[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.00,0:00:05.64,Default,,0000,0000,0000,,Şimdi, Büyük Patlama'nın en iyi tahminle ne zaman gerçekleştiğinden bahsedeceğim.
Dialogue: 0,0:00:05.64,0:00:08.66,Default,,0000,0000,0000,,Tekrar söylersem, bu isimden pek hoşlanmıyorum, çünkü bir çeşit...
Dialogue: 0,0:00:08.66,0:00:12.56,Default,,0000,0000,0000,,...patlamaya işaret ediyor, fakat gerçekte olan uzay boşluğunun bir nevi genişlemesi.
Dialogue: 0,0:00:12.56,0:00:16.07,Default,,0000,0000,0000,,Uzay boşluğunun bir tekillikten genişlemeye başlamasına dair...
Dialogue: 0,0:00:16.07,0:00:18.92,Default,,0000,0000,0000,,...en iyi tahminimiz, bunun gerçekleşmesinin...
Dialogue: 0,0:00:18.92,0:00:25.27,Default,,0000,0000,0000,,...13.7 milyar yıl önce olduğu. Her ne kadar, özellikle konu para...
Dialogue: 0,0:00:25.27,0:00:28.58,Default,,0000,0000,0000,,...olduğunda milyarlı sayılarla uğraşmaya aşina...
Dialogue: 0,0:00:28.58,0:00:31.87,Default,,0000,0000,0000,,...olsak da, bu inanılmaz ölçüde uzun bir...
Dialogue: 0,0:00:31.87,0:00:34.58,Default,,0000,0000,0000,,...zaman. İzlenebilir gibi görülebilir fakat...
Dialogue: 0,0:00:34.58,0:00:37.84,Default,,0000,0000,0000,,...aslında pek öyle değil. Gelecek videolarda...
Dialogue: 0,0:00:37.84,0:00:39.93,Default,,0000,0000,0000,,...zaman ölçekleri hakkında da konuşacağım ki, süreleri kavrayabilesiniz...
Dialogue: 0,0:00:39.93,0:00:42.93,Default,,0000,0000,0000,,...daha doğrusu kavramaya başlayabilesiniz, hatta aslında 13.7 milyar yılın ne kadar...
Dialogue: 0,0:00:42.93,0:00:47.27,Default,,0000,0000,0000,,...uzun olduğunu "kavrayamayacağınızı" kavrayabilesiniz.
Dialogue: 0,0:00:47.27,0:00:50.60,Default,,0000,0000,0000,,Ayrıca vurgulamak isterim ki bu...
Dialogue: 0,0:00:50.60,0:00:53.52,Default,,0000,0000,0000,,...mevcut en iyi tahminimiz. Benim hayatım boyunca dahi,...
Dialogue: 0,0:00:53.52,0:00:56.40,Default,,0000,0000,0000,,...Büyük Patlama'dan haberdar olduğum ve ona ilgi gösterdiğim...
Dialogue: 0,0:00:56.40,0:00:58.60,Default,,0000,0000,0000,,...hayatım boyunca dahi bu sayılar zaman zaman...
Dialogue: 0,0:00:58.60,0:01:00.44,Default,,0000,0000,0000,,...değişiklik gösterdi. Dolayısıyla ileride...
Dialogue: 0,0:01:00.44,0:01:03.18,Default,,0000,0000,0000,,...bu sayının daha da isabetli hale geleceğini ve...
Dialogue: 0,0:01:03.18,0:01:05.27,Default,,0000,0000,0000,,...biraz daha değişebileceğini düşünüyorum.
Dialogue: 0,0:01:05.27,0:01:07.78,Default,,0000,0000,0000,,Fakat bu en iyi tahminimiz. Şimdi, bunu belirttikten sonra...
Dialogue: 0,0:01:07.78,0:01:10.27,Default,,0000,0000,0000,,...bir de bu sayının gözlemlenebilir evrenin boyutuya ilgili...
Dialogue: 0,0:01:10.27,0:01:13.37,Default,,0000,0000,0000,,...ne söylediği üzerine düşünmek istiyorum.
Dialogue: 0,0:01:15.64,0:01:23.55,Default,,0000,0000,0000,,Yani, eğer genişleme 13.7 milyar yıl önce başladıysa...
Dialogue: 0,0:01:23.55,0:01:28.33,Default,,0000,0000,0000,,...ve üç boyutlu evrenimizde bildiğimiz her şey...
Dialogue: 0,0:01:28.33,0:01:29.93,Default,,0000,0000,0000,,...tek bir noktadaydı ise,...
Dialogue: 0,0:01:29.93,0:01:33.92,Default,,0000,0000,0000,,...en uzun süredir seyahat eden ve şu anda bize...
Dialogue: 0,0:01:33.92,0:01:35.27,Default,,0000,0000,0000,,...ulaşan foton...
Dialogue: 0,0:01:35.27,0:01:37.59,Default,,0000,0000,0000,,...-bu bizim gözümüz...
Dialogue: 0,0:01:37.59,0:01:39.92,Default,,0000,0000,0000,,...diyelim ki bu benim gözüm olsun...
Dialogue: 0,0:01:39.92,0:01:42.52,Default,,0000,0000,0000,,...bunlar da kirpiklerim-...
Dialogue: 0,0:01:42.52,0:01:44.28,Default,,0000,0000,0000,,...en uzun süredir seyahat edip gözüme...
Dialogue: 0,0:01:44.28,0:01:47.95,Default,,0000,0000,0000,,...ya da bir teleskop...
Dialogue: 0,0:01:47.95,0:01:50.40,Default,,0000,0000,0000,,...merceğine ulaşan ışık fotonunun...
Dialogue: 0,0:01:50.40,0:01:53.72,Default,,0000,0000,0000,,...geçirmiş olabileceği en fazla seyahat süresi...
Dialogue: 0,0:01:53.72,0:01:55.90,Default,,0000,0000,0000,,...13.7 milyar yıldır.
Dialogue: 0,0:02:06.50,0:02:09.50,Default,,0000,0000,0000,,Şimdi, gözlemlenebilir evrenin şu...
Dialogue: 0,0:02:09.50,0:02:11.27,Default,,0000,0000,0000,,...iki veya üç video önce de çizdiğim...
