WEBVTT

00:00:01.973 --> 00:00:06.535
स्वमग्नता [ऑटिझम] म्हणजे काय, 
हे अनेकांना ठाऊक असतं.

00:00:07.570 --> 00:00:09.890
उदाहरणार्थ, काही लोकांना वाटतं, की

00:00:09.914 --> 00:00:14.440
स्वमग्नता फक्त गोऱ्या पुरुषांच्यात आढळते,

00:00:14.464 --> 00:00:16.519
त्यांचं बोलणं एकसुरी असतं,

00:00:16.543 --> 00:00:20.130
आणि ते सतत एकाच विषयाबद्दल बोलत राहतात.

00:00:21.258 --> 00:00:26.252
काहींना वाटतं, की स्वमग्न लोकांना 
चूक आणि बरोबर यातला फरक समजत नाही.

00:00:26.276 --> 00:00:27.808
ते लक्ष वेधून घेणं टाळतात,

00:00:27.832 --> 00:00:31.832
आणि नेमकं चुकीच्या वेळी, चुकीचं बोलतात.

00:00:31.856 --> 00:00:36.354
काहींना वाटतं, की स्वमग्न लोकांना 
समाजात वावरता येत नाही.

00:00:36.378 --> 00:00:38.417
त्यांना विनोदबुद्धी किंवा समानुभूती नसते.

NOTE Paragraph

00:00:39.679 --> 00:00:43.060
हे सगळं तुम्हांला पटलं असेल,

00:00:43.084 --> 00:00:44.498
तर माफ करा, पण

00:00:44.522 --> 00:00:48.307
तुमची स्वमग्नतेबद्दलची कल्पना चुकीची आहे.

00:00:48.934 --> 00:00:50.084
मला कसं ठाऊक?

00:00:50.744 --> 00:00:53.593
कारण मला स्वमग्नता आहे.

00:00:54.323 --> 00:00:59.437
काही गोष्टी मला पछाडून टाकतात.
उदाहरणार्थ, इलेक्ट्रॉनिक्स,

00:00:59.461 --> 00:01:01.736
किंवा सार्वजनिक वाहने.

00:01:01.760 --> 00:01:04.188
पण ही काही माझी ओळख नव्हे.

00:01:04.553 --> 00:01:08.378
प्रत्येक व्यक्ती आपल्या तऱ्हेने 
निराळी, एकमेव असते.

NOTE Paragraph

00:01:09.252 --> 00:01:12.839
परंतु स्वमग्न आयुष्य खरोखर कसं असतं,

00:01:12.863 --> 00:01:16.069
याबद्दल फारशी माहिती उपलब्ध नसल्यामुळे

00:01:16.093 --> 00:01:19.458
त्याचं साचेबंद वर्णन केलं जातं.

00:01:19.831 --> 00:01:22.231
बऱ्याच वेळा हे माध्यमांतून दिसून येतं.

00:01:22.712 --> 00:01:26.744
सर्वसाधारणपणे माध्यमांत दाखवलेली
स्वमग्न लोकांची साचेबंद वर्णनं म्हणजे

00:01:26.768 --> 00:01:28.910
समाजात वावरता न येणारे,

00:01:28.934 --> 00:01:30.633
समानुभूती नसणारे,

00:01:30.657 --> 00:01:33.164
आणि अगदी अतिबुद्धिमान देखील.

NOTE Paragraph

00:01:35.687 --> 00:01:40.503
आणि स्वमग्नतेबद्दलचं अज्ञान इथे संपत नाही.

00:01:40.527 --> 00:01:44.125
काही लोक स्वमग्नतेवर इलाज शोधताहेत 
हे तुम्हांला ठाऊक आहे का?

00:01:44.149 --> 00:01:46.752
कारण ते स्वमग्नता म्हणजे 
एक नकारार्थी गोष्ट मानतात.

00:01:46.776 --> 00:01:48.291
जणु एखादा रोग.

