0:00:00.242,0:00:02.171
"Mario!"

0:00:03.049,0:00:04.810
"Oh! Na pomoc!"

0:00:25.151,0:00:30.082
Witajcie w naszej wieloczęściowej serii filmów poświęconych rolom i reprezentacjom kobiet w grach wideo

0:00:30.082,0:00:36.447
Będziemy analizować tu toposy, zabiegi narracyjne i wzorce powiązane z kobietami w świecie gier wideo

0:00:36.447,0:00:39.410
z szerszej, systemowej perspektywy

0:00:39.410,0:00:43.079
Będziemy tu krytycznie analizować wiele kultowych gier i postaci,

0:00:43.079,0:00:46.463
ale należy pamiętać, że można, a nawet należy,

0:00:46.463,0:00:52.672
jednocześnie czerpać przyjemność z mediów i podchodzić krytycznie do ich problematycznych lub szkodliwych aspektów.

0:00:52.672,0:00:56.917
Zatem, bez dalszej zwłoki, zajmijmy się "Damą w opałach".

0:00:58.134,0:01:01.259
Zacznijmy od gry, w którą nikt nigdy nie zagrał

0:01:01.259,0:01:08.665
W roku 1999, firma "Rare" pracowała nad nową grą przeznaczoną na Nintendo 64 – Dinosaur Planet.

0:01:08.665,0:01:14.193
Jedną z dostępnych postaci w grze była 16-letnia bohaterka o imieniu "Krystal".

0:01:14.193,0:01:19.326
Jej zadaniem było podróżowanie w czasie, walka z prehistorycznymi potworami przy pomocy magicznej laski

0:01:19.326,0:01:24.408
i uratowanie świata. Była silna, kompetentna i bohaterska.

0:01:24.408,0:01:27.109
"A kimże ty jesteś

0:01:27.109,0:01:28.860
"Na imię mi Krystal"

0:01:40.214,0:01:41.820
Fajne prawda?

0:01:41.820,0:01:44.904
Cóż, byłoby fajne, gdyby gra została wydana.

0:01:44.920,0:01:49.720
W końcowej fazie projektu, legendarny twórca gier, Shigeru Miyamoto,

0:01:49.720,0:01:54.766
w żartach dawał do zrozumienia, że gra ta powinna stanowić trzecią część w jego franczyzie "Star Fox".

0:01:54.766,0:01:57.451
W ciągu dwóch lat, przy współpracy ze strony Nintendo, dopiął swego.

0:01:57.451,0:02:03.462
Gra została tak przeprojektowana, że w roku 2002 została wydana pt. "Star Fox Adventures" na platformę Game Cube.

0:02:03.462,0:02:08.961
W nowej odsłonie, niedoszła bohaterka Krystal została Damą w opałach,

0:02:08.961,0:02:12.502
w której to roli spędza większą część gry, będąc uwięzioną w kryształowej pułapce

0:02:12.502,0:02:15.699
i oczekując na ratunek ze strony nowego bohatera - Foxa McClouda.

0:02:15.699,0:02:19.259
Animacje pierwotnie stworzone dla Krystal

0:02:19.259,0:02:21.802
zostały przerobione pod Foxa.

0:02:21.802,0:02:25.317
Krystal miała też nosić bardziej skąpy, seksowny strój.

0:02:26.470,0:02:29.102
"Rany! Ona jest piękna!"

0:02:35.796,0:02:38.072
"Co ja wyprawiam?"

0:02:38.072,0:02:43.516
Tak. W tle gra kiczowata, saksofonowa melodia, której zadaniem jest utwierdzenie nas w przekonaniu

0:02:43.516,0:02:47.824
że stała się ona obiektem pożądania, nawet jeśli znajduje się w stanie hibernacji.

0:02:47.824,0:02:56.003
Żeby jeszcze pogorszyć sprawę, Fox używa teraz w walce jej magicznej laski aby ją uratować.

0:02:56.003,0:02:59.173
To jak Krystal przeobraziła się z niezależnej bohaterki w

0:02:59.173,0:03:01.516
bierną ofiarę w cudzej grze

0:03:01.516,0:03:05.735
pokazuje jak stosowanie zabiegu Damy w opałach deprecjonuje kobiece postaci

0:03:05.735,0:03:09.237
i odbiera im szanse na bycie niezależnymi bohaterami.

