WEBVTT

00:00:08.463 --> 00:00:12.013
Khi các nhà sử học nói về
tội ác của thế kỷ 20,

00:00:12.013 --> 00:00:17.503
ta thường nghĩ đến những gì
đã diễn ra trong và giữa hai Thế chiến.

00:00:17.503 --> 00:00:20.543
Cùng với nạn diệt chủng người Armenia
ở Thổ Nhĩ Kỳ,

00:00:20.543 --> 00:00:22.653
vụ thảm sát Nam Kinh 
ở Trung Quốc,

00:00:22.653 --> 00:00:24.753
và Đêm bạo động ở Đức,

00:00:24.753 --> 00:00:27.522
nhưng có một chiến dịch 
thanh trừng sắc tộc thảm khốc khác

00:00:27.522 --> 00:00:32.765
đã xảy ra trên một hòn đảo giữa
Đại Tây Dương và biển Caribe.

NOTE Paragraph

00:00:32.765 --> 00:00:35.754
Nguồn gốc của cuộc xung đột này
là vào năm 1492,

00:00:35.754 --> 00:00:39.432
khi Christopher Columbus
phát hiện ra hòn đảo Caribe

00:00:39.432 --> 00:00:46.043
sau này được đặt tên là Hispaniola, 
khơi làn sóng thuộc địa hóa của Châu Âu.

00:00:46.043 --> 00:00:50.665
Người bản xứ Taíno trên đảo 
đã bị tàn sát bởi bạo lực và bệnh tật

00:00:50.665 --> 00:00:54.543
còn Châu Âu thì nhập khẩu
một lượng lớn nô lệ người Châu Phi

00:00:54.543 --> 00:00:58.043
để làm việc cực nhọc 
tại các nông trang đường đầy lợi nhuận.

00:00:58.043 --> 00:01:01.335
Đến năm 1777, hòn đảo bị chia cắt

00:01:01.335 --> 00:01:03.316
phía Tây, người Pháp thống trị,

00:01:03.316 --> 00:01:05.986
còn phía Đông 
do người Tây Ban Nha kiểm soát.

00:01:05.986 --> 00:01:10.725
Năm 1804, sự nổi dậy hàng loạt của nô lệ
đã giúp Haiti dành lại độc lập từ Pháp

00:01:10.725 --> 00:01:14.355
và trở thành nước Cộng hòa
của người da đen đầu tiên trên thế giới.

00:01:14.365 --> 00:01:16.805
Nhưng quốc gia mới này
đã phải trả giá đắt:

00:01:16.805 --> 00:01:21.626
bị loại khỏi nền kinh tế thế giới 
và chịu nợ nần của các đế quốc trước đây.

00:01:21.626 --> 00:01:24.965
Trong khi đó, nước Cộng hòa Dominica
tuyên bố độc lập

00:01:24.965 --> 00:01:28.756
khi lần đầu lật đổ sự cai trị của Haiti
ở miền Đông Hispaniola

00:01:28.756 --> 00:01:32.116
và sau đó là chủ nghĩa
thực dân Tây Ban Nha và Mỹ.

00:01:32.116 --> 00:01:36.186
Dù có sự chia sẻ, hợp tác lâu dài
trong lịch sử của hai quốc gia này,

00:01:36.186 --> 00:01:39.977
nhiều tầng lớp quý tộc Dominica 
vẫn coi Haiti như mối đe dọa chủng tộc

00:01:39.977 --> 00:01:46.148
gây hại cho mối quan hệ thương mại 
và chính trị với các quốc gia phương Tây.

NOTE Paragraph

00:01:46.148 --> 00:01:48.001
Những năm sau Thế chiến thứ I,

00:01:48.001 --> 00:01:51.357
Mỹ chiếm cả hai phần của hòn đảo

00:01:51.357 --> 00:01:54.832
để củng cố quyền lực ở bán cầu Tây

00:01:54.832 --> 00:01:59.308
bằng cách tiêu diệt phe đối lập địa phương
và thiết lập chính phủ thân Mỹ.

00:01:59.308 --> 00:02:02.860
Sự chiếm đóng mang bản chất
tàn bạo và phân biệt chủng tộc của Mỹ,

00:02:02.860 --> 00:02:06.208
đặc biệt là dọc biên giới hẻo lánh
Dominica - Haiti,

00:02:06.208 --> 00:02:10.872
đã đặt nền móng cho sự tàn bạo khác 
lớn hơn sau khi Mỹ rút quân.

NOTE Paragraph

00:02:10.872 --> 00:02:15.007
Năm 1930, tổng thống Dominica,
Horacio Vásquez

00:02:15.007 --> 00:02:19.279
bị chỉ huy quân đội 
Rafael Trujillo lật đổ.

00:02:19.279 --> 00:02:22.009
Dù bản thân 
có một phần tư là người Haiti,

00:02:22.009 --> 00:02:25.771
Trujillo coi sự hiện diện hai nền văn hóa
ở vùng biên giới Haiti - Dominica

00:02:25.771 --> 00:02:28.019
là mối đe dọa 
đối với quyền lực của ông ta.

00:02:28.019 --> 00:02:32.159
và là đường thoát thân
cho các nhà cách mạng chính trị.

00:02:32.159 --> 00:02:35.739
Trong bài phát biểu hùng hồn
ngày 2 tháng 10 năm 1937,

00:02:35.739 --> 00:02:39.389
Trujillo khẳng định ý đồ của mình
đối với khu vực.