Dialogue: 0,0:02:11.27,0:02:12.84,Default,,0000,0000,0000,,...şemasına bakarsak...
Dialogue: 0,0:02:12.84,0:02:15.12,Default,,0000,0000,0000,,...-bir çember olarak çizmiştim.
Dialogue: 0,0:02:15.12,0:02:17.76,Default,,0000,0000,0000,,Bir çemberdi.
Dialogue: 0,0:02:17.76,0:02:21.11,Default,,0000,0000,0000,,Bize uzak cisimlerden...
Dialogue: 0,0:02:21.11,0:02:23.77,Default,,0000,0000,0000,,...gelen ışık, buraya, bu noktaya...
Dialogue: 0,0:02:23.77,0:02:26.20,Default,,0000,0000,0000,,...geliyor. Sanırım uzak cismi de o şemada...
Dialogue: 0,0:02:26.20,0:02:28.86,Default,,0000,0000,0000,,...buralarda bir yere çizmiştim.
Dialogue: 0,0:02:28.86,0:02:32.53,Default,,0000,0000,0000,,Fakat bu uzak cisimden ışık bize şu an ulaşıyor...
Dialogue: 0,0:02:32.53,0:02:38.66,Default,,0000,0000,0000,,...ve o ışığın bize ulaşması 13.7 milyar yıl sürdü.
Dialogue: 0,0:02:42.66,0:02:45.49,Default,,0000,0000,0000,,Şimdi, burada çekince koymak istediğim bir yer var...
Dialogue: 0,0:02:45.49,0:02:47.53,Default,,0000,0000,0000,,...çünkü çok çok büyük uzaklıklardan...
Dialogue: 0,0:02:47.53,0:02:51.53,Default,,0000,0000,0000,,...ve zaman aralıklarından bahsediyoruz.
Dialogue: 0,0:02:51.53,0:02:55.38,Default,,0000,0000,0000,,Dolayısıyla, uzay boşluğunun kendisi de genişlediği için, videoda göreceksiniz ki...
Dialogue: 0,0:02:55.38,0:03:00.69,Default,,0000,0000,0000,,...buradaki cisim hakkında şunu söyleyemezsiniz:
Dialogue: 0,0:03:00.69,0:03:02.74,Default,,0000,0000,0000,,Bu cisim...
Dialogue: 0,0:03:02.76,0:03:03.91,Default,,0000,0000,0000,,...-buraya büyük harflerle...
Dialogue: 0,0:03:03.97,0:03:04.74,Default,,0000,0000,0000,,...DEĞİL yazıyorum.
Dialogue: 0,0:03:04.74,0:03:13.54,Default,,0000,0000,0000,,Bu cisim 13.7 milyar ışık yılı uzaklıkta DEĞİLDİR.
Dialogue: 0,0:03:13.54,0:03:16.12,Default,,0000,0000,0000,,Eğer daha küçük zaman ölçeklerinden...
Dialogue: 0,0:03:16.12,0:03:18.04,Default,,0000,0000,0000,,...veya daha küçük mesafelerden konuşuyor olsaydık...
Dialogue: 0,0:03:18.04,0:03:19.89,Default,,0000,0000,0000,,...bunu yaklaşık olarak söyleyebilirdiniz.
Dialogue: 0,0:03:19.89,0:03:21.87,Default,,0000,0000,0000,,Evrenin genişlemesinin etkisi...
Dialogue: 0,0:03:21.87,0:03:24.28,Default,,0000,0000,0000,,...o kadar da büyük olmazdı.
Dialogue: 0,0:03:24.28,0:03:26.85,Default,,0000,0000,0000,,Biraz daha açıklayayım.
Dialogue: 0,0:03:26.85,0:03:28.71,Default,,0000,0000,0000,,Buradaki bir cisimden bahsediyorum...
Dialogue: 0,0:03:28.71,0:03:31.87,Default,,0000,0000,0000,,...hatta bu cismin uzaydaki koordinatlarını bile söyleyebilirim.
Dialogue: 0,0:03:31.87,0:03:34.13,Default,,0000,0000,0000,,Ve bu koordinat -burada şöyle demem gerek:
Dialogue: 0,0:03:34.13,0:03:35.72,Default,,0000,0000,0000,,"Bu uzay-zamandaki koordinat."
Dialogue: 0,0:03:35.72,0:03:37.53,Default,,0000,0000,0000,,Çünkü biz de onu belli bir sabitte gözlüyoruz.
Dialogue: 0,0:03:37.53,0:03:43.12,Default,,0000,0000,0000,,Ve bu koordinat, bizim mevcut koordinatlarımızdan...
Dialogue: 0,0:03:43.12,0:03:44.70,Default,,0000,0000,0000,,...13.7 milyar yıl uzakta değil.
Dialogue: 0,0:03:44.70,0:03:46.46,Default,,0000,0000,0000,,Örnek olarak birkaç sebebini anlatayım.
Dialogue: 0,0:03:46.46,0:03:47.53,Default,,0000,0000,0000,,Birinci olarak, düşünün.
Dialogue: 0,0:03:47.53,0:03:51.53,Default,,0000,0000,0000,,Bu ışık 13.7 milyar yıl önce yola çıktı.
Dialogue: 0,0:03:51.53,0:03:55.84,Default,,0000,0000,0000,,Bu ışık yola çıktığında, biz bu koordinatlara çok daha yakındık.
Dialogue: 0,0:03:55.84,0:03:57.84,Default,,0000,0000,0000,,Koordinatlar buraya çok daha yakındı.
Dialogue: 0,0:03:57.84,0:03:59.19,Default,,0000,0000,0000,,Şu anda evrendeki yerimiz...
Dialogue: 0,0:03:59.19,0:04:01.37,Default,,0000,0000,0000,,...o noktaya çok daha yakındı.
Dialogue: 0,0:04:01.37,0:04:05.93,Default,,0000,0000,0000,,Diğer düşünülmesi gereken şey ise, -onu buraya çizeyim.
Dialogue: 0,0:04:05.93,0:04:12.02,Default,,0000,0000,0000,,Tekilliğin genişlemesinin başlangıcından...
Dialogue: 0,0:04:12.02,0:04:16.87,Default,,0000,0000,0000,,...diyelim ki üç yüz bin yıl sonrasına gidelim.
