46,652
Kesin sonuç verecek hesapları yapmadım.

181
00:08:46,652 --> 00:08:49,903
Fakat buradaki ana fikir, otuz milyon ışık yılı katetmiş olduğu.

182
00:08:49,903 --> 00:08:52,503
Aslına bakarsanız zaten aynı oranları...

183
00:08:52,503 --> 00:08:55,243
...kullanmamam gerekir, çünkü katedilen mesafe...

184
00:08:55,243 --> 00:08:56,636
...ve katedeceği mesafe...

185
00:08:56,636 --> 00:08:58,333
...gerilmeden dolayı tamamen doğrusal...

186
00:08:58,333 --> 00:09:01,652
...olmayacaktır. En azından kendi kafamda düşündüğümde...

187
00:09:01,652 --> 00:09:02,999
...bana öyle geliyor.

188
00:09:02,999 --> 00:09:05,000
Yine de bunun hakkında kesin bir beyanda...

189
00:09:05,000 --> 00:09:05,800
...bulunmayacağım.

190
00:09:05,800 --> 00:09:08,067
Ancak fotonun katettiği mesafe...

191
00:09:08,067 --> 00:09:13,308
...artık yaklaşık yirmi milyon ışık yılına çıkmış olabilir...

192
00:09:13,308 --> 00:09:18,000
...çünkü her mesafe katedişinde...

193
00:09:18,000 --> 00:09:21,800
...katettiği uzay boşluğu biraz daha gerildi.

194
00:09:21,800 --> 00:09:27,194
Yani her ne kadar on milyon yıl boyunca seyahat etmiş de olsa...

195
00:09:27,194 --> 00:09:30,000
...artık katettiği uzay boşluğu yalnızca...

196
00:09:30,000 --> 00:09:31,652
...on milyon yıl değil...

197
00:09:31,652 --> 00:09:33,933
...artık yirmi milyon ışık yılı olacak şekilde gerildi.

198
00:09:33,933 --> 00:09:36,067
Ayrıca katetmesi gereken kalan mesafe de...

199
00:09:36,067 --> 00:09:38,339
...artık yirmi milyon ışık yılı değil...

200
00:09:38,339 --> 00:09:40,986
...seksen milyon ışık yılı olabilir.

201
00:09:43,940 --> 00:09:46,931
Dolayısıyla bu foton bundan usanabilir.

202
00:09:46,931 --> 00:09:49,021
Buna olumlu bir şekilde bakmanın da imkanı var:

203
00:09:49,021 --> 00:09:52,179
"Vay! Yirmi milyon ışık yıllık mesafeyi...

204
00:09:52,179 --> 00:09:53,898
...sadece on milyon yılda alabildim!"

205
00:09:53,898 --> 00:09:56,003
"Sanki ışık hızından daha hızlı hareket ediyor gibiyim!"

206
00:09:56,003 --> 00:09:58,867
Gerçekte hayır, çünkü uzay boşluğundaki koordinatların kendileri...

207
00:09:58,867 --> 00:10:00,677
...birbirinden uzaklaşıyor.

208
00:10:00,677 --> 00:10:03,231
Bunlar inceliyor. Yani foton aslında sadece ışık hızında...

209
00:10:03,231 --> 00:10:05,925
...ilerliyor. Ancak on milyon yılda katettiği...

210
00:10:05,925 --> 00:10:08,267
...mesafe gerçekte on milyon yıllıktan daha...

211
00:10:08,267 --> 00:10:10,847
...fazla bir mesafe.

212
00:10:10,847 --> 00:10:12,519
Yirmi milyon ışık yıllık mesafe.

213
00:10:12,519 --> 00:10:15,677
Yani bu kozmolojik ölçeklerde öylece...

214
00:10:15,677 --> 00:10:17,163
...oran ve zamanı çarpamazsınız.

215
00:10:17,163 --> 00:10:19,671
Özellikle de koordinatların kendileri...

216
00:10:19,671 --> 00:10:23,525
...birbirinden uzaklaşıyorsa.

217
00:10:23,525 --> 00:10:28,333
Sanırım bunun nereye gittiğini az çok anladınız.

