0:00:00.496,0:00:02.120
Bu videoda, dövriyyədə olan pulların,

0:00:02.120,0:00:04.560
ölçülməsinin fərqli üsulları

0:00:04.560,0:00:06.730
haqqında danışacayıq.

0:00:06.730,0:00:09.190
İşimizə ABŞ-dakı Mərkəzi bankla

0:00:09.190,0:00:10.630
başlayacağıq.

0:00:10.630,0:00:13.360
Bu, ABŞ Federal Ehtiyat Sistemi-dir(FES).

0:00:13.360,0:00:17.340
Deyək ki, 4 dollar çap edirlər.

0:00:17.340,0:00:19.830
Yalnız vizual məqsədlər üçün,[br]bunu fiziki olaraq

0:00:19.830,0:00:21.400
etdiklərinə diqqət edəcəyik.

0:00:21.400,0:00:23.244
Bu, elektron şəkildə də [br]edilə bilər.

0:00:23.244,0:00:25.160
Biz isə, yalnız fiziki formaya baxacağıq.

0:00:25.160,0:00:27.118
Bunu dövriyyəyə buraxmanın yolu,

0:00:27.118,0:00:29.100
4 dollarla, açıq bazardan qiymətli,

0:00:29.100,0:00:32.240
etibarlı və çox likvid qiymətli kağızlar

0:00:32.240,0:00:34.310
almaqdır.

0:00:34.310,0:00:36.540
Likvidlik, böyük miqdarda qiymətli [br]kağızların

0:00:36.540,0:00:38.500
alqı-satqısının çox asan olmasıdır.

0:00:38.500,0:00:40.050
Məsələn, dövlət xəzinələri

0:00:40.050,0:00:43.880
likvid qiymətli kağız və ya[br]likvid aktivdir.

0:00:43.880,0:00:45.761
PEZ şirniləri likvid aktiv deyil.

0:00:45.761,0:00:47.510
Bir milyard dollarlıq PEZ şirnisi

0:00:47.510,0:00:49.780
alsaydım, bu məbləğdə qarşılıq əldə etmək

0:00:49.780,0:00:51.960
mənim üçün çətin olardı.

0:00:51.960,0:00:53.668
Çünki qısa ya da orta müddətdə

0:00:53.668,0:00:57.060
bir milyard dollar dəyərində məhsul

0:00:57.060,0:00:58.042
satmaq çətindir.

0:00:58.042,0:01:00.500
Buna görə, Mərkəzi Bank 4 dollara

0:01:00.500,0:01:03.210
1 likvid qiymətli kağız alır.

0:01:03.210,0:01:05.300
Bu qiymətli kağızımız.

0:01:05.300,0:01:07.510
Aldıqları şəxs, bu məbləği banka

0:01:07.510,0:01:09.152
əmanət qoymaq qərarına gəlir.

0:01:09.152,0:01:11.110
Bu pul birbaşa da banka köçürülə bilərdi,

0:01:11.110,0:01:12.630
ya da bu pulu məhsul almaq üçün

0:01:12.630,0:01:14.600
istifadə edib, məhsul aldıqları

0:01:14.600,0:01:16.183
şəxs tərəfindən [br]bir banka

0:01:16.183,0:01:17.330
yerləşdirilə bilərdi.

0:01:17.330,0:01:19.371
Hərhalda, bu məbləğ sonda

0:01:19.371,0:01:21.050
banka qoyulur.

0:01:21.050,0:01:22.810
Bu, bizim özəl bankımızdır.

0:01:22.810,0:01:26.900
Bunu, 1 nömrəli özəl bank adlandıracağam.

0:01:26.900,0:01:30.760
İndi bu dollarların hamısı

0:01:30.760,0:01:34.960
1 nömrəli özəl banka köçürülür.

0:01:34.960,0:01:38.040
Artıq onlar, federal ehtiyyat deyil,

0:01:38.040,0:01:40.250
və ya ümumiyyətlə Mərkəzi Bank

0:01:40.250,0:01:42.380
artıq onlara sahib deyil.

0:01:42.380,0:01:44.114
Buradan köçürülüb.

0:01:44.114,0:01:45.530
Bunları belə işarə edək ki,

0:01:45.530,0:01:48.540
qarışmasın və rahat izləyə bilək.

