W tym filmie chciałbym zająć się różnymi sposobami mierzenia ilości pieniądza w obiegu Zaczniemy od spraw związanych z bankiem centralnym, w USA jest to przypomnę Rezerwa Federalna i powiedzmy, że wydrukowali 4 dolary aby łatwiej było nam sobie to wyobrazić, skupimy sie na nich w formie materialnej bo oczywiście mogli to zrobić także elektronicznie te cztery dolary trafią do obiegu ponieważ bank kupi za nie na otwartym rynku papiery wartościowe, zwykle bardzo bezpieczne i płynne instrumenty Płynny oznacza, że bardzo łatwo je kupić i sprzedać w dużych ilościach na przykład, rządowe instrumenty skarbowe są płynnym papierem wartościowym lub płynnym aktywem a pudełka po cukierkach nie są płynnym aktywem Gdybym kupił pudełka po cukierkach o wartości milarda dolarów trudno byłoby mi sprzedać jedno, trudno byłoby mi kupić pudełka warte miliard i jeszcze trudniej byłoby mi sprzedać w krótkim czy nawet średnim terminie Bank centralny kupuje, powiedzmy, 1 płynny papier wartościowy za 4 dolary zaznaczmy go tutaj a osoba, od której bank odkupił papier wartościowy, decyduje włożyć otrzymane pieniądze w banku Mogła ona albo zrobić depozyt albo przenaczyć pieniądze które pozyskała ze sprzedaży ppaierów wartościowych na zakupy a osoba, od której kupiła rzeczy, mogła zdeponować pieniądze w banku tak czy inaczy, wyobraźmy sobie, że pieniądze trafiają do banku w formie depozytu tutaj mamy nasz bank, który nazwę bank nr 1 i teraz wszystkie te dolary są przeniesione do PB#1 Rezerwa Federalna czy uogólniając bank centralny już tych pieniędzy nie ma Zostały przeniesione do banku nr 1 [zetrę to wszystko, aby łatwiej było nam śledzić to, co się dzieje] Ale mając depozyt w ba,nku nr 1 osoba chce mieć możliwość natychmiastowej wypłaty 3 dolarów na żądanie i chce móc wystawiać czeki do tej wartości więc wkłada 3 dolary na konto bieżące, żeby mieć taką możliwość i aby mieć nieco wyższe oprocentowanie,a bank daje wyższe oprocentowanie na rachunku oszczędnościowym, bo nie musi utrzymywać rezerw Osoba deponuje 1 dolara na rachunku oszczędnościowym do rachunku oszczędnościowego nie przysługują czeki Wsytępują tutaj szczególne okoliczności, ale dla uproszczenia przyjmijmy, że osoba nie moze wypisywac czeków istnieją takie rachunki z ograniczoną zdolnością wystawiania czeków i tym podobne bank mówi: ok, nie musimy tworzyć rezerw na tego 1 dolara więc możemy go pożyczyć i załóżmy, że osoba, której bank pożycza 1 dolara, natychmiast go deponuje w innym banku mamy tutaj bank nr 2 czyli 1 dolar nie jest już w banku nr 1 [narysuję bank nr 2 tutaj] jest natomiast na rachunku oszczędnościowym w bank nr 2 załóżmy, że z tych 3 dolarów bank musi utworzyć rezerwę bo to się dzieje w systemie rezerw cząstkowych) ale może pożyczyć - w USA można pożyczyć do 90% niech ten bank będzie bardziej konserwatywny i moze pożyczać tylko 2/3 zatem pożyczy 2 z 3 dolarów a w wyniku niezwykłego przypadku osoba, której bank nr 1 pożycza te 2 dolary, zostawia je w depozycie w banku nr 2 czyli kolejne 2 dolary lądują w banku nr 2 i nie ma ich w banku nr 1 chociaż ta osoba (bank nr 1) może nadal wystawiać czeki do wartości 3 dolarów w banku nr 2 te dwa dolary są zdeponowane na rachunku bieżącym i teraz bank nr 2 ma do wyboru kilka opcji Musi utrzymać jakieś rezerwy dla rachunku bieżącego załóżmy, że jest jeszcze bardziej konserwatywny i decyduje się pożyczyć tylko połowę chociaż mógłby 90% i pożycza 1 dolara a osoba, której pożycza, wkłada pieniądze do portfela Bank może także pożyczyć całą wartość oszczędności i powiedzmy, że osoba, której bank pożycza 1 dolara oszczędności, także chowa pieniądze do portfela Zauważmy, że początkowe 4 dolary ciągle są tutaj ... żeby było jasne, ta osoba z banku nr 1 może wystawiać czeki do wysokości 3 dolarów a ta druga osoba (bank nr 2) może wystawiać czeki do wartości 2 dolarów Teraz zajmijmy się różnymi formami pieniądza, które mamy tutaj Możemy myśleć o pieniądzu w bardzo wąskim pojęciu, czyli że, to coś, co wydrukował bank centralny lub stworzone elektronicznie (jak elektronicznie utrzmywane rezerwy w banku podległym) ale upraszczając mozecie myślec o pieniądzu jako materialnej walucie drukowanej przez bank centralny - jest pieniądz bazowy dlatego często mówi sie o nim jako o bazie monetarnej w USA (i innych