Czy promieniowanie jest szkodliwe? - Matt Anticole
-
0:06 - 0:08Słysząc słowo promieniowanie,
-
0:08 - 0:13łatwo wyobrazić sobie potężne eksplozje
i przerażające mutacje, -
0:13 - 0:15ale to nie jest cała prawda.
-
0:15 - 0:17Promieniowanie dotyczy także tęczy
-
0:17 - 0:20i lekarza analizującego
zdjęcie rentgenowskie. -
0:20 - 0:22Czym tak naprawdę jest promieniowanie
-
0:22 - 0:25i jak bardzo powinniśmy
martwić się jego skutkami? -
0:25 - 0:28Odpowiedź zaczyna się od zrozumienia,
że słowo promieniowanie -
0:28 - 0:32opisuje dwa bardzo różne zjawiska w nauce,
-
0:32 - 0:34promieniowanie elektromagnetyczne
-
0:34 - 0:36oraz promieniowanie jądrowe.
-
0:36 - 0:40Pierwsze jest czystą energią
-
0:40 - 0:44złożoną z oddziałujących na siebie
fal elektrycznych i magnetycznych, -
0:44 - 0:46które oscylują w przestrzeni.
-
0:46 - 0:48Kiedy fale oscylują szybciej,
-
0:48 - 0:50nabierają więcej energii.
-
0:50 - 0:53W dolnej części widma
występują fale radiowe, -
0:53 - 0:54podczerwień
-
0:54 - 0:56i światło widzialne.
-
0:56 - 0:58W górnej części widma jest ultrafiolet,
-
0:58 - 1:00promieniowanie rentgenowskie
-
1:00 - 1:01i promieniowanie gamma.
-
1:01 - 1:03Współczesne społeczeństwo ukształtowało
-
1:03 - 1:06wysyłanie i wykrywanie
promieniowania elektromagnetycznego. -
1:06 - 1:10Możemy pobrać e-mail na telefon
dzięki falom radiowym, -
1:10 - 1:12żeby otworzyć obraz
zdjęcia rentgenowskiego, -
1:12 - 1:17które możemy zobaczyć,
bo ekran emituje światło widzialne. -
1:17 - 1:19Z drugiej strony, promieniowanie jądrowe
-
1:19 - 1:21powstaje w jądrze atomu,
-
1:21 - 1:26w którym protony odpychają się
za sprawą dodatnich ładunków. -
1:26 - 1:29Zjawisko silnego oddziaływania jądrowego
-
1:29 - 1:31stara się przeciwdziałać
odpychaniu się ładunków -
1:31 - 1:34i zachować jądro w nienaruszonym stanie.
-
1:34 - 1:37Jednak niektóre połączenia
protonów i neutronów, -
1:37 - 1:39zwane izotopami,
-
1:39 - 1:41pozostają niestabilne
-
1:41 - 1:43lub radioaktywne.
-
1:43 - 1:46Losowo emitują materię i/lub energię,
-
1:46 - 1:48zwaną promieniowaniem jądrowym,
-
1:48 - 1:50żeby osiągnąć większą stabilność.
-
1:50 - 1:54Promieniowanie jądrowe pochodzi
z naturalnych źródeł, jak radon, -
1:54 - 1:57gaz, który przesącza się z ziemi.
-
1:57 - 2:00My sami także oczyszczamy
naturalne minerały promieniotwórcze, -
2:00 - 2:03żeby zasilać elektrownie jądrowe.
-
2:03 - 2:08Nawet banany zawierają śladowe ilości
radioaktywnego izotopu potasu. -
2:08 - 2:11Jeśli żyjemy w świecie promieniowania,
-
2:11 - 2:14to jak możemy ustrzec się
przed jego groźnymi skutkami? -
2:14 - 2:17Nie każde promieniowanie jest groźne.
-
2:17 - 2:19Promieniowanie stanowi zagrożenie,
-
2:19 - 2:23kiedy odrywa elektrony z atomów
podczas zderzenia, -
2:23 - 2:26co może uszkodzić DNA.
-
2:26 - 2:29Nazywane jest promieniowaniem jonizującym,
-
2:29 - 2:33bo po stracie lub zyskaniu elektronów
atom jest nazywany jonem. -
2:33 - 2:36Promieniowanie jądrowe
zawsze jest jonizujące, -
2:36 - 2:41a tylko wysokoenergetyczne promieniowanie
elektromagnetyczne takie jest. -
2:41 - 2:42To dotyczy promieni gamma,
-
2:42 - 2:43promieni rentgenowskich
-
2:43 - 2:46i wysokoenergetycznego widma ultrafioletu.
