[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:06.33,0:00:11.27,Default,,0000,0000,0000,,Zdecydowana większość ludzi,\Nktórzy stracili kończynę, nadal ją czuje,
Dialogue: 0,0:00:11.27,0:00:14.34,Default,,0000,0000,0000,,nie jak wspomnienie\Nczy niewyraźny kształt,
Dialogue: 0,0:00:14.34,0:00:16.98,Default,,0000,0000,0000,,ale jakby była ich żywą częścią.
Dialogue: 0,0:00:16.98,0:00:19.44,Default,,0000,0000,0000,,Mogą zginać fantomowe palce,
Dialogue: 0,0:00:19.44,0:00:22.72,Default,,0000,0000,0000,,a czasem nawet czuć otarcie od zegarka
Dialogue: 0,0:00:22.72,0:00:25.95,Default,,0000,0000,0000,,czy ból wrośniętego paznokcia.
Dialogue: 0,0:00:25.95,0:00:27.92,Default,,0000,0000,0000,,Co może wydać się jeszcze dziwniejsze,
Dialogue: 0,0:00:27.92,0:00:31.63,Default,,0000,0000,0000,,zdarza się, że osoba urodzona bez kończyny
Dialogue: 0,0:00:31.63,0:00:33.46,Default,,0000,0000,0000,,czuje, jakby ją miała.
Dialogue: 0,0:00:33.46,0:00:36.65,Default,,0000,0000,0000,,Co wywołuje takie odczucia?
Dialogue: 0,0:00:36.65,0:00:38.69,Default,,0000,0000,0000,,Złudzenia są tak dokładne,
Dialogue: 0,0:00:38.69,0:00:42.36,Default,,0000,0000,0000,,jakby mózg zawierał mapę ciała.
Dialogue: 0,0:00:42.36,0:00:44.46,Default,,0000,0000,0000,,Fakt, że można czuć kończynę,
Dialogue: 0,0:00:44.46,0:00:46.94,Default,,0000,0000,0000,,której nigdy się nie miało,
Dialogue: 0,0:00:46.94,0:00:51.61,Default,,0000,0000,0000,,sugeruje, że rodzimy się\Nprzynajmniej z zarysem takiej mapy.
Dialogue: 0,0:00:51.61,0:00:55.17,Default,,0000,0000,0000,,Ale jest jedna rzecz, która odróżnia\Nfantomy po amputacjach
Dialogue: 0,0:00:55.17,0:00:58.46,Default,,0000,0000,0000,,od ich odpowiedników z krwi i kości:
Dialogue: 0,0:00:58.46,0:01:01.59,Default,,0000,0000,0000,,zdecydowana większość z nich boli.
Dialogue: 0,0:01:01.59,0:01:05.45,Default,,0000,0000,0000,,Aby w pełni zrozumieć, czym są\Nkończyny fantomowe i dlaczego bolą,
Dialogue: 0,0:01:05.45,0:01:09.80,Default,,0000,0000,0000,,trzeba prześledzić całą drogę\Nod kończyny do mózgu.
Dialogue: 0,0:01:09.80,0:01:14.06,Default,,0000,0000,0000,,Kończyny pełne są neuronów czuciowych\Nodpowiedzialnych za wszystko, co czujemy:
Dialogue: 0,0:01:14.06,0:01:16.08,Default,,0000,0000,0000,,od rodzaju dotykanej powierzchni
Dialogue: 0,0:01:16.08,0:01:20.05,Default,,0000,0000,0000,,do usytuowania w przestrzeni.
Dialogue: 0,0:01:20.05,0:01:23.58,Default,,0000,0000,0000,,Połączenia neuronowe przekazują\Ninformację o bodźcach zmysłowych
Dialogue: 0,0:01:23.58,0:01:26.01,Default,,0000,0000,0000,,przez rdzeń kręgowy aż do mózgu.
Dialogue: 0,0:01:26.01,0:01:30.04,Default,,0000,0000,0000,,Jako że duża część tej drogi \Nznajduje się poza kończyną,
Dialogue: 0,0:01:30.04,0:01:34.18,Default,,0000,0000,0000,,większość pozostaje też po amputacji.
Dialogue: 0,0:01:34.18,0:01:35.62,Default,,0000,0000,0000,,Jednak utrata kończyny
Dialogue: 0,0:01:35.62,0:01:40.26,Default,,0000,0000,0000,,zupełnie zmienia sposób, \Nw jaki sygnał dociera do mózgu.
