Inson nima uchun sevadi? Falsafiy tadqiqot

Eh, romantik muhabbat, ba'zan maftunkor va sarmast qiluvchi, ba'zan yurakni parchalovchi va jafokash... ko'pincha esa hammasi birda! Agar muhabbatdan biror maqsad bo'lsa, na biror olim, na biror psixolog buni kashf eta olgan emas. Ammo uzoq tarixiy davr mobaynida ayrim taniqli faylasuflarimiz ba'zi qiziqarli nazariyalarni ilgari surdi. Skay S. Kliri mazkur falsafiy qarashlarning beshtasiga to'xtalib o'tadi. [Rejissyor Avi Ofer, Eddison Anderson hikoya qiladi, Bruks Boll hamda Jim Misirlioglu musiqasi].

Eh, romantik muhabbat,

ba'zan maftunkor va sarmast qiluvchi,

ba'zan yurakni parchalovchi va jafokash,

ko'pincha esa hammasi birda.
Nima uchun

biz hissiyotlarimizni siqib, suvidan
sharbat qilishlariga qo'yib beramiz?

Sevgi hayotimizga mazmun kiritadimi

yoki yolg'izlik va azob-uqubatlardan
qochmoqchi bo'lamizmi?

Sevgi ortida jinsiy xohish-istagimiz

yashiringanmi yoki bu nasl qoldirishimiz
uchun tabiat o'ylab topgan nayrangmi?

Bizga faqat shu kerakmi?

Umuman uning keragi bormikin?

Agar muhabbatdan biror maqsad bo'lsa,

na biror olim, na biror psixolog
buni kashf eta olgan emas.

Ammo uzoq tarixiy davr
mobaynida

ayrim taniqli faylasuflarimiz ba'zi
qiziqarli nazariyalarni ilgari surdi.

Sevgi bizni qayta bir butun qiladi.

Qadimgi yunon faylasufi Aflotunning

fikricha, biz bir butun bo'lish
uchun sevamiz.

Uning "Bazm" asarida tasvirlanishicha,

kechki ziyofat chog'ida
komediyanavis Aristofan

mehmonlarining vaqtini chog' qilish uchun
quyidagi afsonani aytib

beradi: bir vaqtlar odamlar to'rt qo'l,
to'rt oyoq va ikki yuzli mavjudot edilar.

Bir kuni ular
xudolarning g'azabini keltirdi

va Zevs ularning barchasini
ikkiga ayirib tashladi. Shundan beri

inson o'zining ikkinchi yarmini qidiradi.
Sevgi - birgalikda o'zimizni yana bir

butundek his etishimizda kerak bo'lgan
insonni topish istagidir, har qalay,

Aflotun mast komediyanavis bazmda
shunday deyishi mumkinligiga ishongan.

Sevgi sabab bolalar dunyoga keladi.

Ko'p yillar o'tgach,
nemis faylasufi Artur Shopengauer

jinsiy istakka asoslangan sevgi

hissiy xom xayol ekanini ta'kidlagan.
Unga ko'ra,

xohishlarimiz bizni birov baxtli
qilishiga ishonishga undagani bois

sevib qolamiz, ammo biz qattiq
yanglishamiz. Tabiat naslimizni

davom ettirish uchun mug'ambirlik qiladi

va biz izlaydigan ishqiy qovishuv
farzand ko’rish bilan yakun topadi.

Jinsiy ehtiyojlarimiz qondirilgach,

yana uqubatli hayot tarzimizga qaytamiz,
odamzot naslini

saqlab qolish va zerikarli
turmush davomiyligini

abadiylashtirishgina qo'limizdan keladi.
Naqadar g'amgin o'ylar,

kimnidir quchoqlab olging keladi-ya.

Sevgi – yolg'izlikdan qochish.
Nobel mukofoti sovrindori

britaniyalik faylasuf
Bertrand Rassellning so'zlariga ko'ra,

biz jismoniy va ruhiy istaklarimizni
qondirish uchun yaxshi ko'ramiz.

Odamlar ko'payish uchun yaratilgan,

ammo ehtirosli muhabbat zavqisiz

ishqiy munosabatdan qoniqib bo'lmaydi.

Sovuq va shafqatsiz dunyodan qo'rqib,
himoyalanish va yashirinish uchun

qattiq qobiqqa o'ralib olamiz.

