WEBVTT 00:00:00.000 --> 00:00:05.642 Şimdi, Büyük Patlama'nın en iyi tahminle ne zaman gerçekleştiğinden bahsedeceğim. 00:00:05.642 --> 00:00:08.661 Tekrar söylersem, bu isimden pek hoşlanmıyorum, çünkü bir çeşit... 00:00:08.661 --> 00:00:12.562 ...patlamaya işaret ediyor, fakat gerçekte olan uzay boşluğunun bir nevi genişlemesi. 00:00:12.562 --> 00:00:16.067 Uzay boşluğunun bir tekillikten genişlemeye başlamasına dair... 00:00:16.067 --> 00:00:18.924 ...en iyi tahminimiz, bunun gerçekleşmesinin... 00:00:18.924 --> 00:00:25.267 ...13.7 milyar yıl önce olduğu. Her ne kadar, özellikle konu para... 00:00:25.267 --> 00:00:28.584 ...olduğunda milyarlı sayılarla uğraşmaya aşina... 00:00:28.584 --> 00:00:31.867 ...olsak da, bu inanılmaz ölçüde uzun bir... 00:00:31.867 --> 00:00:34.575 ...zaman. İzlenebilir gibi görülebilir fakat... 00:00:34.575 --> 00:00:37.841 ...aslında pek öyle değil. Gelecek videolarda... 00:00:37.841 --> 00:00:39.933 ...zaman ölçekleri hakkında da konuşacağım ki, süreleri kavrayabilesiniz... 00:00:39.933 --> 00:00:42.934 ...daha doğrusu kavramaya başlayabilesiniz, hatta aslında 13.7 milyar yılın ne kadar... 00:00:42.934 --> 00:00:47.267 ...uzun olduğunu "kavrayamayacağınızı" kavrayabilesiniz. 00:00:47.267 --> 00:00:50.600 Ayrıca vurgulamak isterim ki bu... 00:00:50.600 --> 00:00:53.522 ...mevcut en iyi tahminimiz. Benim hayatım boyunca dahi,... 00:00:53.522 --> 00:00:56.402 ...Büyük Patlama'dan haberdar olduğum ve ona ilgi gösterdiğim... 00:00:56.402 --> 00:00:58.600 ...hayatım boyunca dahi bu sayılar zaman zaman... 00:00:58.600 --> 00:01:00.442 ...değişiklik gösterdi. Dolayısıyla ileride... 00:01:00.442 --> 00:01:03.181 ...bu sayının daha da isabetli hale geleceğini ve... 00:01:03.181 --> 00:01:05.271 ...biraz daha değişebileceğini düşünüyorum. 00:01:05.271 --> 00:01:07.779 Fakat bu en iyi tahminimiz. Şimdi, bunu belirttikten sonra... 00:01:07.779 --> 00:01:10.267 ...bir de bu sayının gözlemlenebilir evrenin boyutuya ilgili... 00:01:10.267 --> 00:01:13.373 ...ne söylediği üzerine düşünmek istiyorum. 00:01:15.635 --> 00:01:23.548 Yani, eğer genişleme 13.7 milyar yıl önce başladıysa... 00:01:23.548 --> 00:01:28.333 ...ve üç boyutlu evrenimizde bildiğimiz her şey... 00:01:28.333 --> 00:01:29.933 ...tek bir noktadaydı ise,... 00:01:29.933 --> 00:01:33.925 ...en uzun süredir seyahat eden ve şu anda bize... 00:01:33.925 --> 00:01:35.271 ...ulaşan foton... 00:01:35.271 --> 00:01:37.593 ...-bu bizim gözümüz... 00:01:37.593 --> 00:01:39.915 ...diyelim ki bu benim gözüm olsun... 00:01:39.915 --> 00:01:42.516 ...bunlar da kirpiklerim-... 00:01:42.516 --> 00:01:44.281 ...en uzun süredir seyahat edip gözüme... 00:01:44.281 --> 00:01:47.950 ...ya da bir teleskop... 00:01:47.950 --> 00:01:50.400 ...merceğine ulaşan ışık fotonunun... 00:01:50.400 --> 00:01:53.718 ...geçirmiş olabileceği en fazla seyahat süresi... 00:01:53.718 --> 00:01:55.902 ...13.7 milyar yıldır. 