WEBVTT

00:00:06.778 --> 00:00:10.977
لە ساڵی ١٩٤٣ فرۆکەی هاوپەیمانان
هێرشیان کردە سەر ئەڵمانیای نازی،

00:00:10.977 --> 00:00:14.304
دە هەزار نامیلکەیان بەسەر
خەڵکدا باراند.

00:00:14.304 --> 00:00:18.774
ئەڵمانیەک نامیلکەکانی نووسی بوو و داوای
لە خۆێنەر دەکرد تا دەستبەرداری هیتلەر بن،

00:00:18.774 --> 00:00:22.202
شێتانە لە پێناو داهاتوو بجەنگن
و هەرگیزیش هیوا لە دەست نەدەن،

NOTE Paragraph

00:00:22.202 --> 00:00:25.598
داوایان لە خەڵک دەکرد لە ڕێگەی
کار و ماڵەکانەوە نامیلکەکان بڵاو بکەنەوە-

00:00:25.598 --> 00:00:29.718
و تەنانەت هەواڵی پەیامەکەیان بە زیندانەکان
و زیندانەکان گەیشت.

00:00:29.718 --> 00:00:33.994
تەنها کاتێک کە جەنگ کۆتایی پێهات
شوناسی نووسەرەکەوە، چیرۆکەکان،

00:00:33.994 --> 00:00:38.082
و چارەنووسی تراژیدایا ئاشکرا بوو.

NOTE Paragraph

00:00:38.082 --> 00:00:40.762
کاتێک هیتلەر پیش دە ساڵ
دەسەڵاتی گرتە دەست،

00:00:40.762 --> 00:00:44.940
هانس و سۆفیا شۆڵ لاو بوون
لە شاری فۆرتن بێرک دەژیان.

00:00:44.940 --> 00:00:47.566
لەم سەردەمە، ترس، پرۆپاگەندە و
چاودێری

00:00:47.566 --> 00:00:51.571
هەموو ڕۆخسارەکانی ژیانی تەنی بوو
بۆ خانەوادەی شۆڵ و ملیۆنەها ئەڵمانی دیکە

00:00:51.571 --> 00:00:53.489
لەژێر دەسەڵاتی نازی.

NOTE Paragraph

00:00:53.489 --> 00:00:56.072
بەتایبەتی حکومەت کەسی
گەنجی بە ئامانج دەگرت،

00:00:56.072 --> 00:01:00.722
پەیمانگەی دامەزراند بۆ ڕێکخستنی
ڕەفتارەکانیان و چاودێریکردنی بیروڕایان.

00:01:00.722 --> 00:01:03.668
وەکو لاوێک، هانس ئەندامی
گەنجانی هیتلەر بوو

00:01:03.668 --> 00:01:07.009
و سۆفیا پەیوەندی بە 
دەستەی کچانی ئەڵمانیەوە کرد.

NOTE Paragraph

00:01:07.009 --> 00:01:08.567
هانس وردە وردە پلەی بەرز بوویەوە

00:01:08.567 --> 00:01:12.389
و چاودێری ڕا‌هێنان و فێرکردن و
بانگێشت کردنی لاوی دیکەی دەکرد.

00:01:12.389 --> 00:01:17.109
لە ساڵی١٩٣٦، لە کۆبوونەوە نەتەوەییدا
ئەو بۆ هەڵگرتنی ئاڵا هەڵبژێردرا.

00:01:17.109 --> 00:01:19.644
بەڵام کاتێک بە جۆش و خرۆشەوە
سرودی نازی دەگوتەوە،

00:01:19.644 --> 00:01:22.685
بۆ یەکەم جار گوومانی
بۆ دروست بوو.

NOTE Paragraph

00:01:22.685 --> 00:01:27.225
لەهەمان کاتیشدا، سۆفیاش لەبارەی ئەم
زانیاریانە پێدرابوون گومانی بۆ دروست بوو.

00:01:27.225 --> 00:01:29.142
دایک و باوکیان ڕۆبێرت و ماگدالێنا،

00:01:29.142 --> 00:01:32.442
ترسیان لە لەدەستانی منداڵەکانیان هەبوو
بەهۆی بیروباوڕو ڕێبازی نازیەوە،

00:01:32.442 --> 00:01:34.535
ئەم گوومانانەش هاندەربوون.

00:01:34.535 --> 00:01:38.247
لە ماڵەوە، ڕۆبێرت و ماگدالینا گوێیان
لە وێستگەی ڕادیۆ بیانیەکان دەگرت

00:01:38.247 --> 00:01:42.140
کەوا سەرتا حکومەت بەربەست و لامپەری 
دەخستە بەردەمیان دواتر بەتەواوەتی داخران.