-
2:46 - 2:49Dlatego podczas badania rentgenowskiego,
jako dodatkowy środek ostrożności, -
2:49 - 2:53lekarze zasłaniają te części ciała,
których nie trzeba badać, -
2:53 - 2:56i dlatego plażowicze używają
ochrony przeciwsłonecznej. -
2:56 - 3:01Telefony komórkowe i mikrofalówki
działają na niższym końcu widma, -
3:01 - 3:05dlatego kiedy ich używamy,
nie grozi nam promieniowanie jonizujące. -
3:05 - 3:09Największe zagrożenie dla zdrowia stanowi
duża dawka promieniowania jonizującego, -
3:09 - 3:12która w nas uderza w krótkim czasie,
-
3:12 - 3:14powodując ostrą chorobę popromienną.
-
3:14 - 3:19Pokonuje ona zdolność organizmu
do naprawy uszkodzeń. -
3:19 - 3:21To może wywołać nowotwór złośliwy,
-
3:21 - 3:22dysfunkcję komórkową,
-
3:22 - 3:25a nawet śmierć.
-
3:25 - 3:27Ostra choroba popromienna
na szczęście zdarza się rzadko, -
3:27 - 3:29ale codziennie wystawieni jesteśmy
-
3:29 - 3:32na mniejsze dawki
promieniowania jonizującego, -
3:32 - 3:35pochodzącego ze źródeł naturalnych
i stworzonych przez człowieka. -
3:35 - 3:39Naukowcom trudniej zmierzyć te zagrożenia.
-
3:39 - 3:41Organizm często naprawia uszkodzenia
-
3:41 - 3:43wywołane małymi dawkami
promieniowania jonizującego, -
3:43 - 3:44a jeśli nie może,
-
3:44 - 3:49wtedy skutki uszkodzenia mogą
nie ujawniać się przez dekadę lub dłużej. -
3:49 - 3:52Jednym ze sposobów ocenienia
ekspozycji na promieniowanie jonizujące -
3:52 - 3:54jest użycie jednostki zwanej siwertem.
-
3:54 - 3:57Promieniowanie o dawce jednego siwerta
-
3:57 - 3:59spowodowałaby nudności
w ciągu kilku godzin, -
3:59 - 4:02a dawka czterech siwertów
może być śmiertelna. -
4:02 - 4:06Dawki, na które jesteśmy codziennie
wystawieni, są znacznie mniejsze. -
4:06 - 4:10Przeciętnie człowiek otrzymuje rocznie
dawkę 6,2 milisiwertów promieniowania -
4:10 - 4:13ze wszystkich źródeł,
-
4:13 - 4:15a jedną trzecią z powodu radonu.
-
4:15 - 4:17Przy dawce 5 mikrosiwertów
na jedno prześwietlenie, -
4:17 - 4:20potrzeba by więcej niż 1200
prześwietleń dentystycznych, -
4:20 - 4:23żeby osiągnąć roczną dawkę.
-
4:23 - 4:25Pamiętacie tego banana?
-
4:25 - 4:27Gdybyście mogli wchłonąć
dawkę promieniowania w bananie, -
4:27 - 4:32wtedy potrzeba by 170 bananów dziennie,
żeby osiągnąć roczną dawkę. -
4:33 - 4:34Żyjemy w świecie promieniowania.
-
4:34 - 4:38Jego większość jest niejonizująca,
-
4:38 - 4:40a jeśli jest jonizująca,
-
4:40 - 4:43jesteśmy zazwyczaj wystawieni
na nie w niewielkim stopniu, -
4:43 - 4:45a zbadanie poziomu radonu w domu
-
4:45 - 4:47i używanie ochrony przeciwsłonecznej
-
4:47 - 4:50pomaga zmniejszyć związanie z nim
zagrożenie dla zdrowia. -
4:50 - 4:53Maria Curie, która jako jedna z pierwszych
badała promieniowanie, -
4:53 - 4:56podsumowała to wyzwanie w ten sposób:
-
4:56 - 5:00"Niczego w życiu nie należy się bać,
należy to tylko zrozumieć. -
5:00 - 5:04Teraz nadszedł czas, by zrozumieć więcej,
abyśmy bali się mniej."
