WEBVTT

00:00:01.973 --> 00:00:06.535
Otizm, çoğumuzun
fikir sahibi olduğu bir olgudur.

00:00:07.570 --> 00:00:09.890
Mesela bazı insanlara göre

00:00:09.914 --> 00:00:14.440
otistik bireyler,
monoton bir ses tonuyla konuşan

00:00:14.464 --> 00:00:16.519
ve sürekli aynı konudan bahseden

00:00:16.543 --> 00:00:20.130
açık tenli erkeklerdir.

00:00:21.258 --> 00:00:26.252
Bazılarına göre otistikler,
doğruyu yanlıştan ayırt edemeyen,

00:00:26.276 --> 00:00:27.808
ilgiden kaçınan

00:00:27.832 --> 00:00:31.832
ve genellikle yanlış zamanda
yanlış şeyler söyleyen kişilerdir.

00:00:31.856 --> 00:00:36.354
Kimisine göre ise otistik bireyler,
sosyal ortamlarda tuhaf davranır

00:00:36.378 --> 00:00:38.417
ve espri anlayışı ile empatiden yoksundur.

NOTE Paragraph

00:00:39.679 --> 00:00:43.060
Eğer az önce dediklerime katılıyorsanız,

00:00:43.084 --> 00:00:44.498
üzgünüm ama

00:00:44.522 --> 00:00:48.307
otizm hakkındaki
izlenimleriniz doğru değil.

00:00:48.934 --> 00:00:50.084
Nereden mi biliyorum?

00:00:50.744 --> 00:00:53.593
Çünkü ben de otizmliyim.

00:00:54.323 --> 00:00:59.437
Benim de, elektronik eşyalar
ve toplu taşıma gibi konulara

00:00:59.461 --> 00:01:01.736
takıntım var

00:01:01.760 --> 00:01:04.188
ama beni tanımlayan şey bu değildir.

00:01:04.553 --> 00:01:08.378
Her birimiz kendi içinde
farklı ve eşsiz kişileriz.

NOTE Paragraph

00:01:09.252 --> 00:01:12.839
Ancak, otizmli bir yaşamın
gerçekte nasıl olduğu konusunda

00:01:12.863 --> 00:01:16.069
yeterince bilgiye ulaşamadığı için

00:01:16.069 --> 00:01:19.458
insanlar sıkça klişelere başvurmaktadır.

00:01:19.831 --> 00:01:22.231
Bunlara genellikle medyada rastlıyoruz.

00:01:22.712 --> 00:01:26.744
Medyadaki en yaygın
klişelere göre otizmliler

00:01:26.768 --> 00:01:28.910
sosyal ortamlarda tuhaf davranırlar

00:01:28.934 --> 00:01:30.633
empatiden yoksunlardır

00:01:30.657 --> 00:01:33.164
ve hatta üstün zekâlı bireylerdir.

NOTE Paragraph

00:01:35.687 --> 00:01:40.503
Ancak otizm hakkındaki bilgi eksikliği
bunlarla da sınırlı kalmıyor.

00:01:40.527 --> 00:01:44.125
Bazı insanların otizm için bir tedavi 
bulmaya çalıştığını biliyor muydunuz?

00:01:44.149 --> 00:01:46.752
Bu kişiler, otizmi olumsuz bir olgu,

00:01:46.776 --> 00:01:48.291
bir hastalık gibi görmekte.

00:01:48.950 --> 00:01:51.410
Çoğu kişi bu fikrin
doğruluğunu sorgulamakta

00:01:51.434 --> 00:01:55.990
ve bize göre otizm bir hastalık değil.

00:01:56.014 --> 00:02:00.188
Otizm, düşünmenin ve dünyaya
bakışın farklı bir yolundan ibaret.

00:02:00.679 --> 00:02:04.188
Beyinlerimiz çoğu insanın
beyninden farklı çalışır.

00:02:04.577 --> 00:02:07.926
Xbox ve PlayStation'ı 
karşılaştırmak gibi düşünün.

00:02:07.950 --> 00:02:11.490
İkisi de farklı programlamaya sahip
son derece güçlü konsollar.