0:03:10.222,0:03:14.947
Termin "Dama w opałach" pochodzi od francuskiego zwrotu "demoiselle en détresse".

0:03:14.947,0:03:17.358
"Demoiselle" oznacza młodą damę,

0:03:17.358,0:03:23.778
podczas gdy "détresse", w przybliżeniu, oznacza stan lęku lub rozpaczy spowodowany poczuciem osamotnienia, niemocy lub niebezpieczeństwa.

0:03:23.778,0:03:27.142
Dama w opałach to zabieg narracyjny,

0:03:27.142,0:03:30.149
w ramach którego kobieca postać stawiana jest w sytuacji zagrożenia,

0:03:30.149,0:03:34.628
z której to sytuacji wybawić ją może tylko postać będąca mężczyzną.

0:03:34.628,0:03:38.910
Zazwyczaj, sytuacja ta stanowi główną motywację bohatera.

0:03:38.910,0:03:42.231
W grach wideo, efekt ten osiągany jest zwykle na drodze porwania,

0:03:42.231,0:03:46.483
ale może też, na przykład, zostać osiągnięty poprzez petryfikację lub opętanie.

0:03:46.483,0:03:51.490
Zgodnie z tradycją, kobieta potrzebująca pomocy jest członkiem rodziny lub ukochaną bohatera -

0:03:51.490,0:03:56.673
księżniczki, żony, dziewczyny i siostry często wypełniają tę rolę.

0:03:57.458,0:04:01.985
Oczywiście, topos Damy w opałach jest o co najmniej kilka tysięcy lat starszy niż gry wideo.

0:04:01.985,0:04:06.578
Pierwsze przykłady tego toposu znajdziemy w greckim micie o Perseuszu.

0:04:06.578,0:04:10.536
W micie tym, Andromeda ma zostać złożona w ofierze morskiemu potworowi

0:04:10.536,0:04:14.081
po tym jak zostaje przykuta do skały naga.

0:04:14.081,0:04:18.929
Perseusz zabija potwora, ratuje księżniczkę i dostaje ją za żonę.

0:04:18.929,0:04:25.065
W średniowieczu, Dama w opałach była często stosowanym zabiegiem w wielu pieśn iach, legendach i baśniach.

0:04:25.065,0:04:28.736
Ratowanie bezbronnej kobiety było często przedstawiane jako racja bytu

0:04:28.736,0:04:33.223
(raison d'être), w romantycznych opowieściach i poezji tamtej epoki,

0:04:33.223,0:04:38.853
gdzie błędny rycerz dowodził swej rycerskości, męstwa i cnoty.

0:04:38.856,0:04:42.992
Na przełomie XIX i XX wieku, stawianie młodych kobiet w roli ofiary stało się ulubioną formułą

0:04:43.002,0:04:48.752
rodzącego się amerykańskiego przemysłu filmowego ze względu na łatwość zastosowania takiego zabiegu narracyjnego.

0:04:48.752,0:04:55.355
Słynny przykład wczesnego zastosowania tego zabieg znajdziemy w w krótkim filmie Keystone Cops z 1913 roku "arney Oldfield's Race for a Life",

0:04:55.356,0:05:01.256
w którym to znajdziemy klasyczną scenę, w której kobieta przywiązywana do torów kolejowych przez kręcącego złośliwie wąsem łotra.

0:05:03.563,0:05:07.426
W tym samym czasie, motyw olbrzymiej małpy porywającej krzyczącą kobietę

0:05:07.426,0:05:11.611
zyskał znaczną popularność w różnorodnych mediach.

0:05:11.611,0:05:15.387
Znanym przykładem jest Jane, ukochana Tarzana, która zostaje porwana przez okrutną małpę

0:05:15.404,0:05:20.440
w powieści przygodowej "Tarzan wśród małp" Edgara Rice's Burroughsa z 1912 roku.

