WEBVTT 00:00:00.760 --> 00:00:03.400 Üçüncü dərəcəli çoxhədlini 00:00:03.400 --> 00:00:06.300 birici dərəcəli çoxhədliyə bölməliyik. 00:00:06.300 --> 00:00:08.360 Ənənəvi bölmə üsulundan istifadə edərək 00:00:08.360 --> 00:00:10.229 ifadəni sadələşdirə bilərdik. 00:00:10.229 --> 00:00:12.020 Ancaq bu videoda 00:00:12.020 --> 00:00:13.436 fərqli bir üsuldan istifadə edəcəm. 00:00:13.436 --> 00:00:15.990 Bu üsul sintetik bölmə adlanır. 00:00:15.990 --> 00:00:17.640 Bu videodagöstərəcəyim sintetik bölmə 00:00:17.640 --> 00:00:20.470 üsulu bir qədər qəribə görünə bilər. 00:00:20.470 --> 00:00:21.886 Növbəti videolarda bu üsulun 00:00:21.886 --> 00:00:24.450 niyə məntiqli olduğunu, ənənəvi üsulla 00:00:24.450 --> 00:00:28.690 eyni cavabı aldığını 00:00:28.690 --> 00:00:29.540 görəcəksiniz. 00:00:29.540 --> 00:00:32.830 Şəxsən mən bu üsuldan istifadə etməyi çox sevmirəm, 00:00:32.830 --> 00:00:35.240 çünki çox riyazidir. 00:00:35.240 --> 00:00:38.150 Mən ənənəvi bölmə üsulunu üstün tuturam. 00:00:38.150 --> 00:00:40.670 Ancaq bunun da öz üstünlükləri var. 00:00:40.670 --> 00:00:41.950 Bu, daha sürətli ola bilər. 00:00:41.950 --> 00:00:44.900 Həmçinin bunu hesablamaq üçün daha az yer istifadə edilir. 00:00:44.900 --> 00:00:47.380 Gəlin sintetik bölməni tətbiq edək. 00:00:47.380 --> 00:00:49.750 Bu ifadəni sadələşdirək. 00:00:49.750 --> 00:00:52.640 Başlamazdan əvvəl iki nüansa 00:00:52.640 --> 00:00:53.450 diqqət etməliyik. 00:00:53.450 --> 00:00:55.400 Bu, sintetik bölmə üsulunun 00:00:55.400 --> 00:00:56.730 ən sadə formasıdır. 00:00:56.730 --> 00:00:59.940 Bu ifadənin həllində 00:00:59.940 --> 00:01:01.650 sintetik bölmənin 00:01:01.650 --> 00:01:04.370 ən sadə formasını tətbiq edəcəm. 00:01:04.370 --> 00:01:09.970 Birinci məqam odur ki, çoxhədlinin dərəcəsi 1 olmalıdır. 00:01:09.970 --> 00:01:11.262 Burada x var. 00:01:11.262 --> 00:01:13.220 x kvadratı, x üstü 3, 00:01:13.220 --> 00:01:15.220 x üstü 4 və s. yoxdur. 00:01:15.220 --> 00:01:19.470 Digər bir məqam isə əmsalın 1-ə bərabər olmağıdır. 00:01:19.470 --> 00:01:21.910 Ola bilsin ki, əmsal 1-dən fərqli qiymət olsun. 00:01:21.910 --> 00:01:23.493 Bu zaman həmin ifadəni sintetik bölmə ilə 00:01:23.493 --> 00:01:26.329 həll etdikdə, əlavə xassələrdən də istifadə etməli olarıq. 00:01:26.329 --> 00:01:27.870 Burada göstərdiyim nümunə 00:01:27.870 --> 00:01:30.170 ümumi sadə formadır, 00:01:30.170 --> 00:01:33.580 x üstəgəl və ya çıx hər hansı bir ədəd. 00:01:33.580 --> 00:01:35.230 Bunlara əsasən 00:01:35.230 --> 00:01:38.114 sintetik bölməni tətbiq edək. 00:01:38.114 --> 00:01:39.530 Əvvəlcə kəsrin surətində 00:01:39.530 --> 00:01:42.260 yazılan çoxhədlinin əmsallarını 00:01:42.260 --> 00:01:43.800 müəyyən edək. 00:01:43.800 --> 00:01:45.230 Gəlin onları yazaq. 00:01:45.230 --> 00:01:47.210 Burada 3 var. 00:01:47.210 --> 00:01:50.780 4 var, müsbət 4. 00:01:50.780 --> 00:01:54.460 Mənfi 2 və 00:01:54.460 --> 00:01:55.900 mənfi 1. 00:01:59.670 --> 00:02:02.380 Sintetik bölmənin necə tətbiq edilməsindən asılı olaraq 00:02:02.380 --> 00:02:04.220 insanlar müxtəlif işarələr çəkirlər. 00:02:04.220 --> 00:02:05.800 Ancaq bu, ənənəvi üsuldur. 00:02:05.800 --> 00:02:07.350 Digər ədədləri yazmaq üçün 00:02:07.350 --> 00:02:08.473 burada bir qədər yer saxlamalıyıq. 00:02:08.473 --> 00:02:11.000 Ona görə də bu hissəni ayırırıq. 00:02:11.000 --> 00:02:13.130 İndi isə məxrəcə baxaq. 