WEBVTT

00:00:00.607 --> 00:00:02.229
Videonu dayandırın və üçbucağın

00:00:02.229 --> 00:00:04.633
sahəsini tapmağa çalışın.

00:00:04.633 --> 00:00:06.583
Sizə 2 ipucu verəcəm.

00:00:06.583 --> 00:00:09.375
Birincisi, nəzərə alın ki, bu 
bərabəryanlı üçbucaqdır.

00:00:09.375 --> 00:00:12.033
İkincisi, Pifaqor teoremi sizə

00:00:12.033 --> 00:00:13.366
kömək ola bilər.

00:00:14.254 --> 00:00:16.762
Gəlin birgə baxaq.

00:00:16.762 --> 00:00:20.042
Xatırlayaq ki, üçbucağın sahəsi onun 
oturacağı və

00:00:20.042 --> 00:00:24.701
hündürlüyünün hasilin yarısına
bərabərdir.

00:00:24.701 --> 00:00:25.945
Oturacağı məlumdur.

00:00:25.945 --> 00:00:28.430
Oturacağı buradır,

00:00:28.430 --> 00:00:29.680
10 - dur.

00:00:31.207 --> 00:00:32.859
Bəs hündürlüyü neçədir?

00:00:32.859 --> 00:00:34.200
Hündürlüyünü başqa rənglə

00:00:34.200 --> 00:00:35.901
işarələyəcəm.

00:00:35.901 --> 00:00:40.011
Hündürlüyü buradakı xəttin uzunluğuna 
bərabərdir.

00:00:40.011 --> 00:00:41.715
Hündürlüyü tapsaq,

00:00:41.715 --> 00:00:44.858
oturacaq, yəni 10 - la hündürlüyün
yarısını hesablayıb

00:00:44.858 --> 00:00:46.498
sahəni bilə bilərik.

00:00:46.498 --> 00:00:49.154
Bəs hündürlüyü necə tapaq?

00:00:49.154 --> 00:00:51.484
Burada yada salmaq lazımdır ki,

00:00:51.484 --> 00:00:53.995
üçbucaq bərabəryanlıdır.

00:00:53.995 --> 00:00:57.521
Bərabəryanlı üçbucağın yan tərəfləri
bərabərdir.

00:00:57.521 --> 00:01:01.688
Həmçinin, oturacağa bitişik bucaqlar da
bərabərdir.

00:01:02.529 --> 00:01:06.174
Əgər bura bir xətt çəksək, hansı ki

00:01:06.174 --> 00:01:08.197
üçbucağın hündürlüyüdür,

00:01:08.197 --> 00:01:12.090
bilirik ki, bu bucaqlar düz bucaq olacaq.

00:01:12.090 --> 00:01:14.134
Və əgər bizim 2 bucağı bərabər olan

00:01:14.134 --> 00:01:15.808
2 üçbucağımız varsa, onda

00:01:15.808 --> 00:01:18.173
üçüncü bucaq da eyni olacaq.

00:01:18.173 --> 00:01:21.196
Beləliklə uyğun üçbucaqlar alınır.

00:01:21.196 --> 00:01:23.660
Digər tərəfdən, əgər bizim 2 üçbucağımız 
varsa,

00:01:23.660 --> 00:01:26.620
məlumdur ki,

00:01:26.620 --> 00:01:29.006
2 ortaq bucağımız var və

00:01:29.006 --> 00:01:31.566
onlar arasındakı tərəf ortaqdır,

00:01:31.566 --> 00:01:33.697
və eyni uzunluqdadır, bu o deməkdir ki, bu

00:01:33.697 --> 00:01:35.730
üçbucaqlar

00:01:35.730 --> 00:01:37.829
uyğun üçbucaqlardır.

00:01:37.829 --> 00:01:39.672
Bilməyimiz yaxşı olar ki,

00:01:39.672 --> 00:01:41.543
bu uyğun üçbucaqların,

00:01:41.543 --> 00:01:43.635
hər ikisinin bir tərəfi 13 - dür və

00:01:43.635 --> 00:01:46.397
bu mavi rəngdəki tərəf ortaq tərəfdir.

00:01:46.397 --> 00:01:49.234
Beləliklə, hər ikisi yan tərəfi buradakı
oturacağın,

00:01:49.234 --> 00:01:51.151
yəni 10 - un yarısına bərabər olacaq.

00:01:52.571 --> 00:01:55.383
Bu hissə və bu hissə 5 olacaq.