218
00:10:28,333 --> 00:10:30,863
Şimdi bu foton diyecek ki: "Oh...

219
00:10:30,863 --> 00:10:35,321
...bir kırk milyon yıl daha gidersem...

220
00:10:35,321 --> 00:10:40,012
...belki oraya varabilirim."

221
00:10:40,012 --> 00:10:42,984
Ancak işin aslı bu bir sonraki kırk milyon yılda...

222
00:10:42,984 --> 00:10:48,092
...ancak buralara kadar gelebilir.

223
00:10:48,092 --> 00:10:50,507
Çünkü mesafe seksen milyon ışık yılı.

224
00:10:50,507 --> 00:10:54,269
Yani işin aslı, kırk milyon yıl sonra...

225
00:10:54,269 --> 00:10:55,989
...bir kırk milyon yıl daha geçince...

226
00:10:55,989 --> 00:10:58,049
...bir de göreceğiz ki evren daha da...

227
00:10:58,049 --> 00:11:00,000
...genişlemiş.

228
00:11:00,000 --> 00:11:01,840
Bütün baloncuğu çizmeyeceğim bile...

229
00:11:01,840 --> 00:11:04,285
...ancak fotonun yayınlandığı yer...

230
00:11:04,285 --> 00:11:06,575
...burası olsun...

231
00:11:06,575 --> 00:11:12,292
...ve mevcut pozisyonumuz burası olsun.

232
00:11:12,292 --> 00:11:16,678
Işığın on milyon yıl içinde ulaştığı yer de...

233
00:11:16,678 --> 00:11:18,456
...burası olsun.

234
00:11:18,456 --> 00:11:23,431
Bu durumda, ışığın kırk milyon yıl sonra ulaşacağı yer...

235
00:11:23,431 --> 00:11:26,131
...buralarda bir yer olur.

236
00:11:26,131 --> 00:11:31,456
Yani, bu iki nokta arasındaki mesafe...

237
00:11:31,456 --> 00:11:33,852
...başladığımızda on milyon ışık yılıydı...

238
00:11:33,852 --> 00:11:36,003
...sonra yirmi milyon ışık yılına çıktı...

239
00:11:36,003 --> 00:11:38,944
...ve aynı orantıyla belki de günümüzde...

240
00:11:38,944 --> 00:11:41,777
...bir milyar ışık yılına çıkmış olabilir

241
00:11:41,777 --> 00:11:45,395
Yani, buradaki mesafe...

242
00:11:45,395 --> 00:11:47,348
...-ve bu numaraları uydurup duruyorum...

243
00:11:47,348 --> 00:11:49,716
...hatta bu, bu nokta için çok fazla bile olabilir.

244
00:11:49,716 --> 00:11:52,869
Belki bu mesafe artık yüz milyon ışık yılı.

245
00:11:54,269 --> 00:11:59,322
Bu mesafe ise artık, mesela...

246
00:12:00,122 --> 00:12:01,858
...beş yüz milyon ışık yılı diyelim.

247
00:12:01,858 --> 00:12:05,925
Bu iki nokta arasındaki tüm mesafe de artık bir milyar ışık yılı olsun.

248
00:12:05,925 --> 00:12:08,729
Yani, gördüğünüz gibi, foton bu işten bıkıp usanabilir.

249
00:12:08,729 --> 00:12:10,896
Bir ton yol ilerleyip arkasına bakınca...

250
00:12:10,896 --> 00:12:15,933
..."Vay, sadece elli milyon yılda, altı yüz milyon ışık yıllık yol almışım...

251
00:12:15,933 --> 00:12:17,071
...bu bayağı iyi." diyebilir.

252
00:12:17,071 --> 00:12:18,604
Ancak yine de bıkabilir, çünkü katetmesi gerektiğini...

253
00:12:18,604 --> 00:12:22,922
...düşündüğü otuz milyon ışık yıllık mesafe...

254
00:12:22,922 --> 00:12:24,890
...sürekli gerilip duruyor.

255
00:12:24,890 --> 00:12:26,591
Çünkü uzay boşluğunun kendisi gerilmeye devam ediyor.

256
00:12:26,591 --> 00:12:30,167
Yani işin aslı, ana fikre geri dönersek...