00:01:48.950 --> 00:01:51.410
या कल्पनेला अनेकांनी आव्हान दिलं आहे.

00:01:51.434 --> 00:01:55.990
आणि आम्हांला विचाराल, तर 
आम्हांला तो रोग वाटत नाही.

00:01:56.014 --> 00:02:00.188
स्वमग्नता म्हणजे विचार करण्याची 
आणि जगाकडे पाहण्याची एक निराळी पद्धत.

00:02:00.679 --> 00:02:04.188
आमच्या मेंदूचं कार्य बहुसंख्य लोकांपेक्षा
निराळ्या पद्धतीने चालतं.

00:02:04.577 --> 00:02:07.926
जणु एक्स बॉक्स आणि प्लेस्टेशन 
यात तुलना करतो आहोत, असं समजा.

00:02:07.950 --> 00:02:11.490
या दोन्ही साधनांजवळ उच्च क्षमता असली, 
तरी कार्यपद्धती निराळ्या आहेत.

00:02:12.292 --> 00:02:16.188
एक्स बॉक्सचा खेळ 
प्लेस्टेशनमध्ये चालणार नाही.

00:02:16.212 --> 00:02:20.521
कारण प्लेस्टेशनचं कार्य 
निराळ्या तऱ्हेने चालतं.

NOTE Paragraph

00:02:25.199 --> 00:02:26.588
मी आरशात पाहतो, तेव्हा

00:02:26.612 --> 00:02:28.706
मला दिसते एक निराळा विचार करणारी व्यक्ती.

00:02:28.730 --> 00:02:30.603
आणि हो, सुंदर केसही दिसतात.

NOTE Paragraph

00:02:30.627 --> 00:02:32.665
(हशा)

NOTE Paragraph

00:02:32.689 --> 00:02:39.313
(टाळ्या)

NOTE Paragraph

00:02:39.337 --> 00:02:41.448
आता प्रश्न असा, की

00:02:41.472 --> 00:02:44.805
माझी विचार करण्याची पद्धत निराळी आहे, 
म्हणजे मी रोगी आहे का?

00:02:48.387 --> 00:02:53.061
आजच्या समाजात एक स्वमग्न म्हणून जगताना 
जाणवणारी प्रमुख समस्या म्हणजे

00:02:53.085 --> 00:02:56.077
हे जग आमच्यासाठी रचलेलं नाही.

00:02:56.101 --> 00:02:59.652
आम्हांला अनेक प्रकारांनी 
परिस्थिती असह्य वाटू शकते.

00:03:00.478 --> 00:03:02.057
उदाहरणार्थ,

00:03:02.081 --> 00:03:07.355
मला नेहमीच मोठे आवाज असह्य होतात.

00:03:07.379 --> 00:03:10.478
म्हणून मी फार मोठ्या आवाजात 
संगीत लावत नाही.

00:03:10.502 --> 00:03:14.601
तसंच मला मोठे समारंभ आवडत नाहीत.

00:03:15.323 --> 00:03:18.762
पण स्वमग्नतेच्या वेगळ्या प्रकारांत, 
वेगळ्या गोष्टी असह्य वाटू शकतात.

00:03:18.786 --> 00:03:22.260
जसे की, प्रखर दिवे किंवा तीव्र वास,

00:03:22.284 --> 00:03:24.307
किंवा चिकट स्पर्श.

00:03:24.950 --> 00:03:28.217
या सर्वांमुळे चिंताविकार जडण्याची 
शक्यता असते.

00:03:28.847 --> 00:03:34.299
यापूर्वी तुम्ही कोणत्या सामाजिक समारंभांना
हजर राहिला होतात, ते आठवा.

00:03:34.323 --> 00:03:36.257
तिथे मोठ्या आवाजात संगीत लावलं होतं का?

00:03:36.807 --> 00:03:39.394
फार प्रखर दिवे होते का?

00:03:39.800 --> 00:03:44.236
एकाच वेळी अनेक प्रकारच्या 
खाद्यपदार्थांचे वास येत होते का?

