WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:01.000
-

00:00:00.000 --> 00:00:01.440
Tekrar merhaba

00:00:01.440 --> 00:00:03.950
Şimdi birkaç tane daha momentum problemi çözeceğim.

00:00:03.950 --> 00:00:07.060
İlk sorumuzda buz pateni pistinde bir buz patencimiz var.

00:00:07.060 --> 00:00:08.630
-

00:00:08.630 --> 00:00:10.360
Patencimiz elinde bir top tutuyor.

00:00:10.360 --> 00:00:14.740
Şimdi kütlesi 0.15 kilogram(kg) olan bir top çizelim.

00:00:14.740 --> 00:00:15.990
-

00:00:15.990 --> 00:00:18.610
-

00:00:18.610 --> 00:00:20.580
Daha sonra patenci topu fırlatır.

00:00:20.580 --> 00:00:23.640
Diyelim ki patencimiz bize doğru bakarken topu ileriye doğru düz bir şekilde fırlatsın.

00:00:23.640 --> 00:00:25.200
-

00:00:25.200 --> 00:00:27.230
-

00:00:27.230 --> 00:00:32.790
Topu ileriye dümdüz fırlatır.

00:00:32.790 --> 00:00:35.075
Bir cismi ileriye doğru düz bir şekilde fırlatmanın zor olduğunu biliyorum

00:00:35.075 --> 00:00:38.490
ama onun bunu yapabildiğini varsayalım.

00:00:38.490 --> 00:00:41.510
Topu ileri doğru belli bir süratle fırlatır

00:00:41.510 --> 00:00:44.280
topun yönünü bildiğimiz için hızını ele alalım

00:00:44.280 --> 00:00:48.000
çünkü sürat sadece büyüklükken,

00:00:48.000 --> 00:00:51.200
hız yönü de içerir.

00:00:51.200 --> 00:00:58.160
Sonuç olarak 0.15 kilogramlık topu ileri doğru 35 metre/saniye hızla fırlatır.

00:00:58.160 --> 00:01:03.160
-

00:01:03.160 --> 00:01:08.560
Patenci ve topun toplam kütlesinin 50 kg olduğu soruda verilmiş.

00:01:08.560 --> 00:01:17.520
-

00:01:17.520 --> 00:01:20.130
Topu fırlatmadan önce patencimiz de top da durgun haldeydi,

00:01:20.130 --> 00:01:22.990
bize sorulan topu fırlattıktan sonra

00:01:22.990 --> 00:01:25.000
patencinin geri gitme hızı nedir?

00:01:25.000 --> 00:01:28.930
Ya da şöyle diyelim buz patenci topu fırlattıktan sonra kendini ne kadar geriye iter?

00:01:28.930 --> 00:01:30.230
-

00:01:30.230 --> 00:01:33.060
Ve patencinin geriye doğru hızı nedir?

00:01:33.060 --> 00:01:36.340
Geri gitme hızı tanıdık gelmeyebilir ,

00:01:36.340 --> 00:01:39.600
şiddet içerikli konulardan bahsetmek istemesek de geri gitme hızı dediğimizde genelde aklımıza silahlar gelir ,

00:01:39.600 --> 00:01:42.250
silahla ateş ettiğinizde

00:01:42.250 --> 00:01:44.830
omzunuz geriye gider çünkü

00:01:44.830 --> 00:01:45.900
momentumun korunması gerekir.

00:01:45.900 --> 00:01:48.270
Ateş edildiğinde hafif olan kurşun ileri doğru gider ve belli bir momentum kazanır.

00:01:48.270 --> 00:01:51.020
-

00:01:51.020 --> 00:01:54.940
Momentum korunacağından omzunuz da geriye doğru hareket eder.

00:01:54.940 --> 00:01:55.780
-

00:01:55.780 --> 00:01:57.250
Şimdi başka bir problem yapacağız.

00:01:57.250 --> 00:01:58.960
Probleme geri dönüyorum.

00:01:58.960 --> 00:02:02.410
Daha önce söylediğim gibi momentum korunumludur.

00:02:02.410 --> 00:02:05.760
Problemin başında momentum neydi? Yani ilk momentum neydi?

00:02:05.760 --> 00:02:08.289
-

00:02:08.289 --> 00:02:09.690
Kalemin rengini değiştireyim.

00:02:09.690 --> 00:02:11.730
İlk momentumu bulmak için toplam kütle ve hızı çarpmalıyız, yani

00:02:11.730 --> 00:02:18.060
patenci ve topun kütlelerinin toplamı 50 kg çarpı ilk hızları.

00:02:18.060 --> 00:02:22.110
-

00:02:22.110 --> 00:02:23.810
İlk hızları sıfırdı.

00:02:23.810 --> 00:02:29.800
-

00:02:29.800 --> 00:02:34.060
Böylece momentum sıfır.

00:02:34.060 --> 00:02:37.430
İlk momentum sıfır.

00:02:37.430 --> 00:02:41.560
Başlangıçta net momentum sıfırdı o zaman sonda yine net momentum sıfır olmalı.