Sevgi beradigan quvonch, yaqinlik va
iliqlik dunyo qarshisidagi qo'rquvimizni

yengishga, yolg'izlik qobig'idan

xalos bo'lishga va to'laqonli hayot
kechirishga yordam beradi.

Sevgi butun borlig'imizni boyitadi va
dunyodagi eng yoqimli hissiyotga aylanadi.

Sevgi aldamchi azobdir.
Budda yoxud Nurlangan

nomi bilan tanilgan

Siddxarta Gautama Rassel bilan
munozaraga kirishganida,

ehtimol, qiziqarli dalillar
keltirgan bo'lardi.

Budda asosiy ehtiyojlarimizni qondirish
uchun yaxshi ko'ramiz, deb hisoblagan.

Ammo ehtirosli xohish-istaklarimiz
nuqsonlar bo'lib, yaqinlik tuyg'usi,

hatto romantik muhabbat ham
cheksiz iztiroblar manbaidir.

Yaxshiyamki, Budda Nirvana – tinchlik,
ravshanlik, donolik

va rahm-shafqatdan iborat oliy saodatga
eltuvchi sakkiz bosqichli yo'l,

boshqacha qilib aytganda,

xohish-istaklar olovini so'ndirish
uchun dasturi amal topdi.

Yozuvchi Tsao Syuetsin Xitoyning
eng mashhur klassik romanlaridan biri

"Qizil ko'shkdagi tush" asarida
buddistlarning romantik

sevgi – bema'nilikdir, degan
qarashini ochib beradi.

Sujet voqealaridan birida Tzya Rui
uni aldab,

xo'rlab ketuvchi Sifengga oshiq bo'ladi.

Muhabbat va nafratga to'la qarama-qarshi
hislar uning qalbini parchalaydi,

shu bois daos unga sehrli ko'zgu beradi.
Agar Tzya Rui

unga qaramasa, dardiga davo
topishini aytadi.

Ammo u, o'z-o'zidan ravshanki,
ko'zguga boqadi.

Unda Sifengni ko'radi.

Uning ruhi ko'zguga kiradi

va oshiq o’lgunicha zanjirband etiladi.
Hamma buddistlar

ham romantik va oshiqona sevgi
haqida bunday fikrda bo'lmagan,

ammo qissadan hissa shuki,

bunday his-tuyg'ular fojiaga olib keladi

va inson sehrli ko'zgu bilan bir qatorda
sevgidan ham o'zini chetga olishi kerak.

Sevgi o'zligimizni to'laligicha
namoyon etishga imkon beradi.

Keling, biroz ko'tarinki ruhda
so'zimizga yakun yasaymiz.

Fransuz faylasufi
Simona de Bovuarning

fikricha, sevgi - bu boshqa bir inson
bilan bir butun bo'lish istagi

va u hayotimizga mazmun olib kiradi.

Ammo u biz nega sevishimiz
haqida emas, balki qanday qilib

yaxshiroq sevishimiz mumkinligi
haqida ko'proq bosh qotirgan.

Bovuarning aytishicha, an'anaviy
romantik muhabbatdagi muammo

shundaki, u bizni o'ziga
qattiq maftun

etgani bois biz uni tiriklikning yagona
sababchisiga aylantirmoqchi bo'lamiz.

Ammo mavjudligimizning mohiyati deb
birovga qaram bo'lish

tez orada zerikish va manipulyatsiyaga
olib keladi. Bunday tuzoqqan

tushmaslik uchun Bovuar chinakam
do'stlikni eslatuvchi haqiqiy muhabbatni

tarbiyalashni maslahat beradi.
Sevishganlar

o'zlarini kashf etishda, imkoniyatlari
doirasini kengaytirishda

bir-birlarini qo'llab-quvvatlaydilar,

hayotlarini va atrof-borliqni birgalikda
boyitadilar. Sevib qolishimiz

sababini hech qachon bilmasligimiz
mumkin, ammo bu hissiyotlar

uchun o'ziga xos «Amerika tepaligi»
attraksioni bo'lishiga ishonavering.

U qo'rquv ham,
shodlik ham ulashadi.

Ko'ngilga ozor beradi

va uchishga qanot bag'ishlaydi.

Ehtimol, o'zligimizni
yo'qotarmiz

Ehtimol, toparmiz.

U qalbimizni parchalashi yoki

hayotdagi eng yoqimli tuyg'u
bo'lishi mumkin.

Balki uni sinab ko'rishga jur'at etarsiz?