Dialogue: 0,0:04:16.87,0:04:19.87,Default,,0000,0000,0000,,Yani, diyelim ki şu an evren tarihinin...
Dialogue: 0,0:04:19.87,0:04:22.18,Default,,0000,0000,0000,,...üç yüz bininci yılındayız.
Dialogue: 0,0:04:22.18,0:04:28.21,Default,,0000,0000,0000,,Yani, evrenin yaşamının aşağı yukarı...
Dialogue: 0,0:04:28.21,0:04:32.27,Default,,0000,0000,0000,,...üç yüz bininci yılındayız desek yanlış olmaz.
Dialogue: 0,0:04:32.27,0:04:34.32,Default,,0000,0000,0000,,Bu noktada diyebiliriz ki, olaylar...
Dialogue: 0,0:04:34.32,0:04:37.46,Default,,0000,0000,0000,,...henüz fazla bir fark yaratacak...
Dialogue: 0,0:04:37.46,0:04:39.03,Default,,0000,0000,0000,,...değişikliğe uğramadı.
Dialogue: 0,0:04:39.03,0:04:41.25,Default,,0000,0000,0000,,Bu konudan, kozmik mikrodalga arka plan ışımasına...
Dialogue: 0,0:04:41.25,0:04:43.68,Default,,0000,0000,0000,,...geldiğimizde daha çok bahsedeceğim...
Dialogue: 0,0:04:43.68,0:04:45.02,Default,,0000,0000,0000,,...ama bu noktada evren...
Dialogue: 0,0:04:45.02,0:04:48.07,Default,,0000,0000,0000,,...yaklaşık olarak tek parça halindeki...
Dialogue: 0,0:04:48.07,0:04:51.11,Default,,0000,0000,0000,,...akkor hidrojen plazması şeklindeydi.
Dialogue: 0,0:04:51.11,0:04:52.97,Default,,0000,0000,0000,,Ayrıca bunun mikrodalga ışıma yaydığını ve...
Dialogue: 0,0:04:52.97,0:04:54.78,Default,,0000,0000,0000,,...diğer özelliklerini de gelecek bir videoda...
Dialogue: 0,0:04:54.78,0:04:56.08,Default,,0000,0000,0000,,...anlatacağım.
Dialogue: 0,0:04:56.08,0:05:00.40,Default,,0000,0000,0000,,Şimdi, bu iki noktanın evrenin erken zamanlarındaki durumundan konuşalım.
Dialogue: 0,0:05:00.40,0:05:03.47,Default,,0000,0000,0000,,Yani, bu genç evrende elinizde bu nokta...
Dialogue: 0,0:05:03.47,0:05:04.81,Default,,0000,0000,0000,,...ve şu anda bulunduğumuz koordinatlar...
Dialogue: 0,0:05:04.81,0:05:08.50,Default,,0000,0000,0000,,...var diyelim.
Dialogue: 0,0:05:10.20,0:05:12.77,Default,,0000,0000,0000,,Bunu merkeze koymayacağım.
Dialogue: 0,0:05:12.77,0:05:14.75,Default,,0000,0000,0000,,Çünkü merkezde olmazsa bizim için görselleştirmesi...
Dialogue: 0,0:05:14.75,0:05:15.94,Default,,0000,0000,0000,,...daha kolay olur.
Dialogue: 0,0:05:15.94,0:05:18.46,Default,,0000,0000,0000,,Ve diyelim ki, evrenin bu oldukça erken döneminde...
Dialogue: 0,0:05:18.46,0:05:21.31,Default,,0000,0000,0000,,...eğer ani ölçümler yapabilen çeşitli...
Dialogue: 0,0:05:21.31,0:05:22.80,Default,,0000,0000,0000,,...cetveller üretebilmiş olsaydınız...
Dialogue: 0,0:05:22.80,0:05:26.18,Default,,0000,0000,0000,,...bulacağınız mesafe...
Dialogue: 0,0:05:26.70,0:05:29.45,Default,,0000,0000,0000,,...otuz milyon ışık yılı olurdu.
Dialogue: 0,0:05:35.19,0:05:37.80,Default,,0000,0000,0000,,İşte bu noktada diyelim ki...
Dialogue: 0,0:05:37.80,0:05:40.80,Default,,0000,0000,0000,,...burada koyu pembe ile gösterdiğim cisim...
Dialogue: 0,0:05:40.80,0:05:43.00,Default,,0000,0000,0000,,...muhtemelen mikrodalga frekans aralığında...
Dialogue: 0,0:05:43.00,0:05:45.88,Default,,0000,0000,0000,,...bir foton yaysın. O dönemde...
Dialogue: 0,0:05:45.88,0:05:48.46,Default,,0000,0000,0000,,...yayılan aralık zaten buydu.
Dialogue: 0,0:05:48.46,0:05:50.13,Default,,0000,0000,0000,,Neyse, dedik ki bir foton yaysın...
Dialogue: 0,0:05:50.13,0:05:51.100,Default,,0000,0000,0000,,...ve bu foton ışık hızında hareket ediyor olsun.
Dialogue: 0,0:05:51.100,0:05:53.06,Default,,0000,0000,0000,,Ki bu zaten bir ışık.
Dialogue: 0,0:05:53.06,0:05:54.54,Default,,0000,0000,0000,,Dolayısıyla bu foton: "Oh, biliyorsunuz...
Dialogue: 0,0:05:54.54,0:05:56.90,Default,,0000,0000,0000,,...katedecek yalnızca otuz milyon ışık yılım var."
Dialogue: 0,0:05:56.90,0:05:58.35,Default,,0000,0000,0000,,"Bu çok uzun değil. Otuz milyon yıl içinde...
Dialogue: 0,0:05:58.35,0:06:00.25,Default,,0000,0000,0000,,...illaki oraya ulaşacağım."
Dialogue: 0,0:06:00.25,0:06:02.58,Default,,0000,0000,0000,,Böylece, -burada bir parantez açıyorum.
Dialogue: 0,0:06:02.58,0:06:04.66,Default,,0000,0000,0000,,Matematik işlemler burada anlattığımdan çok daha karışıklar.
Dialogue: 0,0:06:04.66,0:06:06.44,Default,,0000,0000,0000,,Ama yapmak istediğim yalnızca burada neler...
