0:00:06.824,0:00:08.004
بۆ هەزاران ساڵ

0:00:08.004,0:00:12.414
خەڵکی بەریتانیا برۆنزیان بۆ دروست[br]کردنی کەلوپەل، گەوهەر و وەک دراوی

0:00:12.414,0:00:15.060
مامەڵە بازرگانییەکان بەکار هێناوە.

0:00:15.060,0:00:19.100
لە دەوروبەری ٨٠٠ ساڵ پێش زانین، ئەمە گۆڕا:

0:00:19.100,0:00:25.120
بەهای برۆنز دابەزی، بووە هۆی تێکدانی[br]شیرازەی کۆمەڵایەتی و کێشەی ئابوری

0:00:25.120,0:00:28.766
ئەمڕۆ ئێمە بەم بارە دەڵێن داڕمانی ئابوری.

0:00:28.766,0:00:30.646
هۆکارەکانی داڕمانی ئابوری چیین؟

0:00:30.646,0:00:35.066
وەڵامی ئەم پرسیارە مشتومڕی گەرمی[br]لە نێوان ئابوریناسان دروست کردووە،

0:00:35.066,0:00:36.546
بەڵام بە هۆکاری لۆژیکانە.

0:00:36.546,0:00:39.866
داڕوخانی ئابوری دەکرێت تێکشکانی[br]نزمی چالاکییە ئابورییەکان بێت

0:00:39.866,0:00:42.596
لە وڵاتێکدا کە بۆ ماوەیەکی [br]کەم بەردەوام دەبێت

0:00:42.596,0:00:47.406
جۆرێکی تری تێکشکانی ئابورییە کە [br]دەرئەنجامی جیهانی دەبێت و بۆ چەند ساڵێک

0:00:47.406,0:00:49.596
بەردەوام دەبێت یان هەردووکیان بەیەکەوە.

0:00:49.596,0:00:51.376
چەند هۆکارێک هەیە کێشەکە قوڵتر دەکەن،

0:00:51.376,0:00:55.026
گۆڕاوی لە ژمارە نەهاتوو هەیە کە کاریگەری [br]دەکەنە سەر تەندروست بوونی ئابوری،

0:00:55.026,0:00:59.026
کە دەبێتە هۆی ئەوەی دەست نیشان کردنی [br]فاکتەرێک لە پشت داڕمانی ئابوری قورس بێت.

0:00:59.026,0:01:01.666
بۆیە، با لە وێنە گەورەکەوە دەست پێ بکەین:

0:01:01.666,0:01:04.776
داڕمان کاتێک ڕودەدات [br]کە تێکچوونێک ڕودەدات

0:01:04.776,0:01:07.636
لە نێوان خواست و کاڵای دابین کراو.

0:01:07.636,0:01:11.116
پارسەنگی نێوان ڕێژەی ئەو کاڵا و [br]خزمەتگوزارییانەی خەڵکی خواستی لەسەرە

0:01:11.116,0:01:14.256
لەگەڵ ئەو کاڵا و [br]خزمەتگوزارییە پێشکەش کراوەکان لارە،

0:01:14.256,0:01:19.966
هاوسەنگی لە نرخی فرۆشتنی خزمەتگوزاری و [br]کاڵا تێکدەچێت و دەبێتە هۆی داڕمانی ئابوری.

0:01:19.966,0:01:23.156
پەیوەندی ئابوری نێوان خواست و[br]کاڵا و خزمەتگوزاری بەردەست

0:01:23.156,0:01:27.236
بەندە لەسەر ڕێژەی [br]هەڵکشانی نرخ و ڕێژەی زیادەی قەرز.

0:01:27.236,0:01:31.686
هەڵکشان کاتێک ڕودەدات کە نرخی کاڵا[br]و خزمەتگوزاریەکان بەرز دەبێتەوە.

0:01:31.686,0:01:35.080
بە واتایەکیتر، بەهای نەختینە دادەبەزێت.

0:01:35.080,0:01:38.950
لەگەڵ ئەوەشدا، هەڵکشان هەمیشە خراپ نییە.