00:01:42.140 --> 00:01:46.860
لەم کاتدا حکومەت دەزگا ڕاگەیاندنەکانی
قۆرخکرد بوو کە باسی دڕندەیەیی نازیەکانی نەدەکرد،

00:01:46.860 --> 00:01:49.576
خانەوادەی شۆڵ درکیان بە ڕاستیەکی تاڵ کرد.

NOTE Paragraph

00:01:49.576 --> 00:01:53.706
و هێشتاش لە ژێر یاساکانی ژیانی
ئەڵمانیایی هیتلەر بەردەوام بوون.

00:01:53.706 --> 00:01:55.235
دوای بەرپابوونی جەنگ.

00:01:55.235 --> 00:01:58.024
سۆفیا بە دوو دڵیەوە کاری
بۆ بەرژەوندی نەتەوەیی دەکرد،

00:01:58.024 --> 00:02:02.794
و هانس پێویستە بوو ئەرکێک لە سوپا وەربگرێت
لە میونخ پزیشکی بخوێنێت.

NOTE Paragraph

00:02:02.794 --> 00:02:08.946
هەرلەوێ هانس چاوی بە کریستۆڤ پڕۆبتی و
ویلی گراف و ئەلیگزاندەر شمۆرایڵ کەووت.

00:02:08.946 --> 00:02:12.480
ڕۆژی لە دوای ڕۆژ، زیاتر و زیاتر 
لە بیروباور و ڕێبازی نازی بێزار تر دەبوون.

00:02:12.480 --> 00:02:14.415
بیروباوڕەکانیان لە نێوان 
خۆیاندا هاوبەشی پێ دەکرد.

00:02:14.415 --> 00:02:18.690
بەڵام چۆن بڵاویان بکەنەوە، لە کاتێکدا
محاڵە متمانە بە خەڵک بکەیت؟

NOTE Paragraph

00:02:18.690 --> 00:02:22.344
و هەربۆیە، هاوڕێکان ىڕیاریاندا
خەباتێکی نەناسراو بکەن.

00:02:22.344 --> 00:02:25.004
پارەیان کۆکردەوە و
ئامێری چاپکردنیان کڕی.

00:02:25.004 --> 00:02:28.002
و ناسیاوێکیان ڕێگەی پێدان 
ژووری ژێر ستۆدیۆیەکەی بەکار بهێنن.

00:02:28.002 --> 00:02:31.295
بە نهێنی، وردە وردە 
ڕەشنووسی پەیامەکانیان نووسی.

NOTE Paragraph

00:02:31.295 --> 00:02:37.313
لە حوزەیرانی ١٩٤٢، نامیلکەی شاراوەی
دژە نازی بە هەموو میونخ بڵاو دەبێتەوە.

00:02:37.313 --> 00:02:40.213
نامیلکەکان ئاماژەیان بە
بە هێمای گوڵی سپی دەکرد.

NOTE Paragraph

00:02:40.213 --> 00:02:42.217
یەک نامیلکە هیتلەری تاوەنبار دەکرد

00:02:42.217 --> 00:02:45.307
و داوای لە ئەڵمانیەکان دەکرد
پشتگیری و پاڵپشتی شەڕ نەکەن:

00:02:45.307 --> 00:02:47.072
ڕازیبوون بە بەرخودانی ئەرێنی....

00:02:47.072 --> 00:02:51.582
وەستاندنی چالاکی ئەم ئامێرە جەنگە
خوا نەناسەنە پێش درەنگ بوون،

00:02:51.582 --> 00:02:54.113
پێش ئەوەی کۆتا شار بێتە کەلاوە........

00:02:54.113 --> 00:02:57.566
پێش ئەوەی کۆتا گەنجی
نەتەوەکەم مەرگ بەرۆکی بگرێت...

00:02:57.566 --> 00:03:02.046
ئەو لە بیرمەکەن هەموو کەسێک ئەو
حکومەتە بە دەست دەهێنێت کە شایەنیەتی!"

00:03:02.046 --> 00:03:05.315
لەم کاتەیە کە لێدوانی گاڵتەجارێک
بە ناپاکی دادەنرێت،

00:03:05.315 --> 00:03:07.554
ئەم زمانە بێ هاوتاییە.

00:03:07.554 --> 00:03:10.584
زۆربەی لە لایەن هانس شۆڵەوە نووسرا بوو.

NOTE Paragraph

00:03:10.584 --> 00:03:15.614
لە ١٩٤٢دا، سۆفیا دەچێتە میونخ بەبێ ئەوەی
هیچ سەبارەت بە چالاکیەکانی برایەکە بزانێت.

00:03:15.614 --> 00:03:17.940
هەرزوو لە خوێندنگا
چاوی بە نامیلکەکان دەکەوێت.

00:03:17.940 --> 00:03:21.184
بەڵام بەلایەوە گرینگ نەبوو تاوەکو
بەڵگەی لە ژوورەکەی هانس دۆزیەوە

00:03:21.184 --> 00:03:23.354
زانی کێ ئەم نامیلکانەی نووسیوە.