257
00:12:30,167 --> 00:12:36,251
...bu bize ulaşan foton...

258
00:12:36,251 --> 00:12:41,916
...diyelim ki 13.4 milyar yıldır seyahatte olsun.

259
00:12:41,916 --> 00:12:46,839
Bize tam şu an ulaşmış olsun. Bunu bu noktadan 13.4 milyar yıl...

260
00:12:46,839 --> 00:12:49,858
...ileri sarayım ki günümüze ulaşayım.

261
00:12:49,858 --> 00:12:55,467
İşte, eğer tüm gözlemlenebilir evreni buraya çizersem...

262
00:12:55,467 --> 00:13:00,267
...fotonun yola çıktığı nokta da burada olur.

263
00:13:00,267 --> 00:13:05,618
Biz de tam burada oluruz. Aslına bakarsaniz...

264
00:13:05,618 --> 00:13:08,600
...bir şeyi açıklığa kavuşturayım. Eğer tüm gözlemlenebilir evreni çiziyorsam...

265
00:13:08,600 --> 00:13:11,731
...merkezi bizim olduğumuz yer olmalı, çünkü her tarafta eşit mesafeleri gözlemleyebiliyoruz.

266
00:13:11,731 --> 00:13:16,733
Eğer işin içinde başka gariplikler yoksa, her yönde eşit mesafeleri gözlemleyebiliyoruz.

267
00:13:16,733 --> 00:13:19,766
Yani, belki gerçekten de bizi merkeze koyabiliriz.

268
00:13:19,766 --> 00:13:23,748
İşte bu, tüm gözlemlenebilir evren. Fotonumuz 13.4 milyar yıl önce...

269
00:13:23,748 --> 00:13:29,703
...yani Büyük Patlama'dan üç yüz milyon yıl sonra bu noktadan harekete geçti.

270
00:13:29,703 --> 00:13:31,579
Ve bize ancak ulaştı.

271
00:13:33,795 --> 00:13:45,067
Bu fotonun 13.4 milyar yıldır yol katettiği doğru.

272
00:13:46,267 --> 00:13:52,538
Ancak, buradaki esas çılgın şey, bu nesne, uzay boşluğu genişlediğinden ve her şey birbirinden...

273
00:13:52,538 --> 00:13:55,647
...uzaklaştığından dolayı, en iyi tahminlerimize göre...

274
00:13:56,755 --> 00:14:03,031
...bizden kırk altı milyar ışık yılı uzaklıkta.

275
00:14:07,877 --> 00:14:10,093
Bunun altını çizmem gerek:

276
00:14:10,093 --> 00:14:13,217
Bu cisim ŞU ANDA bizden kırk altı milyar ışık yılı uzakta.

277
00:14:13,217 --> 00:14:16,133
Dolayısıyla burada gözlemlemek için yalnızca ışık kullanırsak...

278
00:14:16,133 --> 00:14:20,880
...yani sadece ışık yılları üzerinden, bu ışık 13.4 milyar yıldır bize doğru yol alıyordu.

279
00:14:20,880 --> 00:14:26,595
Işık bizim mesafeyi algılayabilmemiz için tek aracımız, yani 13.4...

280
00:14:26,595 --> 00:14:29,286
[ÇN: Burada yaptığı hatayı düzelttiğini belirtiyor ancak ben o hataları zaten çeviride düzelttim.]

281
00:14:29,286 --> 00:14:32,013
...yani bizden 13.4 ışık yılı uzakta diye düşünebiliriz.

282
00:14:32,013 --> 00:14:34,231
Ama işin aslı, eğer bugün elinizde bir...

283
00:14:34,231 --> 00:14:35,934
...ışık yılı ölçer cetveliniz olsaydı...

284
00:14:35,934 --> 00:14:39,025
...bu uzay boşluğu o kadar genişlemiştir ki...

285
00:14:39,025 --> 00:14:41,446
...mesafeyi 46 milyar ışık yılı olarak ölçerdiniz.

286
00:14:41,446 --> 00:14:43,824
Ayrıca size kozmik mikrodalga arka plan ışımasından...