Dialogue: 0,0:01:40.26,0:01:42.03,Default,,0000,0000,0000,,W miejscu amputacji
Dialogue: 0,0:01:42.03,0:01:46.26,Default,,0000,0000,0000,,zerwane zakończenia nerwowe\Nmogą stać się bardziej wrażliwe
Dialogue: 0,0:01:46.26,0:01:50.70,Default,,0000,0000,0000,,i przesyłać sygnały alarmowe\Nw odpowiedzi na nawet niewielki nacisk.
Dialogue: 0,0:01:50.70,0:01:52.39,Default,,0000,0000,0000,,W normalnych okolicznościach
Dialogue: 0,0:01:52.39,0:01:56.99,Default,,0000,0000,0000,,róg tylny rdzenia kręgowego\Nwyhamowałby te sygnały.
Dialogue: 0,0:01:56.99,0:02:00.96,Default,,0000,0000,0000,,Z powodów, które nie do końca rozumiemy,
Dialogue: 0,0:02:00.96,0:02:05.62,Default,,0000,0000,0000,,po amputacji reakcja rogu tylnego zanika,
Dialogue: 0,0:02:05.62,0:02:08.78,Default,,0000,0000,0000,,a sygnały mogą się zintensyfikować.
Dialogue: 0,0:02:08.78,0:02:13.21,Default,,0000,0000,0000,,Po przejściu przez rdzeń kręgowy\Nsygnały sensoryczne trafiają do mózgu.
Dialogue: 0,0:02:13.21,0:02:17.19,Default,,0000,0000,0000,,Tam przetwarza je kora czuciowa,
Dialogue: 0,0:02:17.19,0:02:20.61,Default,,0000,0000,0000,,która zawiera mapę całego ciała.
Dialogue: 0,0:02:20.61,0:02:23.38,Default,,0000,0000,0000,,Wrażliwe części ciała z wieloma \Nzakończeniami nerwowymi,
Dialogue: 0,0:02:23.38,0:02:25.14,Default,,0000,0000,0000,,jak usta czy dłonie,
Dialogue: 0,0:02:25.14,0:02:27.71,Default,,0000,0000,0000,,są reprezentowane \Nprzez największe obszary.
Dialogue: 0,0:02:27.71,0:02:30.99,Default,,0000,0000,0000,,Homunkulus kory mózgowej\Nto obraz ludzkiego ciała,
Dialogue: 0,0:02:30.99,0:02:36.48,Default,,0000,0000,0000,,którego proporcje zależą od wielkości\Nreprezentacji korowych ciała.
Dialogue: 0,0:02:36.48,0:02:39.69,Default,,0000,0000,0000,,Obszar mózgu\Nodpowiadający danej części ciała
Dialogue: 0,0:02:39.69,0:02:41.41,Default,,0000,0000,0000,,może się zwiększyć lub zmniejszyć
Dialogue: 0,0:02:41.41,0:02:46.12,Default,,0000,0000,0000,,w zależności od ilości bodźców\Ndocierających do mózgu z tej części ciała.
Dialogue: 0,0:02:46.12,0:02:51.21,Default,,0000,0000,0000,,Dla przykładu, reprezentacja lewej ręki\Nu skrzypków jest większa
Dialogue: 0,0:02:51.21,0:02:53.69,Default,,0000,0000,0000,,niż u osób niegrających na skrzypcach.
Dialogue: 0,0:02:53.69,0:02:56.38,Default,,0000,0000,0000,,Reprezentacja korowa zwiększy się również
Dialogue: 0,0:02:56.38,0:02:58.49,Default,,0000,0000,0000,,przy skaleczeniu.
Dialogue: 0,0:02:58.49,0:03:02.26,Default,,0000,0000,0000,,Mózg ostrzega nas w ten sposób\Nprzed niebezpieczeństwem.
Dialogue: 0,0:03:02.26,0:03:06.70,Default,,0000,0000,0000,,Zwiększona reprezentacja może \Nprowadzić do bólu fantomowego.
Dialogue: 0,0:03:06.70,0:03:09.62,Default,,0000,0000,0000,,Mapa ciała w korze jest\Nnajpewniej odpowiedzialna
Dialogue: 0,0:03:09.62,0:03:13.22,Default,,0000,0000,0000,,za odczuwanie części ciała,\Nktórych już nie ma,
Dialogue: 0,0:03:13.22,0:03:16.50,Default,,0000,0000,0000,,ponieważ wciąż mają one swoje\Nreprezentacje w mózgu.
Dialogue: 0,0:03:16.50,0:03:22.17,Default,,0000,0000,0000,,Z upływem czasu reprezentacja może się\Nzmniejszyć, a fantom razem z nią.
Dialogue: 0,0:03:22.17,0:03:26.76,Default,,0000,0000,0000,,Jednak wrażenia odbierane przez kończyny\Nfantomowe nie zawsze znikają same.