krajach) często jest to to samo co M0 aczkolwiek występują niewielkie różnice pomiędzy krajami w tym przykładzie 4 dolary zostały wydrukowane i dostały się do obiegu i mamy 4 dolary pieniądza bazowego jest to oczywiste, ponieważ pieniądze zostały wydane na zakup papierów wartościowych i znalazły się w obiegu i 4 dolary mogły zostać wykorzystane do zakupów mogły być wykorzystywane do przeprowadzania transakcji I nie są to wszystkie możliwości wykorzystania pieniędzy w tym małym świecie stworzonym przez nas Mamy 4 dolary, ale banki mogą także wystawiać czeki czyli mamy nieco szerszą definicję pieniądza i określamy ten zbiór M1 możemy podchodzić do tego pojęcia na kilka sposóbów możecie rozumieć je jako wszystkie środki płatnicze znajdujące się ludzkich kieszeniach plus cała zdolność do wypisywania czeków, wtedy mamy te 2 dolary plus 5 dolarów stąd czyli mamy 2 dolary w formie materialnej, znajdujące się portfelu (nie w rezerwach banku) plus 5 dolarów zdolności czekowej, w efekcie otryzmjemy 7 dolarów Można określić to jako M0 powiększone o depozyty, których właściciele moga sie posługiwać czekami [napiszę tutaj czeki] ale wtedy liczymy podwójnie ponieważ w M0 znajdują sie też rezerwy w depozytach których właściciele mogą sie posługiwać czekami albo mogę powiedzieć, że niektóre z depozytów, których właściciele mogą sie posługiwać czekami, są utrzymywane jako rezerwy dla M0 dlatego należy odjąć rezerwy bankowe i wtedy otrzymujemy 4 dolary ponieważ nie chcemy podwójnie liczyć i mamy M0 w wysokości 4 dolarów [napiszę to na biało] M0 wynosi 4 dolary Depozyty, których właściciele mogą sie posługiwać czekami, to 5 dolarów [napiszę to na różowo] dodać 5 dolarów i teraz odejmujemy rezerwy nasza wartość rezerw wynosi 2 dolary, czyli odjąć 2 i mamy z powrotem 7 dolarów Najważniejsze, żeby nie liczyć podwójnie Nie liczymy podwójnie części depozytów, których właściciele mogą poslugiwać się czekami i części M0 nie wykorzystujemy tego podwójnie Jest zarazem baza monetarna i depozyty, których właściciele mogą sie posługiwać czekami, dlatego nie potrzebujemy tego liczyć dwa razy Najprostszym sposobem myślenia o tym jest: co można wykorzystać w tej węższej definicji do ułatwienia transakcji? Te 2 dolary w kieszeniach ludzi i zdolność wystawiania czeków do wysokości 5 dolarów [mamy to tutaj] i jeśli chcemy użyć jeszcze węższej niż ta definicji, dochodzimy do zbioru, który się nazywa M2 Co można natychmiast wykorzystać, aby przeprowadzić transakcje? będzie to nasze 7 dolarów z M1 plus to, co można łatwo zamienić na M1 Na przykład ten rachunek oszczędnościowy można łatwo zamienić na rachunek, którego właściciel ma zdolność do wystawiania czeków Zajmie to najwyżej kilka dni (mogą być pewne ograniczenia) taka zamiana wpłynie na nieco na poziom rezerw banku, ale pozwoli właścicielowi rachunku na wypisywanie większej liczby czeków M2 obejmuje M1 plus to wszystko, co łatwo zamienić na M1 czyli obejmie rachunki oszczędnościowe, rachunki środków lokowanych na rynku pieniężnym (nie będę tutaj wchodził w szczegóły) są to podobne rachunki, dostajesz większe oprocentowanie, ale jest więcej ograniczeń w dostępie do tego typu rachunków, natomiast nietrudno zamienić je na rachunki, których właściciele mogą sie posługiwać czekami oraz rachunki terminowe o niewielkiej wartości żeby nam było łatwiej, będą to rachunki oszczędnościowe czyli nasze 7 dolarów z M1 plus 2 dolary na rachunku oszczędnościowym tutaj Teraz kilka zdań, aby naszkicować Wam obraz kiedy ktoś mówi o podaży pieniądza, musicie go zapytać, co konkretnie ma na myśli Najpewniej odnosi się do M1 ponieważ to środki bezpośrednio używane do przeprowadzania transakcji Zdolność do wystawiania czeków czy gotówka w czyimś portfelu ale może sie odnosić także do bazy monetarnej M0, tzw. wąski pieniądz to, zwłaszcza w USA, określenia tej samej rzeczy Może też mieć na myśli coś szerszego są definicje szersze niż M2, chociaż zaprzestano już raportowania podaży pieniadza M3 ale zbiór M3 obejmowałby rzeczy, które wykraczają poza definicję prawdziwego pieniądza czy rachunków, których właściciele mają zdolność posługiwania się czekami, ale są one mocno płynne dlatego obejmują inne typy aktywów ale Fed zaprzestał podawania M3 niedawno czyli do tych wszystkich zbiorów mogą być odniesienia.