1
00:00:08,463 --> 00:00:12,013
Khi các nhà sử học nói về
tội ác của thế kỷ 20,

2
00:00:12,013 --> 00:00:17,503
ta thường nghĩ đến những gì
đã diễn ra trong và giữa hai Thế chiến.

3
00:00:17,503 --> 00:00:20,543
Cùng với nạn diệt chủng người Armenia
ở Thổ Nhĩ Kỳ,

4
00:00:20,543 --> 00:00:22,653
vụ thảm sát Nam Kinh 
ở Trung Quốc,

5
00:00:22,653 --> 00:00:24,753
và Đêm bạo động ở Đức,

6
00:00:24,753 --> 00:00:27,522
nhưng có một chiến dịch 
thanh trừng sắc tộc thảm khốc khác

7
00:00:27,522 --> 00:00:32,765
đã xảy ra trên một hòn đảo giữa
Đại Tây Dương và biển Caribe.

8
00:00:32,765 --> 00:00:35,754
Nguồn gốc của cuộc xung đột này
là vào năm 1492,

9
00:00:35,754 --> 00:00:39,432
khi Christopher Columbus
phát hiện ra hòn đảo Caribe

10
00:00:39,432 --> 00:00:46,043
sau này được đặt tên là Hispaniola, 
khơi làn sóng thuộc địa hóa của Châu Âu.

11
00:00:46,043 --> 00:00:50,665
Người bản xứ Taíno trên đảo 
đã bị tàn sát bởi bạo lực và bệnh tật

12
00:00:50,665 --> 00:00:54,543
còn Châu Âu thì nhập khẩu
một lượng lớn nô lệ người Châu Phi

13
00:00:54,543 --> 00:00:58,043
để làm việc cực nhọc 
tại các nông trang đường đầy lợi nhuận.

14
00:00:58,043 --> 00:01:01,335
Đến năm 1777, hòn đảo bị chia cắt

15
00:01:01,335 --> 00:01:03,316
phía Tây, người Pháp thống trị,

16
00:01:03,316 --> 00:01:05,986
còn phía Đông 
do người Tây Ban Nha kiểm soát.

17
00:01:05,986 --> 00:01:10,725
Năm 1804, sự nổi dậy hàng loạt của nô lệ
đã giúp Haiti dành lại độc lập từ Pháp

18
00:01:10,725 --> 00:01:14,355
và trở thành nước Cộng hòa
của người da đen đầu tiên trên thế giới.

19
00:01:14,365 --> 00:01:16,805
Nhưng quốc gia mới này
đã phải trả giá đắt:

20
00:01:16,805 --> 00:01:21,626
bị loại khỏi nền kinh tế thế giới 
và chịu nợ nần của các đế quốc trước đây.

21
00:01:21,626 --> 00:01:24,965
Trong khi đó, nước Cộng hòa Dominica
tuyên bố độc lập

22
00:01:24,965 --> 00:01:28,756
khi lần đầu lật đổ sự cai trị của Haiti
ở miền Đông Hispaniola

23
00:01:28,756 --> 00:01:32,116
và sau đó là chủ nghĩa
thực dân Tây Ban Nha và Mỹ.

24
00:01:32,116 --> 00:01:36,186
Dù có sự chia sẻ, hợp tác lâu dài
trong lịch sử của hai quốc gia này,

25
00:01:36,186 --> 00:01:39,977
nhiều tầng lớp quý tộc Dominica 
vẫn coi Haiti như mối đe dọa chủng tộc

26
00:01:39,977 --> 00:01:46,148
gây hại cho mối quan hệ thương mại 
và chính trị với các quốc gia phương Tây.

27
00:01:46,148 --> 00:01:48,001
Những năm sau Thế chiến thứ I,

28
00:01:48,001 --> 00:01:51,357
Mỹ chiếm cả hai phần của hòn đảo

29
00:01:51,357 --> 00:01:54,832
để củng cố quyền lực ở bán cầu Tây

30
00:01:54,832 --> 00:01:59,308
bằng cách tiêu diệt phe đối lập địa phương
và thiết lập chính phủ thân Mỹ.