0:01:48.540,0:01:51.670
Pulu 1 nömrəli özəl banka qoyanda,

0:01:51.670,0:01:55.000
dedilər ki, 3 dollara tələb var,

0:01:55.000,0:01:56.880
buna görə də çek yazmaq istəyirlər.

0:01:56.880,0:02:00.979
Buna görə, 3 dolları

0:02:00.979,0:02:03.270
bir çek hesabına qoyurlar.

0:02:03.270,0:02:13.390
Çek yazılır, və beləcə əmanət hesabına

0:02:13.390,0:02:15.490
bir az daha çox faiz ala bilərlər,

0:02:15.490,0:02:17.090
bank da buna maraqlıdır, çünki,

0:02:17.090,0:02:18.923
əmanətə ehtiyat saxlamalı deyillər,

0:02:18.923,0:02:22.530
əmanət hesabına 1 dollar qoyurlar

0:02:25.214,0:02:27.630
və bu əmanət hesabına çek yaza bilmirlər.

0:02:27.630,0:02:29.296
Əslində xüsusi şərtlər var,

0:02:29.296,0:02:32.380
amma sadə dildə desək,

0:02:32.380,0:02:32.880
çek yaza bilmirlər.

0:02:32.880,0:02:34.921
Ya da çek yazmağa məhdudiyyətləri var

0:02:34.921,0:02:36.200
və ya bu tərz problemlər.

0:02:36.200,0:02:38.920
Bank da deyir ki, yaxşı, bu pula

0:02:38.920,0:02:40.920
ehtiyat olmasına ehtiyac yoxdur.

0:02:40.920,0:02:42.128
Bunu, borca [br]verə bilərəm.

0:02:42.128,0:02:43.680
Düşünək ki, borc verdikləri şəxs

0:02:43.680,0:02:47.130
də, bu pulu, dərhal

0:02:47.130,0:02:50.830
başqa bir banka yatırır.

0:02:50.830,0:02:52.550
Buna da özəl bank 2 deyək.

0:02:52.550,0:02:54.920
Beləliklə, pul, artıq

0:02:54.920,0:02:57.120
özəl bank 1-də deyil.

0:02:57.120,0:03:00.880
Burada da,

0:03:00.880,0:03:04.690
özəl bankı 2-ni çəkək.

0:03:04.690,0:03:07.470
Pulu, iki nömrəli özəl bankda

0:03:07.470,0:03:10.540
əmanət hesabına yatırırlar.

0:03:10.540,0:03:12.710
Buradakı puldan isə, bank deyir ki,

0:03:12.710,0:03:15.460
bu, tələb olunan depozitdir və

0:03:15.460,0:03:16.960
bəzi ehtiyatları saxlanmalıdır.

0:03:16.960,0:03:18.640
Bu, fraksiya ehtiyat bankçılığı adlanır.

0:03:18.640,0:03:21.670
ABŞ-da, bunun 90%-ə qədərini

0:03:21.670,0:03:22.270
borc vermək olar.

0:03:22.270,0:03:24.000
Düşünək ki, bu bank [br]biraz mühafizəkardır

0:03:24.000,0:03:25.680
və sadəcə 3-də 2 [br]hissəsini borc verir.

0:03:25.680,0:03:27.737
Yəni, bu 3$-dan 2$-ı borc verirlər,

0:03:27.737,0:03:29.570
Və düşünək ki, borcalan da

0:03:29.570,0:03:31.910
bu pulu, təsadüfən, [br]2 nömrəli özəl bankdakı

0:03:31.910,0:03:33.700
şəxsi hesabına yatırır.

0:03:33.700,0:03:40.060
Bu 2$, özəl bank 2-ə gəlir,

0:03:40.060,0:03:45.250
yəni artıq, özəl bank 1-də deyil.

0:03:45.250,0:03:48.760
Amma bu adam hələ də 3$-a qədər [br]çek yaza bilir.

0:03:48.760,0:03:50.420
2 nömrəli özəl bankda,

0:03:50.420,0:03:52.045
deyək ki, bunlar

0:03:52.045,0:03:53.590
bir çek

0:03:53.590,0:03:58.260
hesabına yatırılır.

0:03:58.260,0:04:00.910
Aha, indi, iki nömrəli özəl bank,[br]bir neçə cür davrana bilər.