Dialogue: 0,0:06:06.44,0:06:08.01,Default,,0000,0000,0000,,...olduğuna dair bir fikir vermek.
Dialogue: 0,0:06:08.01,0:06:10.06,Default,,0000,0000,0000,,Yani, diyelim ki bu foton şöyle dedi:
Dialogue: 0,0:06:10.06,0:06:13.07,Default,,0000,0000,0000,,"Önümüzdeki on milyon yıl içinde...
Dialogue: 0,0:06:14.62,0:06:17.27,Default,,0000,0000,0000,,...o koordinata yaklaşmış olacağım."
Dialogue: 0,0:06:17.90,0:06:20.64,Default,,0000,0000,0000,,"Mesafenin üçte birini almış olacağım."
Dialogue: 0,0:06:20.64,0:06:25.80,Default,,0000,0000,0000,,Pekala gerçekte bu on milyon yıl sırasında ne olacak?
Dialogue: 0,0:06:25.80,0:06:27.94,Default,,0000,0000,0000,,İşte, bu on milyon yıl sırasında...
Dialogue: 0,0:06:27.94,0:06:30.12,Default,,0000,0000,0000,,...evren biraz genişlemiş olacak.
Dialogue: 0,0:06:30.12,0:06:32.54,Default,,0000,0000,0000,,Hatta belki de hatırı sayılır oranda genişlemiş olacak.
Dialogue: 0,0:06:32.54,0:06:35.50,Default,,0000,0000,0000,,Buraya genişlemiş evreni de çizeyim.
Dialogue: 0,0:06:35.50,0:06:37.97,Default,,0000,0000,0000,,İşte, on milyon yıl sonra evren...
Dialogue: 0,0:06:37.97,0:06:40.65,Default,,0000,0000,0000,,...böyle görünüyor olabilir.
Dialogue: 0,0:06:41.05,0:06:43.07,Default,,0000,0000,0000,,Hatta bundan bile büyük olabiir.
Dialogue: 0,0:06:43.07,0:06:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Bunu şöyle çizeyim.
Dialogue: 0,0:06:45.02,0:06:47.13,Default,,0000,0000,0000,,On milyon yıl sonra...
Dialogue: 0,0:06:47.13,0:06:49.47,Default,,0000,0000,0000,,...evren bu boyutlara genişlemiş olabilir.
Dialogue: 0,0:06:49.47,0:06:53.42,Default,,0000,0000,0000,,Yani bu, on milyon yıl sonrası.
Dialogue: 0,0:06:53.70,0:06:56.84,Default,,0000,0000,0000,,Fakat kozmolojik bir zaman ölçeğinde...
Dialogue: 0,0:06:56.84,0:07:00.10,Default,,0000,0000,0000,,...bu hala evrenin emekleme dönemleri olacaktır...
Dialogue: 0,0:07:00.10,0:07:02.55,Default,,0000,0000,0000,,...çünkü 13.7 milyar yıllık bir süreden bahsediyoruz.
Dialogue: 0,0:07:02.55,0:07:06.88,Default,,0000,0000,0000,,Burada on milyon yıl geçti diyelim.
Dialogue: 0,0:07:07.64,0:07:09.36,Default,,0000,0000,0000,,Evren genişledi.
Dialogue: 0,0:07:09.36,0:07:12.06,Default,,0000,0000,0000,,Şimdiki zamanda üzerinde olduğumuz koordinatlar...
Dialogue: 0,0:07:12.06,0:07:15.46,Default,,0000,0000,0000,,...artık buraya kadar ilerledi.
Dialogue: 0,0:07:15.46,0:07:18.77,Default,,0000,0000,0000,,Fotonun ilk başta yayınlandığı...
Dialogue: 0,0:07:18.77,0:07:21.42,Default,,0000,0000,0000,,...koordinatlar ise...
Dialogue: 0,0:07:21.42,0:07:23.84,Default,,0000,0000,0000,,...artık burada bulunuyor.
Dialogue: 0,0:07:23.84,0:07:25.60,Default,,0000,0000,0000,,Fotonumuz da dedi ki; "Tamam...
Dialogue: 0,0:07:25.60,0:07:27.48,Default,,0000,0000,0000,,...on milyon yılda bu kadar...
Dialogue: 0,0:07:27.48,0:07:28.89,Default,,0000,0000,0000,,...yol alacağım."
Dialogue: 0,0:07:28.89,0:07:30.45,Default,,0000,0000,0000,,Bu arada bildiğiniz gibi yaklaşık olarak ve oldukça...
Dialogue: 0,0:07:30.45,0:07:32.60,Default,,0000,0000,0000,,...soyut konuşuyorum. Yapmak istediğim yalnızca bir fikir vermek.
Dialogue: 0,0:07:32.60,0:07:35.60,Default,,0000,0000,0000,,Bu durumda fotonun on milyon yıl...
Dialogue: 0,0:07:35.60,0:07:37.21,Default,,0000,0000,0000,,...içinde ulaştığı nokta...
Dialogue: 0,0:07:37.21,0:07:38.92,Default,,0000,0000,0000,,...aşağı yukarı burası olur.
Dialogue: 0,0:07:38.92,0:07:39.88,Default,,0000,0000,0000,,Tüm evren genişledi.
Dialogue: 0,0:07:39.88,0:07:42.70,Default,,0000,0000,0000,,Bütün koordinatlar birbirinden uzaklaştı.
Dialogue: 0,0:07:42.70,0:07:44.13,Default,,0000,0000,0000,,Pekiyi şimdi burada ne oldu?
Dialogue: 0,0:07:44.13,0:07:45.46,Default,,0000,0000,0000,,Evren genişledi.
Dialogue: 0,0:07:45.46,0:07:47.72,Default,,0000,0000,0000,,Bu otuz milyon yıllık mesafe artık...
Dialogue: 0,0:07:47.72,0:07:51.85,Default,,0000,0000,0000,,...-dediğim gibi yaklaşık sayılar veriyorum, kesin rakamları bildiğim falan yok...
Dialogue: 0,0:07:51.85,0:07:56.47,Default,,0000,0000,0000,,...burada yaptığım size yalnızca bir fikir vermeye...
Dialogue: 0,0:07:56.47,0:08:01.95,Default,,0000,0000,0000,,...çalışmak, neler olup bittiğini anlamanıza...