31
00:01:59,308 --> 00:02:02,860
Sự chiếm đóng mang bản chất
tàn bạo và phân biệt chủng tộc của Mỹ,

32
00:02:02,860 --> 00:02:06,208
đặc biệt là dọc biên giới hẻo lánh
Dominica - Haiti,

33
00:02:06,208 --> 00:02:10,872
đã đặt nền móng cho sự tàn bạo khác 
lớn hơn sau khi Mỹ rút quân.

34
00:02:10,872 --> 00:02:15,007
Năm 1930, tổng thống Dominica,
Horacio Vásquez

35
00:02:15,007 --> 00:02:19,279
bị chỉ huy quân đội 
Rafael Trujillo lật đổ.

36
00:02:19,279 --> 00:02:22,009
Dù bản thân 
có một phần tư là người Haiti,

37
00:02:22,009 --> 00:02:25,771
Trujillo coi sự hiện diện hai nền văn hóa
ở vùng biên giới Haiti - Dominica

38
00:02:25,771 --> 00:02:28,019
là mối đe dọa 
đối với quyền lực của ông ta.

39
00:02:28,019 --> 00:02:32,159
và là đường thoát thân
cho các nhà cách mạng chính trị.

40
00:02:32,159 --> 00:02:35,739
Trong bài phát biểu hùng hồn
ngày 2 tháng 10 năm 1937,

41
00:02:35,739 --> 00:02:39,389
Trujillo khẳng định ý đồ của mình
đối với khu vực.

42
00:02:39,389 --> 00:02:43,493
Tuyên bố để bảo vệ nông dân Dominica
khỏi trộm cắp và xâm lược,

43
00:02:43,493 --> 00:02:48,119
Trujillo công khai giết chết
300 người Haiti dọc biên giới

44
00:02:48,119 --> 00:02:53,179
và hứa hẹn thứ được gọi là "cải chính" này
sẽ còn tiếp tục.

45
00:02:53,179 --> 00:02:55,879
Chỉ vài tuần sau đó, 
quân đội Dominica,

46
00:02:55,879 --> 00:02:57,949
theo lệnh của Trujillo,

47
00:02:57,949 --> 00:03:01,540
đã sát hại hàng ngàn
đàn ông và phụ nữ Haiti,

48
00:03:01,540 --> 00:03:04,400
thậm chí những đứa trẻ
được sinh ra tại Dominica.

49
00:03:04,400 --> 00:03:07,270
Quân đội nhắm vào 
người Haiti da đen,

50
00:03:07,270 --> 00:03:11,470
dù nhiều người Dominica
cũng có làn da sẫm màu.

51
00:03:11,470 --> 00:03:14,170
Vài báo cáo nói rằng 
để phân biệt cư dân

52
00:03:14,170 --> 00:03:16,161
của nước này với nước khác,

53
00:03:16,161 --> 00:03:21,341
những kẻ giết người buộc nạn nhân
nói từ "ngò tây" tiếng Tây Ban Nha.

54
00:03:21,341 --> 00:03:25,470
Người Dominica phát âm là "perejil",
với âm rung "r" theo tiếng Tây Ban Nha.

55
00:03:25,470 --> 00:03:30,732
Tuy nhiên, ngôn ngữ chính của Haiti
là Kreyol, không dùng âm rung khi đọc "r".

56
00:03:30,732 --> 00:03:33,349
Vậy nếu người nào phải gắng gượng
để đọc "perejil",

57
00:03:33,349 --> 00:03:37,481
sẽ bị cho là người Haiti
và bị giết chết ngay lập tức.