Dialogue: 0,0:03:26.76,0:03:29.63,Default,,0000,0000,0000,,Leczenie bólu fantomowego wymaga zazwyczaj
Dialogue: 0,0:03:29.63,0:03:31.50,Default,,0000,0000,0000,,połączenia fizykoterapii,
Dialogue: 0,0:03:31.50,0:03:33.30,Default,,0000,0000,0000,,farmakoterapii przeciwbólowej,
Dialogue: 0,0:03:33.30,0:03:34.38,Default,,0000,0000,0000,,protetyki
Dialogue: 0,0:03:34.38,0:03:36.05,Default,,0000,0000,0000,,oraz czasu.
Dialogue: 0,0:03:36.05,0:03:38.30,Default,,0000,0000,0000,,Technika zwana terapią lustrzaną
Dialogue: 0,0:03:38.30,0:03:41.37,Default,,0000,0000,0000,,może być bardzo pomocna\Nw poszerzaniu zakresu ruchu
Dialogue: 0,0:03:41.37,0:03:43.97,Default,,0000,0000,0000,,i ograniczaniu bólu w fantomach.
Dialogue: 0,0:03:43.97,0:03:48.08,Default,,0000,0000,0000,,Pacjent umieszcza fantomową \Nkończynę w pudełku za lustrem,
Dialogue: 0,0:03:48.08,0:03:50.70,Default,,0000,0000,0000,,a nieamputowaną kończynę przed lustrem.
Dialogue: 0,0:03:50.70,0:03:53.87,Default,,0000,0000,0000,,W ten sposób mózg widzi fantom,
Dialogue: 0,0:03:53.87,0:03:55.91,Default,,0000,0000,0000,,zamiast jedynie go czuć.
Dialogue: 0,0:03:55.91,0:03:59.04,Default,,0000,0000,0000,,Naukowcy pracują nad terapiami VR,
Dialogue: 0,0:03:59.04,0:04:03.73,Default,,0000,0000,0000,,w których doznania są jeszcze bardziej\Nrzeczywiste, niż te w terapii lustrzanej.
Dialogue: 0,0:04:03.73,0:04:06.70,Default,,0000,0000,0000,,Protezy mogą dać podobny efekt.
Dialogue: 0,0:04:06.70,0:04:08.32,Default,,0000,0000,0000,,Wielu pacjentów odnotowuje ból
Dialogue: 0,0:04:08.32,0:04:11.59,Default,,0000,0000,0000,,dopiero po zdjęciu protezy na noc.
Dialogue: 0,0:04:11.59,0:04:14.86,Default,,0000,0000,0000,,Kończyna fantomowa\Nmoże z kolei pomóc pacjentom
Dialogue: 0,0:04:14.86,0:04:18.73,Default,,0000,0000,0000,,dostrzec w protezie część ciała
Dialogue: 0,0:04:18.73,0:04:21.14,Default,,0000,0000,0000,,i ułatwić jej używanie.
Dialogue: 0,0:04:21.14,0:04:24.53,Default,,0000,0000,0000,,Wiele pytań na temat kończyn\Nfantomowych pozostaje bez odpowiedzi.
Dialogue: 0,0:04:24.53,0:04:27.69,Default,,0000,0000,0000,,Nie wiemy, dlaczego część amputacji\Nnie tylko nie kończy się bólem
Dialogue: 0,0:04:27.69,0:04:30.01,Default,,0000,0000,0000,,typowym dla tego rodzaju zabiegów,
Dialogue: 0,0:04:30.01,0:04:32.49,Default,,0000,0000,0000,,ale nie daje nawet wrażenia fantomów.
Dialogue: 0,0:04:32.49,0:04:35.15,Default,,0000,0000,0000,,Dalsze badania na ten temat
Dialogue: 0,0:04:35.15,0:04:38.53,Default,,0000,0000,0000,,nie dotyczą tylko ludzi,\Nktórzy odczuwają fantomy.
Dialogue: 0,0:04:38.53,0:04:40.80,Default,,0000,0000,0000,,Głębsze zrozumienie tych złudzeń
Dialogue: 0,0:04:40.80,0:04:45.03,Default,,0000,0000,0000,,da nam wgląd w działanie mózgu,
Dialogue: 0,0:04:45.03,0:04:47.62,Default,,0000,0000,0000,,tworzącego postrzegany przez nas świat.
Dialogue: 0,0:04:47.62,0:04:49.27,Default,,0000,0000,0000,,Złudzenia te przypominają,
Dialogue: 0,0:04:49.27,0:04:53.41,Default,,0000,0000,0000,,że rzeczywistość, której doświadczamy,\Njest w istocie subiektywna.