00:01:55.383 --> 00:01:57.112
Bunu necə bilə bildim?

00:01:57.112 --> 00:01:59.293
Deyə bilərsiniz ki, baxıb düz tapmaq olar.

00:01:59.293 --> 00:02:00.650
Amma diqqətli olmaq
lazımdır.

00:02:00.650 --> 00:02:03.420
Dediyim kimi bu üçbucaqlar

00:02:03.420 --> 00:02:06.143
uyğun üçbucaqlardır, ona görə də

00:02:06.143 --> 00:02:07.736
10 - u

00:02:07.736 --> 00:02:09.515
yarıya bölürlər.

00:02:09.515 --> 00:02:12.283
Əla! İndi isə Pifaqor teoremindən istifadə
edərək

00:02:12.283 --> 00:02:16.072
mavi rənglə işarələdiyim bu tərəfi, yəni
hündürlüyü tapaq.

00:02:16.072 --> 00:02:19.658
Hündürlüyü h ilə işarə etsək, Pifaqor 
teoreminə əsasən

00:02:19.658 --> 00:02:23.221
h kvadratı + 5 - in kvadratı = 13 - ün
kvadratına.

00:02:23.221 --> 00:02:25.554
h kvadratı + 5 - in kvadratı

00:02:27.131 --> 00:02:31.589
bərabərdir 13 - ün kvadratına, yəni

00:02:31.589 --> 00:02:33.191
ən uzun tərəfin, yəni

00:02:33.191 --> 00:02:35.472
hipotenuzun kvadratına.

00:02:35.472 --> 00:02:36.387
Gəlin, hesablayaq.

00:02:36.387 --> 00:02:37.970
5 - in kvadratı 25 edir.

00:02:40.444 --> 00:02:41.944
13 - ün kvadratı 169.

00:02:44.491 --> 00:02:47.808
Sol tərəfdə təkcə h - ın qalması üçün

00:02:47.808 --> 00:02:49.949
biz hər iki tərəfdən 25 - i çıxa bilərik.

00:02:49.949 --> 00:02:51.599
Gəlin, edək.

00:02:51.599 --> 00:02:53.728
Nə qaldı?

00:02:53.728 --> 00:02:57.420
h kvadratı bərabərdir, bunlar ixtisar olunur,

00:02:57.420 --> 00:03:00.753
169 - 25, yəni 144 - ə.

00:03:03.483 --> 00:03:04.843
Sadə hesablama ilə deyə

00:03:04.843 --> 00:03:07.017
bilərik ki, bu mənfi müsbət 12 edir.

00:03:07.017 --> 00:03:08.322
Amma söhbət məsafədən gedir

00:03:08.322 --> 00:03:10.598
deyə cavab müsbət olmalıdır.

00:03:10.598 --> 00:03:15.298
Yəni, h = kökaltı 144 - ün həqiqi kökünə 
bərabərdir.

00:03:15.298 --> 00:03:17.084
Beləliklə, h = 12.

00:03:17.084 --> 00:03:18.043
Amma hələ bitirmədik.

00:03:18.043 --> 00:03:19.149
Bizə verilən sual

00:03:19.149 --> 00:03:20.307
hündürlüyü yox,

00:03:20.307 --> 00:03:22.472
sahəni tapmaq idi.

00:03:22.472 --> 00:03:25.389
Sahə hündürlük və oturacağın hasilinin
yarısına bərabərdir.

00:03:26.289 --> 00:03:27.430
Bilirik ki,

00:03:27.430 --> 00:03:31.052
buradakı oturacaq 10 - a bərabərdir,

00:03:31.052 --> 00:03:32.809
başqa rənglə işarələyəcəm,

00:03:32.809 --> 00:03:36.309
oturacaq 10 - dur,

00:03:37.443 --> 00:03:39.533
hündürlüyü isə bilirik.

00:03:39.533 --> 00:03:40.950
hündürlük 12 - ə bərabərdir.

00:03:42.328 --> 00:03:45.925
Sadəcə 10 vur 12 böl 2 ifadəsini
hesablamalıyıq.

00:03:45.925 --> 00:03:47.875
Cavab,

00:03:47.875 --> 00:03:50.096
10 böl 2 = 5,

00:03:50.096 --> 00:03:52.072
5 dəfə 12 = 60 edir.

00:03:52.072 --> 00:03:55.947
Sahə 60 -dır.

00:03:55.947 --> 00:03:57.364
Cavabı tapdıq.