00:02:12.292 --> 00:02:16.188
Ama bir Xbox oyununu
PlayStation'a takarsanız

00:02:16.212 --> 00:02:20.521
oyun çalışmaz, çünkü PlayStation
farklı şekilde iletişim kurar.

NOTE Paragraph

00:02:25.199 --> 00:02:26.588
Aynaya baktığımda

00:02:26.612 --> 00:02:28.706
farklı düşünen birini görüyorum.

00:02:28.730 --> 00:02:30.603
Bir de güzel saçlar görüyorum.

NOTE Paragraph

00:02:30.627 --> 00:02:32.665
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:02:32.689 --> 00:02:39.313
(Alkış)

NOTE Paragraph

00:02:39.337 --> 00:02:41.448
Ama soru şu,

00:02:41.472 --> 00:02:44.805
"Sırf farklı düşündüğüm için
ben gerçekten hasta olabilir miyim?"

00:02:48.387 --> 00:02:53.061
Günümüz toplumunda otizmlilerle
yaşamadaki temel sorun,

00:02:53.085 --> 00:02:56.077
dünyanın bize göre
inşa edilmemiş olmasıdır.

00:02:56.101 --> 00:02:59.652
Rahatsız hissetmemize sebep olan
o kadar çok şey var ki.

00:03:00.478 --> 00:03:02.057
Mesela yüksek ses

00:03:02.081 --> 00:03:07.355
beni her zaman rahatsız eden bir şeydir.

00:03:07.379 --> 00:03:10.478
Bu yüzden asla yüksek sesle
müzik dinlemem

00:03:10.502 --> 00:03:14.601
ve kalabalık partilerden de
pek haz almıyorum.

00:03:15.323 --> 00:03:18.762
Ama spektrumdaki diğer kişileri
parlak ışıklar,

00:03:18.786 --> 00:03:22.260
ağır kokular
veya vıcık vıcık şeyler de

00:03:22.284 --> 00:03:24.307
rahatsız edebilir,

00:03:24.950 --> 00:03:28.217
bunların hepsi endişe 
yaratma potansiyeline sahiptir.

00:03:28.847 --> 00:03:34.299
Geçmişte katıldığınız tüm
sosyal buluşmaları düşünün.

00:03:34.323 --> 00:03:36.257
Yüksek sesli müzik çalıyor muydu?

00:03:36.807 --> 00:03:39.394
Ortamda parlak ışıklar var mıydı?

00:03:39.800 --> 00:03:44.236
Aynı anda farklı farklı yemeklerin
kokusu geliyor muydu?

00:03:44.260 --> 00:03:48.243
Aynı anda çok sayıda insan
sesi duyuyor muydunuz?

00:03:49.491 --> 00:03:51.959
Bu gibi şeyler sizi rahatsız etmeyebilir,

00:03:51.983 --> 00:03:54.855
ama otizmli biri için bunlar

00:03:54.879 --> 00:03:56.946
son derece rahatsız edici olabilir.

NOTE Paragraph

00:03:57.522 --> 00:04:03.156
O yüzden böyle durumlarda,
aynı hareketi veya sesi tekrarlama

00:04:03.180 --> 00:04:06.230
ya da rastgele şekilde kıpırdanma gibi

00:04:06.254 --> 00:04:11.822
tekrarlayan beden
hareketlerine başvururuz.

00:04:12.853 --> 00:04:15.242
Kimisi ellerini salar,

00:04:15.266 --> 00:04:18.860
gürültü yapar veya etrafında döner.

00:04:20.361 --> 00:04:23.479
Bunlar ilgimizi kaybetme şekillerimizdir.

00:04:24.559 --> 00:04:27.432
Çoğu zaman tekrarlı hareketlerin
gerekli olduğunu hissederiz.

00:04:27.893 --> 00:04:31.043
Ama bunlar genellikle hoş görülmez

00:04:31.067 --> 00:04:32.934
ve saklamak zorunda kalırız.

00:04:33.900 --> 00:04:37.881
Bu gibi otizme dair özelliklerimizi
saklamaya zorlandığımızda

00:04:37.905 --> 00:04:39.239
maskeleme yapmış oluyoruz.

00:04:41.460 --> 00:04:44.491
Kimisi diğerlerinden daha iyi maskeler.