00:02:06.502 --> 00:02:09.498 Şimdi, gözlemlenebilir evrenin şu... 00:02:09.498 --> 00:02:11.267 ...iki veya üç video önce de çizdiğim... 00:02:11.267 --> 00:02:12.841 ...şemasına bakarsak... 00:02:12.841 --> 00:02:15.117 ...-bir çember olarak çizmiştim. 00:02:15.117 --> 00:02:17.764 Bir çemberdi. 00:02:17.764 --> 00:02:21.108 Bize uzak cisimlerden... 00:02:21.108 --> 00:02:23.771 ...gelen ışık, buraya, bu noktaya... 00:02:23.771 --> 00:02:26.200 ...geliyor. Sanırım uzak cismi de o şemada... 00:02:26.200 --> 00:02:28.863 ...buralarda bir yere çizmiştim. 00:02:28.863 --> 00:02:32.532 Fakat bu uzak cisimden ışık bize şu an ulaşıyor... 00:02:32.532 --> 00:02:38.656 ...ve o ışığın bize ulaşması 13.7 milyar yıl sürdü. 00:02:42.656 --> 00:02:45.489 Şimdi, burada çekince koymak istediğim bir yer var... 00:02:45.489 --> 00:02:47.533 ...çünkü çok çok büyük uzaklıklardan... 00:02:47.533 --> 00:02:51.533 ...ve zaman aralıklarından bahsediyoruz. 00:02:51.533 --> 00:02:55.380 Dolayısıyla, uzay boşluğunun kendisi de genişlediği için, videoda göreceksiniz ki... 00:02:55.380 --> 00:03:00.691 ...buradaki cisim hakkında şunu söyleyemezsiniz: 00:03:00.691 --> 00:03:02.744 Bu cisim... 00:03:02.759 --> 00:03:03.906 ...-buraya büyük harflerle... 00:03:03.967 --> 00:03:04.744 ...DEĞİL yazıyorum. 00:03:04.744 --> 00:03:13.538 Bu cisim 13.7 milyar ışık yılı uzaklıkta DEĞİLDİR. 00:03:13.538 --> 00:03:16.125 Eğer daha küçük zaman ölçeklerinden... 00:03:16.125 --> 00:03:18.043 ...veya daha küçük mesafelerden konuşuyor olsaydık... 00:03:18.043 --> 00:03:19.892 ...bunu yaklaşık olarak söyleyebilirdiniz. 00:03:19.892 --> 00:03:21.868 Evrenin genişlemesinin etkisi... 00:03:21.868 --> 00:03:24.285 ...o kadar da büyük olmazdı. 00:03:24.285 --> 00:03:26.854 Biraz daha açıklayayım. 00:03:26.854 --> 00:03:28.709 Buradaki bir cisimden bahsediyorum... 00:03:28.709 --> 00:03:31.867 ...hatta bu cismin uzaydaki koordinatlarını bile söyleyebilirim. 00:03:31.867 --> 00:03:34.127 Ve bu koordinat -burada şöyle demem gerek: 00:03:34.127 --> 00:03:35.722 "Bu uzay-zamandaki koordinat." 00:03:35.722 --> 00:03:37.533 Çünkü biz de onu belli bir sabitte gözlüyoruz. 00:03:37.533 --> 00:03:43.121 Ve bu koordinat, bizim mevcut koordinatlarımızdan... 00:03:43.121 --> 00:03:44.700 ...13.7 milyar yıl uzakta değil. 00:03:44.700 --> 00:03:46.464 Örnek olarak birkaç sebebini anlatayım. 00:03:46.464 --> 00:03:47.533 Birinci olarak, düşünün. 00:03:47.533 --> 00:03:51.533 Bu ışık 13.7 milyar yıl önce yola çıktı. 00:03:51.533 --> 00:03:55.845 Bu ışık yola çıktığında, biz bu koordinatlara çok daha yakındık. 00:03:55.845 --> 00:03:57.842 Koordinatlar buraya çok daha yakındı. 00:03:57.842 --> 00:03:59.189 Şu anda evrendeki yerimiz... 00:03:59.189 --> 00:04:01.371 ...o noktaya çok daha yakındı. 00:04:01.371 --> 00:04:05.933 Diğer düşünülmesi gereken şey ise, -onu buraya çizeyim. 00:04:05.933 --> 00:04:12.017 Tekilliğin genişlemesinin başlangıcından... 00:04:12.017 --> 00:04:16.867 ...diyelim ki üç yüz bin yıl sonrasına gidelim. 