WEBVTT

00:00:01.973 --> 00:00:06.535
O autyzmie wie wielu ludzi.

00:00:07.570 --> 00:00:09.890
Niektórzy na przykład myślą,

00:00:09.914 --> 00:00:14.440
że ludzie z autyzmem
to jasnoskórzy mężczyźni

00:00:14.464 --> 00:00:16.519
mówiący monotonnie

00:00:16.543 --> 00:00:20.130
wciąż na jeden temat.

00:00:21.258 --> 00:00:26.252
Niektórzy myślą, że ludzie z autyzmem
nie odróżniają dobra od zła,

00:00:26.276 --> 00:00:27.808
unikają ściągania uwagi

00:00:27.832 --> 00:00:31.832
i zwykle mówią coś
w nieodpowiednim momencie.

00:00:31.856 --> 00:00:36.354
Niektórzy myślą, że to osoby
niezręczne towarzysko,

00:00:36.378 --> 00:00:38.417
bez poczucia humoru i empatii.

NOTE Paragraph

00:00:39.679 --> 00:00:43.060
Jeśli zgadzacie się z tym,
co właśnie powiedziałem,

00:00:43.084 --> 00:00:44.498
to z przykrością stwierdzam,

00:00:44.522 --> 00:00:48.307
że źle rozumiecie autyzm.

00:00:48.934 --> 00:00:50.084
Skąd to wiem?

00:00:50.744 --> 00:00:53.593
Ponieważ sam mam autyzm.

00:00:54.323 --> 00:00:59.437
Mam swoje obsesje,
na przykład na punkcie elektroniki

00:00:59.461 --> 00:01:01.736
i transportu publicznego,

00:01:01.760 --> 00:01:04.188
ale to mnie nie definiuje.

00:01:04.553 --> 00:01:08.378
Każdy z nas jest wyjątkowy na swój sposób.

NOTE Paragraph

00:01:09.252 --> 00:01:12.839
Jednak nie ma wielu informacji o tym,

00:01:12.863 --> 00:01:16.069
jak faktycznie wygląda życie z autyzmem,

00:01:16.093 --> 00:01:19.458
więc ludzie często
kierują się stereotypami.

00:01:19.831 --> 00:01:22.231
Widać to w mediach.

00:01:22.712 --> 00:01:26.744
Jeden z częstszych stereotypów w mediach

00:01:26.768 --> 00:01:28.910
to niezręczność w towarzystwie,

00:01:28.934 --> 00:01:30.633
brak empatii,

00:01:30.657 --> 00:01:33.164
a nawet nadzwyczajne uzdolnienia.

NOTE Paragraph

00:01:35.687 --> 00:01:40.503
Brak wiedzy o autyzmie
nie kończy się tutaj.

00:01:40.527 --> 00:01:44.125
Wiedzieliście, że szuka się
lekarstwa na autyzm?

00:01:44.149 --> 00:01:46.752
To dlatego, że jest
postrzegany jako coś złego,

00:01:46.776 --> 00:01:48.291
jako choroba.

00:01:48.950 --> 00:01:51.410
Wielu ludzi kwestionuje ten pomysł,

00:01:51.434 --> 00:01:55.990
a my uważamy, że autyzm to nie choroba.

00:01:56.014 --> 00:02:00.188
To odmienny sposób postrzegania
i myślenia o świecie.

00:02:00.679 --> 00:02:04.188
Mózg funkcjonuje u nas
inaczej niż u większości.

00:02:04.577 --> 00:02:07.926
To jak porównywanie Xboxa i Playstation.

00:02:07.950 --> 00:02:11.490
To bardzo wydajne konsole
z różnymi oprogramowaniami.

00:02:12.292 --> 00:02:16.188
Jeśli by jednak spróbować uruchomić
grę na Xboxa w Playstation,

00:02:16.212 --> 00:02:20.521
to nie zadziała, bo Playstation
ma inny sposób komunikacji.

NOTE Paragraph

00:02:25.199 --> 00:02:26.588
Gdy patrzę w lustro,

00:02:26.612 --> 00:02:28.706
widzę kogoś, kto myśli w inny sposób.

00:02:28.730 --> 00:02:30.603
Widzę też fajne włosy.

NOTE Paragraph

00:02:30.627 --> 00:02:32.665
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:02:32.689 --> 00:02:39.313
(Brawa)

NOTE Paragraph

00:02:39.337 --> 00:02:41.448
Pytanie brzmi,

00:02:41.472 --> 00:02:44.805
czy naprawdę jestem chory,
jeśli po prostu myślę inaczej?

00:02:48.387 --> 00:02:53.061
Głównym problemem autyków
w dzisiejszym społeczeństwie jest to,

00:02:53.085 --> 00:02:56.077
że świata nie zbudowano dla nas.

00:02:56.101 --> 00:02:59.652
Może nas przytłaczać na wiele sposobów.

00:03:00.478 --> 00:03:02.057
Na przykład

00:03:02.081 --> 00:03:07.355
mnie zawsze przerastają głośne dźwięki,

00:03:07.379 --> 00:03:10.478
więc nie słucham muzyki głośno

00:03:10.502 --> 00:03:14.601
i zwykle nie jestem fanem dużych imprez.

