0:00:06.824,0:00:12.414
Britanyalılar, bin yıl boyunca bronzu [br]aletler ve ziynetler yapmak için

0:00:12.414,0:00:15.060
ve ticaret için para birimi[br]olarak kullandılar.

0:00:15.060,0:00:19.100
Ama M.Ö. 800'de bu durum[br]değişmeye başladı:

0:00:19.100,0:00:25.120
Bronzun değeri düştü, bu da toplumsal[br]değişime ve ekonomik krize sebep oldu—

0:00:25.120,0:00:28.766
bugün adlandırdığımız hâliyle[br]ekonomik durgunluğa sebep oldu.

0:00:28.766,0:00:30.646
Durgunluğa ne sebep olur?

0:00:30.646,0:00:33.756
Bu soru haklı olarak uzun süredir

0:00:33.756,0:00:36.546
ekonomistler arasında[br]hararetli bir tartışma konusu.

0:00:36.546,0:00:39.866
Durgunluk, tek bir ülkedeki[br]ekonomik faaliyetlerde

0:00:39.866,0:00:42.596
aylarca süren hafif bir düşüş olabilir,

0:00:42.596,0:00:47.406
küresel dallanma ile uzun süren[br]gerileme dönemi yıllar alabilir

0:00:47.406,0:00:49.846
veya bu aralarda bir süre alabilir.

0:00:49.846,0:00:51.566
Konuyu daha da karmaşıklaştırır,

0:00:51.566,0:00:55.276
belli sebeplerin tam yerini [br]saptamayı zorlaştırarak

0:00:55.276,0:00:58.996
ekonominin sağlamlığına katkıda [br]bulunan sayısız değişken var.

0:00:58.996,0:01:01.666
Bu yüzden bu durum büyük resme[br]bakmamıza yardımcı oluyor:

0:01:01.666,0:01:04.776
Durgunluklar, arz ve talep[br]arasındaki dengeye yönelik

0:01:04.776,0:01:07.636
olumsuz bozulmalar[br]olduğunda meydana gelir.

0:01:07.636,0:01:11.116
İnsanların kaç ürün almak istedikleri,

0:01:11.116,0:01:14.276
üreticilerin ne kadar [br]ürün ve hizmet sunabilecekleri,

0:01:14.276,0:01:16.546
ve ekonomik düşüşe sebep olan

0:01:16.546,0:01:19.966
satılan ürünlerin ve servislerin[br]fiyatları arasında bir uyumsuzluk var.

0:01:19.966,0:01:23.156
Bir ekonominin arz talep[br]arasındaki ilişkisi

0:01:23.156,0:01:27.236
enflasyon ve faiz oranlarına yansır.

0:01:27.236,0:01:31.686
Ürünler ve hizmetler daha pahalı[br]olmaya başladığında enflasyon olur.

0:01:31.686,0:01:35.080
Bir başka deyişle, paranın değeri düşer.

0:01:35.080,0:01:38.950
Yine de bu, enflasyonun ille de[br]kötü bir şey olduğu anlamına gelmez.

0:01:38.950,0:01:43.570
Aslında düşük enflasyon oranının [br]ekonomik hareketliliği koruduğu düşünülür.

0:01:43.570,0:01:46.770
Ama yüksek enflasyonun[br]yüksek talebe eşlik etmemesi

0:01:46.770,0:01:52.520
hem ekonomide sorunlara yol açar[br]hem de er geç bir durgunluğa sebep olur.

0:01:52.520,0:01:54.020
Bu süre içinde, faiz oranları

0:01:54.020,0:01:58.390
bireysel müşteriler ve firmalar için[br]borç alma maliyetini yansıtır.

0:01:58.390,0:02:01.600
Oran, genellikle kredi geri ödenene kadar,

0:02:01.600,0:02:05.720
kredi alanların kredi verenlere[br]ödediği kredinin yıllık hissesidir.

0:02:05.720,0:02:09.790
Düşük faiz oranları, firmaların[br]daha fazla projeye yatırım yapmak için

0:02:09.790,0:02:12.490
daha çok parayla[br]borçlanabilmeleri anlamına gelir.

0:02:12.490,0:02:17.200
Yüksek faiz oranları ise [br]ekonomi hareketliliğini yavaşlatarak

0:02:17.200,0:02:19.565
üreticilerin ve tüketicilerin [br]maliyetini artırır.

0:02:19.565,0:02:22.555
Enflasyon oranları ile[br]faiz oranlarındaki dalgalanmalar

0:02:22.555,0:02:25.385
ekonominin iç yüzünü bize gösterebilir

0:02:25.385,0:02:29.385
fakat bu dalgalanmalara[br]evvela ne sebep olur?