00:04:16.867 --> 00:04:19.867 Yani, diyelim ki şu an evren tarihinin... 00:04:19.867 --> 00:04:22.177 ...üç yüz bininci yılındayız. 00:04:22.177 --> 00:04:28.214 Yani, evrenin yaşamının aşağı yukarı... 00:04:28.214 --> 00:04:32.267 ...üç yüz bininci yılındayız desek yanlış olmaz. 00:04:32.267 --> 00:04:34.315 Bu noktada diyebiliriz ki, olaylar... 00:04:34.315 --> 00:04:37.455 ...henüz fazla bir fark yaratacak... 00:04:37.455 --> 00:04:39.034 ...değişikliğe uğramadı. 00:04:39.034 --> 00:04:41.249 Bu konudan, kozmik mikrodalga arka plan ışımasına... 00:04:41.249 --> 00:04:43.678 ...geldiğimizde daha çok bahsedeceğim... 00:04:43.678 --> 00:04:45.015 ...ama bu noktada evren... 00:04:45.015 --> 00:04:48.067 ...yaklaşık olarak tek parça halindeki... 00:04:48.067 --> 00:04:51.109 ...akkor hidrojen plazması şeklindeydi. 00:04:51.109 --> 00:04:52.966 Ayrıca bunun mikrodalga ışıma yaydığını ve... 00:04:52.966 --> 00:04:54.777 ...diğer özelliklerini de gelecek bir videoda... 00:04:54.777 --> 00:04:56.082 ...anlatacağım. 00:04:56.082 --> 00:05:00.397 Şimdi, bu iki noktanın evrenin erken zamanlarındaki durumundan konuşalım. 00:05:00.397 --> 00:05:03.467 Yani, bu genç evrende elinizde bu nokta... 00:05:03.467 --> 00:05:04.808 ...ve şu anda bulunduğumuz koordinatlar... 00:05:04.808 --> 00:05:08.495 ...var diyelim. 00:05:10.202 --> 00:05:12.767 Bunu merkeze koymayacağım. 00:05:12.767 --> 00:05:14.746 Çünkü merkezde olmazsa bizim için görselleştirmesi... 00:05:14.746 --> 00:05:15.938 ...daha kolay olur. 00:05:15.938 --> 00:05:18.462 Ve diyelim ki, evrenin bu oldukça erken döneminde... 00:05:18.462 --> 00:05:21.310 ...eğer ani ölçümler yapabilen çeşitli... 00:05:21.310 --> 00:05:22.800 ...cetveller üretebilmiş olsaydınız... 00:05:22.800 --> 00:05:26.180 ...bulacağınız mesafe... 00:05:26.703 --> 00:05:29.449 ...otuz milyon ışık yılı olurdu. 00:05:35.187 --> 00:05:37.800 İşte bu noktada diyelim ki... 00:05:37.800 --> 00:05:40.799 ...burada koyu pembe ile gösterdiğim cisim... 00:05:40.799 --> 00:05:43.000 ...muhtemelen mikrodalga frekans aralığında... 00:05:43.000 --> 00:05:45.880 ...bir foton yaysın. O dönemde... 00:05:45.880 --> 00:05:48.462 ...yayılan aralık zaten buydu. 00:05:48.462 --> 00:05:50.134 Neyse, dedik ki bir foton yaysın... 00:05:50.134 --> 00:05:51.996 ...ve bu foton ışık hızında hareket ediyor olsun. 00:05:51.996 --> 00:05:53.062 Ki bu zaten bir ışık. 00:05:53.062 --> 00:05:54.536 Dolayısıyla bu foton: "Oh, biliyorsunuz... 00:05:54.536 --> 00:05:56.902 ...katedecek yalnızca otuz milyon ışık yılım var." 00:05:56.902 --> 00:05:58.354 "Bu çok uzun değil. Otuz milyon yıl içinde... 00:05:58.354 --> 00:06:00.252 ...illaki oraya ulaşacağım." 00:06:00.252 --> 00:06:02.585 Böylece, -burada bir parantez açıyorum. 00:06:02.585 --> 00:06:04.656 Matematik işlemler burada anlattığımdan çok daha karışıklar. 00:06:04.656 --> 00:06:06.435 Ama yapmak istediğim yalnızca burada neler... 00:06:06.435 --> 00:06:08.010 ...olduğuna dair bir fikir vermek. 