00:03:44.260 --> 00:03:48.243
एकाच वेळी अनेक संभाषणं सुरु होती का?

00:03:49.491 --> 00:03:51.959
या गोष्टींमुळे तुम्हां लोकांना 
त्रास झाला नसेल.

00:03:51.983 --> 00:03:54.855
पण स्वमग्नता असणाऱ्या व्यक्तीला

00:03:54.879 --> 00:03:56.946
या गोष्टी फार असह्य वाटू शकतात.

NOTE Paragraph

00:03:57.522 --> 00:04:03.156
अशा वेळी आम्ही पुनरावर्ती वर्तन करू लागतो.

00:04:03.180 --> 00:04:06.230
म्हणजे एखादी हालचाल किंवा आवाज 
पुन्हा पुन्हा करतो, चुळबुळ करतो.

00:04:06.254 --> 00:04:11.822
आमचं हे वागणं कधी साधं वाटतं, 
तर कधी विचित्र वाटतं.

00:04:12.853 --> 00:04:15.242
काहीजण जोरजोरात हात वरखाली हलवतात,

00:04:15.266 --> 00:04:18.860
काही आवाज काढतात, किंवा गिरक्या घेतात.

00:04:20.361 --> 00:04:23.479
भोवतालच्या परिस्थितीकडे दुर्लक्ष करण्याची 
ही आमची पद्धत असते.

00:04:24.559 --> 00:04:27.432
अशा पुनरावर्ती वर्तनाची गरज 
आम्हांला अनेक वेळा वाटू शकते.

00:04:27.893 --> 00:04:31.043
पण ते पाहून लोक नापसंती दाखवतात.

00:04:31.067 --> 00:04:32.934
त्यामुळे आम्हांला ते लपवावं लागतं.

00:04:33.900 --> 00:04:37.881
स्वमग्नतेची ही लक्षणं अशी लपवावी लागतात,

00:04:37.905 --> 00:04:39.239
त्याला मुखवटा घालणं म्हणतात.

00:04:41.460 --> 00:04:44.491
काही लोक हे लपवण्यात जास्त कुशल असतात.

00:04:44.865 --> 00:04:50.712
मी काही वेळा हे इतकं छान लपवतो, की

00:04:50.736 --> 00:04:54.546
मला स्वमग्नता आहे हे मी सांगेपर्यंत
त्यांना समजतही नाही. (हसतो.)

NOTE Paragraph

00:04:56.430 --> 00:04:59.620
एकंदरीत यामुळे फार तणाव वाटू शकतो.

00:04:59.644 --> 00:05:02.882
अगदी रात्री गृहपाठ करणंसुद्धा

00:05:02.906 --> 00:05:04.771
कष्टाचं वाटतं.

00:05:05.839 --> 00:05:07.902
आम्ही हे लपवू शकतो,

00:05:09.347 --> 00:05:11.434
त्यामुळे काही लोकांना वाटतं, की

00:05:11.458 --> 00:05:13.592
हाच यावर उपाय आहे.

00:05:13.991 --> 00:05:16.721
पण खरं तर लपवण्यामुळे, 
आमच्या खऱ्या स्वरूपात

00:05:16.745 --> 00:05:19.038
जगासमोर येण्याची आम्हांला शरम वाटते.

NOTE Paragraph

00:05:23.839 --> 00:05:28.950
स्वमग्नतेचं आणखी एक साचेबंद वर्णन म्हणजे,

00:05:28.974 --> 00:05:31.441
स्वमग्न लोकांना समानुभूती नसते.

00:05:32.458 --> 00:05:34.497
आणि पुन्हा सांगतो, हेदेखील खरं नाही.

00:05:35.124 --> 00:05:37.258
मला पुष्कळ समानुभूती वाटते.

00:05:37.601 --> 00:05:40.201
पण ती मला चांगल्या प्रकारे 
दाखवून देता येत नाही.