00:02:13.130 --> 00:02:15.200 Burada əsəs x-ə nəyin əlavə olunduğu və ya 00:02:15.200 --> 00:02:17.340 x-dən nəyin çıxıldığına baxırıq. 00:02:17.340 --> 00:02:20.570 Gördüyünüz kimi burada müsbət 4 var. 00:02:20.570 --> 00:02:24.540 Müsbət 4 yazmaq əvəzinə bunun mənfisini yazırıq. 00:02:24.540 --> 00:02:30.090 Yəni buraya mənfi 4 yazırıq. 00:02:33.470 --> 00:02:35.250 İndi isə sintetik bölmə 00:02:35.250 --> 00:02:38.660 üsulunu tətbiq edə bilərik. 00:02:38.660 --> 00:02:40.150 Bu bir qədər qəribə görünəcək. 00:02:40.150 --> 00:02:43.350 Növbəi videolarda bunun səbəbini görəcəksiniz. 00:02:43.350 --> 00:02:45.700 Gördüyünüz birinci əmsalı 00:02:45.700 --> 00:02:47.130 aşağıya gətiririk. 00:02:47.130 --> 00:02:48.990 Buraya 3 yazaq. 00:02:48.990 --> 00:02:53.200 Daha sonra burada olan qiyməti mənfi 4-ə vururuq. 00:02:53.200 --> 00:02:55.820 Bunu -4-ə vurmalıyıq. 00:02:55.820 --> 00:02:59.840 3 vur mənfi 4 = -12. 00:02:59.840 --> 00:03:02.820 Daha sonra -12-ə 4 əlavə edirik. 00:03:02.820 --> 00:03:06.960 4 + mənfi 12 = -8. 00:03:06.960 --> 00:03:10.500 Daha sonra mənfi 8-i mənfi 4-ə vururuq. 00:03:10.500 --> 00:03:12.480 Ardıcıllıq artıq məlumdur. 00:03:12.480 --> 00:03:17.610 -8 vur -4 = -32. 00:03:17.610 --> 00:03:21.180 Müsbət 32-ə mənfi 2 əlavə edirik. 00:03:21.180 --> 00:03:24.400 Burada müsbət 30 alınır. 00:03:24.400 --> 00:03:28.600 Müsbət 30-u mənfi 4-ə vururuq. 00:03:28.600 --> 00:03:34.200 -120 alınır. 00:03:34.200 --> 00:03:38.220 İndi isə -1 və -120 cəmini tapırıq. 00:03:38.220 --> 00:03:43.272 Cavabda -121 alınır. 00:03:43.272 --> 00:03:44.980 İndi isə sonuncu mərhələyə baxaq. 00:03:44.980 --> 00:03:45.970 Burada bir hədd var. 00:03:45.970 --> 00:03:47.924 Bu, sintetik bölmə üsulunun 00:03:47.924 --> 00:03:50.090 ən sadə formasıdır. 00:03:50.090 --> 00:03:51.820 Burada x + və ya - hər hansı bir ədəd verilib. 00:03:51.820 --> 00:03:53.760 Odur ki, burada sadəcə bir hədd var. 00:03:53.760 --> 00:03:57.760 Belə ki, bu həddi sağdan ayıra bilərik. 00:03:57.760 --> 00:03:59.770 Bununla da cavabı tapmış olarıq. 00:03:59.770 --> 00:04:02.250 Bu bir qədər möcüzəli görünə bilər. 00:04:02.250 --> 00:04:07.230 Bunu sadələşdirək. Buraya bir qədər 00:04:07.230 --> 00:04:11.040 həyəcan qatmaq lazımdır. 00:04:11.040 --> 00:04:13.750 Burada sabit bir hədd olacaq. 00:04:13.750 --> 00:04:15.460 Buna 0 dərəcəli hədd kimi baxa bilərik. 00:04:15.460 --> 00:04:16.769 Bu, xhəddi olacaq. 00:04:16.769 --> 00:04:18.928 Bu isə x kvadratı. 00:04:18.928 --> 00:04:20.594 Buradan yola çıxaraq deyə bilərik ki, 00:04:20.594 --> 00:04:22.520 bu, sabit hədd olacaq. 00:04:22.520 --> 00:04:24.810 Bu, x həddi, bu isə x kvadratı. 00:04:24.810 --> 00:04:26.851 Əgər daha çox hədd olsaydı, x üstü 3, 00:04:26.851 --> 00:04:28.740 x üstü 4 və s. də tapa bilərdik. 00:04:28.740 --> 00:04:41.750 Bu, 3x kvadratı - 8x + 30-a bərabərdir. 00:04:44.420 --> 00:04:46.060 Burada gördüyünüz ifadə isə 00:04:46.060 --> 00:04:53.910 qalıqdır. -121/(x + 4) 00:04:53.910 --> 00:04:55.740 Bu, tam bölmə deyil. 00:04:55.740 --> 00:05:00.397 Böl x + 4. 00:05:00.397 --> 00:05:02.730 Başqa sözlə desək, 00:05:02.730 --> 00:05:03.760 burada qalıq alınır. 00:05:03.760 --> 00:05:07.850 -121 böl (x + 4), 00:05:07.850 --> 00:05:13.222 üstəgəl 30 - 8x + 3x kvadratı. 00:05:13.222 --> 00:05:14.680 Ümid edirəm ki, aydın oldu. 00:05:14.680 --> 00:05:16.510 Növbəti videolarda başqa nümunələr görəcəyik və 00:05:16.510 --> 00:05:19.795 bu üsulun mahiyyətini daha geniş izah edəcəm.