Dialogue: 0,0:08:01.95,0:08:03.77,Default,,0000,0000,0000,,...imkan sağlamak.
Dialogue: 0,0:08:03.77,0:08:06.33,Default,,0000,0000,0000,,Bu mesafe artık otuz milyon ışık yılı değil.
Dialogue: 0,0:08:06.33,0:08:09.22,Default,,0000,0000,0000,,Belki artık yüz milyon olabilir.
Dialogue: 0,0:08:10.40,0:08:15.48,Default,,0000,0000,0000,,Diyelim ki artık yüz milyon ışık yılı oldu.
Dialogue: 0,0:08:15.48,0:08:17.88,Default,,0000,0000,0000,,Evren genişliyor.
Dialogue: 0,0:08:17.88,0:08:21.08,Default,,0000,0000,0000,,Uzay boşluğunun boyutları büyüyor.
Dialogue: 0,0:08:21.08,0:08:22.95,Default,,0000,0000,0000,,Bunu bir trambolin ya da...
Dialogue: 0,0:08:22.95,0:08:25.20,Default,,0000,0000,0000,,...bir balonun yüzeyinin gerilip incelmesi gibi hayal edebilirsiniz.
Dialogue: 0,0:08:25.20,0:08:28.17,Default,,0000,0000,0000,,Yani on milyon yıl sonra bu ışığın...
Dialogue: 0,0:08:28.17,0:08:29.24,Default,,0000,0000,0000,,...ulaştığı koordinatlar burası.
Dialogue: 0,0:08:29.24,0:08:31.42,Default,,0000,0000,0000,,On milyon yıldır seyahat ediyordu...
Dialogue: 0,0:08:31.42,0:08:33.87,Default,,0000,0000,0000,,...fakat katettiği mesafe bundan çok daha fazla.
Dialogue: 0,0:08:33.87,0:08:39.00,Default,,0000,0000,0000,,Aslında katettiği mesafe...
Dialogue: 0,0:08:39.00,0:08:42.71,Default,,0000,0000,0000,,...bu orana göre otuz milyon ışık yılı olabilir.
Dialogue: 0,0:08:42.71,0:08:44.10,Default,,0000,0000,0000,,Buradaki sayılar kesin değil.
Dialogue: 0,0:08:44.10,0:08:46.65,Default,,0000,0000,0000,,Kesin sonuç verecek hesapları yapmadım.
Dialogue: 0,0:08:46.65,0:08:49.90,Default,,0000,0000,0000,,Fakat buradaki ana fikir, otuz milyon ışık yılı katetmiş olduğu.
Dialogue: 0,0:08:49.90,0:08:52.50,Default,,0000,0000,0000,,Aslına bakarsanız zaten aynı oranları...
Dialogue: 0,0:08:52.50,0:08:55.24,Default,,0000,0000,0000,,...kullanmamam gerekir, çünkü katedilen mesafe...
Dialogue: 0,0:08:55.24,0:08:56.64,Default,,0000,0000,0000,,...ve katedeceği mesafe...
Dialogue: 0,0:08:56.64,0:08:58.33,Default,,0000,0000,0000,,...gerilmeden dolayı tamamen doğrusal...
Dialogue: 0,0:08:58.33,0:09:01.65,Default,,0000,0000,0000,,...olmayacaktır. En azından kendi kafamda düşündüğümde...
Dialogue: 0,0:09:01.65,0:09:02.100,Default,,0000,0000,0000,,...bana öyle geliyor.
Dialogue: 0,0:09:02.100,0:09:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Yine de bunun hakkında kesin bir beyanda...
Dialogue: 0,0:09:05.00,0:09:05.80,Default,,0000,0000,0000,,...bulunmayacağım.
Dialogue: 0,0:09:05.80,0:09:08.07,Default,,0000,0000,0000,,Ancak fotonun katettiği mesafe...
Dialogue: 0,0:09:08.07,0:09:13.31,Default,,0000,0000,0000,,...artık yaklaşık yirmi milyon ışık yılına çıkmış olabilir...
Dialogue: 0,0:09:13.31,0:09:18.00,Default,,0000,0000,0000,,...çünkü her mesafe katedişinde...
Dialogue: 0,0:09:18.00,0:09:21.80,Default,,0000,0000,0000,,...katettiği uzay boşluğu biraz daha gerildi.
Dialogue: 0,0:09:21.80,0:09:27.19,Default,,0000,0000,0000,,Yani her ne kadar on milyon yıl boyunca seyahat etmiş de olsa...
Dialogue: 0,0:09:27.19,0:09:30.00,Default,,0000,0000,0000,,...artık katettiği uzay boşluğu yalnızca...
Dialogue: 0,0:09:30.00,0:09:31.65,Default,,0000,0000,0000,,...on milyon yıl değil...
Dialogue: 0,0:09:31.65,0:09:33.93,Default,,0000,0000,0000,,...artık yirmi milyon ışık yılı olacak şekilde gerildi.
Dialogue: 0,0:09:33.93,0:09:36.07,Default,,0000,0000,0000,,Ayrıca katetmesi gereken kalan mesafe de...
Dialogue: 0,0:09:36.07,0:09:38.34,Default,,0000,0000,0000,,...artık yirmi milyon ışık yılı değil...
Dialogue: 0,0:09:38.34,0:09:40.99,Default,,0000,0000,0000,,...seksen milyon ışık yılı olabilir.
Dialogue: 0,0:09:43.94,0:09:46.93,Default,,0000,0000,0000,,Dolayısıyla bu foton bundan usanabilir.
Dialogue: 0,0:09:46.93,0:09:49.02,Default,,0000,0000,0000,,Buna olumlu bir şekilde bakmanın da imkanı var:
Dialogue: 0,0:09:49.02,0:09:52.18,Default,,0000,0000,0000,,"Vay! Yirmi milyon ışık yıllık mesafeyi...
Dialogue: 0,0:09:52.18,0:09:53.90,Default,,0000,0000,0000,,...sadece on milyon yılda alabildim!"
Dialogue: 0,0:09:53.90,0:09:56.00,Default,,0000,0000,0000,,"Sanki ışık hızından daha hızlı hareket ediyor gibiyim!"
Dialogue: 0,0:09:56.00,0:09:58.87,Default,,0000,0000,0000,,Gerçekte hayır, çünkü uzay boşluğundaki koordinatların kendileri...
