< Return to Video

Linear Algebra: 3x3 Determinant

  • 0:00 - 0:06
    W ostatnim filmiku stworzyliśmy pojęcie wyznacznika macierzy 2x2.
  • 0:06 - 0:10
    Zatem, jeżeli mam jakąś macierz, nazwijmy ją B
  • 0:10 - 0:11
    i będzie ona wyglądać następująco:
  • 0:11 - 0:16
    dane są a,b,c,d ,
  • 0:16 - 0:20
    wtedy definiowaliśmy wyznacznik B
  • 0:20 - 0:24
    co można zapisać również jako: B w pionowych kreskach,
  • 0:24 - 0:29
    , co również można zapisać tak, że w pionowe kreski wpisujemy dane macierzy
  • 0:29 - 0:31
    a,b,c,d.
  • 0:31 - 0:32
    Nie chcę, żebyś się pogubił.
  • 0:32 - 0:35
    To jest macierz, bo jest w nawiasach
  • 0:35 - 0:39
    , a to jest wyznacznik macierzy, bo są tylko proste kreski
  • 0:39 - 0:45
    i, z definicji, wynosił on: ad minus bc.
  • 0:45 - 0:48
    I widziałeś w ostatnim odcinku, albo być może widziałeś,
  • 0:48 - 0:50
    jaka jest motywacja dla tego pojęcia.
  • 0:50 - 0:53
    Kiedy tworzyliśmy macierz odwrotną do B,
  • 0:53 - 0:55
    stwierdziliśmy, że ta macierz jest postaci:
  • 0:56 - 1:06
    1 podzielić przez ad minus bc razy kolejna macierz, która miała te dwie liczby zamienione miejscami, czyli d i a,
  • 1:06 - 1:11
    a pozostałe dwie były z minusem, czyli -c i -b.
  • 1:11 - 1:14
    To była macierz odwrotna do B.
  • 1:14 - 1:17
    I próbowaliśmy sprawdzić, kiedy można taką macierz określić?
  • 1:17 - 1:22
    Można to zdefiniować, jeżeli ten mianownik jest różny od zera.
  • 1:22 - 1:24
    Zatem pewnie stwierdzisz, że ta liczba jest naprawdę istotna.
  • 1:24 - 1:29
    Zatem nazwijmy ją wyznacznikiem.
  • 1:31 - 1:38
    A wtedy możemy powiedzieć, że macierz B jest odwracalna
  • 1:38 - 1:44
    wtedy i tylko wtedy, gdy wyznacznik B
  • 1:44 - 1:46
    jest różny od zera.
  • 1:46 - 1:47
    Ponieważ jeśli jest zerem,
  • 1:47 - 1:52
    to Twój wzór na odwracanie macierzy nie będzie dobrze określony.
  • 1:52 - 1:54
    A otrzymaliśmy go poprzez techniki tworzenia
  • 1:54 - 1:56
    czegoś na kształt macierzy z segmentami,
  • 1:56 - 1:57
    Aczkolwiek dużym uproszczeniem było
  • 1:57 - 2:01
    wprowadzenie pojęcia wyznacznika macierzy 2 x 2
  • 2:01 - 2:02
    Teraz, następnym zagadnieniem -
  • 2:02 - 2:05
    cóż, wiadomo, że to tylko macierz 2x2
  • 2:05 - 2:07
    , a w algebrze liniowej wszystko chcielibyśmy uogólnić
  • 2:07 - 2:10
    na większą liczbę wierszy i kolumn.
  • 2:10 - 2:12
    Zatem następnym krokiem... cóż, zróbmy chociaż taki dziecinny
  • 2:12 - 2:16
    i zacznijmy od macierzy 3x3, próbując zdefiniować jej wyznacznik.
  • 2:16 - 2:19
    Pozwolę sobie na skonstruowanie takiej macierzy.
