1
00:00:01,973 --> 00:00:06,535
O autyzmie wie wielu ludzi.

2
00:00:07,570 --> 00:00:09,890
Niektórzy na przykład myślą,

3
00:00:09,914 --> 00:00:14,440
że ludzie z autyzmem
to jasnoskórzy mężczyźni

4
00:00:14,464 --> 00:00:16,519
mówiący monotonnie

5
00:00:16,543 --> 00:00:20,130
wciąż na jeden temat.

6
00:00:21,258 --> 00:00:26,252
Niektórzy myślą, że ludzie z autyzmem
nie odróżniają dobra od zła,

7
00:00:26,276 --> 00:00:27,808
unikają ściągania uwagi

8
00:00:27,832 --> 00:00:31,832
i zwykle mówią coś
w nieodpowiednim momencie.

9
00:00:31,856 --> 00:00:36,354
Niektórzy myślą, że to osoby
niezręczne towarzysko,

10
00:00:36,378 --> 00:00:38,417
bez poczucia humoru i empatii.

11
00:00:39,679 --> 00:00:43,060
Jeśli zgadzacie się z tym,
co właśnie powiedziałem,

12
00:00:43,084 --> 00:00:44,498
to z przykrością stwierdzam,

13
00:00:44,522 --> 00:00:48,307
że źle rozumiecie autyzm.

14
00:00:48,934 --> 00:00:50,084
Skąd to wiem?

15
00:00:50,744 --> 00:00:53,593
Ponieważ sam mam autyzm.

16
00:00:54,323 --> 00:00:59,437
Mam swoje obsesje,
na przykład na punkcie elektroniki

17
00:00:59,461 --> 00:01:01,736
i transportu publicznego,

18
00:01:01,760 --> 00:01:04,188
ale to mnie nie definiuje.

19
00:01:04,553 --> 00:01:08,378
Każdy z nas jest wyjątkowy na swój sposób.

20
00:01:09,252 --> 00:01:12,839
Jednak nie ma wielu informacji o tym,

21
00:01:12,863 --> 00:01:16,069
jak faktycznie wygląda życie z autyzmem,

22
00:01:16,093 --> 00:01:19,458
więc ludzie często
kierują się stereotypami.

23
00:01:19,831 --> 00:01:22,231
Widać to w mediach.

24
00:01:22,712 --> 00:01:26,744
Jeden z częstszych stereotypów w mediach

25
00:01:26,768 --> 00:01:28,910
to niezręczność w towarzystwie,

26
00:01:28,934 --> 00:01:30,633
brak empatii,

27
00:01:30,657 --> 00:01:33,164
a nawet nadzwyczajne uzdolnienia.

28
00:01:35,687 --> 00:01:40,503
Brak wiedzy o autyzmie
nie kończy się tutaj.

29
00:01:40,527 --> 00:01:44,125
Wiedzieliście, że szuka się
lekarstwa na autyzm?

30
00:01:44,149 --> 00:01:46,752
To dlatego, że jest
postrzegany jako coś złego,

31
00:01:46,776 --> 00:01:48,291
jako choroba.

32
00:01:48,950 --> 00:01:51,410
Wielu ludzi kwestionuje ten pomysł,

33
00:01:51,434 --> 00:01:55,990
a my uważamy, że autyzm to nie choroba.

34
00:01:56,014 --> 00:02:00,188
To odmienny sposób postrzegania
i myślenia o świecie.

35
00:02:00,679 --> 00:02:04,188
Mózg funkcjonuje u nas
inaczej niż u większości.

36
00:02:04,577 --> 00:02:07,926
To jak porównywanie Xboxa i Playstation.

37
00:02:07,950 --> 00:02:11,490
To bardzo wydajne konsole
z różnymi oprogramowaniami.

38
00:02:12,292 --> 00:02:16,188
Jeśli by jednak spróbować uruchomić
grę na Xboxa w Playstation,

39
00:02:16,212 --> 00:02:20,521
to nie zadziała, bo Playstation
ma inny sposób komunikacji.