00:02:41.560 --> 00:02:42.880
-

00:02:42.880 --> 00:02:44.030
Top fırlatıldıktan sonra momentum nedir?

00:02:44.030 --> 00:02:47.730
Elimizde hızı 35 metre/saniye,

00:02:47.730 --> 00:02:58.040
kütlesi 0.15 kg bir top var.

00:02:58.040 --> 00:02:59.710
Sayfayı çok doldurmamak için birimleri ihmal edeceğim.

00:02:59.710 --> 00:03:01.930
0.15 çarpı topun hızı

00:03:01.930 --> 00:03:05.060
yani çarpı 35 metre/saniye.

00:03:05.060 --> 00:03:08.930
Topun ve patencinin yeni momentumunu hesaplarsak;

00:03:08.930 --> 00:03:10.020
-

00:03:10.020 --> 00:03:12.060
patencinin kütlesi neydi?

00:03:12.060 --> 00:03:14.440
patencinin kütlesi 50-0.15=49.85 kg

00:03:14.440 --> 00:03:21.550
-

00:03:21.550 --> 00:03:25.330
-

00:03:25.330 --> 00:03:28.180
bunu patencinin hızıyla çarptığımızda yeni momentumunu buluruz.

00:03:28.180 --> 00:03:29.040
-

00:03:29.040 --> 00:03:31.410
-

00:03:31.410 --> 00:03:34.890
Patencinin hızını bulmak için net momenti sıfıra eşitlemeliyiz,hesaplayalım

00:03:34.890 --> 00:03:37.910
-

00:03:37.910 --> 00:03:40.640
-

00:03:40.640 --> 00:03:50.780
Topun momenti 0.15 x35=5.25

00:03:50.780 --> 00:03:56.260
-

00:03:56.260 --> 00:04:02.350
artı 49.85 çarpı patencinin hızı

00:04:02.350 --> 00:04:04.550
0 a eşit olmalı çünkü

00:04:04.550 --> 00:04:05.930
ilk hız sıfırdı

00:04:05.930 --> 00:04:10.000
Her iki taraftan 5.25 i çıkaralım

00:04:10.000 --> 00:04:18.200
sonra eşitlik -5.25 =49.85 çarpı

00:04:18.200 --> 00:04:20.279
patencinin hızı olur.

00:04:20.279 --> 00:04:23.480
Topun momentumunun 5.25 olduğuu söylemiştik.

00:04:23.480 --> 00:04:25.380
-

00:04:25.380 --> 00:04:29.480
Ve sistemin net momentumu sıfıra eşit olmalı

00:04:29.480 --> 00:04:32.660
yani diyebiliriz ki patencinin momenti zıt yönde5.25

00:04:32.660 --> 00:04:35.960
zorunda ya da patencinin momentumu eksi 5.25 tir deriz.

00:04:35.960 --> 00:04:39.230
-

00:04:39.230 --> 00:04:41.480
Patencinin hızını hesaplamak için momentumu kütleye bölelim.

00:04:41.480 --> 00:04:43.780
-

00:04:43.780 --> 00:04:48.380
Her iki tarafı 49.85 bölüp patencinin hızını bulalım.

00:04:48.380 --> 00:04:49.695
-

00:04:49.695 --> 00:04:50.725
-

00:04:50.725 --> 00:05:01.520
-5.25 i 49.85 e bölünce sonuç 0.105 metre/saniye çıkar.

00:05:01.520 --> 00:05:05.370
-

00:05:05.370 --> 00:05:15.520
-0.105 metre/saniye

00:05:15.520 --> 00:05:16.270
sonuç ilginç

00:05:16.270 --> 00:05:20.370
çünkü patencimiz topu saniyede 35 metre ileri fırlatırken

00:05:20.370 --> 00:05:24.670
kendisi yaklaşık olarak saniyede 10 santimetre geriye gider.

00:05:24.670 --> 00:05:28.440
-

00:05:28.440 --> 00:05:30.530
Patenci geri gitmesine rağmen,geri gitme hızı çok yavaş.

00:05:30.530 --> 00:05:31.740
-

00:05:31.740 --> 00:05:34.350
Üzerinde düşündüğünüzde bunun bir çeşit tme gücü olduğunu anlarsınız.

00:05:34.350 --> 00:05:35.790
Bu aynı zamanda roket fırlatmanın temelidir.

00:05:35.790 --> 00:05:40.120
Roketler , kütlesi az ama çok büyük hıza sahip yakıt gazını dışarı fırlatırlar.

00:05:40.120 --> 00:05:44.500
Momentin korunması için

00:05:44.500 --> 00:05:47.740
roket zıt yönde hareket eder.

00:05:47.740 --> 00:05:51.550
Şimdi bunları kullanabileceğimiz diğer bir probleme bakalım.

00:05:51.550 --> 00:05:54.600
Aslında bu video yu burada bitirmek daha mantıklı olacak,

00:05:54.600 --> 00:05:56.760
böylece biraz daha zor olan diğer problem için daha fazla vaktimiz olur.

00:05:56.760 --> 00:05:58.515
-

00:05:58.515 --> 00:05:59.765
Görüşmek üzere.

00:05:59.765 --> 00:06:00.150
-