- Title:
- Czy promieniowanie jest szkodliwe? - Matt Anticole
- Speaker:
- Matt Anticole
- Description:
-
Obejrzyj całą lekcję: http://ed.ted.com/lessons/is-radiation-dangerous-matt-anticole
Słysząc słowo promieniowanie, łatwo wyobrazić sobie potężne eksplozje i przerażające mutacje. Nie jest to pełny obraz promieniowania, które dotyczy również tęczy i lekarza analizującego zdjęcie rentgenowskie. Czym tak naprawdę jest promieniowanie i jak bardzo powinniśmy martwić się jego skutkami? Matt Anticole opisuje różne jego rodzaje.
Lekcja: Matt Anticole, animacja:Tinmouse Animation Studio.
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:21
![]() |
Marta Grochowalska edited Polish subtitles for Is radiation dangerous? | |
![]() |
Marta Grochowalska approved Polish subtitles for Is radiation dangerous? | |
![]() |
Marta Grochowalska edited Polish subtitles for Is radiation dangerous? | |
![]() |
Marta Grochowalska edited Polish subtitles for Is radiation dangerous? | |
![]() |
Marta Grochowalska commented on Polish subtitles for Is radiation dangerous? | |
![]() |
Marta Konieczna commented on Polish subtitles for Is radiation dangerous? | |
![]() |
Marta Grochowalska commented on Polish subtitles for Is radiation dangerous? | |
![]() |
Sylwia Gliniewicz commented on Polish subtitles for Is radiation dangerous? |
Sylwia Gliniewicz
cała prawda > pełny obraz jest bliższe wersji angielskiej, ale mnie ta wersja nie przekonuje. W KJP pojawia się określenie „pełen obraz”, ale nie ze źródeł, które cieszą się sporym autorytetem, ale np. z dziennika internautów. Celowo użyłam tutaj innego zamiennika.
a decyzja o zabezpieczeniu
domu przed radonem > takie łamanie linijek też nie wygląda najlepiej > chyba lepiej pozbyć się ten decyzji z tego zdania
Aby a żeby > oba są spójnikami o tym samym znaczeniu.Czytałam o różnicy między nimi, ale, pisząc, te bardziej naturalne „żeby” nie przychodzi do głowy automatycznie. Ja nawet w mowie używam „aby”i niestety nie jestem jedyna...
Wspólne > brzmi to dwuznacznie. Lepiej może zostawić same dodatnie ładunki
3:53.97
mysle, ze to nie choroba powoduje nudnosci, tylko to krotkie wystawienie na silne dzialanie promieniowania
Jasne, że tak. Choroba objawia się nudnościami > brzmi sensowniej
obópu
Marta Grochowalska
OK, sprobuje sie jakos pozbyc tej decyzji i wspolnego.
Co do aby i żeby, to jest tak w komentarzach dla korektorow:
Rejestr jest zanadto formalny.
Napisy udają zapis mowy, więc raczej nie stosujemy w nich słów charakterystycznych dla rejestru języka pisanego. Np. jeśli to możliwe, zamiast "by", "aby", "ażeby" lepiej użyć "żeby", zamiast "iż" "że", „gdyż” „bo” itd. Bardziej formalnego rejestru możemy używać wtedy, kiedy chcemy stylizować prelekcję na bardzo formalną, ale to prawie nigdy nie jest konieczne (wyjątkiem byłaby sytuacja, w której prelegentka specjalnie mówi językiem sztywnym i oficjalnym, żeby na przykład później odnieść się do tego i skontrastować z bardziej potocznym językiem).
Więc staram się ich trzymać, chociaż czasami jest trochę zachodu ze zmianą jednego synonimu na drugi, w dodatku dłuższy...
Co do pełnego obrazu, to mnie, jak pisałam też w notatce, pasuje nie tylko dlatego, że jest bliższy ang wersji, ale też ze względu na obrazowość tych przykładów z jakich głównie znamy promieniowanie (wybuchy i co tam jeszcze autor podał). Ja bym była za obrazem, więc mam propozycję: może niech Marta K. zdecyduje albo może wymyślmy jakieś inne rozwiązanie?
Marta Konieczna
Co do 'wspólnych' ładunków to się zgadzam, zeby to słowo wyrzucić, chodziło chyba autorowi ze wszystkie protony maja plusy i sie nazwajem odpychaja:)
Mi pasuje "to nie do końca prawda" a nie pełny obraz, bardziej po polsku jakoś brzmi:)
aby to drobiazg, jak dla mnie może zostac, gdyby było ażeby, azaliż , gdyż, iż to już by mnie kłuło w oczy, 'aby' jeszcze fituje, jest bardziej neutralne:)
Pozdrawiam:)
Marta Grochowalska
Ok, to niech bedzie prawda;) Niedlugo naniose zmiany i zaakceptuje. Pozdrawiam i dzieki za wspolprace:-)