0:02:29.385,0:02:35.695
En belirgin sebepler doğal afet, savaş[br]ve jeopolitik unsurlar gibi şoklardır.

0:02:35.717,0:02:37.237
Örneğin bir deprem,

0:02:37.237,0:02:42.247
petrol gibi önemli bir ürünü[br]üretmesi gereken altyapıyı yok edebilir.

0:02:42.247,0:02:47.557
Bu da talebi kırarak ve potansiyel[br]olarak bir durgunluğa yol açarak

0:02:47.557,0:02:51.935
arz ekonomisini petrol kullanan ürünler[br]için daha fazla ücret talep etmeye zorlar.

0:02:51.935,0:02:55.624
Ama bazı durgunluklar, ekonomik[br]refah dönemlerinde meydana gelir—

0:02:55.624,0:02:59.044
bu muhtemelen ekonomik [br]refah yüzünden bile olur.

0:02:59.044,0:03:03.344
Bazı ekonomistler, bir pazarın[br]büyümesindeki iş etkinliğinin

0:03:03.344,0:03:06.608
arada bir sürdürülemez seviyeye[br]ulaşabileceğine inanıyor.

0:03:06.608,0:03:10.548
Örneğin, kurumlar ve tüketiciler [br]ekonomik büyümenin onların yüklerini

0:03:10.548,0:03:14.828
idare etmelerine yardım edeceği tahminini[br]yürüterek daha çok borçlanabilirler.

0:03:14.828,0:03:18.381
Ama ekonomi beklendiği[br]kadar hızlı büyümezse

0:03:18.381,0:03:21.341
baş edebileceklerinden daha fazla[br]bir borçla karşılaşabilirler.

0:03:21.341,0:03:24.351
Borcu bitirmek için [br]iş etkinliğini düşürerek

0:03:24.351,0:03:27.471
fonları diğer hareketlerden[br]yönlendirmek zorunda kalacaklar.

0:03:27.471,0:03:30.391
Psikoloji de durgunluğa [br]katkıda bulunabilir.

0:03:30.391,0:03:34.551
Durgunluk korkusu, eğer insanların[br]yatırımda ve harcamada

0:03:34.551,0:03:38.550
geri adım atmalarına sebep olursa kendini[br]gerçekleştiren kehanete dönüşebilir.

0:03:38.550,0:03:41.850
Bunun üzerine, üreticiler talepte beklenen

0:03:41.850,0:03:44.930
düşüş yönüne yardım etmek için[br]işletme giderlerini kesebilir.

0:03:44.930,0:03:48.590
Bu da maliyet daha düşük [br]ücretleri kestiği için

0:03:48.590,0:03:52.800
daha da düşük talebe yol açarak[br]bir kısır döngüye sebep olabilir.

0:03:52.800,0:03:57.610
Durgunluğu önlemeye yardımcı olmak için[br]planlanmış politikalar da katkı yapabilir.

0:03:57.610,0:04:01.740
Zor zamanlarda, hükûmetler[br]ve merkez bankaları para basabilir,

0:04:01.740,0:04:05.500
harcamayı arttırabilir ve merkez[br]bankasının faiz oranlarını düşürebilir.

0:04:05.500,0:04:08.960
Karşılığında daha küçük bankalar[br]harcamayı arttırmak için

0:04:08.960,0:04:12.470
borcu etkin olarak ''daha ucuz'' hâle[br]getirerek faiz oranını düşürebilir.

0:04:12.470,0:04:16.620
Ama bu politikalar sürdürülebilir değil[br]ve aşırı enflasyonu önlemek için

0:04:16.620,0:04:18.822
er geç tersine çevrilmesi gerekir.

0:04:18.822,0:04:23.272
Bu da ,eğer insanlar uğraşsız borca[br]ve hükümet uyaranına fazla güvenirlerse

0:04:23.272,0:04:25.202
durgunluğa yol açar.

0:04:25.202,0:04:30.012
Britanya'daki Bronz durgunluğu, [br]neticede demirin benimsenmesinin,

0:04:30.012,0:04:33.256
çiftçilikte ve gıda üretiminde[br]devrim yapıp yardımcı olmasıyla bitti.

0:04:33.256,0:04:36.346
Modern pazarlar, günümüzdeki [br]durgunlukları yönetmeyi

0:04:36.346,0:04:39.166
daha çok zorlaştırarak[br]daha karmaşık hale getiriyor.

0:04:39.166,0:04:43.486
Ama her bir durgunluk, gelecekteki[br]durgunlukları daha etkin biçimde

0:04:43.486,0:04:46.504
öngörmek ve yanıtlamak için[br]yeni bir veri sağlıyor.