00:04:44.865 --> 00:04:50.712
Ben bazen öyle iyi maskelerim ki
insanlar otizmli olduğumu bile anlamaz,

00:04:50.736 --> 00:04:54.546
ta ki büyük sırrı ifşa edene kadar.
(Gülüyor)

NOTE Paragraph

00:04:56.430 --> 00:04:59.620
Ama her şey göz önüne alındığında
bu gerçekten stresli bir durum.

00:04:59.644 --> 00:05:02.882
Gece vakti ev ödevi yapmak
gibi bir etkinlik bile

00:05:02.906 --> 00:05:04.771
çok yorucu olabiliyor.

00:05:05.839 --> 00:05:07.902
Bazı kişiler

00:05:09.347 --> 00:05:11.434
maskeleme yeteneğimiz olduğu için

00:05:11.458 --> 00:05:13.592
otizmin tedavisinin bu olduğunu düşünüyor.

00:05:13.991 --> 00:05:16.721
Ama bu yalnızca,
gerçek benliğimizi göstermekten

00:05:16.745 --> 00:05:19.038
utanmamıza neden oluyor.

NOTE Paragraph

00:05:23.839 --> 00:05:28.950
Sıklıkla otizmle ilişkilendirilen
diğer bir klişe ise,

00:05:28.974 --> 00:05:31.441
otizmli kişilerin empatiden
yoksun olduğudur.

00:05:32.458 --> 00:05:34.497
Ama bu da doğru değil.

00:05:35.124 --> 00:05:37.258
Tam tersine, ben empati doluyum.

00:05:37.601 --> 00:05:40.201
Sadece bunu göstermekte iyi değilim.

00:05:40.997 --> 00:05:42.612
Bir arkadaşım,

00:05:42.612 --> 00:05:45.843
üstesinden gelmeye çalıştığı
zorlukları bana anlattığında,

00:05:45.867 --> 00:05:48.914
çoğu zaman cevabımı nasıl
ifade edeceğimi bilmiyorum.

00:05:49.271 --> 00:05:50.757
İşte bu yüzden empatiyi

00:05:50.757 --> 00:05:54.080
otizmli olmayan arkadaşlarım kadar
iyi sergileyemiyorum.

NOTE Paragraph

00:05:57.250 --> 00:06:01.324
Hangi boyutta olursa olsun 
duygularımı ifade etmek,

00:06:01.348 --> 00:06:02.710
benim için zor bir şey.

00:06:03.671 --> 00:06:06.403
Çünkü içim her zaman

00:06:06.427 --> 00:06:10.442
bir insanın hissedebileceği
bütün duygularla dolu oluyor.

00:06:11.188 --> 00:06:14.498
Ama elbette, bu duyguları
o şekilde ifade edemem.

00:06:14.522 --> 00:06:19.052
Aksi halde, diyelim ki mutluluk hissi,

00:06:19.076 --> 00:06:22.354
aniden neşe dolu
hırıtılı solumalar, el çırpmalar

00:06:22.378 --> 00:06:25.814
ve yüksek sesle "vuu huu" şeklinde 
bağırmalar ile ifade edilirdi.

NOTE Paragraph

00:06:25.838 --> 00:06:27.377
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:06:28.125 --> 00:06:29.776
Siz ise sadece gülümserdiniz.

NOTE Paragraph

00:06:29.800 --> 00:06:32.126
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:06:33.569 --> 00:06:37.761
İster harika bir doğum günü
hediyesi alayım,

00:06:37.785 --> 00:06:43.111
ister trajik bir haber dinleyeyim,

00:06:43.135 --> 00:06:47.895
tepkimi asla duygularla
dolup taşmadan ifade edemiyorum.

00:06:47.919 --> 00:06:52.906
Burada yine, normal görünmek için
hislerimi maskelemeliyim.

00:06:53.990 --> 00:06:56.855
İçimdeki duyguların sınırı yok ama

00:06:56.879 --> 00:07:01.136
beynim duygularımı ya aşırı şekilde ifade 
etmeme ya da hiç etmememe izin veriyor.

NOTE Paragraph

00:07:03.804 --> 00:07:05.836
O yüzden benim

00:07:05.860 --> 00:07:09.517
duygularla aram çok iyi değildir

00:07:09.541 --> 00:07:12.569
ve farklı şekilde iletişim kurarım.

