Роботты миымен басқаратын маймыл
-
0:00 - 0:03Әріптестеріммен неврологияда
айналысатынымыз көп жағынан -
0:03 - 0:05метеорологтардың жұмысына ұқсайды.
-
0:05 - 0:09Біз дауылдардың соңындамыз.
-
0:09 - 0:14Біз мидағы дауылдарды бақылап,
зерттегіміз келеді. -
0:14 - 0:17Ойталқыға салынатын
«ми шабуылын» жиі айтқанымызбен, -
0:17 - 0:20нағыз ми дауылын сирек
көреміз немесе тыңдай аламыз. -
0:20 - 0:22Дәрістерді сондай тыңдаушылармен
-
0:22 - 0:25танысудан бастағанды жақсы көрем.
-
0:25 - 0:28Бірінші жазбада біздің бір емес,
тұтас бір жүз нейронды -
0:28 - 0:30түсіріп алуға қолымыз жетті.
-
0:30 - 0:33Бір жануардың жүздеген жасушасының
-
0:33 - 0:35электр разрядын өлшей алдық.
-
0:35 - 0:37Алғашқы 10 секунд жазбада
-
0:37 - 0:39біздің алғанымыз мынау.
-
0:39 - 0:43Ойдың титімдей үзіндісін қарауға
-
0:43 - 0:46мүмкіндік алдық.
-
0:46 - 0:47Мен студенттерге:
-
0:47 - 0:51"неврологтар — белгілі бір дәрежедегі
астрономдар" деймін. -
0:51 - 0:52Біз жасушалар саны
-
0:52 - 0:55тек әлемдегі галактика санымен
-
0:55 - 0:58теңесер жүйелермен жұмыс істейміз.
-
0:58 - 1:01Міне, 10 жыл бұрын миллиард нейрон
-
1:01 - 1:04арасынан жүз шақтысын жазып ала алдық.
-
1:04 - 1:06Мыңға жуығын жаза аламыз.
-
1:06 - 1:11Адам табиғаты жайлы бірінші дәрежелі
бір нәрсені анықтауға үмітіміз бар. -
1:11 - 1:13Біле жүріңіз,
-
1:13 - 1:18Адам табиғатын анықтайтынның бәрі
осы ми қыраттары мен жазықтары -
1:18 - 1:23үстінде ұйтқып, біздің есіміздегілерге,
сенімімізге, сезімімізге, -
1:23 - 1:27болашақтағы жоспарымызға пішін беретін
-
1:27 - 1:30дауылдармен байланысты.
-
1:30 - 1:32Біздің ісіміздің бәрі де,
-
1:32 - 1:37адам баласы істеген немесе
істейтіннің барлығы -
1:37 - 1:42осындай дауылдарды туғызатын
көптеген нейронның ауыр еңбегі. -
1:42 - 1:45Бұрын естіп көрмесеңіздер, дауылдың даусы
-
1:45 - 1:48мынадай.
-
1:48 - 1:51Сәл даусын көтерсеңіз болады.
-
1:51 - 1:58Ұлым «радиотолқын дыбысын жарылып
жатқан попкорнға ұқсас» екенін айтады. -
1:58 - 1:59Ал мынау – ми.
-
1:59 - 2:03Осындай электр дауылын динамикаға
қосса, мынадай болады: -
2:03 - 2:06жүздеген жүйке жүйесінің
жанғанын естисіз. -
2:06 - 2:10Миыңыз осылай дыбыс береді.
Менікі де, басқалардікі де. -
2:10 - 2:14Біз, неврологтар, осы симфонияны,
-
2:14 - 2:19ми симфониясын тыңдап,
-
2:19 - 2:23оған жасырынған хабарды ұғуға тырысамыз.
-
2:23 - 2:2612 жыл бұрын біз "компьютер-ми
-
2:26 - 2:29интерфейсі" дегенді жасап шығардық.
-
2:29 - 2:31Мына схемада
қалай жұмыс істейтіні көрсетілген. -
2:31 - 2:37Идея былай, біз дауылдарды тыңдауға
арналған сезгілерді, электр разрядтарын, -
2:37 - 2:40алып мидан шыққан
белгі жануардың қолына және -
2:40 - 2:45аяғына жететін уақыт аралығында — шамамен
-
2:45 - 2:48жарты секундта
-
2:48 - 2:50осы белгілерді оқып, моторлық
-
2:50 - 2:54құрамын бөліп алуға,
-
2:54 - 2:56оны сандық командаға қайта кодтауға
-
2:56 - 2:58шынайы уақытта мидың ерікті қозғалту
-
2:58 - 3:04ниетін қайта жаңғыртатын жасанды
қондырғыға беруге болатынын көрдік. -
3:04 - 3:08Сосын біздің команданы қайта кодтауымыз
қаншалықты жақсы шыққанын дененің -
3:08 - 3:11өзі жасағанымен салыстыра бағалаймыз.