0:04:00.910,0:04:03.160
Bu çek hesabında[br]bəzi ehtiyatları saxlamalıdır.

0:04:03.160,0:04:04.310
Baxmayaraq ki, 90% borc

0:04:04.310,0:04:06.018
verə bilər,[br]daha mühafizəkar

0:04:06.018,0:04:08.280
davranıb, bunun, yarısını[br]verməyə qərar verir.

0:04:08.280,0:04:11.264
Beləliklə, dollardan birini borc verir.

0:04:11.264,0:04:13.680
Borc verdikləri şəxs isə,

0:04:13.680,0:04:15.860
bu pulu alır

0:04:15.860,0:04:17.360
və cibinə qoyur.

0:04:17.360,0:04:19.924
Onlar həm də bütün bu[br]əmanətlərdən borc verə bilərlər.

0:04:19.924,0:04:21.010
Və deyək ki,[br]o adam

0:04:21.010,0:04:24.370
1 dollarlıq borcu da

0:04:24.370,0:04:25.370
cibinə qoyur.

0:04:27.690,0:04:30.790
Fikir verin, əvvəlki[br]4 dollar hələ də oradadır,

0:04:30.790,0:04:32.890
Bir, iki, üç, dörd.

0:04:32.890,0:04:35.870
Xatırlatma edim, bu adam buradan

0:04:35.870,0:04:37.420
3 dollara qədər çek yaza bilər.

0:04:37.420,0:04:39.290
Buradakı isə,

0:04:39.290,0:04:43.770
eyni çek rəngində yazaq,

0:04:43.770,0:04:53.350
2 dollara qədər çek yaza bilər.

0:04:53.350,0:04:55.780
İndi buradakı pulun müxtəlif

0:04:55.780,0:04:56.770
formaları barədə düşünək.

0:04:56.770,0:04:59.500
Çox dar bir şəkildə [br]düşünsək, o,

0:04:59.500,0:05:03.200
Mərkəzi Bankın çap etdirdiyi, [br]yoxsa üzv banklara elektron

0:05:03.200,0:05:07.210
olaraq [br]yaratdığı ehtiyatlardırmı?

0:05:07.210,0:05:08.710
Sadə şəkildə yalnız

0:05:08.710,0:05:11.060
fiziki çap olunan pulu düşünək.

0:05:11.060,0:05:12.400
Bu əsas pul kütləsidir.

0:05:12.400,0:05:17.530
Bunu, başqa cür pul [br]təklifi də adlandırırlar.

0:05:17.530,0:05:19.370
ABŞ-da və digər ölkələrdə bu,

0:05:19.370,0:05:21.310
M0 ilə eyni şeydir.

0:05:21.310,0:05:23.640
Ölkədən ölkəyə cüzi fərqlər var.

0:05:23.640,0:05:26.560
Bu nümunədə, çap edilib dövriyyəyə [br]qoyulan məbləğ,

0:05:26.560,0:05:29.090
4 dollar idi.

0:05:29.090,0:05:31.460
4 dollarlıq pul kütləmiz var idi.

0:05:31.460,0:05:33.770
Aydındır ki, çap edən kimi onunla

0:05:33.770,0:05:35.311
qiymətli kağız aldılar, və pul

0:05:35.311,0:05:38.610
dövriyyəyə girdi, ondan [br]məhsullar almaq üçün, əməliyyatları

0:05:38.610,0:05:41.770
asanlaşdırmaq üçün istifadə edilə bilər.

0:05:41.770,0:05:44.050
İndi bu yaratdığımız bu kiçik dünyada,

0:05:44.050,0:05:47.460
bunların hamısı pul kimi[br]istifadə edilmir.

0:05:47.460,0:05:50.130
Bu şəxsdə 4 dollar var, amma bu insanlar

0:05:50.130,0:05:52.540
burada da çek yaza bilər.

0:05:52.540,0:05:55.360
Pulun bir az daha geniş [br]tərifini deyə bilərik.

0:05:55.360,0:05:57.350
Buraya da M1 deyək.

0:05:57.350,0:05:59.850
Düşünmək üçün bir neçə yol var.

0:05:59.850,0:06:02.300
Bunu bütün valyuta kimi düşünsək,

0:06:02.300,0:06:05.700
insanların cibindəkilər üstəgəl[br]bütün çek yazma imkanları.

