1
00:00:01,973 --> 00:00:06,535
Tự kỷ không còn xa lạ 
với nhiều người.

2
00:00:07,570 --> 00:00:09,890
Ví dụ, vài người nghĩ rằng

3
00:00:09,914 --> 00:00:14,440
người tự kỷ là
người đàn ông da trắng,

4
00:00:14,464 --> 00:00:16,519
nói giọng đều đều

5
00:00:16,543 --> 00:00:20,130
và cứ liên tục nói
về một chủ đề.

6
00:00:21,258 --> 00:00:26,252
Vài nguời nghĩ rằng, người tự kỷ
không phân biệt được trái phải,

7
00:00:26,276 --> 00:00:27,808
hay lảng tránh

8
00:00:27,832 --> 00:00:31,832
và thường nói sai chuyện
vào sai thời điểm.

9
00:00:31,856 --> 00:00:36,354
Vài người nghĩ rằng người tự kỷ 
ngại tương tác xã hội,

10
00:00:36,378 --> 00:00:38,417
không hài hước 
và không biết cảm thông.

11
00:00:39,679 --> 00:00:43,060
Nếu bạn đồng ý với 
những gì tôi vừa nói,

12
00:00:43,084 --> 00:00:44,498
thì rất tiếc,

13
00:00:44,522 --> 00:00:48,307
bạn không hiểu đúng 
về tự kỷ rồi.

14
00:00:48,934 --> 00:00:50,084
Vì sao tôi biết?

15
00:00:50,744 --> 00:00:53,593
Vì tôi mắc chứng tự kỷ.

16
00:00:54,323 --> 00:00:59,437
Tôi bị ám ảnh bởi
những thứ như thiết bị điện

17
00:00:59,461 --> 00:01:01,736
và giao thông công cộng,

18
00:01:01,760 --> 00:01:04,188
nhưng điều đó không làm nên
con người tôi.

19
00:01:04,553 --> 00:01:08,378
Mỗi người đều đặc biệt 
theo cách của riêng mình.

20
00:01:09,252 --> 00:01:12,839
Tuy nhiên, không có 
nhiều thông tin bên ngoài

21
00:01:12,863 --> 00:01:16,069
về cuộc sống thực sự
của người tự kỷ,

22
00:01:16,093 --> 00:01:19,458
nên người ta thường 
dựa vào những khuôn mẫu

23
00:01:19,831 --> 00:01:22,231
thường thấy trên truyền thông.

24
00:01:22,712 --> 00:01:26,744
Những khuôn mẫu phổ biến hơn cả
trên truyền thông là

25
00:01:26,768 --> 00:01:28,910
ngại tương tác xã hội,

26
00:01:28,934 --> 00:01:30,633
không biết đồng cảm

27
00:01:30,657 --> 00:01:33,164
hay thậm chí là thiên tài.

28
00:01:35,687 --> 00:01:40,503
Và sự thiếu hiểu biết về tự kỷ 
không dừng lại ở đó.

29
00:01:40,527 --> 00:01:44,125
Bạn có biết vài người còn cố 
tìm thuốc chữa cho tự kỷ?

30
00:01:44,149 --> 00:01:46,752
Đó là bởi vì họ xem tự kỷ
như một thứ tiêu cực,

31
00:01:46,776 --> 00:01:48,291
là một căn bệnh.

32
00:01:48,950 --> 00:01:51,410
Nhiều người phản đối 
quan điểm này

33
00:01:51,434 --> 00:01:55,990
và với chúng tôi, 
tự kỷ không phải là bệnh.

34
00:01:56,014 --> 00:02:00,188
Đó chỉ là nhìn và nghĩ về 
thế giới theo cách khác.

35
00:02:00,679 --> 00:02:04,188
Não của chúng tôi hoạt động khác 
so với não của mọi người.

36
00:02:04,577 --> 00:02:07,926
Hãy hình dung nó như
so sánh Xbox và PlayStation.

37
00:02:07,950 --> 00:02:11,490
Chúng đều là bộ điều khiển mạnh
nhưng được lập trình khác nhau.

38
00:02:12,292 --> 00:02:16,188
Nếu bạn cho game của bộ Xbox
vào bộ PlayStation,

39
00:02:16,212 --> 00:02:20,521
nó sẽ không chạy được, 
vì bộ PlayStation giao tiếp kiểu khác.