0:01:38.950,0:01:43.570
لە ڕاستیدا، هەڵکشانی کەم،[br]دەبێتە هاندانی چالاکی ئابوری.

0:01:43.570,0:01:46.770
بەڵام هەڵکشانی بەرز بەبێ خواستی زۆر،

0:01:46.770,0:01:52.400
دەبێتە هۆی کێشە بۆ ئابوری و لە کۆتایشدا [br]دەبێتە هۆی دروست بوونی داڕوخانی ئابوری.

0:01:52.400,0:01:54.020
ڕێژەی زیادەی قەرز، لەلایەکیتردا،

0:01:54.020,0:01:58.390
واتا ڕێژەی سوودی وەرگیراو لە [br]قەرزی کۆمپانیا و کەسەکان دێت.

0:01:58.390,0:02:01.600
ئەم ڕێژەیە ڕێژەیەکی ساڵانەیە و [br]دەچێتە سەر ئەو قەرزەی

0:02:01.600,0:02:05.720
کە قەرز وەرگرەکە دەیداتەوە تاوەکو [br]کۆی گشتی قەرزەکەی تەواو دەبێت.

0:02:05.720,0:02:09.790
ڕێژەی سودی قەرزی نزم، بەواتای دەست[br]کراوەیی کۆمپانیاکان لە وەرگتنی قەرز دێت،

0:02:09.790,0:02:12.490
کە دەتوانن لە پڕۆژەکان [br]وەبەرهێنانی پێ بکەن.

0:02:12.490,0:02:17.290
ڕێژەی قەرزی بەرز، نرخی بەرهەم [br]و خزمەتگوزارییەکان بەرز دەکاتەوە،

0:02:17.290,0:02:19.565
چالاکییە ئابورییەکانیش خاو دەکاتەوە.

0:02:19.565,0:02:22.555
ناسەقامگیری هەڵکشان و ڕێژەی سودی قەرز

0:02:22.555,0:02:25.385
دەتوانن ڕێنیشاندەری تەندروستی ئابوری بن،

0:02:25.385,0:02:29.385
بەڵام هۆکارەکانی ئەم ناسەقامگیرییە چین؟

0:02:29.385,0:02:33.605
ناسەقامگیری لە ئەنجامی جەنگ،[br]کارەساتی سروشتی،

0:02:33.605,0:02:35.717
سیاسی درووست دەبێت.

0:02:35.717,0:02:37.237
بۆ نموونە، بومەلەرزە،

0:02:37.237,0:02:42.247
دەتوانێت ژێرخانەی پێویستی بەرهەم هێنان [br]تێکبشکێنێت وەک نەوت.

0:02:42.247,0:02:47.557
ئەمە دەبێتە هۆی ئەوەی بەرهەم هێنەرانی [br]نەوت نرخی زیاتر بخەنە سەر فرۆشتنی نەوت،

0:02:47.557,0:02:51.935
کە دەبێتە هۆی وەستانی هاندانی خواست[br]و دواتر دەبێتە هۆی داڕوخانی ئابوری.

0:02:51.935,0:02:55.624
بەڵام هەندێک داڕوخان لە کاتی [br]باشی ئابوری درووست دەبن،

0:02:55.624,0:02:59.044
جار هەیە باشی ئابوری هۆکاری داڕوخانە.

0:02:59.044,0:03:03.344
هەندێک ئابوریناس پێیان وایە چالاکییە ئەو [br]ئابورییانەی لە ئەنجامی فراوانبوونی بازار

0:03:03.344,0:03:06.608
درووست دەبێت، جار هەیە دەگاتە[br]ڕادەی نەتوانینی بەردەوامی پێدان.

0:03:06.608,0:03:10.548
بۆ نمونە، کۆمپانیاکان و[br]کڕیاران لەوانەیە پارە قەرز بکەن

0:03:10.548,0:03:14.828
و پێیان وایە کە گەشەی ئابوری[br]ڕێگەخۆشکەر دەبێت بۆ دانەوەی قەرزەکە.

