1
00:00:07,828 --> 00:00:11,936
Głodujący sierota
proszący o dokładkę kleiku.

2
00:00:11,936 --> 00:00:15,591
Słabnąca stara panna
w obdartej sukni ślubnej.

3
00:00:15,591 --> 00:00:20,468
Zimnokrwisty skąpiec nawiedzany
przez ducha minionych świąt.

4
00:00:20,468 --> 00:00:22,676
Ponad wiek po śmierci ich autora

5
00:00:22,676 --> 00:00:27,358
postaci z dzieł Charlesa Dickensa
nadal są rozpoznawalne.

6
00:00:27,358 --> 00:00:30,957
Jego utwory są na tyle imponujące,
że dały początek nowemu przymiotnikowi.

7
00:00:30,957 --> 00:00:32,067
[dickensowski]

8
00:00:32,067 --> 00:00:36,879
Co sprawia, że są wyjątkowe?

9
00:00:36,879 --> 00:00:39,528
Proza Dickensa pełna jest niepewności

10
00:00:39,528 --> 00:00:43,539
widocznej w ponurych sceneriach,
zwrotach akcji i zagadkach,

11
00:00:43,539 --> 00:00:46,938
które wzbudzały w czytelnikach
ciągły niedosyt.

12
00:00:46,938 --> 00:00:50,286
Z początku jego powieści
publikowano w odcinkach,

13
00:00:50,286 --> 00:00:55,515
czyli po kilka rozdziałów naraz,
w niedrogich czasopismach literackich.

14
00:00:55,515 --> 00:00:58,621
Dopiero później były
przedrukowane w formie książek,

15
00:00:58,621 --> 00:01:01,621
co wywoływało gorące dyskusje
na temat dramatycznych wątków

16
00:01:01,621 --> 00:01:04,412
opisanych przez Dickensa.

17
00:01:04,412 --> 00:01:08,116
Publikacja w odcinkach nie tylko
ułatwiła czytelnikom dostęp do dzieł

18
00:01:08,116 --> 00:01:09,623
i wpłynęła na ich poczytność,

19
00:01:09,623 --> 00:01:13,407
ale też zwiększyła
zainteresowanie autorem.

20
00:01:13,407 --> 00:01:16,955
Dużą popularność przyniósł
Dickensowi jego dowcip,

21
00:01:16,955 --> 00:01:21,225
którym napełnił cudaczne postaci
i satyryczne sytuacje.

22
00:01:21,225 --> 00:01:24,996
Jego bohaterowie ukazują
czysty absurd ludzkiego zachowania,

23
00:01:24,996 --> 00:01:29,438
a ich angielskie imiona często są
uosobieniem ich cech i statusu,

24
00:01:29,438 --> 00:01:31,966
jak w przypadku gnębionego Boba Cratchita,

25
00:01:31,966 --> 00:01:33,997
płaszczącego się Uriasza Heepa

26
00:01:33,997 --> 00:01:37,786
i radosnego Septimusa Crisparkle'a.

27
00:01:37,786 --> 00:01:42,095
Dickens malował te barwne postaci
na zawiłym tle społecznym

28
00:01:42,095 --> 00:01:44,623
reprezentującym czasy mu współczesne.

29
00:01:44,623 --> 00:01:46,257
Na przykład często rozważał

30
00:01:46,257 --> 00:01:49,276
zmiany dokonane
przez rewolucję przemysłową,

31
00:01:49,276 --> 00:01:55,197
której następstwem były podłe warunki
pracy i życia członków klasy niższej.

32
00:01:55,207 --> 00:01:58,620
W dzieciństwie Dickens
odczuł je na własnej skórze,

33
00:01:58,620 --> 00:02:01,850
kiedy musiał podjąć pracę
w fabryce pasty do butów,

34
00:02:01,850 --> 00:02:05,061
po tym, jak jego ojca uwięziono za długi.

35
00:02:05,061 --> 00:02:09,518
Wydarzenie to wpłynęło na opis
więzienia Marshalsea w "Małej Dorrit",

36
00:02:09,518 --> 00:02:13,868
w której tytułowa bohaterka
troszczy się o uwięzionego ojca.

37
00:02:13,868 --> 00:02:18,310
Więzienia, sierocińce czy slumsy
wydają się ponurymi miejscami akcji,

38
00:02:18,310 --> 00:02:20,300
ale pozwoliły Dickensowi rzucić światło

39
00:02:20,300 --> 00:02:24,080
na niewidzialną warstwę społeczeństwa.

40
00:02:24,080 --> 00:02:25,449
W "Nicholasie Nickleby"

41
00:02:25,449 --> 00:02:29,270
Nicholas pracuje z dyrektorem
szkoły, Wackfordem Squeersem,

42
00:02:29,270 --> 00:02:33,101
ale orientuje się,
że ten prowadzi nieprawy interes

43
00:02:33,101 --> 00:02:36,544
polegający na przyjmowaniu od rodziców
niechcianych dzieci za opłatą,

44
00:02:36,544 --> 00:02:39,849
żeby później je bić i trzymać w ubóstwie.