Dialogue: 0,0:09:58.87,0:10:00.68,Default,,0000,0000,0000,,...birbirinden uzaklaşıyor.
Dialogue: 0,0:10:00.68,0:10:03.23,Default,,0000,0000,0000,,Bunlar inceliyor. Yani foton aslında sadece ışık hızında...
Dialogue: 0,0:10:03.23,0:10:05.92,Default,,0000,0000,0000,,...ilerliyor. Ancak on milyon yılda katettiği...
Dialogue: 0,0:10:05.92,0:10:08.27,Default,,0000,0000,0000,,...mesafe gerçekte on milyon yıllıktan daha...
Dialogue: 0,0:10:08.27,0:10:10.85,Default,,0000,0000,0000,,...fazla bir mesafe.
Dialogue: 0,0:10:10.85,0:10:12.52,Default,,0000,0000,0000,,Yirmi milyon ışık yıllık mesafe.
Dialogue: 0,0:10:12.52,0:10:15.68,Default,,0000,0000,0000,,Yani bu kozmolojik ölçeklerde öylece...
Dialogue: 0,0:10:15.68,0:10:17.16,Default,,0000,0000,0000,,...oran ve zamanı çarpamazsınız.
Dialogue: 0,0:10:17.16,0:10:19.67,Default,,0000,0000,0000,,Özellikle de koordinatların kendileri...
Dialogue: 0,0:10:19.67,0:10:23.52,Default,,0000,0000,0000,,...birbirinden uzaklaşıyorsa.
Dialogue: 0,0:10:23.52,0:10:28.33,Default,,0000,0000,0000,,Sanırım bunun nereye gittiğini az çok anladınız.
Dialogue: 0,0:10:28.33,0:10:30.86,Default,,0000,0000,0000,,Şimdi bu foton diyecek ki: "Oh...
Dialogue: 0,0:10:30.86,0:10:35.32,Default,,0000,0000,0000,,...bir kırk milyon yıl daha gidersem...
Dialogue: 0,0:10:35.32,0:10:40.01,Default,,0000,0000,0000,,...belki oraya varabilirim."
Dialogue: 0,0:10:40.01,0:10:42.98,Default,,0000,0000,0000,,Ancak işin aslı bu bir sonraki kırk milyon yılda...
Dialogue: 0,0:10:42.98,0:10:48.09,Default,,0000,0000,0000,,...ancak buralara kadar gelebilir.
Dialogue: 0,0:10:48.09,0:10:50.51,Default,,0000,0000,0000,,Çünkü mesafe seksen milyon ışık yılı.
Dialogue: 0,0:10:50.51,0:10:54.27,Default,,0000,0000,0000,,Yani işin aslı, kırk milyon yıl sonra...
Dialogue: 0,0:10:54.27,0:10:55.99,Default,,0000,0000,0000,,...bir kırk milyon yıl daha geçince...
Dialogue: 0,0:10:55.99,0:10:58.05,Default,,0000,0000,0000,,...bir de göreceğiz ki evren daha da...
Dialogue: 0,0:10:58.05,0:11:00.00,Default,,0000,0000,0000,,...genişlemiş.
Dialogue: 0,0:11:00.00,0:11:01.84,Default,,0000,0000,0000,,Bütün baloncuğu çizmeyeceğim bile...
Dialogue: 0,0:11:01.84,0:11:04.28,Default,,0000,0000,0000,,...ancak fotonun yayınlandığı yer...
Dialogue: 0,0:11:04.28,0:11:06.58,Default,,0000,0000,0000,,...burası olsun...
Dialogue: 0,0:11:06.58,0:11:12.29,Default,,0000,0000,0000,,...ve mevcut pozisyonumuz burası olsun.
Dialogue: 0,0:11:12.29,0:11:16.68,Default,,0000,0000,0000,,Işığın on milyon yıl içinde ulaştığı yer de...
Dialogue: 0,0:11:16.68,0:11:18.46,Default,,0000,0000,0000,,...burası olsun.
Dialogue: 0,0:11:18.46,0:11:23.43,Default,,0000,0000,0000,,Bu durumda, ışığın kırk milyon yıl sonra ulaşacağı yer...
Dialogue: 0,0:11:23.43,0:11:26.13,Default,,0000,0000,0000,,...buralarda bir yer olur.
Dialogue: 0,0:11:26.13,0:11:31.46,Default,,0000,0000,0000,,Yani, bu iki nokta arasındaki mesafe...
Dialogue: 0,0:11:31.46,0:11:33.85,Default,,0000,0000,0000,,...başladığımızda on milyon ışık yılıydı...
Dialogue: 0,0:11:33.85,0:11:36.00,Default,,0000,0000,0000,,...sonra yirmi milyon ışık yılına çıktı...
Dialogue: 0,0:11:36.00,0:11:38.94,Default,,0000,0000,0000,,...ve aynı orantıyla belki de günümüzde...
Dialogue: 0,0:11:38.94,0:11:41.78,Default,,0000,0000,0000,,...bir milyar ışık yılına çıkmış olabilir
Dialogue: 0,0:11:41.78,0:11:45.40,Default,,0000,0000,0000,,Yani, buradaki mesafe...
Dialogue: 0,0:11:45.40,0:11:47.35,Default,,0000,0000,0000,,...-ve bu numaraları uydurup duruyorum...
Dialogue: 0,0:11:47.35,0:11:49.72,Default,,0000,0000,0000,,...hatta bu, bu nokta için çok fazla bile olabilir.
Dialogue: 0,0:11:49.72,0:11:52.87,Default,,0000,0000,0000,,Belki bu mesafe artık yüz milyon ışık yılı.
Dialogue: 0,0:11:54.27,0:11:59.32,Default,,0000,0000,0000,,Bu mesafe ise artık, mesela...
Dialogue: 0,0:12:00.12,0:12:01.86,Default,,0000,0000,0000,,...beş yüz milyon ışık yılı diyelim.
Dialogue: 0,0:12:01.86,0:12:05.92,Default,,0000,0000,0000,,Bu iki nokta arasındaki tüm mesafe de artık bir milyar ışık yılı olsun.