0:06:05.700,0:06:07.200
Buna görə,

0:06:07.200,0:06:11.340
bu 2 dollar üstəgəl 5 dollarlıq

0:06:11.340,0:06:12.520
çek yazma qabiliyyəti olar.

0:06:12.520,0:06:14.660
Beləliklə, 2 dollar fiziki məbləğ,

0:06:14.660,0:06:17.520
bankda deyil, insanların ciblərində,

0:06:17.520,0:06:24.400
üstəgəl 5 dollarlıq çek,

0:06:24.400,0:06:26.460
sizə 7 dollar verəcək.

0:06:26.460,0:06:28.580
Buna baxmağın başqa bir yolu,

0:06:28.580,0:06:35.390
onu M0 üstəgəl

0:06:35.390,0:06:37.396
çek depozitləri

0:06:37.396,0:06:39.770
kimidir.

0:06:39.770,0:06:41.410
Ancaq bunu etsəniz, ikiqat

0:06:41.410,0:06:43.620
sayılır çünki, M0, çek depozitlərinin

0:06:43.620,0:06:46.002
ehtiyatıdır.

0:06:46.002,0:06:47.960
Və ya bəzi çek depozitləri,

0:06:47.960,0:06:50.110
M0 üçün ehtiyat olaraq saxlanılır.

0:06:50.110,0:06:53.155
Bank ehtiyatlarını [br]çıxarmaq məcburiyyətindəyik.

0:06:56.880,0:06:59.239
Bu zaman 4 dollar alarıq, çünki biz

0:06:59.239,0:07:01.280
bunları, ikiqat saymaq istəmirik.

0:07:01.280,0:07:04.200
M0-ın 4 dollar olduğunu alacağıq.

0:07:04.200,0:07:06.420
Bunu ağ rəngdə qeyd edək.

0:07:06.420,0:07:10.690
M0 4 dollardır,

0:07:10.690,0:07:16.080
5 dollar çek hesabıdır.

0:07:16.080,0:07:17.580
Bunu çəhrayı rəngdə edim.

0:07:17.580,0:07:19.610
Üstəgəl 5 dollar.

0:07:19.610,0:07:22.070
Və sonra ehtiyatları çıxarsaq,

0:07:22.070,0:07:24.270
Buradakı ehtiyatlarda 2 dollar var.

0:07:24.270,0:07:27.080
Yəni çıxılsın 2 dollar.

0:07:27.080,0:07:30.920
bərabərdir, 7 dollar.

0:07:30.920,0:07:33.420
Bunun mahiyyəti budur ki,

0:07:33.420,0:07:35.878
çek hesabının ya da

0:07:35.878,0:07:41.430
M0-ın bir hissəsi kimi

0:07:41.430,0:07:43.480
iki dəfə saymırıq. Təkrar edim,

0:07:43.480,0:07:45.660
bu, pul kütləsinin bir hissəsi deyil.

0:07:45.660,0:07:48.010
Bu, həm pul kütləsi, həm də çek hesabıdır ki,

0:07:48.010,0:07:49.790
bunu da iki dəfə saymaq istəmirik.

0:07:49.790,0:07:51.272
Beləliklə, düşünməyin ən sadə yolu

0:07:51.272,0:07:53.480
əməliyyatları asanlaşdırmaq üçün, tərifdə

0:07:53.480,0:07:55.110
nədən istifadə edilə bilər?

0:07:55.110,0:07:57.410
İnsanların cibindəki bu 2 dollar və

0:07:57.410,0:07:59.550
5 dollaradək çek yazmaq.

0:07:59.550,0:08:02.160
Buradakı görüntü belədir.

0:08:02.160,0:08:04.120
Daha da genişləndirmək istəyiriksə,

0:08:04.120,0:08:06.806
M2 adlı hissəni əlavə edə bilərik.

0:08:06.806,0:08:08.680
Hazırda bir əməliyyatı [br]asanlaşdırmaq üçün

0:08:08.680,0:08:12.280
dərhal istifadə edilə bilən nədir?

0:08:12.280,0:08:14.260
Bu, bizim M1 olardı.

0:08:14.260,0:08:16.250
Bizim 7 dollarliq M1-miz.

