0:00:00.000,0:00:01.000 - 0:00:00.000,0:00:01.440 Tekrar merhaba 0:00:01.440,0:00:03.950 Şimdi birkaç tane daha momentum problemi çözeceğim. 0:00:03.950,0:00:07.060 İlk sorumuzda buz pateni pistinde bir buz patencimiz var. 0:00:07.060,0:00:08.630 - 0:00:08.630,0:00:10.360 Patencimiz elinde bir top tutuyor. 0:00:10.360,0:00:14.740 Şimdi kütlesi 0.15 kilogram(kg) olan bir top çizelim. 0:00:14.740,0:00:15.990 - 0:00:15.990,0:00:18.610 - 0:00:18.610,0:00:20.580 Daha sonra patenci topu fırlatır. 0:00:20.580,0:00:23.640 Diyelim ki patencimiz bize doğru bakarken topu ileriye doğru düz bir şekilde fırlatsın. 0:00:23.640,0:00:25.200 - 0:00:25.200,0:00:27.230 - 0:00:27.230,0:00:32.790 Topu ileriye dümdüz fırlatır. 0:00:32.790,0:00:35.075 Bir cismi ileriye doğru düz bir şekilde fırlatmanın zor olduğunu biliyorum 0:00:35.075,0:00:38.490 ama onun bunu yapabildiğini varsayalım. 0:00:38.490,0:00:41.510 Topu ileri doğru belli bir süratle fırlatır 0:00:41.510,0:00:44.280 topun yönünü bildiğimiz için hızını ele alalım 0:00:44.280,0:00:48.000 çünkü sürat sadece büyüklükken, 0:00:48.000,0:00:51.200 hız yönü de içerir. 0:00:51.200,0:00:58.160 Sonuç olarak 0.15 kilogramlık topu ileri doğru 35 metre/saniye hızla fırlatır. 0:00:58.160,0:01:03.160 - 0:01:03.160,0:01:08.560 Patenci ve topun toplam kütlesinin 50 kg olduğu soruda verilmiş. 0:01:08.560,0:01:17.520 - 0:01:17.520,0:01:20.130 Topu fırlatmadan önce patencimiz de top da durgun haldeydi, 0:01:20.130,0:01:22.990 bize sorulan topu fırlattıktan sonra 0:01:22.990,0:01:25.000 patencinin geri gitme hızı nedir? 0:01:25.000,0:01:28.930 Ya da şöyle diyelim buz patenci topu fırlattıktan sonra kendini ne kadar geriye iter? 0:01:28.930,0:01:30.230 - 0:01:30.230,0:01:33.060 Ve patencinin geriye doğru hızı nedir? 0:01:33.060,0:01:36.340 Geri gitme hızı tanıdık gelmeyebilir , 0:01:36.340,0:01:39.600 şiddet içerikli konulardan bahsetmek istemesek de geri gitme hızı dediğimizde genelde aklımıza silahlar gelir , 0:01:39.600,0:01:42.250 silahla ateş ettiğinizde 0:01:42.250,0:01:44.830 omzunuz geriye gider çünkü 0:01:44.830,0:01:45.900 momentumun korunması gerekir. 0:01:45.900,0:01:48.270 Ateş edildiğinde hafif olan kurşun ileri doğru gider ve belli bir momentum kazanır. 0:01:48.270,0:01:51.020 - 0:01:51.020,0:01:54.940 Momentum korunacağından omzunuz da geriye doğru hareket eder. 0:01:54.940,0:01:55.780 - 0:01:55.780,0:01:57.250 Şimdi başka bir problem yapacağız. 0:01:57.250,0:01:58.960 Probleme geri dönüyorum. 0:01:58.960,0:02:02.410 Daha önce söylediğim gibi momentum korunumludur. 0:02:02.410,0:02:05.760 Problemin başında momentum neydi? Yani ilk momentum neydi? 0:02:05.760,0:02:08.289 - 0:02:08.289,0:02:09.690 Kalemin rengini değiştireyim. 0:02:09.690,0:02:11.730 İlk momentumu bulmak için toplam kütle ve hızı çarpmalıyız, yani 0:02:11.730,0:02:18.060 patenci ve topun kütlelerinin toplamı 50 kg çarpı ilk hızları. 0:02:18.060,0:02:22.110 - 0:02:22.110,0:02:23.810 İlk hızları sıfırdı. 0:02:23.810,0:02:29.800 - 0:02:29.800,0:02:34.060 Böylece momentum sıfır. 0:02:34.060,0:02:37.430 İlk momentum sıfır. 0:02:37.430,0:02:41.560 Başlangıçta net momentum sıfırdı o zaman sonda yine net momentum sıfır olmalı. 