00:03:23.354 --> 00:03:28.094
هەرزوو سەرسوڕمانەکەی بۆ بەشداری کردن
لەم خەباتە گۆڕا.

00:03:28.094 --> 00:03:33.565
بۆ خوشک و براکە، کاتی ئەوە بوو ئەو قینەی
چەند ساڵێکە پەنگیخواردۆتەوە دەریببڕن.

NOTE Paragraph

00:03:33.569 --> 00:03:40.331
لە حورەیرانی ١٩٤٢ تا شوباتی ١٩٤٣
بە لێهاتوونەوە دەستەکە کاریان دەکرد.

00:03:40.331 --> 00:03:42.374
لە کاتێک پۆلیس نهێنی نازی بە دوای
سەرۆکەکانی نامیلکەکە دەگەڕان،

00:03:42.374 --> 00:03:45.019
گوڵی سپی بە چاودێری 
و وریایەوە بەردەوام بوو.

NOTE Paragraph

00:03:45.019 --> 00:03:50.449
توندوتیژی شەڕ زیاتربوون، ڕێکخستنەکان چڕ تر بوون
و میونخ بە دەست هێرش ئاسمانیەوە دەیناڵانت.

00:03:50.449 --> 00:03:53.751
بەڵام گوڵی سپی بوێرانە پلانی 
زیاتریان داڕشت.

00:03:53.751 --> 00:03:58.201
باڵاخانەکانیان نەخشاند وهێرشیان کردە سەر
شەمەندەنەفەرکانی پۆلیسی نهێنی نازیەکان.

00:03:58.201 --> 00:04:00.467
لە زستانی ١٩٤٢دا،

00:04:00.467 --> 00:04:04.045
هانس گەشتێکی ئازایانە بۆ سنووری
جیکوسلۆڤاکیا کرد

00:04:04.045 --> 00:04:06.345
تا لەوێ چاوی بە خەباتگێڕانی
دژی نازی بکەوێت.

NOTE Paragraph

00:04:06.345 --> 00:04:09.151
لە ١٨ شوباتی ١٩٤٢دا،

00:04:09.151 --> 00:04:13.131
سۆفیاو هانس جانتایەکی پڕ
لە نامیلکەیان بۆ زانکۆکەیان هێنا بوو.

00:04:13.131 --> 00:04:17.550
پاسەوانەکە تێبینی ئەوە کرد کە خەریکی چین
و زوو پۆلیسی نهێنی نازی ئاگادار دەکاتەوە.

NOTE Paragraph

00:04:17.550 --> 00:04:19.948
بەڵام بە هێمنانە تۆمەتەکانیان ڕەت کردەوە-

00:04:19.948 --> 00:04:24.406
تائەوکاتەی پۆلیس هەموو نامیلکەکانی
کۆکردەوە و لە ناو جانتا بەتاڵەکەیان دانا،

00:04:24.406 --> 00:04:27.119
بەتەواوەتی گونجاوبوون لە جانتایەکەیا.

00:04:27.119 --> 00:04:29.146
کاتێک هانس و سۆفیا دانیان پێدانا،

00:04:29.146 --> 00:04:33.826
هەر بەخێرایی بۆ دادگای بەڕێکران و
بڕیاری لەسێدارەدانیان بەسەر داسەپێندرا.

00:04:33.826 --> 00:04:39.695
سەرەڕای لێکۆڵیەنەوەی توند وماندووکەر 
ڕەتیانکردەوە ناپاکی لە هاوکارەکانیان بکەن.

NOTE Paragraph

00:04:39.695 --> 00:04:44.565
پێش لەسێدارەدانی، سۆفیا توڕەی خۆی
بەرامبەر بە بەرودۆخی وڵاتەکەی دەربڕی.

00:04:44.565 --> 00:04:48.030
بەڵام هەروەها سەبارەت 
بەداهاتووێکی گەشتر قسەی کرد:

00:04:48.030 --> 00:04:52.311
"چۆن دەتوانین چاوەڕێ بکەیت دادپەروەری
سەربکەوێت لەکاتێکدا هیچ کەس نایەوێت

00:04:52.311 --> 00:04:56.228
گیانی خۆی لە پێناوی ڕێبازی دادپەروەری
بەخت بکات؟

00:04:56.228 --> 00:05:00.110
چ ڕۆژێکی جوان و گەشە، پێویستە بڕۆم،

00:05:00.110 --> 00:05:03.150
بەڵام مردنی من گرینگی چی دەبێت
ئەگەر مردنەکەمان نابێتە هۆی،

00:05:03.150 --> 00:05:07.830
ڕاچڵەکاندنی هەزارەها خەڵک و
والە خەڵک نەکات خەبات بکەن؟