0:08:16.250,0:08:19.400
Üstəgəl, asanlıqla M1-ə çevrilə biləcəklər.

0:08:19.400,0:08:21.220
Məsələn, bu əmanət hesabları,

0:08:21.220,0:08:23.110
asanlıqla çek hesablarına çevrilə bilər.

0:08:23.110,0:08:24.530
Yalnız bir neçə gün çəkə bilər.

0:08:24.530,0:08:25.920
Bəzi gecikmələr ola bilər.

0:08:25.920,0:08:27.025
Amma çevrilə bilər.

0:08:27.025,0:08:29.400
Konvertasiya edildikdə bankın tələb

0:08:29.400,0:08:30.770
ehtiyatı bir az dəyişəcək.

0:08:30.770,0:08:33.360
Amma şəxs dəyişimə icazə verəcək,[br]çünki beləliklə,

0:08:33.360,0:08:36.169
daha çox çek yaza biləcək.

0:08:36.169,0:08:38.909
Beləliklə M2, M1 üstəgəl M1-ə

0:08:38.909,0:08:40.740
çevirmək çox asan olanları əhatə edir.

0:08:40.740,0:08:45.515
Əmanət hesabları, pul bazarı hesabları

0:08:45.515,0:08:47.640
və s. əlavə ediləcək.

0:08:47.640,0:08:49.190
Onlar oxşar hesablardır,

0:08:49.190,0:08:50.470
biri biraz daha yüksək faizlidir, amma

0:08:50.470,0:08:52.440
ona daxil olmaq üçün məhdudiyyətlər var.

0:08:52.440,0:08:56.480
Onu çek hesabına çevirmək çox da çətin deyil.

0:08:56.480,0:09:00.070
Və kiçik dollar dəyərində müddətli depozit, [br]depozit sertifikatı hesabları.

0:09:00.070,0:09:02.070
Rahat olsun deyə, yalnız

0:09:02.070,0:09:03.990
əmanət hesabları deyək.

0:09:03.990,0:09:09.620
Beləliklə, bu, 7 dollarlıq M1, üstəgəl

0:09:09.620,0:09:11.180
buradakı 2 dollarlıq [br]əmanət hesabları.

0:09:15.527,0:09:17.110
Bu yalnız bir izah vermək üçündür.

0:09:17.110,0:09:18.190
Biri pul kütləsi

0:09:18.190,0:09:19.380
haqqında danışanda, [br]soruşulmalıdır ki,

0:09:19.380,0:09:20.504
nə haqqında danışırsan?

0:09:20.504,0:09:23.680
Ən tipik olanı M1 haqqında danışmaqdır,

0:09:23.680,0:09:27.060
çünki bu əməliyyatları asanlaşdırmaq üçün

0:09:27.060,0:09:27.880
birbaşa istifadə edilənlərdir.

0:09:27.880,0:09:29.588
Çek hesabları,

0:09:29.588,0:09:31.520
ya da kiminsə cibindəki pullar.

0:09:31.520,0:09:35.310
Amma əsas pul kütləsi kimi, [br]M0-dan da danışa bilərlər,

0:09:35.310,0:09:36.930
xüsusilə ABŞ-da həmişə eyni yerə

0:09:36.930,0:09:38.070
istinad edirlər.

0:09:38.070,0:09:40.410
Daha geniş də[br]istinad edə bilərlər.

0:09:40.410,0:09:41.785
M2-dən daha geniş təriflər var,

0:09:41.785,0:09:44.400
məsələn M3, amma bu barədə

0:09:44.400,0:09:45.720
məlumat verməyi dayandırıblar.

0:09:45.720,0:09:48.630
Ancaq M3-də, gerçək pul, [br]çek hesabı olmaqdan

0:09:48.630,0:09:51.760
bir qədər daha fərqli olur.

0:09:51.760,0:09:53.980
Amma, onsuz da, kifayət [br]qədər likvid olduğuna

0:09:53.980,0:09:56.130
görə digər növ aktivləri [br]də daxil edəcəklər.

0:09:56.130,0:09:57.880
Son zamanlarda isə artıq FED

0:09:57.880,0:10:00.420
bu barədə hesabat verməyi dayandırıb.

0:10:00.420,0:10:04.130
Və bunlar da, istinad edilən məlumatlardır.