  • 2:19 - 2:24
    Niech A będzie składała się - cóż, wpiszę tylko dane -
  • 2:24 - 2:27
    pierwszy wiersz, pierwsza kolumna
  • 2:27 - 2:29
    pierwszy wiersz, druga kolumna
  • 2:29 - 2:31
    pierwszy wiersz, trzecia kolumna;
  • 2:31 - 2:36
    następnie a21, a22, a23
  • 2:36 - 2:42
    i wreszcie a31, trzeci wiersz, pierwsza kolumna, a32 oraz a33.
  • 2:42 - 2:45
    Oto macierz 3 na 3.
  • 2:45 - 2:49
    Trzy wiersze, trzy kolumny - To jest 3x3
  • 2:49 - 2:55
    Zamierzam teraz zdefiniować wyznacznik A.
  • 2:55 - 2:57
    Zatem oto definicja.
  • 2:57 - 3:02
    Zdefiniuję wyznacznik tej macierzy A
  • 3:02 - 3:03
    jako liczbę równą -
  • 3:03 - 3:06
    i to może być trochę zagmatwane, ale w końcu zrozumiesz -
  • 3:06 - 3:08
    w ciągu następnych filmików będziemy liczyć
  • 3:08 - 3:11
    masę wyznaczników, zatem przywykniesz do tego,
  • 3:11 - 3:14
    czasem to naprawdę wymaga sporych rachunków -
  • 3:14 - 3:15
    ten wyznacznik wynosi:
  • 3:15 - 3:17
    bierzemy pierwszy rząd,
  • 3:17 - 3:22
    a11 razy wyznacznik macierzy, którą dostaniesz
  • 3:22 - 3:26
    jeśli pozbędziesz się kolumny i wiersza w którym a11 się znajduje.
  • 3:26 - 3:29
    Wtedy zostaniesz z taką macierzą,
  • 3:29 - 3:34
    czyli razy wyznacznik macierzy:
  • 3:34 - 3:42
    a22, a23, a32 i a33, właśnie tak.
  • 3:42 - 3:46
    Zatem oto nasz pierwszy wyraz i to jest on z plusem.
  • 3:46 - 3:47
    A mówię, że z plusem,
  • 3:47 - 3:50
    bo następny wyraz będzie z minusem.
  • 3:50 - 3:52
    Teraz bierzemy tą liczbę z minusem,
  • 3:52 - 4:00
    zatem będziesz miał teraz: minus a12 razy macierz,
  • 4:00 - 4:04
    która powstaje, jeśli usuniesz wiersz i kolumnę z tym wyrazem.
  • 4:04 - 4:07
    Zatem, razy, bierzemy te podkreślone dane,
  • 4:07 - 4:19
    czyli a21, a23, a31 i wreszcie a33.
  • 4:19 - 4:20
    To jeszcze nie koniec.
  • 4:20 - 4:22
    Pewnie się domyślasz, co się teraz pojawi.
  • 4:22 - 4:27
    Teraz będzie plus - zamienię na lepszy kolor -
  • 4:27 - 4:29
    plus ta liczba,
  • 4:29 - 4:33
    tzn. plus a13 razy wyznacznik -
  • 4:33 - 4:34
    domyślam się, że tak mógłbyś to nazwać-
  • 4:34 - 4:35
    podmacierzy tego wyrazu -
  • 4:35 - 4:38
    będziemy teraz tak taką macierz nazywać -
  • 4:38 - 4:46
    zatem a21, a22, a31, a32.
  • 4:46 - 4:51
    Oto nasza definicja wyznacznika macierzy 3x3.
  • 4:51 - 4:53
    Teraz motywacja jest taka, że
  • 4:53 - 4:56
    jeśli weźmiesz wyznacznik macierzy 3x3, to okazuje się,
  • 4:56 - 4:57
    chociaż Tobie jeszcze tego nie pokazałem,
  • 4:57 - 4:59
    że zależność jest analogiczna.
  • 4:59 - 5:01
    To znaczy, jeśli wyznacznik ten jest równy zero,
  • 5:01 - 5:03
    to nie możesz znaleźć macierzy odwracalnej
  • 5:03 - 5:05
    oraz kiedy zdefiniowałem go w taki sposób.
  • 5:05 - 5:06
    A jeśli wyznacznik jest różny od zera,
  • 5:06 - 5:08
    wtedy można znaleźć odwrotność.
