1
00:00:00,000 --> 00:00:01,000
-

2
00:00:00,000 --> 00:00:01,440
Tekrar merhaba

3
00:00:01,440 --> 00:00:03,950
Şimdi birkaç tane daha momentum problemi çözeceğim.

4
00:00:03,950 --> 00:00:07,060
İlk sorumuzda buz pateni pistinde bir buz patencimiz var.

5
00:00:07,060 --> 00:00:08,630
-

6
00:00:08,630 --> 00:00:10,360
Patencimiz elinde bir top tutuyor.

7
00:00:10,360 --> 00:00:14,740
Şimdi kütlesi 0.15 kilogram(kg) olan bir top çizelim.

8
00:00:14,740 --> 00:00:15,990
-

9
00:00:15,990 --> 00:00:18,610
-

10
00:00:18,610 --> 00:00:20,580
Daha sonra patenci topu fırlatır.

11
00:00:20,580 --> 00:00:23,640
Diyelim ki patencimiz bize doğru bakarken topu ileriye doğru düz bir şekilde fırlatsın.

12
00:00:23,640 --> 00:00:25,200
-

13
00:00:25,200 --> 00:00:27,230
-

14
00:00:27,230 --> 00:00:32,790
Topu ileriye dümdüz fırlatır.

15
00:00:32,790 --> 00:00:35,075
Bir cismi ileriye doğru düz bir şekilde fırlatmanın zor olduğunu biliyorum

16
00:00:35,075 --> 00:00:38,490
ama onun bunu yapabildiğini varsayalım.

17
00:00:38,490 --> 00:00:41,510
Topu ileri doğru belli bir süratle fırlatır

18
00:00:41,510 --> 00:00:44,280
topun yönünü bildiğimiz için hızını ele alalım

19
00:00:44,280 --> 00:00:48,000
çünkü sürat sadece büyüklükken,

20
00:00:48,000 --> 00:00:51,200
hız yönü de içerir.

21
00:00:51,200 --> 00:00:58,160
Sonuç olarak 0.15 kilogramlık topu ileri doğru 35 metre/saniye hızla fırlatır.

22
00:00:58,160 --> 00:01:03,160
-

23
00:01:03,160 --> 00:01:08,560
Patenci ve topun toplam kütlesinin 50 kg olduğu soruda verilmiş.

24
00:01:08,560 --> 00:01:17,520
-

25
00:01:17,520 --> 00:01:20,130
Topu fırlatmadan önce patencimiz de top da durgun haldeydi,

26
00:01:20,130 --> 00:01:22,990
bize sorulan topu fırlattıktan sonra

27
00:01:22,990 --> 00:01:25,000
patencinin geri gitme hızı nedir?

28
00:01:25,000 --> 00:01:28,930
Ya da şöyle diyelim buz patenci topu fırlattıktan sonra kendini ne kadar geriye iter?

29
00:01:28,930 --> 00:01:30,230
-

30
00:01:30,230 --> 00:01:33,060
Ve patencinin geriye doğru hızı nedir?

31
00:01:33,060 --> 00:01:36,340
Geri gitme hızı tanıdık gelmeyebilir ,

32
00:01:36,340 --> 00:01:39,600
şiddet içerikli konulardan bahsetmek istemesek de geri gitme hızı dediğimizde genelde aklımıza silahlar gelir ,

33
00:01:39,600 --> 00:01:42,250
silahla ateş ettiğinizde

34
00:01:42,250 --> 00:01:44,830
omzunuz geriye gider çünkü

35
00:01:44,830 --> 00:01:45,900
momentumun korunması gerekir.

36
00:01:45,900 --> 00:01:48,270
Ateş edildiğinde hafif olan kurşun ileri doğru gider ve belli bir momentum kazanır.

37
00:01:48,270 --> 00:01:51,020
-

38
00:01:51,020 --> 00:01:54,940
Momentum korunacağından omzunuz da geriye doğru hareket eder.

39
00:01:54,940 --> 00:01:55,780
-

40
00:01:55,780 --> 00:01:57,250
Şimdi başka bir problem yapacağız.

41
00:01:57,250 --> 00:01:58,960
Probleme geri dönüyorum.

42
00:01:58,960 --> 00:02:02,410
Daha önce söylediğim gibi momentum korunumludur.

43
00:02:02,410 --> 00:02:05,760
Problemin başında momentum neydi? Yani ilk momentum neydi?

44
00:02:05,760 --> 00:02:08,289
-

45
00:02:08,289 --> 00:02:09,690
Kalemin rengini değiştireyim.

46
00:02:09,690 --> 00:02:11,730
İlk momentumu bulmak için toplam kütle ve hızı çarpmalıyız, yani

47
00:02:11,730 --> 00:02:18,060
patenci ve topun kütlelerinin toplamı 50 kg çarpı ilk hızları.

48
00:02:18,060 --> 00:02:22,110
-

49
00:02:22,110 --> 00:02:23,810
İlk hızları sıfırdı.

50
00:02:23,810 --> 00:02:29,800
-

51
00:02:29,800 --> 00:02:34,060
Böylece momentum sıfır.

52
00:02:34,060 --> 00:02:37,430
İlk momentum sıfır.

53
00:02:37,430 --> 00:02:41,560
Başlangıçta net momentum sıfırdı o zaman sonda yine net momentum sıfır olmalı.