0:03:14.828,0:03:18.381
بەڵام ئەگەر ئابوری بەو شێوەی[br]چاوەڕوانکراو گەشە نەکات،

0:03:18.381,0:03:21.341
دەبێتە هۆی بەرزبوونەوەی [br]قەرز بە ڕادەیەک بۆیان نەدرێتەوە.

0:03:21.341,0:03:25.051
بۆ دانەوەی قەرزەکانیان، پێویستە[br]نەختینە لە چالاکی ئابوری تر بەدەست بهێنن،

0:03:25.051,0:03:27.471
کە دەبێتە کەمبونەوەی چالاکییە ئابورییەکان.

0:03:27.471,0:03:30.391
باری دەرونییش لەوانەیە ببێتە [br]هۆکاری داڕمانی ئابوری.

0:03:30.391,0:03:34.551
ترسان لە داڕمان لەوانەیە ببێتە [br]هۆی دروست بوونی داڕمانی ئابوری

0:03:34.551,0:03:38.550
ئەگەر ببێتە هۆی کێشانەوەی وەبەرهێنان[br]و کەمکردنەوەی خەرجییەکان.

0:03:38.550,0:03:41.850
لە بەرامبەردا، بەرهەمهێنەران [br]نرخی بەرهەم هێنان کەم دەکەنەوە

0:03:41.850,0:03:44.930
بۆ ئەوەی بتوانن لە ئاستی[br]کەمی خواستی پێشبینی کراو بن.

0:03:44.930,0:03:49.810
ئەمەش دەبێتە هۆی یارییەکی [br]مەترسیدارتر، کەم کردنەوەی خەرجی و مووچە،

0:03:49.810,0:03:52.800
کە کەمی خواست قوڵتر دەکات.

0:03:52.800,0:03:57.610
تەنانەت گرتنەبەری ڕێکار بۆ ڕێگەگرتن [br]لە داڕمان لەوەیە ببێتە هۆی داڕمانی ئابوری.

0:03:57.610,0:04:01.740
کاتێک بارودۆخ باش نییە، حکومەت و[br]بانکی ناوەندی ڕەنگە پارە لە سکە بدەن،

0:04:01.740,0:04:05.500
خەرجییەکان بەرز بکەنەوە و [br]ڕێژەی سودی قەرز کەمبکەنەوە.

0:04:05.500,0:04:08.960
قەرزپێدەرە بچوکەکان ڕێژەی [br]سودی قەرز کەم بکەنەوە،

0:04:08.960,0:04:12.470
وەرگرتنی قەرز هەرزانتر بکەن[br]و هانی خەرج کردن بدەن.

0:04:12.470,0:04:16.620
بەڵام ئەم ڕێکارانە تاسەر کاریگەر نابن[br]و پێویستە ڕێکاری پێچەوانە بگرێنە بەر

0:04:16.620,0:04:18.822
بۆ ڕێگەگرتن لە هەڵکشانی بەرز.

0:04:18.822,0:04:23.272
ئەمە دەبێتە هۆی داڕمان، ئەگەر خەڵک[br]زۆر متمانەی بە قەرزی هەرزان و

0:04:23.272,0:04:25.202
هاندانی حکومەت هەبێت.

0:04:25.202,0:04:30.032
داڕمانی برۆنز لە بەریتانیا کاتێک[br]ڕویدا کە ئاسن بەفراوانی بەکارهێنرا

0:04:30.032,0:04:33.256
کە بووە هۆکاری پێشخستنی [br]کشتوکاڵ و بەرهەم هێنانی خۆراک.

0:04:33.256,0:04:35.416
بازاڕی سەردەم زۆر ئاڵۆزترە،

0:04:35.416,0:04:39.166
تێگەیشتن لە هۆکاری داڕمانی[br]ئابوری لە ئێستادا زۆر قورسە.

0:04:39.166,0:04:43.486
بەڵام لەگەڵ هەر داڕمانێکی ئابوری، کۆمەڵێک[br]داتامان دەست دەکەوێت کە یارمەتیدەر دەبن

0:04:43.486,0:04:46.504
بۆ پێشبینی کردنی داڕمانی [br]ئابوری داهاتوو بە سەرکەوتوانە.