40
00:02:25,199 --> 00:02:26,588
Gdy patrzę w lustro,

41
00:02:26,612 --> 00:02:28,706
widzę kogoś, kto myśli w inny sposób.

42
00:02:28,730 --> 00:02:30,603
Widzę też fajne włosy.

43
00:02:30,627 --> 00:02:32,665
(Śmiech)

44
00:02:32,689 --> 00:02:39,313
(Brawa)

45
00:02:39,337 --> 00:02:41,448
Pytanie brzmi,

46
00:02:41,472 --> 00:02:44,805
czy naprawdę jestem chory,
jeśli po prostu myślę inaczej?

47
00:02:48,387 --> 00:02:53,061
Głównym problemem autyków
w dzisiejszym społeczeństwie jest to,

48
00:02:53,085 --> 00:02:56,077
że świata nie zbudowano dla nas.

49
00:02:56,101 --> 00:02:59,652
Może nas przytłaczać na wiele sposobów.

50
00:03:00,478 --> 00:03:02,057
Na przykład

51
00:03:02,081 --> 00:03:07,355
mnie zawsze przerastają głośne dźwięki,

52
00:03:07,379 --> 00:03:10,478
więc nie słucham muzyki głośno

53
00:03:10,502 --> 00:03:14,601
i zwykle nie jestem fanem dużych imprez.

54
00:03:15,323 --> 00:03:18,052
Innym osobom w tym spektrum

55
00:03:18,052 --> 00:03:22,260
mogą przeszkadzać jasne światła,
intensywne zapachy

56
00:03:22,284 --> 00:03:24,307
albo kleiste struktury.

57
00:03:24,950 --> 00:03:28,217
To wszystko może wywołać lęk.

58
00:03:28,847 --> 00:03:34,299
Pomyślcie o imprezach towarzyskich.

59
00:03:34,323 --> 00:03:36,257
Czy grała tam głośna muzyka?

60
00:03:36,807 --> 00:03:39,394
Czy były tam bardzo jasne światła?

61
00:03:39,800 --> 00:03:44,236
Czy mieszały się zapachy wielu potraw?

62
00:03:44,260 --> 00:03:48,243
Czy było wiele rozmów naraz?

63
00:03:49,491 --> 00:03:51,959
Może te rzeczy wam nie przeszkadzały,

64
00:03:51,983 --> 00:03:54,855
ale dla kogoś z autyzmem

65
00:03:54,879 --> 00:03:56,946
może to być dość przytłaczające.

66
00:03:57,522 --> 00:04:03,156
W takich sytuacjach robimy coś,
co nazywa się autostymulacją,

67
00:04:03,180 --> 00:04:06,230
czyli powtarzanie ruchów i dźwięków

68
00:04:06,254 --> 00:04:11,822
albo wiercenie się, które może
wydawać się normalne lub nie.

69
00:04:12,853 --> 00:04:15,242
Niektórzy machają rękoma,

70
00:04:15,266 --> 00:04:18,860
wydają odgłosy lub się kręcą.

71
00:04:20,361 --> 00:04:23,479
W ten sposób się wyłączamy.

72
00:04:24,559 --> 00:04:27,432
Często jest to nam potrzebne.

73
00:04:27,893 --> 00:04:31,043
Jednak często budzi złe reakcje

74
00:04:31,067 --> 00:04:32,934
i musimy się z tym kryć.

75
00:04:33,900 --> 00:04:37,881
Potrzebę ukrywania autystycznych cech

76
00:04:37,905 --> 00:04:39,239
nazywa się maskowaniem.

77
00:04:41,460 --> 00:04:44,491
Niektórzy maskują się lepiej niż inni.