0:05:20.440,0:05:24.276
W roku 1930, Walt Disney zastosował ten mem w Kreskówce z Myszką Miki

0:05:24.276,0:05:26.237
pod tytułem "The Gorilla Mystery".

0:05:28.897,0:05:34.787
Obraz ten został nawet wykorzystany przez armię Stanów Zjednoczonych na plakacie rekrutacyjnym w okresie I Wojny Światowej.

0:05:34.787,0:05:38.918
Jednak dopiero w 1933 roku nastąpiły dwa wydarzenia, które 50 lat później

0:05:38.918,0:05:45.590
sprawiły, że Dama w opałach stała się podstawą treści gier wideo jako medium.

0:05:45.590,0:05:51.581
Pierwszym z nich było wyprodukowanie serii animowanych filmów Popeye przez Paramount Pictures.

0:05:51.581,0:05:58.853
Formuła większości z tych krótkich filmów polegała na tym, że Popeye ratował porwaną wcześniej Oliwkę Olejek.

0:05:58.853,0:06:05.082
Drugim, w maju tego samego roku, wytwórnia RKO pictures zaprezentowała przełomowy film pt. King Kong,

0:06:05.082,0:06:11.116
w którym olbrzymia małpa porywa młodą kobietę i gnie próbując zachować ją dla siebie.

0:06:13.436,0:06:16.994
Wiele lat później, w roku 1981, japońska firma Nintendo

0:06:16.994,0:06:20.172
powierzyła młodemu twórcy o imieniu Shigeru Miyamoto

0:06:20.172,0:06:23.802
zadanie stworzenia nowej gry zręcznościowej na rynek amerykański.

0:06:23.802,0:06:28.264
Pierwotnie, projekt zakładał, że bohaterem gry zostanie Popeye,

0:06:28.264,0:06:30.676
jednak kiedy Nintendo nie uzyskało do niego praw autorskich,

0:06:30.676,0:06:36.683
Miyamoto stworzył własną, mocno inspirowaną filmem King Kong, postać.

0:06:39.775,0:06:44.106
Bohater gry "Jump Man" miał za zadanie uratować Damę "The Lady" (Pani/Dama),

0:06:44.106,0:06:47.157
z rąk olbrzymiej małpy.

0:06:47.157,0:06:50.506
W późniejszych odsłonach, zmienia ona imię na "Pauline".

0:06:51.906,0:06:56.619
Mimo, że "Donkey Kong" jest prawdopodobnie najsłynniejszą grą zręcznościową, w której spotykamy Dame w opałach,

0:06:56.619,0:06:59.455
nie był to pierwszy przypadek, w którym Miyamoto zastosował ten zabieg.

0:06:59.455,0:07:04.957
Dwa lata wcześniej, w roku 1977, brał udział w projektowaniu gry zręcznościowej pt. Sheriff.

0:07:04.957,0:07:07.803
W niej, ledwo przypominający kobietę zbitek pikseli

0:07:07.803,0:07:12.218
oznaczony jako "The Beauty" (Piękna) ma zostać uratowany przed bandą złoczyńców.

0:07:12.218,0:07:17.848
Na koniec, bohater nagradzany jest "pocałunkiem wdzięczności" w zamian za swą odwagę.

0:07:17.848,0:07:21.228
Kilka lat później, Miyamoto odświeżył projekt Donkey Konga.

0:07:21.228,0:07:25.312
Pauline stała się wzorcem dla nowej Damy o imieniu Princess Toadstool,

0:07:25.312,0:07:28.961
a "Jump Man" stał się pewnym bardzo znanym hydraulikiem.

0:07:39.541,0:07:45.126
Księżniczka Peach jest pod wieloma względami kwintesencją Damy w opałach.

0:07:45.126,0:07:50.506
Nieszczęsna księżniczka pojawia się w 14 głównych grach z serii platformówek Super Mario Bros

0:07:50.506,0:07:53.093
i zostaje porwana w 13trzynastu z nich.

0:08:01.648,0:08:05.028
Północno-amerykańska wersja Super Mario Bros 2 z roku 1988

0:08:05.028,0:08:09.689
jest jedyną grą z serii, w której księżniczka nie zostaje porwana

0:08:09.689,0:08:12.495
i jedyną grą, w której występuje jako grywalna postać.