Dialogue: 0,0:12:05.92,0:12:08.73,Default,,0000,0000,0000,,Yani, gördüğünüz gibi, foton bu işten bıkıp usanabilir.
Dialogue: 0,0:12:08.73,0:12:10.90,Default,,0000,0000,0000,,Bir ton yol ilerleyip arkasına bakınca...
Dialogue: 0,0:12:10.90,0:12:15.93,Default,,0000,0000,0000,,..."Vay, sadece elli milyon yılda, altı yüz milyon ışık yıllık yol almışım...
Dialogue: 0,0:12:15.93,0:12:17.07,Default,,0000,0000,0000,,...bu bayağı iyi." diyebilir.
Dialogue: 0,0:12:17.07,0:12:18.60,Default,,0000,0000,0000,,Ancak yine de bıkabilir, çünkü katetmesi gerektiğini...
Dialogue: 0,0:12:18.60,0:12:22.92,Default,,0000,0000,0000,,...düşündüğü otuz milyon ışık yıllık mesafe...
Dialogue: 0,0:12:22.92,0:12:24.89,Default,,0000,0000,0000,,...sürekli gerilip duruyor.
Dialogue: 0,0:12:24.89,0:12:26.59,Default,,0000,0000,0000,,Çünkü uzay boşluğunun kendisi gerilmeye devam ediyor.
Dialogue: 0,0:12:26.59,0:12:30.17,Default,,0000,0000,0000,,Yani işin aslı, ana fikre geri dönersek...
Dialogue: 0,0:12:30.17,0:12:36.25,Default,,0000,0000,0000,,...bu bize ulaşan foton...
Dialogue: 0,0:12:36.25,0:12:41.92,Default,,0000,0000,0000,,...diyelim ki 13.4 milyar yıldır seyahatte olsun.
Dialogue: 0,0:12:41.92,0:12:46.84,Default,,0000,0000,0000,,Bize tam şu an ulaşmış olsun. Bunu bu noktadan 13.4 milyar yıl...
Dialogue: 0,0:12:46.84,0:12:49.86,Default,,0000,0000,0000,,...ileri sarayım ki günümüze ulaşayım.
Dialogue: 0,0:12:49.86,0:12:55.47,Default,,0000,0000,0000,,İşte, eğer tüm gözlemlenebilir evreni buraya çizersem...
Dialogue: 0,0:12:55.47,0:13:00.27,Default,,0000,0000,0000,,...fotonun yola çıktığı nokta da burada olur.
Dialogue: 0,0:13:00.27,0:13:05.62,Default,,0000,0000,0000,,Biz de tam burada oluruz. Aslına bakarsaniz...
Dialogue: 0,0:13:05.62,0:13:08.60,Default,,0000,0000,0000,,...bir şeyi açıklığa kavuşturayım. Eğer tüm gözlemlenebilir evreni çiziyorsam...
Dialogue: 0,0:13:08.60,0:13:11.73,Default,,0000,0000,0000,,...merkezi bizim olduğumuz yer olmalı, çünkü her tarafta eşit mesafeleri gözlemleyebiliyoruz.
Dialogue: 0,0:13:11.73,0:13:16.73,Default,,0000,0000,0000,,Eğer işin içinde başka gariplikler yoksa, her yönde eşit mesafeleri gözlemleyebiliyoruz.
Dialogue: 0,0:13:16.73,0:13:19.77,Default,,0000,0000,0000,,Yani, belki gerçekten de bizi merkeze koyabiliriz.
Dialogue: 0,0:13:19.77,0:13:23.75,Default,,0000,0000,0000,,İşte bu, tüm gözlemlenebilir evren. Fotonumuz 13.4 milyar yıl önce...
Dialogue: 0,0:13:23.75,0:13:29.70,Default,,0000,0000,0000,,...yani Büyük Patlama'dan üç yüz milyon yıl sonra bu noktadan harekete geçti.
Dialogue: 0,0:13:29.70,0:13:31.58,Default,,0000,0000,0000,,Ve bize ancak ulaştı.
Dialogue: 0,0:13:33.80,0:13:45.07,Default,,0000,0000,0000,,Bu fotonun 13.4 milyar yıldır yol katettiği doğru.
Dialogue: 0,0:13:46.27,0:13:52.54,Default,,0000,0000,0000,,Ancak, buradaki esas çılgın şey, bu nesne, uzay boşluğu genişlediğinden ve her şey birbirinden...
Dialogue: 0,0:13:52.54,0:13:55.65,Default,,0000,0000,0000,,...uzaklaştığından dolayı, en iyi tahminlerimize göre...
Dialogue: 0,0:13:56.76,0:14:03.03,Default,,0000,0000,0000,,...bizden kırk altı milyar ışık yılı uzaklıkta.
Dialogue: 0,0:14:07.88,0:14:10.09,Default,,0000,0000,0000,,Bunun altını çizmem gerek:
Dialogue: 0,0:14:10.09,0:14:13.22,Default,,0000,0000,0000,,Bu cisim ŞU ANDA bizden kırk altı milyar ışık yılı uzakta.
Dialogue: 0,0:14:13.22,0:14:16.13,Default,,0000,0000,0000,,Dolayısıyla burada gözlemlemek için yalnızca ışık kullanırsak...
Dialogue: 0,0:14:16.13,0:14:20.88,Default,,0000,0000,0000,,...yani sadece ışık yılları üzerinden, bu ışık 13.4 milyar yıldır bize doğru yol alıyordu.
Dialogue: 0,0:14:20.88,0:14:26.60,Default,,0000,0000,0000,,Işık bizim mesafeyi algılayabilmemiz için tek aracımız, yani 13.4...
Dialogue: 0,0:14:26.60,0:14:29.29,Default,,0000,0000,0000,,[ÇN: Burada yaptığı hatayı düzelttiğini belirtiyor ancak ben o hataları zaten çeviride düzelttim.]
Dialogue: 0,0:14:29.29,0:14:32.01,Default,,0000,0000,0000,,...yani bizden 13.4 ışık yılı uzakta diye düşünebiliriz.
Dialogue: 0,0:14:32.01,0:14:34.23,Default,,0000,0000,0000,,Ama işin aslı, eğer bugün elinizde bir...
Dialogue: 0,0:14:34.23,0:14:35.93,Default,,0000,0000,0000,,...ışık yılı ölçer cetveliniz olsaydı...