0:02:41.560,0:02:42.880 - 0:02:42.880,0:02:44.030 Top fırlatıldıktan sonra momentum nedir? 0:02:44.030,0:02:47.730 Elimizde hızı 35 metre/saniye, 0:02:47.730,0:02:58.040 kütlesi 0.15 kg bir top var. 0:02:58.040,0:02:59.710 Sayfayı çok doldurmamak için birimleri ihmal edeceğim. 0:02:59.710,0:03:01.930 0.15 çarpı topun hızı 0:03:01.930,0:03:05.060 yani çarpı 35 metre/saniye. 0:03:05.060,0:03:08.930 Topun ve patencinin yeni momentumunu hesaplarsak; 0:03:08.930,0:03:10.020 - 0:03:10.020,0:03:12.060 patencinin kütlesi neydi? 0:03:12.060,0:03:14.440 patencinin kütlesi 50-0.15=49.85 kg 0:03:14.440,0:03:21.550 - 0:03:21.550,0:03:25.330 - 0:03:25.330,0:03:28.180 bunu patencinin hızıyla çarptığımızda yeni momentumunu buluruz. 0:03:28.180,0:03:29.040 - 0:03:29.040,0:03:31.410 - 0:03:31.410,0:03:34.890 Patencinin hızını bulmak için net momenti sıfıra eşitlemeliyiz,hesaplayalım 0:03:34.890,0:03:37.910 - 0:03:37.910,0:03:40.640 - 0:03:40.640,0:03:50.780 Topun momenti 0.15 x35=5.25 0:03:50.780,0:03:56.260 - 0:03:56.260,0:04:02.350 artı 49.85 çarpı patencinin hızı 0:04:02.350,0:04:04.550 0 a eşit olmalı çünkü 0:04:04.550,0:04:05.930 ilk hız sıfırdı 0:04:05.930,0:04:10.000 Her iki taraftan 5.25 i çıkaralım 0:04:10.000,0:04:18.200 sonra eşitlik -5.25 =49.85 çarpı 0:04:18.200,0:04:20.279 patencinin hızı olur. 0:04:20.279,0:04:23.480 Topun momentumunun 5.25 olduğuu söylemiştik. 0:04:23.480,0:04:25.380 - 0:04:25.380,0:04:29.480 Ve sistemin net momentumu sıfıra eşit olmalı 0:04:29.480,0:04:32.660 yani diyebiliriz ki patencinin momenti zıt yönde5.25 0:04:32.660,0:04:35.960 zorunda ya da patencinin momentumu eksi 5.25 tir deriz. 0:04:35.960,0:04:39.230 - 0:04:39.230,0:04:41.480 Patencinin hızını hesaplamak için momentumu kütleye bölelim. 0:04:41.480,0:04:43.780 - 0:04:43.780,0:04:48.380 Her iki tarafı 49.85 bölüp patencinin hızını bulalım. 0:04:48.380,0:04:49.695 - 0:04:49.695,0:04:50.725 - 0:04:50.725,0:05:01.520 -5.25 i 49.85 e bölünce sonuç 0.105 metre/saniye çıkar. 0:05:01.520,0:05:05.370 - 0:05:05.370,0:05:15.520 -0.105 metre/saniye 0:05:15.520,0:05:16.270 sonuç ilginç 0:05:16.270,0:05:20.370 çünkü patencimiz topu saniyede 35 metre ileri fırlatırken 0:05:20.370,0:05:24.670 kendisi yaklaşık olarak saniyede 10 santimetre geriye gider. 0:05:24.670,0:05:28.440 - 0:05:28.440,0:05:30.530 Patenci geri gitmesine rağmen,geri gitme hızı çok yavaş. 0:05:30.530,0:05:31.740 - 0:05:31.740,0:05:34.350 Üzerinde düşündüğünüzde bunun bir çeşit tme gücü olduğunu anlarsınız. 0:05:34.350,0:05:35.790 Bu aynı zamanda roket fırlatmanın temelidir. 0:05:35.790,0:05:40.120 Roketler , kütlesi az ama çok büyük hıza sahip yakıt gazını dışarı fırlatırlar. 0:05:40.120,0:05:44.500 Momentin korunması için 0:05:44.500,0:05:47.740 roket zıt yönde hareket eder. 0:05:47.740,0:05:51.550 Şimdi bunları kullanabileceğimiz diğer bir probleme bakalım. 0:05:51.550,0:05:54.600 Aslında bu video yu burada bitirmek daha mantıklı olacak, 0:05:54.600,0:05:56.760 böylece biraz daha zor olan diğer problem için daha fazla vaktimiz olur. 0:05:56.760,0:05:58.515 - 0:05:58.515,0:05:59.765 Görüşmek üzere. 0:05:59.765,0:06:00.150 -