0:08:12.495,0:08:16.372
Należy jednak zauważyć, że pierwotnie nie miała być częścią serii Mario.

0:08:16.372,0:08:20.119


0:08:20.119,0:08:22.499


0:08:22.499,0:08:27.200


0:08:38.468,0:08:45.926


0:08:45.936,0:08:51.226


0:08:51.236,0:08:54.907


0:08:59.260,0:09:04.411


0:09:04.411,0:09:07.801


0:09:07.801,0:09:12.798


0:09:12.798,0:09:15.566


0:09:15.566,0:09:19.744


0:09:19.744,0:09:23.599


0:09:23.599,0:09:29.249


0:09:29.249,0:09:32.063


0:09:32.063,0:09:34.746


0:09:34.746,0:09:39.698


0:09:39.698,0:09:42.158


0:09:42.158,0:09:45.371


0:09:45.371,0:09:50.240


0:09:50.240,0:09:55.662


0:09:55.662,0:10:00.157


0:10:00.727,0:10:05.077


0:10:05.077,0:10:09.493


0:10:09.493,0:10:13.580


0:10:13.580,0:10:15.349


0:10:15.349,0:10:18.822


0:10:18.822,0:10:21.909


0:10:21.909,0:10:25.035


0:10:25.035,0:10:27.581


0:10:27.581,0:10:32.502


0:10:32.502,0:10:39.723


0:10:39.723,0:10:43.018


0:10:43.018,0:10:47.874


0:11:07.738,0:11:14.293


0:11:14.293,0:11:17.588


0:11:17.588,0:11:21.342


0:11:21.342,0:11:23.677


0:11:23.677,0:11:28.182


0:11:28.182,0:11:29.767


0:11:29.767,0:11:33.833


0:11:33.833,0:11:38.108


0:11:42.200,0:11:45.467


0:11:45.475,0:11:48.709


0:11:55.126,0:11:58.135


0:11:58.135,0:12:03.425


0:12:03.425,0:12:07.072


0:12:07.072,0:12:11.906


0:12:11.906,0:12:15.107


0:12:15.107,0:12:16.770


0:12:16.770,0:12:18.138


0:12:18.138,0:12:19.140


0:12:19.140,0:12:20.324


0:12:20.324,0:12:21.408


0:12:21.408,0:12:22.574


0:12:22.574,0:12:25.075


0:12:25.075,0:12:27.624


0:12:27.624,0:12:30.409


0:12:30.409,0:12:33.236


0:12:33.236,0:12:35.250


0:12:35.250,0:12:36.834


0:12:36.834,0:12:38.910


0:12:45.926,0:12:49.428


0:12:49.428,0:12:53.857


0:12:53.857,0:12:58.063


0:12:58.063,0:13:01.578


0:13:01.578,0:13:05.112


0:13:05.112,0:13:09.740


0:13:09.740,0:13:14.076


0:13:16.415,0:13:19.551


0:13:19.551,0:13:23.005


0:13:23.005,0:13:28.571


0:13:29.344,0:13:32.347


0:13:32.347,0:13:36.769


0:13:36.769,0:13:39.780


0:13:39.780,0:13:45.055


0:13:45.290,0:13:46.110


0:13:46.110,0:13:48.313


0:13:48.313,0:13:49.101


0:13:49.101,0:13:52.549


0:13:52.549,0:13:53.887


0:13:53.887,0:13:55.888


0:13:55.888,0:13:58.955


0:13:58.955,0:14:02.324


0:14:02.324,0:14:07.681


0:14:07.681,0:14:10.138


0:14:31.865,0:14:37.293


0:14:37.293,0:14:40.163


0:14:40.163,0:14:46.164


0:14:46.164,0:14:51.927


0:14:51.927,0:14:56.438


0:14:56.438,0:15:00.826


0:15:00.826,0:15:04.534


0:15:04.534,0:15:08.527


0:15:08.527,0:15:13.198


0:15:13.198,0:15:15.951


0:15:15.951,0:15:18.794


0:15:18.794,0:15:24.918


0:15:24.918,0:15:29.761


0:15:29.761,0:15:33.677