78
00:04:44,865 --> 00:04:50,712
Ja czasem maskuję to tak dobrze,
że ludzie nawet nie wiedzą, że mam autyzm,

79
00:04:50,736 --> 00:04:54,546
zanim sam się nie ujawnię. (Śmiech)

80
00:04:56,430 --> 00:04:59,620
Ale, koniec końców,
to potrafi być stresujące.

81
00:04:59,644 --> 00:05:02,882
Nawet odrabianie lekcji w nocy

82
00:05:02,906 --> 00:05:04,771
staje się bardzo męczące.

83
00:05:05,839 --> 00:05:07,902
Niektórzy myślą,

84
00:05:09,347 --> 00:05:11,434
że umiejętność maskowania

85
00:05:11,458 --> 00:05:13,592
to rozwiązanie problemu autyzmu.

86
00:05:13,991 --> 00:05:16,721
Ale to tylko sprawia, że wstyd nam

87
00:05:16,745 --> 00:05:19,038
pokazać, jacy naprawdę jesteśmy.

88
00:05:23,839 --> 00:05:28,950
Kolejnym częstym stereotypem
kojarzonym z autyzmem

89
00:05:28,974 --> 00:05:31,441
jest brak empatii ze strony
autystycznych ludzi.

90
00:05:32,458 --> 00:05:34,497
To nieprawda.

91
00:05:35,124 --> 00:05:37,258
Sam mam jej mnóstwo.

92
00:05:37,601 --> 00:05:40,201
Tylko nie umiem jej okazywać.

93
00:05:40,997 --> 00:05:43,152
Gdy przyjaciel próbuje mi powiedzieć

94
00:05:43,176 --> 00:05:45,843
o swoich problemach,

95
00:05:45,867 --> 00:05:48,914
nie wiem, jak ubrać reakcję w słowa.

96
00:05:49,271 --> 00:05:51,597
Dlatego nie pokazuję tyle empatii,

97
00:05:51,621 --> 00:05:54,080
co moi nieautystyczni znajomi.

98
00:05:57,250 --> 00:06:01,324
Wyrażanie emocji, małych lub dużych,

99
00:06:01,348 --> 00:06:02,710
sprawia mi trudności.

100
00:06:03,671 --> 00:06:06,403
To dlatego, że każda emocja

101
00:06:06,427 --> 00:06:10,442
eksploduje we mnie osobno.

102
00:06:11,188 --> 00:06:14,498
Oczywiście nie mogę
tego w ten sposób wyrazić.

103
00:06:14,522 --> 00:06:19,052
W przeciwnym wypadku na przykład szczęście

104
00:06:19,076 --> 00:06:22,354
wychodziłoby jako radosny wybuchowy świst,

105
00:06:22,378 --> 00:06:25,814
z machaniem rękami i głośnym "juhu".

106
00:06:25,838 --> 00:06:27,377
(Śmiech)

107
00:06:27,895 --> 00:06:29,776
Gdy kto inny tylko by się uśmiechnął.

108
00:06:29,800 --> 00:06:32,126
(Śmiech)

109
00:06:33,569 --> 00:06:37,761
Czy chodzi o otrzymanie
cudownego prezentu urodzinowego,

110
00:06:37,785 --> 00:06:43,111
czy wysłuchanie tragicznych wiadomości,

111
00:06:43,135 --> 00:06:47,895
nie umiem reagować bez wybuchu,

112
00:06:47,919 --> 00:06:52,906
więc muszę to maskować,
żeby wyglądać normalnie.

113
00:06:53,990 --> 00:06:56,855
Moje uczucia wewnątrz są nieograniczone,

114
00:06:56,879 --> 00:07:01,136
ale umysł pozwala mi je wyrażać
albo ekstremalnie, albo wcale.

115
00:07:03,804 --> 00:07:05,836
Więc...

116
00:07:05,860 --> 00:07:09,517
Nie jestem dobry w emocjach

117
00:07:09,541 --> 00:07:12,569
i porozumiewam się inaczej,

118
00:07:12,593 --> 00:07:17,815
dlatego zdiagnozowano u mnie
spektrum zaburzeń autystycznych.