00:06:08.010 --> 00:06:10.056 Yani, diyelim ki bu foton şöyle dedi: 00:06:10.056 --> 00:06:13.069 "Önümüzdeki on milyon yıl içinde... 00:06:14.623 --> 00:06:17.274 ...o koordinata yaklaşmış olacağım." 00:06:17.905 --> 00:06:20.645 "Mesafenin üçte birini almış olacağım." 00:06:20.645 --> 00:06:25.800 Pekala gerçekte bu on milyon yıl sırasında ne olacak? 00:06:25.800 --> 00:06:27.938 İşte, bu on milyon yıl sırasında... 00:06:27.938 --> 00:06:30.118 ...evren biraz genişlemiş olacak. 00:06:30.118 --> 00:06:32.538 Hatta belki de hatırı sayılır oranda genişlemiş olacak. 00:06:32.538 --> 00:06:35.498 Buraya genişlemiş evreni de çizeyim. 00:06:35.498 --> 00:06:37.967 İşte, on milyon yıl sonra evren... 00:06:37.967 --> 00:06:40.654 ...böyle görünüyor olabilir. 00:06:41.054 --> 00:06:43.071 Hatta bundan bile büyük olabiir. 00:06:43.071 --> 00:06:45.000 Bunu şöyle çizeyim. 00:06:45.015 --> 00:06:47.132 On milyon yıl sonra... 00:06:47.132 --> 00:06:49.470 ...evren bu boyutlara genişlemiş olabilir. 00:06:49.470 --> 00:06:53.419 Yani bu, on milyon yıl sonrası. 00:06:53.696 --> 00:06:56.839 Fakat kozmolojik bir zaman ölçeğinde... 00:06:56.839 --> 00:07:00.104 ...bu hala evrenin emekleme dönemleri olacaktır... 00:07:00.104 --> 00:07:02.550 ...çünkü 13.7 milyar yıllık bir süreden bahsediyoruz. 00:07:02.550 --> 00:07:06.875 Burada on milyon yıl geçti diyelim. 00:07:07.644 --> 00:07:09.363 Evren genişledi. 00:07:09.363 --> 00:07:12.062 Şimdiki zamanda üzerinde olduğumuz koordinatlar... 00:07:12.062 --> 00:07:15.460 ...artık buraya kadar ilerledi. 00:07:15.460 --> 00:07:18.774 Fotonun ilk başta yayınlandığı... 00:07:18.774 --> 00:07:21.425 ...koordinatlar ise... 00:07:21.425 --> 00:07:23.839 ...artık burada bulunuyor. 00:07:23.839 --> 00:07:25.604 Fotonumuz da dedi ki; "Tamam... 00:07:25.604 --> 00:07:27.479 ...on milyon yılda bu kadar... 00:07:27.479 --> 00:07:28.887 ...yol alacağım." 00:07:28.887 --> 00:07:30.454 Bu arada bildiğiniz gibi yaklaşık olarak ve oldukça... 00:07:30.454 --> 00:07:32.604 ...soyut konuşuyorum. Yapmak istediğim yalnızca bir fikir vermek. 00:07:32.604 --> 00:07:35.600 Bu durumda fotonun on milyon yıl... 00:07:35.600 --> 00:07:37.210 ...içinde ulaştığı nokta... 00:07:37.210 --> 00:07:38.915 ...aşağı yukarı burası olur. 00:07:38.915 --> 00:07:39.877 Tüm evren genişledi. 00:07:39.877 --> 00:07:42.704 Bütün koordinatlar birbirinden uzaklaştı. 00:07:42.704 --> 00:07:44.129 Pekiyi şimdi burada ne oldu? 00:07:44.129 --> 00:07:45.462 Evren genişledi. 00:07:45.462 --> 00:07:47.720 Bu otuz milyon yıllık mesafe artık... 00:07:47.720 --> 00:07:51.853 ...-dediğim gibi yaklaşık sayılar veriyorum, kesin rakamları bildiğim falan yok... 00:07:51.853 --> 00:07:56.467 ...burada yaptığım size yalnızca bir fikir vermeye... 00:07:56.467 --> 00:08:01.946 ...çalışmak, neler olup bittiğini anlamanıza... 00:08:01.946 --> 00:08:03.773 ...imkan sağlamak. 00:08:03.773 --> 00:08:06.333 Bu mesafe artık otuz milyon ışık yılı değil. 