  • 5:08 - 5:09
    Więc stąd się wzięła definicja.
  • 5:09 - 5:11
    Dotąd tego Ci nie udowodniłem
  • 5:11 - 5:12
    i nie zrobię tego,
  • 5:12 - 5:14
    ponieważ dowód wymaga olbrzymich rachunków.
  • 5:14 - 5:15
    Zajmie on sporo czasu.
  • 5:15 - 5:16
    Będzie on strasznie skomplikowany
  • 5:16 - 5:17
    i pewnie nieostrożnie się pomylę.
  • 5:17 - 5:18
    Poza tym argumentacja jest taka sama jak w przypadku
  • 5:18 - 5:20
    macierzy 2x2.
  • 5:20 - 5:22
    Teraz jednak prawdopodobnie będziesz chciał
  • 5:22 - 5:26
    chociaż zrozumieć tą definicję użytą do macierzy A,
  • 5:26 - 5:28
    ponieważ wygląda dość abstrakcyjnie.
  • 5:28 - 5:29
    Ale jeśli zrobimy to z tą macierzą,
  • 5:29 - 5:32
    przekonacie się, że nie jest tak źle.
  • 5:32 - 5:34
    Zatem zostawmy sobie definicję... w tym miejscu.
  • 5:35 - 5:39
    Powiedzmy, że mam macierz:
  • 5:41 - 5:53
    1, 2, 4, 2, -1 , 3 oraz 4,0,1.
  • 5:53 - 5:59
    Według naszej definicji wyznacznik tej macierzy -
  • 5:59 - 6:02
    nazwę ją C -
  • 6:02 - 6:03
    C jest równa tej macierzy.
  • 6:03 - 6:05
    Więc, jeśli chcemy wyliczyć wyznacznik C,
  • 6:07 - 6:10
    on wynosi - biorę ten wyraz,
  • 6:10 - 6:11
    zaznaczę go,
  • 6:11 - 6:15
    1 razy wyznacznik - nazwijmy to podmacierzą -
  • 6:15 - 6:19
    czyli bierzemy: -1,bierzemy...
  • 6:19 - 6:22
    Przepraszam, -1,... trzeba być ostrożnym...
  • 6:22 - 6:27
    bierzemy 3 , bierzemy 0 oraz bierzemy 1.
  • 6:27 - 6:28
    Właśnie tak.
  • 6:28 - 6:30
    Zauważ, że pozbyłem się kolumny i wiersza , w którym stała 1.
  • 6:30 - 6:32
    I zostałem z -1,3,0,1.
  • 6:35 - 6:39
    Następnie, biorę tą liczbę.
  • 6:39 - 6:41
    I teraz jest trik, bowiem trzeba zmienić znak.
  • 6:41 - 6:43
    Jeżeli zaczynasz z liczbą z plusem,
  • 6:43 - 6:45
    to następna będzie z minusem.
  • 6:45 - 6:50
    Zatem będziesz miał : minus 2 razy podmacierz,
  • 6:50 - 6:52
    którą otrzymamy pozbywając się kolumny i wiersza tej liczby.
  • 6:52 - 6:56
    Czyli 2,3,4,1.
  • 6:59 - 7:01
    Pozbyłem się tych liczb.
  • 7:01 - 7:03
    Gdybym nagrał na taśmę mój palec,
  • 7:03 - 7:06
    mógłbym nim przykryć tą kolumnę i ten wiersz
  • 7:06 - 7:09
    i wtedy widziałbyś tylko 2,3,4,1.
  • 7:09 - 7:11
    I to właśnie wstawiłem w tym miejscu.
  • 7:11 - 7:13
    Wreszcie, mamy plus -
  • 7:13 - 7:15
    szliśmy plus, minus, plus -
  • 7:15 - 7:20
    zatem wreszcie plus 4 razy wyznacznik podmacierzy
  • 7:20 - 7:22
    powstałej przez usunięcie tego wiersza i tej kolumny.
  • 7:22 - 7:25
    Czyli 2,-1,4,0.
