1
00:00:00,760 --> 00:00:03,400
Üçüncü dərəcəli çoxhədlini

2
00:00:03,400 --> 00:00:06,300
birinci dərəcəli çoxhədliyə bölməliyik.

3
00:00:06,300 --> 00:00:08,360
Ənənəvi bölmə üsulundan istifadə edərək

4
00:00:08,360 --> 00:00:10,229
ifadəni sadələşdirə bilərdik.

5
00:00:10,229 --> 00:00:12,020
Ancaq bu videoda

6
00:00:12,020 --> 00:00:13,436
fərqli bir üsuldan istifadə edəcəyəm.

7
00:00:13,436 --> 00:00:15,990
Bu üsul sintetik bölmə adlanır.

8
00:00:15,990 --> 00:00:17,640
Bu videoda göstərəcəyim sintetik bölmə

9
00:00:17,640 --> 00:00:20,470
üsulu bir qədər qəribə görünə bilər.

10
00:00:20,470 --> 00:00:21,886
Növbəti videolarda bu üsulun

11
00:00:21,886 --> 00:00:24,450
niyə məntiqli olduğunu, ənənəvi üsulla

12
00:00:24,450 --> 00:00:28,690
eyni cavabı aldığını

13
00:00:28,690 --> 00:00:29,540
görəcəksiniz.

14
00:00:29,540 --> 00:00:32,830
Şəxsən mən bu üsuldan istifadə etməyi
çox sevmirəm,

15
00:00:32,830 --> 00:00:35,240
çünki çox riyazidir.

16
00:00:35,240 --> 00:00:38,150
Mən ənənəvi bölmə üsulunu üstün tuturam.

17
00:00:38,150 --> 00:00:40,670
Ancaq bunun da öz üstünlükləri var.

18
00:00:40,670 --> 00:00:41,950
Bu, daha sürətli ola bilər.

19
00:00:41,950 --> 00:00:44,900
Həmçinin bunu hesablamaq üçün
daha az yer istifadə edilir.

20
00:00:44,900 --> 00:00:47,380
Gəlin sintetik bölməni tətbiq edək.

21
00:00:47,380 --> 00:00:49,750
Bu ifadəni sadələşdirək.

22
00:00:49,750 --> 00:00:52,640
Başlamazdan əvvəl iki nüansa

23
00:00:52,640 --> 00:00:53,450
diqqət etməliyik.

24
00:00:53,450 --> 00:00:55,400
Bu, sintetik bölmə üsulunun

25
00:00:55,400 --> 00:00:56,730
ən sadə formasıdır.

26
00:00:56,730 --> 00:00:59,940
Bu ifadənin həllində

27
00:00:59,940 --> 00:01:01,650
sintetik bölmənin

28
00:01:01,650 --> 00:01:04,370
ən sadə formasını tətbiq edəcəyəm.

29
00:01:04,370 --> 00:01:09,970
Birinci məqam odur ki,
çoxhədlinin dərəcəsi 1 olmalıdır.

30
00:01:09,970 --> 00:01:11,262
Burada x var.

31
00:01:11,262 --> 00:01:13,220
x kvadratı, x üstü 3,

32
00:01:13,220 --> 00:01:15,220
x üstü 4 və s. yoxdur.

33
00:01:15,220 --> 00:01:19,470
Digər bir məqam isə əmsalın 1-ə bərabər olmağıdır.

34
00:01:19,470 --> 00:01:21,910
Ola bilsin ki, əmsal 1-dən fərqli qiymət olsun.

35
00:01:21,910 --> 00:01:23,493
Bu zaman həmin ifadəni sintetik bölmə ilə

36
00:01:23,493 --> 00:01:26,329
həll etdikdə, əlavə xassələrdən də
istifadə etməli olarıq.

37
00:01:26,329 --> 00:01:27,870
Burada göstərdiyim nümunə

38
00:01:27,870 --> 00:01:30,170
ümumi sadə formadır,

39
00:01:30,170 --> 00:01:33,580
x üstəgəl və ya çıx hər hansı bir ədəd.

40
00:01:33,580 --> 00:01:35,230
Bunlara əsasən

41
00:01:35,230 --> 00:01:38,114
sintetik bölməni tətbiq edək.

42
00:01:38,114 --> 00:01:39,530
Əvvəlcə kəsrin surətində

43
00:01:39,530 --> 00:01:42,260
yazılan çoxhədlinin əmsallarını

44
00:01:42,260 --> 00:01:43,800
müəyyən edək.

45
00:01:43,800 --> 00:01:45,230
Gəlin onları yazaq.

46
00:01:45,230 --> 00:01:47,210
Burada 3 var.

47
00:01:47,210 --> 00:01:50,780
4 var, müsbət 4.

48
00:01:50,780 --> 00:01:54,460
Mənfi 2 və

49
00:01:54,460 --> 00:01:55,900
mənfi 1.

50
00:01:59,670 --> 00:02:02,380
Sintetik bölmənin necə tətbiq edilməsindən
asılı olaraq

51
00:02:02,380 --> 00:02:04,220
insanlar müxtəlif işarələr çəkirlər.

52
00:02:04,220 --> 00:02:05,800
Ancaq bu, ənənəvi üsuldur.

53
00:02:05,800 --> 00:02:07,350
Digər ədədləri yazmaq üçün

54
00:02:07,350 --> 00:02:08,473
burada bir qədər yer saxlamalıyıq.

55
00:02:08,473 --> 00:02:11,000
Ona görə də bu hissəni ayırırıq.

56
00:02:11,000 --> 00:02:13,130
İndi isə məxrəcə baxaq.

57
00:02:13,130 --> 00:02:15,200
Burada əsəs x-ə nəyin əlavə olunduğu
və ya

58
00:02:15,200 --> 00:02:17,340
x-dən nəyin çıxıldığına baxırıq.