00:08:06.333 --> 00:08:09.215 Belki artık yüz milyon olabilir. 00:08:10.399 --> 00:08:15.476 Diyelim ki artık yüz milyon ışık yılı oldu. 00:08:15.476 --> 00:08:17.878 Evren genişliyor. 00:08:17.878 --> 00:08:21.080 Uzay boşluğunun boyutları büyüyor. 00:08:21.080 --> 00:08:22.952 Bunu bir trambolin ya da... 00:08:22.952 --> 00:08:25.197 ...bir balonun yüzeyinin gerilip incelmesi gibi hayal edebilirsiniz. 00:08:25.197 --> 00:08:28.169 Yani on milyon yıl sonra bu ışığın... 00:08:28.169 --> 00:08:29.237 ...ulaştığı koordinatlar burası. 00:08:29.237 --> 00:08:31.420 On milyon yıldır seyahat ediyordu... 00:08:31.420 --> 00:08:33.867 ...fakat katettiği mesafe bundan çok daha fazla. 00:08:33.867 --> 00:08:39.000 Aslında katettiği mesafe... 00:08:39.000 --> 00:08:42.707 ...bu orana göre otuz milyon ışık yılı olabilir. 00:08:42.707 --> 00:08:44.098 Buradaki sayılar kesin değil. 00:08:44.098 --> 00:08:46.652 Kesin sonuç verecek hesapları yapmadım. 00:08:46.652 --> 00:08:49.903 Fakat buradaki ana fikir, otuz milyon ışık yılı katetmiş olduğu. 00:08:49.903 --> 00:08:52.503 Aslına bakarsanız zaten aynı oranları... 00:08:52.503 --> 00:08:55.243 ...kullanmamam gerekir, çünkü katedilen mesafe... 00:08:55.243 --> 00:08:56.636 ...ve katedeceği mesafe... 00:08:56.636 --> 00:08:58.333 ...gerilmeden dolayı tamamen doğrusal... 00:08:58.333 --> 00:09:01.652 ...olmayacaktır. En azından kendi kafamda düşündüğümde... 00:09:01.652 --> 00:09:02.999 ...bana öyle geliyor. 00:09:02.999 --> 00:09:05.000 Yine de bunun hakkında kesin bir beyanda... 00:09:05.000 --> 00:09:05.800 ...bulunmayacağım. 00:09:05.800 --> 00:09:08.067 Ancak fotonun katettiği mesafe... 00:09:08.067 --> 00:09:13.308 ...artık yaklaşık yirmi milyon ışık yılına çıkmış olabilir... 00:09:13.308 --> 00:09:18.000 ...çünkü her mesafe katedişinde... 00:09:18.000 --> 00:09:21.800 ...katettiği uzay boşluğu biraz daha gerildi. 00:09:21.800 --> 00:09:27.194 Yani her ne kadar on milyon yıl boyunca seyahat etmiş de olsa... 00:09:27.194 --> 00:09:30.000 ...artık katettiği uzay boşluğu yalnızca... 00:09:30.000 --> 00:09:31.652 ...on milyon yıl değil... 00:09:31.652 --> 00:09:33.933 ...artık yirmi milyon ışık yılı olacak şekilde gerildi. 00:09:33.933 --> 00:09:36.067 Ayrıca katetmesi gereken kalan mesafe de... 00:09:36.067 --> 00:09:38.339 ...artık yirmi milyon ışık yılı değil... 00:09:38.339 --> 00:09:40.986 ...seksen milyon ışık yılı olabilir. 00:09:43.940 --> 00:09:46.931 Dolayısıyla bu foton bundan usanabilir. 00:09:46.931 --> 00:09:49.021 Buna olumlu bir şekilde bakmanın da imkanı var: 00:09:49.021 --> 00:09:52.179 "Vay! Yirmi milyon ışık yıllık mesafeyi... 00:09:52.179 --> 00:09:53.898 ...sadece on milyon yılda alabildim!" 00:09:53.898 --> 00:09:56.003 "Sanki ışık hızından daha hızlı hareket ediyor gibiyim!" 00:09:56.003 --> 00:09:58.867 Gerçekte hayır, çünkü uzay boşluğundaki koordinatların kendileri... 00:09:58.867 --> 00:10:00.677 ...birbirinden uzaklaşıyor. 