287
00:14:43,824 --> 00:14:45,600
...bahsedeceğimiz zamana yönelik bir ipucu vermesi için şunu soralım:

288
00:14:45,600 --> 00:14:48,477
Uzay boşluğundaki bu nokta nasıl görünecek?

289
00:14:48,477 --> 00:14:50,990
Bu şey bizden aslında 46 milyar ışık yılı uzakta...

290
00:14:50,990 --> 00:14:54,225
...ancak fotonun bize ulaşması yalnızca 13.4 milyar yıl sürdü.

291
00:14:54,225 --> 00:14:55,710
Bu bize nasıl görünecek?

292
00:14:55,710 --> 00:14:59,867
İşte, burada "nasıl görünecek" derken...

293
00:14:59,867 --> 00:15:02,304
...bize şu anda ulaşan fotonlardan bahsediyoruz.

294
00:15:02,304 --> 00:15:05,067
Bu fotonlar 13.4 milyar yıl önce yola çıktı.

295
00:15:05,067 --> 00:15:08,016
Yani bu fotonlar yayınlandığı tarihte...

296
00:15:08,016 --> 00:15:11,128
...burada akkor hidrojen plazması yığınından oluşan...

297
00:15:11,128 --> 00:15:14,913
...ilkel bir yapı vardı.

298
00:15:15,452 --> 00:15:18,651
Bu yüzden bizim de gördüğümüz şey bu akkor yığın...

299
00:15:18,651 --> 00:15:23,836
...-gördüğümüz şey bu tip bir...

300
00:15:24,036 --> 00:15:26,125
...akkor plazma.

301
00:15:27,402 --> 00:15:32,384
Henüz farklılaşmamış, yıldızlar ve galaksiler gibi düzgün ve durağan atomlara dönmemiş bir cisimler topluluğu.

302
00:15:32,384 --> 00:15:36,269
Gördüğümüz şey bu akkor plazma olacaktır.

303
00:15:36,269 --> 00:15:40,133
Günümüzdeki durum ise, bu 46 milyar ışık yılı uzaklıktaki noktanın...

304
00:15:40,133 --> 00:15:46,800
...bugün muhtemelen durağan atomlara, yıldızlara, gezegenlere ve galaksilere dönüşmüş olduğudur.

305
00:15:46,800 --> 00:15:52,134
Samimi olmak gerekirse, eğer orada oturan...

306
00:15:52,134 --> 00:15:53,933
...ve bizim koordinatlarımızdan yayılan fotonları

307
00:15:53,933 --> 00:15:56,400
...gözlemleyen bir uygarlık varsa...

308
00:15:56,400 --> 00:15:58,729
...bizi görmeyeceklerdir. Gördükleri şey...

309
00:15:58,729 --> 00:16:02,305
...bizim 13.4 milyar yıl önceki, uzayda bizim bölgemizin...

310
00:16:02,305 --> 00:16:06,809
...çok ilkel bir aşamadaki, yani aslında yalnızca akkor bir...

311
00:16:06,809 --> 00:16:09,642
...plazmaykenki hali olacaktır.

312
00:16:09,642 --> 00:16:12,475
Bu konuda önümüzdeki videoda daha ayrıntılı konuşacağız, ancak şunu düşünün:

313
00:16:12,475 --> 00:16:15,447
Zamanın o döneminden gelen HERHANGİ BİR foton...

314
00:16:15,447 --> 00:16:17,769
...hangi yönden gelirse gelsin...

315
00:16:17,769 --> 00:16:20,973
...13.4 milyar yıldır seyahat ediyor olacak ve...

316
00:16:20,973 --> 00:16:23,800
...evrenin henüz oldukça ilkel bir aşamasından...

317
00:16:23,800 --> 00:16:27,986
...yani az çok bu akkor plazma,...

318
00:16:27,986 --> 00:16:30,401
...bu ayrışmamış kütle olduğu zamandan...

319
00:16:30,401 --> 00:16:32,800
...geliyor olacak.

320
00:16:32,800 --> 00:16:34,488
Umuyorum ki bu veri size...

321
00:16:34,488 --> 00:16:38,919
...kozmik mikrodalga arka plan ışımasının nereden geldiğine dair bir fikir verir.