Tôi sẽ không bao giờ quên
được cảm giác của mình
khi nhìn thấy đại dương
và lần đầu đặt chân lên chiếc thuyền đó.
Với một đứa trẻ bốn tuổi,
đó là cảm giác tự do nhất
tôi có thể tưởng tượng ra.
Bạn biết đấy, ở tuổi đó,
tôi chỉ cảm thấy
chắc chắn một ngày nào đó, tôi sẽ muốn
được chèo thuyền vòng quanh thế giới theo một cách nào đó
[Tháng 2/2005, Ellen lập kỷ lục thế giới mới
khi một mình vòng quanh thế giới trong thời gian ngắn nhất]
Khi bạn khởi hành những chuyến đi đó,
bạn sẽ mang theo
mọi thứ cần thiết để tồn tại.
Bạn chỉ có những gì bạn có.
Bạn phải quản lý những thứ mình đang có
đến giọt diesel cuối cùng,
đến gói đồ ăn cuối cùng.
Chắc chắn phải như vậy,
nếu không bạn sẽ không thể đi.
Rồi đột nhiên tôi nhận ra,
"Thế giới của chúng ta có khác gì đâu?"
Bạn biết đấy, chúng ta có
những nguồn tài nguyên hữu hạn,
có sẵn cho ta chỉ một lần
trong lịch sử nhân loại.
Kim loại, nhựa, phân bón.
Ta đào chúng lên từ đất mẹ
rồi dùng hết.
Việc này hiệu quả trong dài hạn
thế nào được?
Chắc chắn đã có một cách khác để ta
dùng các nguồn tài nguyên trên toàn cầu.
Đó là ta dùng chúng nhưng không dùng hết.
Đó là câu hỏi trong đầu tôi,
và tôi đã mất một khoảng thời gian dài
để nhận ra rằng ta có một cách khác
để vận hành nền kinh tế này,
có một cách khác
để ta có thể sử dụng công cụ, vật liệu.
Đó là kinh tế xoay vòng.
Cách thức hoạt động chủ yếu của nền kinh tế ngày nay
là khai thác rất nhiều.
Nó đi theo trình tự.
Ta lấy ra một thứ gì đó từ lòng đất,
ta chế ra một thứ gì đó từ đó.
Khi sản phẩm đó hết giá trị sử dụng,
ta vứt nó đi.
Không cần biết bạn sử
dụng hiệu quả
thế nào với những vật
liệu bạn đưa vào hệ thống
kể cả khi bạn làm ra
sản phẩm đó
sử dụng ít năng lượng hơn,
ít vật liệu hơn
bạn vẫn sẽ sử dụng hết chúng.
Nếu bạn muốn thay đổi hoàn toàn
và nhìn vào vòng quay của nó
bằng cách nào đó,
khi bạn thiết kế một sản phẩm
bạn đào vật liệu từ lòng đất,
hoặc sử dụng vật liệu tái chế
bạn sử dụng chúng cho sản phẩm
nhưng bạn thiết kế
những sản phẩm
mà có thể thu lại những vật liệu đó
ngay từ khi bắt đầu
Bạn lược bỏ đi những sự lãng phí và ô nhiễm
Tại sao bạn lại tạo ra cả hai thứ trong
một thế giới với những nguồn tài nguyên hữu hạn?
Đều là về thiết kế tinh gọn.
Ngày này, khi mua một chiếc máy giặt
bạn trả thuế để mua nó,
bạn sở hữu tất cả vật liệu trong nó,
và khi nó hỏng,
như một chuyện tất yếu xảy ra
bạn lại trả thuế, thuế chôn lấp.
Trong một hệ thống quay vòng,
tất cả những điều đó đều thay đổi.
Bạn không sở hữu chiếc máy của bạn,
bạn chi trả cho từng lần giặt
Nó sẽ được chăm sóc bởi
nhà sản xuất của chiếc máy
và họ sẽ đảm bảo rằng
một khi chiếc máy hết giá trị sử dụng
họ thu lại nó,
họ biết có gì bên trong nó
và họ có thể phục hồi lại
những vật liệu từ nó.
Và bạn đi tới một hệ thống
quay vòng như vậy.
Chúng tôi đã tìm hiểu rất lâu về
những con số đằng sau đó,
bạn biết đấy, về chi phí,
và nó rẻ hơn rất nhiều.
Đó là 12 xu Mỹ hay 27 xu một lần giặt
để có được chiếc máy quay vòng đó.
Chúng ta sẽ sống trong
một hệ thống hoạt động như vậy.
Chúng ta sẽ không tạo ra rác thải.
Chúng ta sẽ có dịch vụ tốt hơn.
Chúng ta sẽ có tiếp cận
tốt hơn đến công nghệ.
Từ những nghiên cứu chúng tôi đã làm,
vì những nhà sản xuất
không mua tất cả những vật liệu,
bán chúng tiếp,
chúng ta sẽ có
một cái giá tốt hơn
vì họ sẽ được đảm bảo
dòng chảy vật liệu của họ
sẽ lại quay về hệ thống.
Tôi vô cùng lạc quan
vì khi bạn nhìn vào những con số,
khi bạn nhìn vào chi phí đằng sau nó,
việc chuyển đổi thành một
nền kinh tế quay vòng là hợp lý.
Một nền kinh tế quay vòng có nhiều
giá trị hơn một nền kinh tế tuyến tính.
Tất nhiên nó sẽ tốn một khoản
trong việc chuyển đổi cho một tổ chức lớn
nhưng có lẽ bạn cần
hỏi bản thân một câu hỏi khác
Rủi ro trong kinh tế
tuyến tính là gì?
Bởi vì với tôi, điều đó quá rõ ràng.
Rủi ro trong kinh tế tuyến tính
là vô cùng lớn.
Nó đơn giản không thể là tương lai,
dựa theo kinh tế học thuần tuý.
Vậy thực chất bạn đang dành thời gian vào đâu?
Bạn đang dành nỗ lực của mình vào đâu?
Hãy tìm hiểu xem kinh tế quay vòng
thực sự như thế nào
và cố gắng vẽ ra tấm thảm quay vòng đó
một cách tốt nhất có thể
Phụ đề: Maurício Kakuei Tanaka
Tái duyệt: Jenny Lam-Chowdhury