Gyotaku: Nghệ thuật in cá cổ xưa của Nhật Bản - K. Erica Dodge

Xem bài học đầy đủ: http://ed.ted.com/lessons/gyotaku-the-ancient-japanese-art-of-printing-fish-k-erica-dodge

Những ngư dân đã làm thế nào để ghi lại chiến công săn bắt cá của họ trước khi nhiếp ảnh ra đời? Vào thế kỉ 19 tại Nhật Bản, thuyền đánh cá được trang bị giấy, mực sumi-e, và bút lông để tạo ra gyotaku: bản in tỉ mỉ của một con cá mới được đánh bắt. K. Erica Dodge kể lại câu chuyện của văn hóa đánh cá cạnh tranh này, cùng với một vài hướng dẫn để tạo ra những bản in cho chính bạn.

Bài học bởi K. Erica Dodge, hoạt hình bởi Franco Barroeta.

Con cá mà bạn bắt được to
đến thế nào?

To như thế này?

To thế này?

Thế này?

Không có bằng chứng
bằng hình ảnh,

không có cách nào chứng minh
bạn đã bắt được một con cá lớn,

và điều đó đúng kể từ
thuở đầu của nghề đánh cá.

Trên thực tế, hàng trăm năm trước,

rất lâu trước khi nhiếp ảnh
có thể ghi lại khoảnh khắc đó,

Ngư dân Nhật Bản
đã phát minh ra cách riêng

để ghi lại một chiến công
khi săn bắt cá.

Họ gọi nó là Gyotaku.

Gyotaku là một nghệ thuật in cá cổ xưa

bắt nguồn từ Nhật Bản

như là một cách
để ghi lại chiến công bắt cá

trước khi có máy ảnh hiện đại.

Gyo có nghĩa là cá

và taku có nghĩa là sự in dấu.

Có vài câu chuyện khác nhau

về Gyotaku đã xuất hiện như thế nào,

nhưng cơ bản,
nó bắt đầu với những ngư dân

cần một cách để ghi lại
chủng loại và kích thước

của con cá họ bắt được
hơn 100 năm trước đây.

Ngư dân
mang giấy, mực, bút lông

ra khơi cùng với mình.

Họ kể câu chuyện về những chuyến phiêu lưu
vĩ đại ngoài khơi xa.

Vì người Nhật tôn kính một số loại cá,

ngư dân
sẽ lấy một bản in từ những con cá

và thả chúng đi.

Để lấy bản in này,

họ thoa lên con cá
mực sumi-e không độc

và in chúng trên một loại giấy
làm từ vỏ cây dâu giấy.

Bằng cách này,
con cá có thể được thả

hoặc làm sạch và bán ở chợ.

Những bản in đầu tiên
như thế này chỉ để lưu giữ mà thôi

không có chi tiết.

Mãi cho đến giữa thế kỉ 19,

họ bắt đầu vẽ thêm
những chi tiết như mắt

và thêm thắt vào bản in.

Một nhà quý tộc nổi tiếng, Chúa Sakai,
là một người mê đánh cá,

và, khi bắt được một mẻ lớn,

ông muốn lưu giữ kỉ niệm

về một con cá tráp đỏ lớn

Thế nên, ông ra lệnh cho một ngư dân
in con cá ông bắt được

Sau đó, nhiều ngư dân mang đến

cho Chúa Sakai
những bản vẽ Gyotaku của họ.

và nếu thích bản vẽ,

ông sẽ thuê họ để in giúp ông.

Có nhiều bản vẽ được treo
trong cung điện trong thời kì Edo.

Sau thời kì này,
Gyotaku không còn phổ biến

và bắt đầu mai một dần.

Ngày nay, Gyotaku đã trở thành
loại hình nghệ thuật phổ biến,

được rất nhiều người yêu thích.

Những bản vẽ được cho là
mang lại may mắn cho ngư dân.

Nhưng thể loại nghệ thuật này
đã khá khác biệt so với trước đây.

Hầu hết những nghệ sĩ ngày nay
đều tự học bằng thử nghiệm.

Trước khi nghệ sĩ bắt đầu in,

con cá phải được chuẩn bị sẵn sàng.

Đầu tiên, nghệ sĩ đặt con cá

trên một mặt phẳng.

Sau đó, làm sạch vẩy cá

và ghim nó xuống mặt phẳng để làm khô.

Sau đó, họ làm sạch cá bằng nước.

Đến lúc in,

có hai phương pháp khác nhau.

Phương pháp gián tiếp
bắt đầu với việc dán vải ẩm hoặc giấy

vào con cá sử dụng hồ dán từ gạo

Sau đó, nghệ sĩ sử dụng tompo,

hay một quả bông được bọc bởi vải lụa

để bôi mực lên vải hoặc giấy để tạo bản in

Phương pháp này đòi hỏi sự khéo léo

và sự cẩn thận cao độ

khi kéo tờ giấy ra khỏi con cá

sao cho tớ giấy không bị rách.

Với phương pháp trực tiếp

nghệ sĩ sơn trực tiếp lên con cá

và sau đó nhẹ nhàng
ép tấm vải ẩm hoặc giấy lên con cá.

Với cả hai phương pháp này,

không có hai bản in nào
giống nhau y hệt cả,

nhưng cả hai đều biểu lộ
hình ảnh ấn tượng của con cá.

Bước cuối cùng

nghệ sĩ sử dụng chop,
hay còn gọi là con dấu,

để đánh dấu tác phẩm của họ,

và có thể cầm nó lên và nói

"Con cá lớn đúng như thế này!"