40
00:02:25,199 --> 00:02:26,588
Khi tôi nhìn vào gương,

41
00:02:26,612 --> 00:02:28,706
tôi thấy một người 
có suy nghĩ khác biệt.

42
00:02:28,730 --> 00:02:30,603
Và người đó cũng có mái tóc đẹp.

43
00:02:30,627 --> 00:02:32,665
(Cười)

44
00:02:32,689 --> 00:02:39,313
(vỗ tay)

45
00:02:39,337 --> 00:02:41,448
Nhưng câu hỏi là,

46
00:02:41,472 --> 00:02:44,805
liệu tôi thực sự bị bệnh
chỉ vì tôi suy nghĩ khác biệt?

47
00:02:48,387 --> 00:02:53,061
Khó khăn chính của người tự kỷ
trong xã hội ngày nay

48
00:02:53,085 --> 00:02:56,077
là thế giới không phù hợp
với chúng tôi.

49
00:02:56,101 --> 00:02:59,652
Chúng tôi có thể bị choáng ngợp
theo nhiều cách.

50
00:03:00,478 --> 00:03:02,057
Ví dụ,

51
00:03:02,081 --> 00:03:07,355
thứ lúc nào cũng khiến tôi 
choáng ngợp là tiếng ồn,

52
00:03:07,379 --> 00:03:10,478
nên tôi không bao giờ
bật nhạc quá to

53
00:03:10,502 --> 00:03:14,601
và thường không thích
những buổi tiệc lớn.

54
00:03:15,323 --> 00:03:18,762
Nhưng những nguời tự kỷ khác
có thể bị choáng ngợp

55
00:03:18,786 --> 00:03:22,260
bởi thứ như ánh sáng mạnh
hay mùi hăng,

56
00:03:22,284 --> 00:03:24,307
hay kết cấu nhớt

57
00:03:24,950 --> 00:03:28,217
chúng đều có thể tạo nên sự lo lắng.

58
00:03:28,847 --> 00:03:34,299
Hãy nghĩ về tất cả những buổi tụ họp 
mà bạn đã tham gia.

59
00:03:34,323 --> 00:03:36,257
Ở đó có nhạc ồn không?

60
00:03:36,807 --> 00:03:39,394
Ở đó có ánh sáng mạnh không?

61
00:03:39,800 --> 00:03:44,236
Ở đó có nhiều mùi thức ăn khác nhau 
cùng một lúc không?

62
00:03:44,260 --> 00:03:48,243
Ở đó có nhiều cuộc hội thoại
diễn ra cùng lúc không?

63
00:03:49,491 --> 00:03:51,959
Những thứ đó có thể
không làm bạn khó chịu,

64
00:03:51,983 --> 00:03:54,855
nhưng với người tự kỷ,

65
00:03:54,879 --> 00:03:56,946
họ có thể bị choáng ngợp.

66
00:03:57,522 --> 00:04:03,156
Trong những tình huống đó,
chúng tôi sẽ "tự kích thích"

67
00:04:03,180 --> 00:04:06,230
như lặp lại một chuyển động 
hay tiếng động

68
00:04:06,254 --> 00:04:11,822
hoặc một số động tác ngẫu nhiên khác 
có thể trông bình thường hoặc không.

69
00:04:12,853 --> 00:04:15,242
Có người sẽ vỗ cánh tay

70
00:04:15,266 --> 00:04:18,860
tạo tiếng động 
hay quay thứ gì đó.

71
00:04:20,361 --> 00:04:23,479
Đó là cách mà chúng tôi
bớt để ý đến xung quanh.

72
00:04:24,559 --> 00:04:27,432
Chúng tôi cần phải "tự kích thích"
thường xuyên.

73
00:04:27,893 --> 00:04:31,043
Tuy nhiên, việc này thường bị phản đối,

74
00:04:31,067 --> 00:04:32,934
và chúng tôi buộc phải giấu nó.

75
00:04:33,900 --> 00:04:37,715
Khi buộc phải giấu những dấu hiệu 
tự kỷ như thế này,

76
00:04:37,715 --> 00:04:39,239
chúng tôi "đeo mặt nạ".

77
00:04:41,460 --> 00:04:44,491
Vài người giỏi che đậy
hơn những người khác.