  • 7:29 - 7:31
    Teraz te liczby są proste,
  • 7:31 - 7:33
    niezbyt trudne do policzenia.
  • 7:33 - 7:34
    Policzmy to.
  • 7:34 - 7:37
    Zatem, to będzie równe 1 razy:
  • 7:37 - 7:39
    -1 razy 1, napiszę:
  • 7:39 - 7:44
    -1 razy 1 minus 0 razy 3.
  • 7:44 - 7:46
    To po prostu pochodzi z definicji
  • 7:46 - 7:47
    wyznacznika macierzy 2x2,
  • 7:47 - 7:49
    co niedawno definiowaliśmy.
  • 7:49 - 7:53
    Potem mamy -2 razy:
  • 7:53 - 7:59
    2 razy 1 minus 4 razy 3.
  • 7:59 - 8:03
    I wreszcie, będziemy mieli 4 razy:
  • 8:03 - 8:11
    2 razy 0 minus -1 razy 4.
  • 8:14 - 8:15
    Wypisałem to, żebyś zauważył,
  • 8:15 - 8:19
    że to wyrażenie tutaj jest tą rzeczą w tym miejscu,
  • 8:19 - 8:20
    z tym że przed tym masz 4.
  • 8:20 - 8:22
    To wyrażenie było przed chwilą tym powyżej.
  • 8:22 - 8:25
    Zatem, jest to wyznacznik 2x2 podmacierzy
  • 8:25 - 8:26
    każdej z tych liczb.
  • 8:26 - 8:30
    I jeśli to policzymy, to wyjdzie nam:
  • 8:30 - 8:32
    -1 razy 1 daje -1;
  • 8:32 - 8:35
    minus zero, czyli 0;
  • 8:35 - 8:39
    zatem -1 razy 1, co daje -1.
  • 8:39 - 8:41
    I teraz dostajemy - ile to się równa?
  • 8:41 - 8:44
    Ten iloczyn wynosi 12.
  • 8:44 - 8:48
    Zatem dostajesz 2 minus 12,czyż nie?
  • 8:48 - 8:50
    To jest 2 razy 1 minus 4 razy 3.
  • 8:50 - 8:53
    Czyli równe -10.
  • 8:53 - 8:55
    Czyli to się równa -10.
  • 8:55 - 9:02
    Wtedy mamy -10 razy -2, co się równa 20, tak?
  • 9:02 - 9:04
    -2 razy -10.
  • 9:04 - 9:06
    I na koniec, w tym zielonym, mamy 2 razy 0 -
  • 9:06 - 9:08
    co jest po prostu 0 -
  • 9:08 - 9:12
    i potem jest -1 razy 4, co daje -4.
  • 9:12 - 9:14
    Ponieważ jest minus, to mamy +4.
  • 9:14 - 9:17
    Zatem, to całe wyrażenie staje się +4.
  • 9:17 - 9:19
    4 razy 4 równa się 16.
  • 9:21 - 9:24
    Co dostajemy, kiedy to wszystko zsumujemy?
  • 9:24 - 9:30
    Dostajemy 20 plus 16 minus 1.
  • 9:30 - 9:33
    To się równa 35.
  • 9:33 - 9:34
    Skończyliśmy.
  • 9:34 - 9:39
    Znaleźliśmy wyznacznik naszej macierzy 3x3.
  • 9:39 - 9:40
    Całkiem nieźle.
  • 9:41 - 9:48
    Ok, czyli to jest wyznacznik macierzy C.
  • 9:48 - 9:49
    Ponieważ faktycznie jest on różny od 0,
  • 9:49 - 9:51
    to możesz stwierdzić, że C jest odwracalna.
  • 9:51 - 9:55
    Zatem wiemy, że C jest odwracalna
  • 9:56 - 9:58
    W następnym filmie rozszerzymy pojęcie wyznacznika
  • 9:58 - 10:00
    dla macierzy kwadratowej nxn.
Title:
Linear Algebra: 3x3 Determinant
Description:

more » « less
Video Language:
English
Team:
Khan Academy
Duration:
10:01

Polish subtitles

Revisions