58
00:03:37,481 --> 00:03:40,620
Các học bổng gần đây
cũng yêu cầu bài kiểm tra như thế này

59
00:03:40,620 --> 00:03:44,422
nhưng không phải để phân biệt
người nào sẽ bị giết,

60
00:03:44,422 --> 00:03:48,431
đặc biệt vì nhiều cư dân ở biên giới
nói hai ngôn ngữ.

61
00:03:48,431 --> 00:03:52,051
Chính phủ Dominca đã che đậy
mọi tin tức về cuộc thảm sát:

62
00:03:52,051 --> 00:03:54,242
thi thể bị vứt vào các khe núi,

63
00:03:54,242 --> 00:03:55,523
dìm dưới sông,

64
00:03:55,523 --> 00:03:58,302
hoặc đốt cháy để tiêu hủy chứng cứ.

65
00:03:58,302 --> 00:04:02,233
Đây là lý do không ai biết chính xác 
số người bị giết,

66
00:04:02,233 --> 00:04:07,548
dù con số ước tính lúc đó
vào khoảng 4.000 đến 15.000 người.

67
00:04:07,548 --> 00:04:11,341
Tuy nhiên, mức độ tàn sát
là quá rõ ràng đối với nhiều nhà quan sát.

68
00:04:11,341 --> 00:04:14,933
Đại sứ Mỹ tại Cộng hòa Dominica
vào thời điểm đó đã ghi chép,

69
00:04:14,933 --> 00:04:19,114
"Toàn bộ vùng biên giới Tây Bắc
phía Dajabón

70
00:04:19,114 --> 00:04:22,144
tuyệt nhiên không có người Haiti.

71
00:04:22,144 --> 00:04:28,454
Những người thoát chết hoặc đã trốn qua
biên giới hoặc còn ẩn trốn trong bụi rậm."

72
00:04:28,454 --> 00:04:30,833
Chính phủ đã ra sức 
chối bỏ trách nhiệm

73
00:04:30,833 --> 00:04:33,884
và đổ lỗi cho dân phòng,

74
00:04:33,884 --> 00:04:37,040
nhưng Trujillo đã bị lên án
trên toàn thế giới.

75
00:04:37,040 --> 00:04:39,164
Cuối cùng, chính phủ Dominica

76
00:04:39,164 --> 00:04:44,514
bị buộc phải trả chỉ 525.000$
để bồi thường cho Haiti,

77
00:04:44,514 --> 00:04:48,054
nhưng do quan liêu tham nhũng,
hầu như không khoản tiền nào

78
00:04:48,054 --> 00:04:51,167
đến được tay 
những người sống sót hay gia đình của họ.

79
00:04:51,167 --> 00:04:53,884
Trujillo và không ai 
trong chính phủ của ông ta

80
00:04:53,884 --> 00:04:58,114
bị trừng phạt vì tội ác
chống lại nhân loại này.

81
00:04:58,114 --> 00:05:01,115
Di tích của vụ thảm sát 
vẫn là một nguồn gây căng thẳng

82
00:05:01,115 --> 00:05:02,764
giữa hai đất nước.

83
00:05:02,764 --> 00:05:07,464
Các nhà hoạt động ở hai bên biên giới
đã ra sức hàn gắn vết thương của quá khứ.

84
00:05:07,464 --> 00:05:10,303
Nhưng chính phủ Dominica
đã có chút động thái,

85
00:05:10,303 --> 00:05:14,015
để tưởng niệm vụ thảm sát
và các nạn nhân một cách chính thức.

86
00:05:14,015 --> 00:05:18,906
Trong khi đó, ký ức về vụ tàn sát ở Haiti
vẫn là một lời nhắc nhở lạnh người

87
00:05:18,906 --> 00:05:22,186
về cách các nhà lãnh đạo hám quyền
có thể thao túng người ta

88
00:05:22,186 --> 00:05:26,133
vào cuộc chiến chống lại
những láng giềng lâu đời của họ.