00:10:00.677 --> 00:10:03.231 Bunlar inceliyor. Yani foton aslında sadece ışık hızında... 00:10:03.231 --> 00:10:05.925 ...ilerliyor. Ancak on milyon yılda katettiği... 00:10:05.925 --> 00:10:08.267 ...mesafe gerçekte on milyon yıllıktan daha... 00:10:08.267 --> 00:10:10.847 ...fazla bir mesafe. 00:10:10.847 --> 00:10:12.519 Yirmi milyon ışık yıllık mesafe. 00:10:12.519 --> 00:10:15.677 Yani bu kozmolojik ölçeklerde öylece... 00:10:15.677 --> 00:10:17.163 ...oran ve zamanı çarpamazsınız. 00:10:17.163 --> 00:10:19.671 Özellikle de koordinatların kendileri... 00:10:19.671 --> 00:10:23.525 ...birbirinden uzaklaşıyorsa. 00:10:23.525 --> 00:10:28.333 Sanırım bunun nereye gittiğini az çok anladınız. 00:10:28.333 --> 00:10:30.863 Şimdi bu foton diyecek ki: "Oh... 00:10:30.863 --> 00:10:35.321 ...bir kırk milyon yıl daha gidersem... 00:10:35.321 --> 00:10:40.012 ...belki oraya varabilirim." 00:10:40.012 --> 00:10:42.984 Ancak işin aslı bu bir sonraki kırk milyon yılda... 00:10:42.984 --> 00:10:48.092 ...ancak buralara kadar gelebilir. 00:10:48.092 --> 00:10:50.507 Çünkü mesafe seksen milyon ışık yılı. 00:10:50.507 --> 00:10:54.269 Yani işin aslı, kırk milyon yıl sonra... 00:10:54.269 --> 00:10:55.989 ...bir kırk milyon yıl daha geçince... 00:10:55.989 --> 00:10:58.049 ...bir de göreceğiz ki evren daha da... 00:10:58.049 --> 00:11:00.000 ...genişlemiş. 00:11:00.000 --> 00:11:01.840 Bütün baloncuğu çizmeyeceğim bile... 00:11:01.840 --> 00:11:04.285 ...ancak fotonun yayınlandığı yer... 00:11:04.285 --> 00:11:06.575 ...burası olsun... 00:11:06.575 --> 00:11:12.292 ...ve mevcut pozisyonumuz burası olsun. 00:11:12.292 --> 00:11:16.678 Işığın on milyon yıl içinde ulaştığı yer de... 00:11:16.678 --> 00:11:18.456 ...burası olsun. 00:11:18.456 --> 00:11:23.431 Bu durumda, ışığın kırk milyon yıl sonra ulaşacağı yer... 00:11:23.431 --> 00:11:26.131 ...buralarda bir yer olur. 00:11:26.131 --> 00:11:31.456 Yani, bu iki nokta arasındaki mesafe... 00:11:31.456 --> 00:11:33.852 ...başladığımızda on milyon ışık yılıydı... 00:11:33.852 --> 00:11:36.003 ...sonra yirmi milyon ışık yılına çıktı... 00:11:36.003 --> 00:11:38.944 ...ve aynı orantıyla belki de günümüzde... 00:11:38.944 --> 00:11:41.777 ...bir milyar ışık yılına çıkmış olabilir 00:11:41.777 --> 00:11:45.395 Yani, buradaki mesafe... 00:11:45.395 --> 00:11:47.348 ...-ve bu numaraları uydurup duruyorum... 00:11:47.348 --> 00:11:49.716 ...hatta bu, bu nokta için çok fazla bile olabilir. 00:11:49.716 --> 00:11:52.869 Belki bu mesafe artık yüz milyon ışık yılı. 00:11:54.269 --> 00:11:59.322 Bu mesafe ise artık, mesela... 00:12:00.122 --> 00:12:01.858 ...beş yüz milyon ışık yılı diyelim. 00:12:01.858 --> 00:12:05.925 Bu iki nokta arasındaki tüm mesafe de artık bir milyar ışık yılı olsun. 00:12:05.925 --> 00:12:08.729 Yani, gördüğünüz gibi, foton bu işten bıkıp usanabilir. 00:12:08.729 --> 00:12:10.896 Bir ton yol ilerleyip arkasına bakınca... 00:12:10.896 --> 00:12:15.933 ..."Vay, sadece elli milyon yılda, altı yüz milyon ışık yıllık yol almışım... 