00:05:40.997 --> 00:05:43.152
एखादा मित्र जेव्हा

00:05:43.176 --> 00:05:45.843
त्याच्या आयुष्यातल्या समस्यांविषयी 
बोलत असतो,

00:05:45.867 --> 00:05:48.914
तेव्हा त्याला प्रतिसाद कसा द्यावा,
हे मला बरेचदा समजत नाही.

00:05:49.271 --> 00:05:51.597
आणि यामुळेच मी,
स्वमग्न नसणाऱ्या मित्रांसारखी

00:05:51.621 --> 00:05:54.080
समानुभूती दाखवू शकत नाही.

NOTE Paragraph

00:05:57.250 --> 00:06:01.324
भावना व्यक्त करणं, 
कितीही कमी किंवा जास्त प्रमाणात का असेना,

00:06:01.348 --> 00:06:02.710
मला कठीण जातं.

00:06:03.671 --> 00:06:06.403
कारण एखाद्या व्यक्तीला 
सतत अनुभवाला येणाऱ्या

00:06:06.427 --> 00:06:10.442
सर्व भावनांचा कल्लोळ 
माझ्या मनात चाललेला असतो.

00:06:11.188 --> 00:06:14.498
पण अर्थातच मी त्या भावना 
तशा स्वरूपात व्यक्त करू शकत नाही.

00:06:14.522 --> 00:06:19.052
नाहीतर काय होईल, 
आनंदाची भावना व्यक्त होताना

00:06:19.076 --> 00:06:22.354
एक मोठी जोरकस शीळ वाजेल,

00:06:22.378 --> 00:06:25.814
हात जोरजोराने फडफडतील, 
आणि जोरदार हू.. हू.. आवाज येईल.

NOTE Paragraph

00:06:25.838 --> 00:06:27.377
(हशा)

NOTE Paragraph

00:06:28.125 --> 00:06:29.776
पण तुम्ही याऐवजी फक्त स्मित कराल.

NOTE Paragraph

00:06:29.800 --> 00:06:32.126
(हशा)

NOTE Paragraph

00:06:33.569 --> 00:06:37.761
वाढदिवसाला मिळालेली सुंदर भेट असो,

00:06:37.785 --> 00:06:43.111
किंवा बातम्यांत ऐकलेली 
एखादी वाईट बातमी असो,

00:06:43.135 --> 00:06:47.895
भावनांचा कल्लोळ झाल्याशिवाय 
मला प्रतिक्रिया देता येत नाही.

00:06:47.919 --> 00:06:52.906
सामान्य व्यक्तीसारखं दिसावं, 
म्हणून मला हे लपवावं लागतं.

00:06:53.990 --> 00:06:56.855
माझ्या मनात अमर्याद भावना असतात.

00:06:56.879 --> 00:07:01.136
पण मी एकतर टोकाला जाऊन त्या व्यक्त करतो, 
किंवा अजिबातच करत नाही.

NOTE Paragraph

00:07:03.804 --> 00:07:05.836
म्हणजे,

00:07:05.860 --> 00:07:09.517
भावना व्यक्त करणं मला फारसं जमत नाही.

00:07:09.541 --> 00:07:12.569
मी निराळ्या तऱ्हेने संवाद साधतो.

00:07:12.593 --> 00:07:17.815
म्हणून मला स्वमग्नता आहे, असं निदान झालं.

00:07:18.514 --> 00:07:22.915
माझ्या मनाचं कार्य कसं चालतं, 
हे या निदानाच्या आधाराने

00:07:22.939 --> 00:07:26.447
मला, माझ्या कुटुंबियांना 
आणि मित्रांना समजतं.

00:07:27.511 --> 00:07:28.925
जागतिक लोकसंख्येच्या

00:07:28.949 --> 00:07:31.564
साधारण एक टक्का लोकांना

00:07:31.588 --> 00:07:35.164
स्वमग्नता असल्याचं निदान केलं जातं.