54
00:02:41,560 --> 00:02:42,880
-

55
00:02:42,880 --> 00:02:44,030
Top fırlatıldıktan sonra momentum nedir?

56
00:02:44,030 --> 00:02:47,730
Elimizde hızı 35 metre/saniye,

57
00:02:47,730 --> 00:02:58,040
kütlesi 0.15 kg bir top var.

58
00:02:58,040 --> 00:02:59,710
Sayfayı çok doldurmamak için birimleri ihmal edeceğim.

59
00:02:59,710 --> 00:03:01,930
0.15 çarpı topun hızı

60
00:03:01,930 --> 00:03:05,060
yani çarpı 35 metre/saniye.

61
00:03:05,060 --> 00:03:08,930
Topun ve patencinin yeni momentumunu hesaplarsak;

62
00:03:08,930 --> 00:03:10,020
-

63
00:03:10,020 --> 00:03:12,060
patencinin kütlesi neydi?

64
00:03:12,060 --> 00:03:14,440
patencinin kütlesi 50-0.15=49.85 kg

65
00:03:14,440 --> 00:03:21,550
-

66
00:03:21,550 --> 00:03:25,330
-

67
00:03:25,330 --> 00:03:28,180
bunu patencinin hızıyla çarptığımızda yeni momentumunu buluruz.

68
00:03:28,180 --> 00:03:29,040
-

69
00:03:29,040 --> 00:03:31,410
-

70
00:03:31,410 --> 00:03:34,890
Patencinin hızını bulmak için net momenti sıfıra eşitlemeliyiz,hesaplayalım

71
00:03:34,890 --> 00:03:37,910
-

72
00:03:37,910 --> 00:03:40,640
-

73
00:03:40,640 --> 00:03:50,780
Topun momenti 0.15 x35=5.25

74
00:03:50,780 --> 00:03:56,260
-

75
00:03:56,260 --> 00:04:02,350
artı 49.85 çarpı patencinin hızı

76
00:04:02,350 --> 00:04:04,550
0 a eşit olmalı çünkü

77
00:04:04,550 --> 00:04:05,930
ilk hız sıfırdı

78
00:04:05,930 --> 00:04:10,000
Her iki taraftan 5.25 i çıkaralım

79
00:04:10,000 --> 00:04:18,200
sonra eşitlik -5.25 =49.85 çarpı

80
00:04:18,200 --> 00:04:20,279
patencinin hızı olur.

81
00:04:20,279 --> 00:04:23,480
Topun momentumunun 5.25 olduğuu söylemiştik.

82
00:04:23,480 --> 00:04:25,380
-

83
00:04:25,380 --> 00:04:29,480
Ve sistemin net momentumu sıfıra eşit olmalı

84
00:04:29,480 --> 00:04:32,660
yani diyebiliriz ki patencinin momenti zıt yönde5.25

85
00:04:32,660 --> 00:04:35,960
zorunda ya da patencinin momentumu eksi 5.25 tir deriz.

86
00:04:35,960 --> 00:04:39,230
-

87
00:04:39,230 --> 00:04:41,480
Patencinin hızını hesaplamak için momentumu kütleye bölelim.

88
00:04:41,480 --> 00:04:43,780
-

89
00:04:43,780 --> 00:04:48,380
Her iki tarafı 49.85 bölüp patencinin hızını bulalım.

90
00:04:48,380 --> 00:04:49,695
-

91
00:04:49,695 --> 00:04:50,725
-

92
00:04:50,725 --> 00:05:01,520
-5.25 i 49.85 e bölünce sonuç 0.105 metre/saniye çıkar.

93
00:05:01,520 --> 00:05:05,370
-

94
00:05:05,370 --> 00:05:15,520
-0.105 metre/saniye

95
00:05:15,520 --> 00:05:16,270
sonuç ilginç

96
00:05:16,270 --> 00:05:20,370
çünkü patencimiz topu saniyede 35 metre ileri fırlatırken

97
00:05:20,370 --> 00:05:24,670
kendisi yaklaşık olarak saniyede 10 santimetre geriye gider.

98
00:05:24,670 --> 00:05:28,440
-

99
00:05:28,440 --> 00:05:30,530
Patenci geri gitmesine rağmen,geri gitme hızı çok yavaş.

100
00:05:30,530 --> 00:05:31,740
-

101
00:05:31,740 --> 00:05:34,350
Üzerinde düşündüğünüzde bunun bir çeşit tme gücü olduğunu anlarsınız.

102
00:05:34,350 --> 00:05:35,790
Bu aynı zamanda roket fırlatmanın temelidir.

103
00:05:35,790 --> 00:05:40,120
Roketler , kütlesi az ama çok büyük hıza sahip yakıt gazını dışarı fırlatırlar.

104
00:05:40,120 --> 00:05:44,500
Momentin korunması için

105
00:05:44,500 --> 00:05:47,740
roket zıt yönde hareket eder.

106
00:05:47,740 --> 00:05:51,550
Şimdi bunları kullanabileceğimiz diğer bir probleme bakalım.

107
00:05:51,550 --> 00:05:54,600
Aslında bu video yu burada bitirmek daha mantıklı olacak,

108
00:05:54,600 --> 00:05:56,760
böylece biraz daha zor olan diğer problem için daha fazla vaktimiz olur.

109
00:05:56,760 --> 00:05:58,515
-

110
00:05:58,515 --> 00:05:59,765
Görüşmek üzere.

111
00:05:59,765 --> 00:06:00,150
-