00:03:15.323 --> 00:03:18.052
Innym osobom w tym spektrum

00:03:18.052 --> 00:03:22.260
mogą przeszkadzać jasne światła,
intensywne zapachy

00:03:22.284 --> 00:03:24.307
albo kleiste struktury.

00:03:24.950 --> 00:03:28.217
To wszystko może wywołać lęk.

00:03:28.847 --> 00:03:34.299
Pomyślcie o imprezach towarzyskich.

00:03:34.323 --> 00:03:36.257
Czy grała tam głośna muzyka?

00:03:36.807 --> 00:03:39.394
Czy były tam bardzo jasne światła?

00:03:39.800 --> 00:03:44.236
Czy mieszały się zapachy wielu potraw?

00:03:44.260 --> 00:03:48.243
Czy było wiele rozmów naraz?

00:03:49.491 --> 00:03:51.959
Może te rzeczy wam nie przeszkadzały,

00:03:51.983 --> 00:03:54.855
ale dla kogoś z autyzmem

00:03:54.879 --> 00:03:56.946
może to być dość przytłaczające.

NOTE Paragraph

00:03:57.522 --> 00:04:03.156
W takich sytuacjach robimy coś,
co nazywa się autostymulacją,

00:04:03.180 --> 00:04:06.230
czyli powtarzanie ruchów i dźwięków

00:04:06.254 --> 00:04:11.822
albo wiercenie się, które może
wydawać się normalne lub nie.

00:04:12.853 --> 00:04:15.242
Niektórzy machają rękoma,

00:04:15.266 --> 00:04:18.860
wydają odgłosy lub się kręcą.

00:04:20.361 --> 00:04:23.479
W ten sposób się wyłączamy.

00:04:24.559 --> 00:04:27.432
Często jest to nam potrzebne.

00:04:27.893 --> 00:04:31.043
Jednak często budzi złe reakcje

00:04:31.067 --> 00:04:32.934
i musimy się z tym kryć.

00:04:33.900 --> 00:04:37.881
Potrzebę ukrywania autystycznych cech

00:04:37.905 --> 00:04:39.239
nazywa się maskowaniem.

00:04:41.460 --> 00:04:44.491
Niektórzy maskują się lepiej niż inni.

00:04:44.865 --> 00:04:50.712
Ja czasem maskuję to tak dobrze,
że ludzie nawet nie wiedzą, że mam autyzm,

00:04:50.736 --> 00:04:54.546
zanim sam się nie ujawnię. (Śmiech)

NOTE Paragraph

00:04:56.430 --> 00:04:59.620
Ale, koniec końców,
to potrafi być stresujące.

00:04:59.644 --> 00:05:02.882
Nawet odrabianie lekcji w nocy

00:05:02.906 --> 00:05:04.771
staje się bardzo męczące.

00:05:05.839 --> 00:05:07.902
Niektórzy myślą,

00:05:09.347 --> 00:05:11.434
że umiejętność maskowania

00:05:11.458 --> 00:05:13.592
to rozwiązanie problemu autyzmu.

00:05:13.991 --> 00:05:16.721
Ale to tylko sprawia, że wstyd nam

00:05:16.745 --> 00:05:19.038
pokazać, jacy naprawdę jesteśmy.

NOTE Paragraph

00:05:23.839 --> 00:05:28.950
Kolejnym częstym stereotypem
kojarzonym z autyzmem

00:05:28.974 --> 00:05:31.441
jest brak empatii ze strony
autystycznych ludzi.

00:05:32.458 --> 00:05:34.497
To nieprawda.

00:05:35.124 --> 00:05:37.258
Sam mam jej mnóstwo.

00:05:37.601 --> 00:05:40.201
Tylko nie umiem jej okazywać.

00:05:40.997 --> 00:05:43.152
Gdy przyjaciel próbuje mi powiedzieć

00:05:43.176 --> 00:05:45.843
o swoich problemach,

00:05:45.867 --> 00:05:48.914
nie wiem, jak ubrać reakcję w słowa.

00:05:49.271 --> 00:05:51.597
Dlatego nie pokazuję tyle empatii,

00:05:51.621 --> 00:05:54.080
co moi nieautystyczni znajomi.

NOTE Paragraph

00:05:57.250 --> 00:06:01.324
Wyrażanie emocji, małych lub dużych,

00:06:01.348 --> 00:06:02.710
sprawia mi trudności.

00:06:03.671 --> 00:06:06.403
To dlatego, że każda emocja

00:06:06.427 --> 00:06:10.442
eksploduje we mnie osobno.

00:06:11.188 --> 00:06:14.498
Oczywiście nie mogę
tego w ten sposób wyrazić.

00:06:14.522 --> 00:06:19.052
W przeciwnym wypadku na przykład szczęście

00:06:19.076 --> 00:06:22.354
wychodziłoby jako radosny wybuchowy świst,

00:06:22.378 --> 00:06:25.814
z machaniem rękami i głośnym "juhu".