Dialogue: 0,0:14:35.93,0:14:39.02,Default,,0000,0000,0000,,...bu uzay boşluğu o kadar genişlemiştir ki...
Dialogue: 0,0:14:39.02,0:14:41.45,Default,,0000,0000,0000,,...mesafeyi 46 milyar ışık yılı olarak ölçerdiniz.
Dialogue: 0,0:14:41.45,0:14:43.82,Default,,0000,0000,0000,,Ayrıca size kozmik mikrodalga arka plan ışımasından...
Dialogue: 0,0:14:43.82,0:14:45.60,Default,,0000,0000,0000,,...bahsedeceğimiz zamana yönelik bir ipucu vermesi için şunu soralım:
Dialogue: 0,0:14:45.60,0:14:48.48,Default,,0000,0000,0000,,Uzay boşluğundaki bu nokta nasıl görünecek?
Dialogue: 0,0:14:48.48,0:14:50.99,Default,,0000,0000,0000,,Bu şey bizden aslında 46 milyar ışık yılı uzakta...
Dialogue: 0,0:14:50.99,0:14:54.22,Default,,0000,0000,0000,,...ancak fotonun bize ulaşması yalnızca 13.4 milyar yıl sürdü.
Dialogue: 0,0:14:54.22,0:14:55.71,Default,,0000,0000,0000,,Bu bize nasıl görünecek?
Dialogue: 0,0:14:55.71,0:14:59.87,Default,,0000,0000,0000,,İşte, burada "nasıl görünecek" derken...
Dialogue: 0,0:14:59.87,0:15:02.30,Default,,0000,0000,0000,,...bize şu anda ulaşan fotonlardan bahsediyoruz.
Dialogue: 0,0:15:02.30,0:15:05.07,Default,,0000,0000,0000,,Bu fotonlar 13.4 milyar yıl önce yola çıktı.
Dialogue: 0,0:15:05.07,0:15:08.02,Default,,0000,0000,0000,,Yani bu fotonlar yayınlandığı tarihte...
Dialogue: 0,0:15:08.02,0:15:11.13,Default,,0000,0000,0000,,...burada akkor hidrojen plazması yığınından oluşan...
Dialogue: 0,0:15:11.13,0:15:14.91,Default,,0000,0000,0000,,...ilkel bir yapı vardı.
Dialogue: 0,0:15:15.45,0:15:18.65,Default,,0000,0000,0000,,Bu yüzden bizim de gördüğümüz şey bu akkor yığın...
Dialogue: 0,0:15:18.65,0:15:23.84,Default,,0000,0000,0000,,...-gördüğümüz şey bu tip bir...
Dialogue: 0,0:15:24.04,0:15:26.12,Default,,0000,0000,0000,,...akkor plazma.
Dialogue: 0,0:15:27.40,0:15:32.38,Default,,0000,0000,0000,,Henüz farklılaşmamış, yıldızlar ve galaksiler gibi düzgün ve durağan atomlara dönmemiş bir cisimler topluluğu.
Dialogue: 0,0:15:32.38,0:15:36.27,Default,,0000,0000,0000,,Gördüğümüz şey bu akkor plazma olacaktır.
Dialogue: 0,0:15:36.27,0:15:40.13,Default,,0000,0000,0000,,Günümüzdeki durum ise, bu 46 milyar ışık yılı uzaklıktaki noktanın...
Dialogue: 0,0:15:40.13,0:15:46.80,Default,,0000,0000,0000,,...bugün muhtemelen durağan atomlara, yıldızlara, gezegenlere ve galaksilere dönüşmüş olduğudur.
Dialogue: 0,0:15:46.80,0:15:52.13,Default,,0000,0000,0000,,Samimi olmak gerekirse, eğer orada oturan...
Dialogue: 0,0:15:52.13,0:15:53.93,Default,,0000,0000,0000,,...ve bizim koordinatlarımızdan yayılan fotonları
Dialogue: 0,0:15:53.93,0:15:56.40,Default,,0000,0000,0000,,...gözlemleyen bir uygarlık varsa...
Dialogue: 0,0:15:56.40,0:15:58.73,Default,,0000,0000,0000,,...bizi görmeyeceklerdir. Gördükleri şey...
Dialogue: 0,0:15:58.73,0:16:02.30,Default,,0000,0000,0000,,...bizim 13.4 milyar yıl önceki, uzayda bizim bölgemizin...
Dialogue: 0,0:16:02.30,0:16:06.81,Default,,0000,0000,0000,,...çok ilkel bir aşamadaki, yani aslında yalnızca akkor bir...
Dialogue: 0,0:16:06.81,0:16:09.64,Default,,0000,0000,0000,,...plazmaykenki hali olacaktır.
Dialogue: 0,0:16:09.64,0:16:12.48,Default,,0000,0000,0000,,Bu konuda önümüzdeki videoda daha ayrıntılı konuşacağız, ancak şunu düşünün:
Dialogue: 0,0:16:12.48,0:16:15.45,Default,,0000,0000,0000,,Zamanın o döneminden gelen HERHANGİ BİR foton...
Dialogue: 0,0:16:15.45,0:16:17.77,Default,,0000,0000,0000,,...hangi yönden gelirse gelsin...
Dialogue: 0,0:16:17.77,0:16:20.97,Default,,0000,0000,0000,,...13.4 milyar yıldır seyahat ediyor olacak ve...
Dialogue: 0,0:16:20.97,0:16:23.80,Default,,0000,0000,0000,,...evrenin henüz oldukça ilkel bir aşamasından...
Dialogue: 0,0:16:23.80,0:16:27.99,Default,,0000,0000,0000,,...yani az çok bu akkor plazma,...
Dialogue: 0,0:16:27.99,0:16:30.40,Default,,0000,0000,0000,,...bu ayrışmamış kütle olduğu zamandan...
Dialogue: 0,0:16:30.40,0:16:32.80,Default,,0000,0000,0000,,...geliyor olacak.
Dialogue: 0,0:16:32.80,0:16:34.49,Default,,0000,0000,0000,,Umuyorum ki bu veri size...
Dialogue: 0,0:16:34.49,0:16:38.92,Default,,0000,0000,0000,,...kozmik mikrodalga arka plan ışımasının nereden geldiğine dair bir fikir verir.