119
00:07:18,514 --> 00:07:22,915
Ta diagnoza pomaga mnie,
moim przyjaciołom i rodzinie

120
00:07:22,939 --> 00:07:26,447
zrozumieć, jak działa mój umysł.

121
00:07:27,511 --> 00:07:28,925
Na całym świecie

122
00:07:28,949 --> 00:07:31,564
u około jednego procenta populacji

123
00:07:31,588 --> 00:07:35,164
diagnozuje się spektrum
zaburzeń autystycznych.

124
00:07:35,188 --> 00:07:36,988
Ta liczba rośnie.

125
00:07:37,760 --> 00:07:40,852
Nadal jednak jesteśmy mniejszością.

126
00:07:41,217 --> 00:07:43,456
Niektórzy wciąż uważają,

127
00:07:43,456 --> 00:07:46,209
że nie jesteśmy równi innym.

128
00:07:48,368 --> 00:07:50,122
To moja rodzina.

129
00:07:50,784 --> 00:07:53,580
W mojej rodzinie

130
00:07:53,604 --> 00:07:57,823
jest jeszcze jedna autystyczna osoba.

131
00:07:58,411 --> 00:07:59,688
Moja matka.

132
00:07:59,712 --> 00:08:03,348
Tak, dorosłe kobiety też mogą mieć autyzm.

133
00:08:04,690 --> 00:08:08,261
Mój tata i brat nie mają autyzmu.

134
00:08:08,912 --> 00:08:14,311
Czasem jednak trudno nam
się ze sobą porozumieć,

135
00:08:15,395 --> 00:08:17,454
czasem powiem coś jak:

136
00:08:17,454 --> 00:08:20,196
"Dworzec Główny w Toronto, nie?",

137
00:08:20,196 --> 00:08:25,521
myśląc, że mogę im pomóc zapamiętać

138
00:08:25,521 --> 00:08:26,969
pewne aspekty.

139
00:08:26,969 --> 00:08:32,537
Kiedy ich to dezorientuje,
często muszę się tłumaczyć.

140
00:08:34,357 --> 00:08:38,187
Często musimy używać wielu sposobów,

141
00:08:38,187 --> 00:08:41,047
żeby nas zrozumiano.

142
00:08:42,135 --> 00:08:44,027
Mimo tego

143
00:08:44,027 --> 00:08:46,568
wszyscy kochamy się
i szanujemy jako równi sobie.

144
00:08:48,208 --> 00:08:50,190
W książce "NeuroTribes"

145
00:08:50,628 --> 00:08:56,441
Steve Silberman twierdzi,
że autyzm i inne stany psychiczne

146
00:08:56,441 --> 00:08:59,133
należy postrzegać jako naturalnie ludzkie,

147
00:08:59,133 --> 00:09:02,156
jako naturalną część ludzkiego spektrum,

148
00:09:02,156 --> 00:09:04,019
a nie jako defekt.

149
00:09:04,019 --> 00:09:07,494
Całkowicie się z tym zgadzam.

150
00:09:08,974 --> 00:09:13,022
Gdyby autyzm uchodził
za naturalną część ludzkiego spektrum,

151
00:09:13,542 --> 00:09:19,931
świat mógłby być lepiej zbudowany
dla ludzi z autyzmem.

152
00:09:19,931 --> 00:09:23,157
Nie wstydzę się autyzmu.

153
00:09:24,387 --> 00:09:27,091
Może nie myślę w ten sposób, co wy,

154
00:09:27,091 --> 00:09:28,696
albo nie zachowuję się jak wy,

155
00:09:28,832 --> 00:09:31,974
ale wciąż jestem człowiekiem
i nie jestem chory.

156
00:09:33,660 --> 00:09:35,000
Dziękuję.

157
00:09:35,000 --> 00:09:38,019
(Brawa)