00:12:15.933 --> 00:12:17.071 ...bu bayağı iyi." diyebilir. 00:12:17.071 --> 00:12:18.604 Ancak yine de bıkabilir, çünkü katetmesi gerektiğini... 00:12:18.604 --> 00:12:22.922 ...düşündüğü otuz milyon ışık yıllık mesafe... 00:12:22.922 --> 00:12:24.890 ...sürekli gerilip duruyor. 00:12:24.890 --> 00:12:26.591 Çünkü uzay boşluğunun kendisi gerilmeye devam ediyor. 00:12:26.591 --> 00:12:30.167 Yani işin aslı, ana fikre geri dönersek... 00:12:30.167 --> 00:12:36.251 ...bu bize ulaşan foton... 00:12:36.251 --> 00:12:41.916 ...diyelim ki 13.4 milyar yıldır seyahatte olsun. 00:12:41.916 --> 00:12:46.839 Bize tam şu an ulaşmış olsun. Bunu bu noktadan 13.4 milyar yıl... 00:12:46.839 --> 00:12:49.858 ...ileri sarayım ki günümüze ulaşayım. 00:12:49.858 --> 00:12:55.467 İşte, eğer tüm gözlemlenebilir evreni buraya çizersem... 00:12:55.467 --> 00:13:00.267 ...fotonun yola çıktığı nokta da burada olur. 00:13:00.267 --> 00:13:05.618 Biz de tam burada oluruz. Aslına bakarsaniz... 00:13:05.618 --> 00:13:08.600 ...bir şeyi açıklığa kavuşturayım. Eğer tüm gözlemlenebilir evreni çiziyorsam... 00:13:08.600 --> 00:13:11.731 ...merkezi bizim olduğumuz yer olmalı, çünkü her tarafta eşit mesafeleri gözlemleyebiliyoruz. 00:13:11.731 --> 00:13:16.733 Eğer işin içinde başka gariplikler yoksa, her yönde eşit mesafeleri gözlemleyebiliyoruz. 00:13:16.733 --> 00:13:19.766 Yani, belki gerçekten de bizi merkeze koyabiliriz. 00:13:19.766 --> 00:13:23.748 İşte bu, tüm gözlemlenebilir evren. Fotonumuz 13.4 milyar yıl önce... 00:13:23.748 --> 00:13:29.703 ...yani Büyük Patlama'dan üç yüz milyon yıl sonra bu noktadan harekete geçti. 00:13:29.703 --> 00:13:31.579 Ve bize ancak ulaştı. 00:13:33.795 --> 00:13:45.067 Bu fotonun 13.4 milyar yıldır yol katettiği doğru. 00:13:46.267 --> 00:13:52.538 Ancak, buradaki esas çılgın şey, bu nesne, uzay boşluğu genişlediğinden ve her şey birbirinden... 00:13:52.538 --> 00:13:55.647 ...uzaklaştığından dolayı, en iyi tahminlerimize göre... 00:13:56.755 --> 00:14:03.031 ...bizden kırk altı milyar ışık yılı uzaklıkta. 00:14:07.877 --> 00:14:10.093 Bunun altını çizmem gerek: 00:14:10.093 --> 00:14:13.217 Bu cisim ŞU ANDA bizden kırk altı milyar ışık yılı uzakta. 00:14:13.217 --> 00:14:16.133 Dolayısıyla burada gözlemlemek için yalnızca ışık kullanırsak... 00:14:16.133 --> 00:14:20.880 ...yani sadece ışık yılları üzerinden, bu ışık 13.4 milyar yıldır bize doğru yol alıyordu. 00:14:20.880 --> 00:14:26.595 Işık bizim mesafeyi algılayabilmemiz için tek aracımız, yani 13.4... 00:14:26.595 --> 00:14:29.286 [ÇN: Burada yaptığı hatayı düzelttiğini belirtiyor ancak ben o hataları zaten çeviride düzelttim.] 00:14:29.286 --> 00:14:32.013 ...yani bizden 13.4 ışık yılı uzakta diye düşünebiliriz. 00:14:32.013 --> 00:14:34.231 Ama işin aslı, eğer bugün elinizde bir... 00:14:34.231 --> 00:14:35.934 ...ışık yılı ölçer cetveliniz olsaydı... 