00:07:12.593 --> 00:07:17.815
Bu yüzden bana otizm spektrum
bozukluğu tanısı kondu.

00:07:18.514 --> 00:07:22.915
Bu tanı, beynimin nasıl çalıştığını
anlama konusunda

00:07:22.939 --> 00:07:26.447
arkadaşlarıma ve aileme yardımcı oluyor.

00:07:27.511 --> 00:07:28.925
Dünya nüfusunun

00:07:28.949 --> 00:07:31.564
yaklaşık yüzde birlik bölümüne

00:07:31.588 --> 00:07:35.164
otizm spektrum bozukluğu
tanısı konmuştur

00:07:35.188 --> 00:07:36.988
Bu sayı gitgide artmakta.

00:07:37.760 --> 00:07:40.852
Ancak hala büyük bir azınlıktan ibaretiz.

00:07:41.217 --> 00:07:44.876
Hala bizi diğer insanlarla
eşit görmeyen

00:07:44.900 --> 00:07:46.209
çok kişi var.

NOTE Paragraph

00:07:48.368 --> 00:07:50.122
Bu benim ailem.

00:07:50.784 --> 00:07:56.560
Ailemde otizmli bir kişi daha var.

00:07:58.411 --> 00:07:59.688
O kişi annem.

00:07:59.712 --> 00:08:03.348
Evet, yetişkin kadınlar da
otizmli olabilir.

00:08:04.690 --> 00:08:08.261
Babam ve kardeşim otizmli değil.

00:08:08.912 --> 00:08:13.882
Bazen birbirimizle iletişim 
kurmamız biraz zor olabiliyor.

00:08:15.045 --> 00:08:17.831
Bazen şöyle bir şeyler diyorum,

00:08:17.855 --> 00:08:20.826
"Aa, Toronto'daki
Tren İstasyonu, değil mi?"

00:08:20.850 --> 00:08:24.572
ve bunu söyleyerek

00:08:24.596 --> 00:08:27.683
bazı ayrıntıları hatırlamalarını 
sağlayabileceğimi umuyorum.

00:08:27.707 --> 00:08:32.617
Kafaları karıştığında genellikle daha
çok ayrıntı vermem gerekiyor.

00:08:34.284 --> 00:08:37.807
Genellikle herkesin anlayabilmesi için

00:08:37.831 --> 00:08:41.413
aynı şeyi birkaç farklı şekilde
söylemek zorunda kalıyoruz.

00:08:42.419 --> 00:08:43.862
Ama tüm bunlara rağmen

00:08:43.886 --> 00:08:47.686
birbirimizi çok seviyor ve birbirimize
eşit derecede saygı duyuyoruz.

NOTE Paragraph

00:08:48.188 --> 00:08:51.499
"NeuroTribes" adlı kitabında
yazar Steve Silberman

00:08:51.499 --> 00:08:55.859
otizmin ve diğer zihinsel rahatsızlıkların

00:08:55.859 --> 00:08:59.264
kusur olarak değil,
insanın doğal bir hali olarak,

00:08:59.264 --> 00:09:02.609
insan spektrumunun doğal
bir parçası olarak görülmesi

00:09:02.633 --> 00:09:04.577
gerektiğini belirtmiştir.

00:09:04.601 --> 00:09:07.910
Bu benim de tamamen katıldığım bir görüş.

00:09:08.903 --> 00:09:13.450
Otizm, doğal insan spektrumunun
bir parçası olarak görülseydi

00:09:13.474 --> 00:09:20.069
dünya da otizmli insanların daha iyi
barınabileceği şekilde tasarlanabilirdi.

00:09:20.728 --> 00:09:23.450
Otizmli olmaktan utanmıyorum.

00:09:24.188 --> 00:09:27.188
Ben sizin gibi düşünmeyebilir

00:09:27.212 --> 00:09:28.887
veya sizin gibi davranmayabilirim

00:09:28.911 --> 00:09:32.124
ama yine de
insanım ve hasta değilim.

NOTE Paragraph

00:09:33.730 --> 00:09:34.889
Teşekkür ederim.

NOTE Paragraph

00:09:34.913 --> 00:09:39.008
(Alkış)