45
00:02:39,849 --> 00:02:43,979
W "Oliverze Twiście" też przedstawia
niedolę dzieci z placówek opiekuńczych,

46
00:02:43,979 --> 00:02:46,490
ukazując straszne warunki
życia w przytułku,

47
00:02:46,490 --> 00:02:50,040
w którym Oliver
błaga pana Bumble o jedzenie.

48
00:02:50,040 --> 00:02:55,090
Po ucieczce do Londynu
trafia do światka przestępczego.

49
00:02:55,090 --> 00:02:57,860
Powieści Dickensa
ukazują wiktoriańskie życie

50
00:02:57,860 --> 00:03:00,190
jako ponure, przekupne i okrutne,

51
00:03:00,190 --> 00:03:03,760
ale według autora były to też czasy

52
00:03:03,760 --> 00:03:05,658
odchodzących tradycji.

53
00:03:05,658 --> 00:03:08,541
Londyn był dla niego
wylęgarnią nowoczesnego świata:

54
00:03:08,541 --> 00:03:12,591
nowych wzorców przemysłowych,
handlu i mobilności społecznej.

55
00:03:12,591 --> 00:03:16,131
Dlatego też Londyn Dickensa
jest dwoistym miastem:

56
00:03:16,131 --> 00:03:21,368
okrutnym, ale i pełnym cudów i możliwości.

57
00:03:21,368 --> 00:03:24,107
Na przykład tajemnica "Wielkich nadziei"

58
00:03:24,107 --> 00:03:26,521
skupia się na możliwościach Pipa,

59
00:03:26,521 --> 00:03:30,061
sieroty, który dzięki
anonimowemu darczyńcy

60
00:03:30,061 --> 00:03:32,700
trafił ze wsi w szeregi klasy wyższej.

61
00:03:32,700 --> 00:03:34,289
Szukając celu,

62
00:03:34,289 --> 00:03:37,690
Pip staje się ofiarą
oczekiwań innych ludzi,

63
00:03:37,690 --> 00:03:40,817
przez co musi radzić sobie
z nikczemnymi postaciami.

64
00:03:40,817 --> 00:03:43,250
Jak u wielu bohaterów Dickensa,

65
00:03:43,250 --> 00:03:46,769
sytuacja Pipa ulega ciągłym zmianom,

66
00:03:46,769 --> 00:03:49,278
dlatego też czytelnik

67
00:03:49,278 --> 00:03:51,269
ciągle jest zaskakiwany,

68
00:03:51,269 --> 00:03:54,765
podczas gdy bohaterowie
przeżywają katusze.

69
00:03:54,765 --> 00:03:58,719
Wszystkie dzieła Dickensa
kończą się rozwiązaniem problemów,

70
00:03:58,719 --> 00:04:02,449
z wyjątkiem "Tajemnicy Edwina Drooda"

71
00:04:02,449 --> 00:04:07,390
opisującej zniknięcie sieroty Edwina
w tajemniczych okolicznościach.

72
00:04:07,390 --> 00:04:10,429
Jednak Dickens zmarł,
zanim dokończył tę powieść

73
00:04:10,429 --> 00:04:13,619
i nie zostawił żadnych
informacji o zakończeniu.

74
00:04:13,619 --> 00:04:18,761
Po dziś dzień czytelnicy dyskutują,
kto według Dickensa miał być mordercą

75
00:04:18,761 --> 00:04:23,560
i czy Edwin Drood
w ogóle został zamordowany.

76
00:04:23,560 --> 00:04:25,111
Poprzez liczne adaptacje,

77
00:04:25,111 --> 00:04:26,260
hołdy literackie

78
00:04:26,260 --> 00:04:27,866
i karty powieści

79
00:04:27,866 --> 00:04:31,285
błyskotliwy język i szeroki
światopogląd Dickensa

80
00:04:31,285 --> 00:04:33,460
nadal odbijają się echem.

81
00:04:33,460 --> 00:04:35,340
Przymiotnik "dickensowski"

82
00:04:35,340 --> 00:04:38,592
często dziś opisuje
podłe warunki pracy lub życia,

83
00:04:38,592 --> 00:04:43,127
ale w odniesieniu do powieści
oznacza z reguły pochwałę,

84
00:04:43,127 --> 00:04:46,931
bo sugeruje, że prawdziwe
przygody i odkrycia są tam,

85
00:04:46,931 --> 00:04:49,722
gdzie się ich najmniej spodziewamy.

86
00:04:49,722 --> 00:04:52,512
Mimo że często zgłębiał
ponure tajniki życia,

87
00:04:52,512 --> 00:04:57,972
Dickens potrafił swoim dowcipem
rozświetlić najciemniejsze zakamarki.