00:07:35.188 --> 00:07:36.988
आणि हा आकडा वाढतो आहे.

00:07:37.760 --> 00:07:40.852
पण तरीही अजून आम्ही अल्पसंख्यांक आहोत.

00:07:41.217 --> 00:07:44.876
आज अनेक लोक आम्हांला इतरांच्या बरोबरीचे

00:07:44.900 --> 00:07:46.209
समजत नाहीत.

NOTE Paragraph

00:07:48.368 --> 00:07:50.122
हे माझं कुटुंब.

00:07:50.784 --> 00:07:53.580
आणि माझ्या कुटुंबात

00:07:53.604 --> 00:07:57.823
आणखी एक व्यक्ती स्वमग्न आहे.

00:07:58.411 --> 00:07:59.688
माझी आई.

00:07:59.712 --> 00:08:03.348
हो. प्रौढ स्त्रियादेखील स्वमग्न असू शकतात.

00:08:04.690 --> 00:08:08.261
माझे वडील आणि भाऊ स्वमग्न नाहीत.

00:08:08.912 --> 00:08:13.212
तरीसुद्धा, एकमेकांशी संवाद साधणं

00:08:13.236 --> 00:08:14.386
कधी कधी कठीण जातं.

00:08:15.045 --> 00:08:17.831
उदाहरणार्थ, मी म्हणतो,

00:08:17.855 --> 00:08:20.826
"टोरांटोचं युनियन स्टेशन, हो ना?"

00:08:20.850 --> 00:08:24.572
मला वाटतं, की यामुळे

00:08:24.596 --> 00:08:27.683
त्यांना त्याबद्दल काहीतरी आठवेल.

00:08:27.707 --> 00:08:32.617
पण ते गोंधळले, की 
मला नीट खुलासा करावा लागतो.

00:08:34.284 --> 00:08:37.807
अनेकदा, सर्वांना समजावं म्हणून

00:08:37.831 --> 00:08:41.413
आम्ही त्याच गोष्टी 
निरनिराळ्या प्रकारांनी बोलतो.

00:08:42.419 --> 00:08:43.862
असं असलं तरीसुद्धा

00:08:43.886 --> 00:08:47.686
आम्ही एकमेकांना समान लेखून 
प्रेमाने,आदराने वागतो.

NOTE Paragraph

00:08:48.188 --> 00:08:50.545
"न्यूरो ट्राइब्स" या पुस्तकात

00:08:50.569 --> 00:08:56.786
लेखक स्टीव्ह सिलबरमन म्हणतात,
स्वमग्नतेसारख्या मानसिक अवस्थांना

00:08:56.810 --> 00:08:59.730
नैसर्गिक मानवी मानसिकतांच्या समूहातला

00:08:59.754 --> 00:09:02.609
एक भाग मानलं पाहिजे,

00:09:02.633 --> 00:09:04.577
कमतरता नव्हे.

00:09:04.601 --> 00:09:07.910
आणि या विचाराशी मी पूर्णपणे सहमत आहे.

00:09:08.903 --> 00:09:13.450
स्वमग्नता हा नैसर्गिक मानवी स्थितींच्या
समूहातला एक भाग मानला,

00:09:13.474 --> 00:09:20.069
तर स्वमग्न लोकांना सहज वावरता येण्यासारखं 
जग निर्माण करता येईल.

00:09:20.728 --> 00:09:23.450
मला माझ्या स्वमग्नतेची शरम वाटत नाही.

00:09:24.188 --> 00:09:27.188
मी तुमच्यासारखा विचार करत नसेन,

00:09:27.212 --> 00:09:28.887
किंवा तुमच्यासारखा वागत नसेन.

00:09:28.911 --> 00:09:32.124
पण मीही एक माणूसच आहे.
मला कोणताही रोग झालेला नाही.

NOTE Paragraph

00:09:33.730 --> 00:09:34.889
धन्यवाद.

NOTE Paragraph

00:09:34.913 --> 00:09:39.008
(टाळ्या)