78
00:04:44,865 --> 00:04:50,712
Thỉnh thoảng, tôi che đậy rất tốt
nên chẳng ai biết tôi bị tự kỷ

79
00:04:50,736 --> 00:04:54,546
cho đến khi tôi tiết lộ. (Cười)

80
00:04:56,430 --> 00:04:59,620
Nhưng đến cuối ngày,
thực sự rất áp lực.

81
00:04:59,644 --> 00:05:02,882
Thậm chí những việc như 
làm bài tập về nhà vào buổi tối

82
00:05:02,906 --> 00:05:04,771
cũng trở nên mệt nhọc.

83
00:05:05,839 --> 00:05:07,902
Vài người nghĩ,

84
00:05:09,347 --> 00:05:11,434
vì chúng tôi có thể che đậy,

85
00:05:11,458 --> 00:05:13,592
nên đây là cách chữa tự kỷ.

86
00:05:13,991 --> 00:05:16,721
Tuy nhiên, điều này chỉ khiến 
chúng tôi hổ thẹn

87
00:05:16,745 --> 00:05:19,038
vì không được là chính mình.

88
00:05:23,839 --> 00:05:28,950
Một khuôn mẫu phổ biến khác
thường đi với tự kỷ là

89
00:05:28,974 --> 00:05:31,441
người tự kỷ không biết
cảm thông.

90
00:05:32,458 --> 00:05:34,497
Và lần nữa, điều này không đúng.

91
00:05:35,124 --> 00:05:37,258
Tôi thực sự rất giỏi cảm thông.

92
00:05:37,601 --> 00:05:40,201
Chỉ là tôi không giỏi 
thể hiện điều đó ra.

93
00:05:40,997 --> 00:05:43,152
Mỗi khi có một người bạn 
cố nói cho tôi

94
00:05:43,176 --> 00:05:45,843
về những mâu thuẫn
mà họ đang phải trải qua,

95
00:05:45,867 --> 00:05:48,914
tôi thường không biết
cách bày tỏ câu trả lời.

96
00:05:49,271 --> 00:05:51,597
Đó là lý do trông tôi
không biết cảm thông

97
00:05:51,621 --> 00:05:54,080
như những người bạn 
bình thường của tôi.

98
00:05:57,250 --> 00:06:01,324
Biểu lộ cảm xúc,
dù là nhiều hay ít,

99
00:06:01,348 --> 00:06:02,710
thì cũng khó với tôi.

100
00:06:03,671 --> 00:06:06,403
Đó là vì bên trong tôi vỡ òa

101
00:06:06,427 --> 00:06:10,442
với từng cảm xúc
mà một nguời có thể cảm thấy.

102
00:06:11,188 --> 00:06:14,498
Nhưng đương nhiên, 
tôi không thể biểu lộ cảm xúc như vậy.

103
00:06:14,522 --> 00:06:19,052
Nếu vậy thì, ví dụ như
khi tôi vui,

104
00:06:19,076 --> 00:06:22,354
tôi sẽ biểu lộ bằng cách
bật thở khò khè đầy hân hoan,

105
00:06:22,378 --> 00:06:25,814
vỗ tay và kêu lớn "woohoos".

106
00:06:25,838 --> 00:06:27,377
(Cười)

107
00:06:28,125 --> 00:06:29,776
Còn bạn chỉ cần mỉm cười thôi.

108
00:06:29,800 --> 00:06:32,126
(Cười)

109
00:06:33,569 --> 00:06:37,761
Dù là khi được nhận
một món quà sinh nhật tuyệt vời

110
00:06:37,785 --> 00:06:43,111
hay khi nghe một câu chuyện 
bi thảm trên bản tin,

111
00:06:43,135 --> 00:06:47,895
tôi cũng không thể bày tỏ
cảm xúc mà không thốt lên,

112
00:06:47,919 --> 00:06:52,906
nên lần nữa, tôi phải che đậy
để trông bình thường.

113
00:06:53,990 --> 00:06:56,855
Cảm xúc trong tôi rất tràn trề,

114
00:06:56,879 --> 00:07:01,136
nhưng tôi chỉ có thể
bộc lộ rất nhiều hoặc không bộc lộ.

115
00:07:03,804 --> 00:07:05,836
Vậy...

116
00:07:05,860 --> 00:07:09,517
tôi không giỏi bộc lộ cảm xúc,

117
00:07:09,541 --> 00:07:12,569
và tôi giao tiếp theo cách riêng,

118
00:07:12,593 --> 00:07:17,815
và chính vì thế, tôi được chuẩn đoán 
là mắc chứng rối loạn tự kỷ.