00:02:39.389 --> 00:02:43.493
Tuyên bố để bảo vệ nông dân Dominica
khỏi trộm cắp và xâm lược,

00:02:43.493 --> 00:02:48.119
Trujillo công khai giết chết
300 người Haiti dọc biên giới

00:02:48.119 --> 00:02:53.179
và hứa hẹn thứ được gọi là "cải chính" này
sẽ còn tiếp tục.

NOTE Paragraph

00:02:53.179 --> 00:02:55.879
Chỉ vài tuần sau đó, 
quân đội Dominica,

00:02:55.879 --> 00:02:57.949
theo lệnh của Trujillo,

00:02:57.949 --> 00:03:01.540
đã sát hại hàng ngàn
đàn ông và phụ nữ Haiti,

00:03:01.540 --> 00:03:04.400
thậm chí những đứa trẻ
được sinh ra tại Dominica.

00:03:04.400 --> 00:03:07.270
Quân đội nhắm vào 
người Haiti da đen,

00:03:07.270 --> 00:03:11.470
dù nhiều người Dominica
cũng có làn da sẫm màu.

00:03:11.470 --> 00:03:14.170
Vài báo cáo nói rằng 
để phân biệt cư dân

00:03:14.170 --> 00:03:16.161
của nước này với nước khác,

00:03:16.161 --> 00:03:21.341
những kẻ giết người buộc nạn nhân
nói từ "ngò tây" tiếng Tây Ban Nha.

00:03:21.341 --> 00:03:25.470
Người Dominica phát âm là "perejil",
với âm rung "r" theo tiếng Tây Ban Nha.

00:03:25.470 --> 00:03:30.732
Tuy nhiên, ngôn ngữ chính của Haiti
là Kreyol, không dùng âm rung khi đọc "r".

00:03:30.732 --> 00:03:33.349
Vậy nếu người nào phải gắng gượng
để đọc "perejil",

00:03:33.349 --> 00:03:37.481
sẽ bị cho là người Haiti
và bị giết chết ngay lập tức.

00:03:37.481 --> 00:03:40.620
Các học bổng gần đây
cũng yêu cầu bài kiểm tra như thế này

00:03:40.620 --> 00:03:44.422
nhưng không phải để phân biệt
người nào sẽ bị giết,

00:03:44.422 --> 00:03:48.431
đặc biệt vì nhiều cư dân ở biên giới
nói hai ngôn ngữ.

NOTE Paragraph

00:03:48.431 --> 00:03:52.051
Chính phủ Dominca đã che đậy
mọi tin tức về cuộc thảm sát:

00:03:52.051 --> 00:03:54.242
thi thể bị vứt vào các khe núi,

00:03:54.242 --> 00:03:55.523
dìm dưới sông,

00:03:55.523 --> 00:03:58.302
hoặc đốt cháy để tiêu hủy chứng cứ.

00:03:58.302 --> 00:04:02.233
Đây là lý do không ai biết chính xác 
số người bị giết,

00:04:02.233 --> 00:04:07.548
dù con số ước tính lúc đó
vào khoảng 4.000 đến 15.000 người.

00:04:07.548 --> 00:04:11.341
Tuy nhiên, mức độ tàn sát
là quá rõ ràng đối với nhiều nhà quan sát.

NOTE Paragraph

00:04:11.341 --> 00:04:14.933
Đại sứ Mỹ tại Cộng hòa Dominica
vào thời điểm đó đã ghi chép,

00:04:14.933 --> 00:04:19.114
"Toàn bộ vùng biên giới Tây Bắc
phía Dajabón

00:04:19.114 --> 00:04:22.144
tuyệt nhiên không có người Haiti.

00:04:22.144 --> 00:04:28.454
Những người thoát chết hoặc đã trốn qua
biên giới hoặc còn ẩn trốn trong bụi rậm."

00:04:28.454 --> 00:04:30.833
Chính phủ đã ra sức 
chối bỏ trách nhiệm

00:04:30.833 --> 00:04:33.884
và đổ lỗi cho dân phòng,

00:04:33.884 --> 00:04:37.040
nhưng Trujillo đã bị lên án
trên toàn thế giới.

00:04:37.040 --> 00:04:39.164
Cuối cùng, chính phủ Dominica

00:04:39.164 --> 00:04:44.514
bị buộc phải trả chỉ 525.000$
để bồi thường cho Haiti,

00:04:44.514 --> 00:04:48.054
nhưng do quan liêu tham nhũng,
hầu như không khoản tiền nào

00:04:48.054 --> 00:04:51.167
đến được tay 
những người sống sót hay gia đình của họ.

00:04:51.167 --> 00:04:53.884
Trujillo và không ai 
trong chính phủ của ông ta

00:04:53.884 --> 00:04:58.114
bị trừng phạt vì tội ác
chống lại nhân loại này.

NOTE Paragraph

00:04:58.114 --> 00:05:01.115
Di tích của vụ thảm sát 
vẫn là một nguồn gây căng thẳng

00:05:01.115 --> 00:05:02.764
giữa hai đất nước.

00:05:02.764 --> 00:05:07.464
Các nhà hoạt động ở hai bên biên giới
đã ra sức hàn gắn vết thương của quá khứ.

00:05:07.464 --> 00:05:10.303
Nhưng chính phủ Dominica
đã có chút động thái,

00:05:10.303 --> 00:05:14.015
để tưởng niệm vụ thảm sát
và các nạn nhân một cách chính thức.

00:05:14.015 --> 00:05:18.906
Trong khi đó, ký ức về vụ tàn sát ở Haiti
vẫn là một lời nhắc nhở lạnh người

00:05:18.906 --> 00:05:22.186
về cách các nhà lãnh đạo hám quyền
có thể thao túng người ta

00:05:22.186 --> 00:05:26.133
vào cuộc chiến chống lại
những láng giềng lâu đời của họ.