0:15:33.677,0:15:36.103


0:15:37.595,0:15:43.928


0:15:43.928,0:15:45.856


0:15:45.856,0:15:49.333


0:15:52.287,0:15:55.740


0:15:55.740,0:16:00.704


0:16:00.704,0:16:06.828


0:16:06.828,0:16:10.120


0:16:10.120,0:16:13.544


0:16:13.544,0:16:15.392


0:16:15.392,0:16:20.432


0:16:22.462,0:16:25.426


0:16:25.426,0:16:30.179


0:16:31.440,0:16:36.161


0:16:36.161,0:16:38.404


0:16:38.404,0:16:42.248


0:16:42.248,0:16:46.500


0:16:46.500,0:16:48.543


0:16:48.543,0:16:51.698


0:17:10.023,0:17:15.741


0:17:15.741,0:17:18.699


0:17:18.699,0:17:24.913


0:17:24.913,0:17:28.969


0:17:28.969,0:17:34.805


0:17:34.805,0:17:39.512


0:17:39.512,0:17:42.316


0:17:50.564,0:17:53.521


0:17:53.521,0:17:57.694


0:17:57.694,0:18:02.496


0:18:05.418,0:18:12.112


0:18:12.112,0:18:13.211


0:18:17.348,0:18:20.722


0:18:20.722,0:18:24.097


0:18:24.097,0:18:26.516


0:18:26.516,0:18:31.159


0:18:31.159,0:18:35.692


0:18:35.692,0:18:39.118


0:18:39.118,0:18:41.782


0:18:41.782,0:18:45.915


0:18:45.915,0:18:51.083


0:18:51.083,0:18:55.378


0:18:55.794,0:19:01.382


0:19:01.382,0:19:05.097


0:19:05.097,0:19:08.806


0:19:08.806,0:19:14.161


0:19:14.161,0:19:19.149


0:19:19.611,0:19:22.832


0:19:22.832,0:19:26.663


0:19:26.663,0:19:29.373


0:19:36.960,0:19:40.054


0:19:40.054,0:19:45.053


0:19:45.053,0:19:47.383


0:19:47.383,0:19:50.898


0:19:50.898,0:19:53.848


0:19:53.848,0:19:57.711


0:19:58.358,0:20:02.584


0:20:02.584,0:20:04.444


0:20:04.444,0:20:07.707


0:20:07.707,0:20:11.580


0:20:11.580,0:20:14.633


0:20:14.633,0:20:19.428


0:20:19.428,0:20:23.052


0:20:23.584,0:20:28.582


0:20:28.582,0:20:33.276


0:20:33.276,0:20:37.787


0:20:38.187,0:20:43.361


0:20:43.361,0:20:48.435


0:20:48.435,0:20:55.044


0:20:55.044,0:20:56.708


0:21:00.879,0:21:06.104


0:21:06.104,0:21:11.807


0:21:11.807,0:21:14.768


0:21:14.768,0:21:20.190


0:21:20.190,0:21:23.578


0:21:23.578,0:21:26.696


0:21:26.696,0:21:31.917


0:21:31.917,0:21:36.873


0:21:36.873,0:21:40.168


0:21:40.168,0:21:45.257


0:21:45.257,0:21:50.095


0:21:50.095,0:21:53.766


0:21:53.766,0:21:57.855


0:21:57.855,0:22:00.529


0:22:00.529,0:22:04.199


0:22:04.199,0:22:12.495


0:22:13.141,0:22:18.582


0:22:18.582,0:22:23.753


0:22:23.753,0:22:28.009


0:22:28.009,0:22:31.748


0:22:31.748,0:22:34.750


0:22:34.750,0:22:38.749


0:22:38.749,0:22:41.980


0:22:41.980,0:22:47.077


0:22:47.077,0:22:51.597


0:22:52.336,0:22:58.286


0:22:58.286,0:23:02.584


0:23:02.584,0:23:06.630


0:23:06.630,0:23:12.218


0:23:12.218,0:23:17.970


0:23:17.970,0:23:22.231


0:23:23.647,0:23:27.158


0:23:27.158,0:23:31.636