119
00:07:18,514 --> 00:07:22,915
Chuẩn đoán này giúp tôi,
bạn bè và gia đình của tôi

120
00:07:22,939 --> 00:07:26,447
biết cách mà tâm trí tôi hoạt động.

121
00:07:27,511 --> 00:07:28,925
Trên thế giới,

122
00:07:28,949 --> 00:07:31,564
có xấp xỉ 1% dân số

123
00:07:31,588 --> 00:07:35,164
được chuẩn đoán là
mắc chứng rối loạn tự kỷ.

124
00:07:35,188 --> 00:07:36,988
Và con số này đang tăng dần.

125
00:07:37,760 --> 00:07:40,852
Tuy nhiên, chúng tôi vẫn là 
một nhóm thiểu số.

126
00:07:41,217 --> 00:07:44,876
Và có rất nhiều người
không xem chúng tôi ngang bằng

127
00:07:44,900 --> 00:07:46,209
với người khác.

128
00:07:48,368 --> 00:07:50,122
Đây là gia đình của tôi.

129
00:07:50,784 --> 00:07:53,580
Và trong gia đình,

130
00:07:53,604 --> 00:07:57,823
có một người khác
cũng bị tự kỷ.

131
00:07:58,411 --> 00:07:59,688
Đó là mẹ tôi.

132
00:07:59,712 --> 00:08:03,348
Đúng vậy, phụ nữ trưởng thành 
có thể bị tự kỷ.

133
00:08:04,690 --> 00:08:08,261
Bố và em trai tôi
đều bình thường.

134
00:08:08,912 --> 00:08:13,212
Thỉnh thoảng, chúng tôi gặp chút khó khăn
khi giao tiếp với nhau,

135
00:08:13,236 --> 00:08:14,386
dẫu vậy.

136
00:08:15,045 --> 00:08:17,831
Thỉnh thoảng, tôi nói những thứ như

137
00:08:17,855 --> 00:08:20,826
"Trạm Union của Toronto, nhỉ?"

138
00:08:20,850 --> 00:08:24,572
và nghĩ rằng tôi có thể

139
00:08:24,596 --> 00:08:27,683
giúp họ nhớ những mặt
nhất định của nó.

140
00:08:27,707 --> 00:08:32,617
Khi họ nhầm lẫn, tôi thường
tự mình nói thêm cho họ.

141
00:08:34,284 --> 00:08:37,807
Và chúng tôi thường 
nói nhiều thứ

142
00:08:37,831 --> 00:08:41,413
theo nhiều cách khác nhau
để mọi người hiểu được.

143
00:08:42,419 --> 00:08:43,862
Tuy nhiên, mặc cho tất cả,

144
00:08:43,886 --> 00:08:47,686
chúng tôi đều yêu thương
và tôn trọng lẫn nhau.

145
00:08:48,188 --> 00:08:50,545
Trong cuốn "NeuroTribes",

146
00:08:50,569 --> 00:08:56,786
tác giả Steve Silberman khẳng định
tự kỷ và các trạng thái tinh thần khác

147
00:08:56,810 --> 00:08:59,730
nên được xem là tự nhiên,

148
00:08:59,754 --> 00:09:02,609
tự nhiên với một nhóm người

149
00:09:02,633 --> 00:09:04,577
chứ không phải khiếm khuyết.

150
00:09:04,601 --> 00:09:07,910
Đây là điều mà tôi 
hoàn toàn đồng ý.

151
00:09:08,903 --> 00:09:13,450
Nếu tự kỷ được xem là một phần
tự nhiên của một nhóm người,

152
00:09:13,474 --> 00:09:20,069
thế giới sẽ được thiết kế
để phù hợp hơn với người tự kỷ.

153
00:09:20,728 --> 00:09:23,450
Tôi không xấu hổ vì bị tự kỷ.

154
00:09:24,188 --> 00:09:27,188
Tôi có thể không suy nghĩ,

155
00:09:27,212 --> 00:09:28,887
hay hành động như bạn,

156
00:09:28,911 --> 00:09:32,124
nhưng tôi vẫn là con người
và tôi không bị bệnh.

157
00:09:33,730 --> 00:09:34,889
Cảm ơn mọi người.

158
00:09:34,913 --> 00:09:39,008
(Vỗ tay)