NOTE Paragraph

00:06:25.838 --> 00:06:27.377
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:06:27.895 --> 00:06:29.776
Gdy kto inny tylko by się uśmiechnął.

NOTE Paragraph

00:06:29.800 --> 00:06:32.126
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:06:33.569 --> 00:06:37.761
Czy chodzi o otrzymanie
cudownego prezentu urodzinowego,

00:06:37.785 --> 00:06:43.111
czy wysłuchanie tragicznych wiadomości,

00:06:43.135 --> 00:06:47.895
nie umiem reagować bez wybuchu,

00:06:47.919 --> 00:06:52.906
więc muszę to maskować,
żeby wyglądać normalnie.

00:06:53.990 --> 00:06:56.855
Moje uczucia wewnątrz są nieograniczone,

00:06:56.879 --> 00:07:01.136
ale umysł pozwala mi je wyrażać
albo ekstremalnie, albo wcale.

NOTE Paragraph

00:07:03.804 --> 00:07:05.836
Więc...

00:07:05.860 --> 00:07:09.517
Nie jestem dobry w emocjach

00:07:09.541 --> 00:07:12.569
i porozumiewam się inaczej,

00:07:12.593 --> 00:07:17.815
dlatego zdiagnozowano u mnie
spektrum zaburzeń autystycznych.

00:07:18.514 --> 00:07:22.915
Ta diagnoza pomaga mnie,
moim przyjaciołom i rodzinie

00:07:22.939 --> 00:07:26.447
zrozumieć, jak działa mój umysł.

00:07:27.511 --> 00:07:28.925
Na całym świecie

00:07:28.949 --> 00:07:31.564
u około jednego procenta populacji

00:07:31.588 --> 00:07:35.164
diagnozuje się spektrum
zaburzeń autystycznych.

00:07:35.188 --> 00:07:36.988
Ta liczba rośnie.

00:07:37.760 --> 00:07:40.852
Nadal jednak jesteśmy mniejszością.

00:07:41.217 --> 00:07:43.456
Niektórzy wciąż uważają,

00:07:43.456 --> 00:07:46.209
że nie jesteśmy równi innym.

NOTE Paragraph

00:07:48.368 --> 00:07:50.122
To moja rodzina.

00:07:50.784 --> 00:07:53.580
W mojej rodzinie

00:07:53.604 --> 00:07:57.823
jest jeszcze jedna autystyczna osoba.

00:07:58.411 --> 00:07:59.688
Moja matka.

00:07:59.712 --> 00:08:03.348
Tak, dorosłe kobiety też mogą mieć autyzm.

00:08:04.690 --> 00:08:08.261
Mój tata i brat nie mają autyzmu.

00:08:08.912 --> 00:08:14.311
Czasem jednak trudno nam
się ze sobą porozumieć,

00:08:15.395 --> 00:08:17.454
czasem powiem coś jak:

00:08:17.454 --> 00:08:20.196
"Dworzec Główny w Toronto, nie?",

00:08:20.196 --> 00:08:25.521
myśląc, że mogę im pomóc zapamiętać

00:08:25.521 --> 00:08:26.969
pewne aspekty.

00:08:26.969 --> 00:08:32.537
Kiedy ich to dezorientuje,
często muszę się tłumaczyć.

00:08:34.357 --> 00:08:38.187
Często musimy używać wielu sposobów,

00:08:38.187 --> 00:08:41.047
żeby nas zrozumiano.

00:08:42.135 --> 00:08:44.027
Mimo tego

00:08:44.027 --> 00:08:46.568
wszyscy kochamy się
i szanujemy jako równi sobie.

00:08:48.208 --> 00:08:50.190
W książce "NeuroTribes"

NOTE Paragraph

00:08:50.628 --> 00:08:56.441
Steve Silberman twierdzi,
że autyzm i inne stany psychiczne

00:08:56.441 --> 00:08:59.133
należy postrzegać jako naturalnie ludzkie,

00:08:59.133 --> 00:09:02.156
jako naturalną część ludzkiego spektrum,

00:09:02.156 --> 00:09:04.019
a nie jako defekt.

00:09:04.019 --> 00:09:07.494
Całkowicie się z tym zgadzam.

00:09:08.974 --> 00:09:13.022
Gdyby autyzm uchodził
za naturalną część ludzkiego spektrum,

00:09:13.542 --> 00:09:19.931
świat mógłby być lepiej zbudowany
dla ludzi z autyzmem.

00:09:19.931 --> 00:09:23.157
Nie wstydzę się autyzmu.

00:09:24.387 --> 00:09:27.091
Może nie myślę w ten sposób, co wy,

00:09:27.091 --> 00:09:28.696
albo nie zachowuję się jak wy,

00:09:28.832 --> 00:09:31.974
ale wciąż jestem człowiekiem
i nie jestem chory.

00:09:33.660 --> 00:09:35.000
Dziękuję.

NOTE Paragraph

00:09:35.000 --> 00:09:38.019
(Brawa)