00:14:35.934 --> 00:14:39.025 ...bu uzay boşluğu o kadar genişlemiştir ki... 00:14:39.025 --> 00:14:41.446 ...mesafeyi 46 milyar ışık yılı olarak ölçerdiniz. 00:14:41.446 --> 00:14:43.824 Ayrıca size kozmik mikrodalga arka plan ışımasından... 00:14:43.824 --> 00:14:45.600 ...bahsedeceğimiz zamana yönelik bir ipucu vermesi için şunu soralım: 00:14:45.600 --> 00:14:48.477 Uzay boşluğundaki bu nokta nasıl görünecek? 00:14:48.477 --> 00:14:50.990 Bu şey bizden aslında 46 milyar ışık yılı uzakta... 00:14:50.990 --> 00:14:54.225 ...ancak fotonun bize ulaşması yalnızca 13.4 milyar yıl sürdü. 00:14:54.225 --> 00:14:55.710 Bu bize nasıl görünecek? 00:14:55.710 --> 00:14:59.867 İşte, burada "nasıl görünecek" derken... 00:14:59.867 --> 00:15:02.304 ...bize şu anda ulaşan fotonlardan bahsediyoruz. 00:15:02.304 --> 00:15:05.067 Bu fotonlar 13.4 milyar yıl önce yola çıktı. 00:15:05.067 --> 00:15:08.016 Yani bu fotonlar yayınlandığı tarihte... 00:15:08.016 --> 00:15:11.128 ...burada akkor hidrojen plazması yığınından oluşan... 00:15:11.128 --> 00:15:14.913 ...ilkel bir yapı vardı. 00:15:15.452 --> 00:15:18.651 Bu yüzden bizim de gördüğümüz şey bu akkor yığın... 00:15:18.651 --> 00:15:23.836 ...-gördüğümüz şey bu tip bir... 00:15:24.036 --> 00:15:26.125 ...akkor plazma. 00:15:27.402 --> 00:15:32.384 Henüz farklılaşmamış, yıldızlar ve galaksiler gibi düzgün ve durağan atomlara dönmemiş bir cisimler topluluğu. 00:15:32.384 --> 00:15:36.269 Gördüğümüz şey bu akkor plazma olacaktır. 00:15:36.269 --> 00:15:40.133 Günümüzdeki durum ise, bu 46 milyar ışık yılı uzaklıktaki noktanın... 00:15:40.133 --> 00:15:46.800 ...bugün muhtemelen durağan atomlara, yıldızlara, gezegenlere ve galaksilere dönüşmüş olduğudur. 00:15:46.800 --> 00:15:52.134 Samimi olmak gerekirse, eğer orada oturan... 00:15:52.134 --> 00:15:53.933 ...ve bizim koordinatlarımızdan yayılan fotonları 00:15:53.933 --> 00:15:56.400 ...gözlemleyen bir uygarlık varsa... 00:15:56.400 --> 00:15:58.729 ...bizi görmeyeceklerdir. Gördükleri şey... 00:15:58.729 --> 00:16:02.305 ...bizim 13.4 milyar yıl önceki, uzayda bizim bölgemizin... 00:16:02.305 --> 00:16:06.809 ...çok ilkel bir aşamadaki, yani aslında yalnızca akkor bir... 00:16:06.809 --> 00:16:09.642 ...plazmaykenki hali olacaktır. 00:16:09.642 --> 00:16:12.475 Bu konuda önümüzdeki videoda daha ayrıntılı konuşacağız, ancak şunu düşünün: 00:16:12.475 --> 00:16:15.447 Zamanın o döneminden gelen HERHANGİ BİR foton... 00:16:15.447 --> 00:16:17.769 ...hangi yönden gelirse gelsin... 00:16:17.769 --> 00:16:20.973 ...13.4 milyar yıldır seyahat ediyor olacak ve... 00:16:20.973 --> 00:16:23.800 ...evrenin henüz oldukça ilkel bir aşamasından... 00:16:23.800 --> 00:16:27.986 ...yani az çok bu akkor plazma,... 00:16:27.986 --> 00:16:30.401 ...bu ayrışmamış kütle olduğu zamandan... 00:16:30.401 --> 00:16:32.800 ...geliyor olacak. 00:16:32.800 --> 00:16:34.488 Umuyorum ki bu veri size... 00:16:34.488 --> 00:16:38.919 ...kozmik mikrodalga arka plan ışımasının nereden geldiğine dair bir fikir verir.