59
00:02:17,340 --> 00:02:20,570
Gördüyünüz kimi burada müsbət 4 var.

60
00:02:20,570 --> 00:02:24,540
Müsbət 4 yazmaq əvəzinə
bunun mənfisini yazırıq.

61
00:02:24,540 --> 00:02:30,090
Yəni buraya mənfi 4 yazırıq.

62
00:02:33,470 --> 00:02:35,250
İndi isə sintetik bölmə

63
00:02:35,250 --> 00:02:38,660
üsulunu tətbiq edə bilərik.

64
00:02:38,660 --> 00:02:40,150
Bu bir qədər qəribə görünəcək.

65
00:02:40,150 --> 00:02:43,350
Növbəti videolarda bunun səbəbini görəcəksiniz.

66
00:02:43,350 --> 00:02:45,700
Gördüyünüz birinci əmsalı

67
00:02:45,700 --> 00:02:47,130
aşağıya gətiririk.

68
00:02:47,130 --> 00:02:48,990
Buraya 3 yazaq.

69
00:02:48,990 --> 00:02:53,200
Daha sonra burada olan qiyməti
mənfi 4-ə vururuq.

70
00:02:53,200 --> 00:02:55,820
Bunu -4-ə vurmalıyıq.

71
00:02:55,820 --> 00:02:59,840
3 vur mənfi 4 = -12.

72
00:02:59,840 --> 00:03:02,820
Daha sonra -12-ə 4 əlavə edirik.

73
00:03:02,820 --> 00:03:06,960
4 + mənfi 12 = -8.

74
00:03:06,960 --> 00:03:10,500
Daha sonra mənfi 8-i mənfi 4-ə vururuq.

75
00:03:10,500 --> 00:03:12,480
Ardıcıllıq artıq məlumdur.

76
00:03:12,480 --> 00:03:17,610
-8 vur -4 = -32.

77
00:03:17,610 --> 00:03:21,180
Müsbət 32-ə mənfi 2 əlavə edirik.

78
00:03:21,180 --> 00:03:24,400
Burada müsbət 30 alınır.

79
00:03:24,400 --> 00:03:28,600
Müsbət 30-u mənfi 4-ə vururuq.

80
00:03:28,600 --> 00:03:34,200
-120 alınır.

81
00:03:34,200 --> 00:03:38,220
İndi isə -1 və -120 cəmini tapırıq.

82
00:03:38,220 --> 00:03:43,272
Cavabda -121 alınır.

83
00:03:43,272 --> 00:03:44,980
İndi isə sonuncu mərhələyə baxaq.

84
00:03:44,980 --> 00:03:45,970
Burada bir hədd var.

85
00:03:45,970 --> 00:03:47,924
Bu, sintetik bölmə üsulunun

86
00:03:47,924 --> 00:03:50,090
ən sadə formasıdır.

87
00:03:50,090 --> 00:03:51,820
Burada x + və ya - hər hansı bir 
ədəd verilib.

88
00:03:51,820 --> 00:03:53,760
Odur ki, burada sadəcə bir hədd var.

89
00:03:53,760 --> 00:03:57,760
Belə ki, bu həddi sağdan ayıra bilərik.

90
00:03:57,760 --> 00:03:59,770
Bununla da cavabı tapmış olarıq.

91
00:03:59,770 --> 00:04:02,250
Bu bir qədər möcüzəli görünə bilər.

92
00:04:02,250 --> 00:04:07,230
Bunu sadələşdirək.
Buraya bir qədər

93
00:04:07,230 --> 00:04:11,040
həyəcan qatmaq lazımdır.

94
00:04:11,040 --> 00:04:13,750
Burada sabit bir hədd olacaq.

95
00:04:13,750 --> 00:04:15,460
Buna 0 dərəcəli hədd kimi baxa bilərik.

96
00:04:15,460 --> 00:04:16,769
Bu, x həddi olacaq.

97
00:04:16,769 --> 00:04:18,928
Bu isə x kvadratı.

98
00:04:18,928 --> 00:04:20,594
Buradan yola çıxaraq deyə bilərik ki,

99
00:04:20,594 --> 00:04:22,520
bu, sabit hədd olacaq.

100
00:04:22,520 --> 00:04:24,810
Bu, x həddi, bu isə x kvadratı.

101
00:04:24,810 --> 00:04:26,851
Əgər daha çox hədd olsaydı, x üstü 3,

102
00:04:26,851 --> 00:04:28,740
x üstü 4 və s. də tapa bilərdik.

103
00:04:28,740 --> 00:04:41,750
Bu, 3x kvadratı - 8x + 30-a bərabərdir.

104
00:04:44,420 --> 00:04:46,060
Burada gördüyünüz ifadə isə

105
00:04:46,060 --> 00:04:53,910
qalıqdır.
-121/(x + 4)

106
00:04:53,910 --> 00:04:55,740
Bu, tam bölmə deyil.

107
00:04:55,740 --> 00:05:00,397
Böl x + 4.

108
00:05:00,397 --> 00:05:02,730
Başqa sözlə desək,

109
00:05:02,730 --> 00:05:03,760
burada qalıq alınır.

110
00:05:03,760 --> 00:05:07,850
-121 böl (x + 4),

111
00:05:07,850 --> 00:05:13,222
üstəgəl 30 - 8x + 3x kvadratı.

112
00:05:13,222 --> 00:05:14,680
Ümid edirəm ki, aydın oldu.

113
00:05:14,680 --> 00:05:16,510
Növbəti videolarda başqa
nümunələr görəcəyik və

114
00:05:16,510 --> 00:05:19,795
bu üsulun mahiyyətini daha
geniş izah edəcəyəm.