-
3:11 - 3:14Біз кері белгіні — мидың бақылауындағы
-
3:14 - 3:20роботталған, механикалық есептеу
қондырғысы жіберетін сенсорлық белгіні -
3:20 - 3:22жасап шығара алсақ,
-
3:22 - 3:23оны миға қайта жіберіп,
-
3:23 - 3:25мидың жасанды механизмнен
-
3:25 - 3:30түскен ақпаратқа қалай
әрекет ететінін көргіміз келді. -
3:30 - 3:3310 жыл бұрын біз дәл осыны істедік.
-
3:33 - 3:36Біз Аврора атты керемет
маймылдан бастадық, -
3:36 - 3:38ол кейін осы салада даңқты боп кетті.
-
3:38 - 3:40Аврора бейнеойындарды сүйетін.
-
3:40 - 3:42Экранда көрініп тұрғандай,
-
3:42 - 3:47ойнау үшін, бәріміздің балаларымыз сияқты,
джойстикті пайдалану ұнайтын. -
3:47 - 3:51Нағыз примат тәрізді, ол дұрыс жауапты
тапқанға дейін, қулық жасауға да тырысты. -
3:51 - 3:56Джойстиктің көмегімен оның
курсормен сызып тастауы керек нысанасы -
3:56 - 3:58әлі пайда болған жоқ,
-
3:58 - 4:02ал Аврора оны бар экраннан таппақ болуда.
-
4:02 - 4:04Нысананы кішкене
-
4:04 - 4:07курсормен әрбір сызып тастағаны үшін
-
4:07 - 4:10ол бір тамшы бразилия
апельсин шырынын алады. -
4:10 - 4:13Бір тамшы бразилия апельсин
шырыны үшін әр маймыл сіз -
4:13 - 4:16қалағанның бәрін жасайтынына
сіздерді сендіре аламын. -
4:16 - 4:19Немесе кез- келген примат.
-
4:19 - 4:20Осыны ұмытпаңыз.
-
4:20 - 4:24Сонымен, Аврора күніне
-
4:24 - 4:26мыңдаған сынақтан өтіп, жағдайдың
-
4:26 - 4:3097%-ында дөп түсіп және 350 миллилитр
апельсин шырынын алып, ойнап жатқанда, -
4:30 - 4:33біз оның басында болып жатқан
ми дауылдарын жазып алдық та, -
4:33 - 4:35Аврора қозғалысын көшіріп салуға
-
4:35 - 4:39үйреніп жатқан роботталған қолға жібердік.
-
4:39 - 4:43Идея: ми мен компьютердің өзара
әрекет интерфейсін қосып, Аврораның -
4:43 - 4:47тек ойын туралы ойлап,
бірақ өзі денесін қозғалтпастан -
4:47 - 4:50ойнайтын қылуда болатын.
-
4:50 - 4:53Оның миы нысаналарды сыза отырып, курсорды
-
4:53 - 4:56қозғалтатын роботталған
қолды басқарар еді. -
4:56 - 4:59Таңданысымызға қарай,
Авророда бәрі сәтті шықты. -
4:59 - 5:03Ол денесін қозғалтпай ойнады.
-
5:03 - 5:05Мына траекториялар – Аврора оны алғаш
-
5:05 - 5:08түсінгендегі курсордың қозғалысы.
-
5:08 - 5:10Бұл басқарылатын
-
5:10 - 5:17қондырғы көмегімен мидың ниетін
примат денесі құрсауынан босатып, -
5:17 - 5:21сыртқы әлемде жүзеге асырған
-
5:21 - 5:24бірінші жағдай болатын.
-
5:24 - 5:29Аврора ойынын жалғастырып,
кішкене нысаналарға дөп түсіп, -
5:29 - 5:32қалаған апельсин шырынын ала берді.
-
5:32 - 5:39Оның олай істей алған себебі, сол уақытта
онда жаңа қол пайда болған еді. -
5:39 - 5:42Міне, бірінші, алдыңғы
бейне үзіндіден 30 күннен -
5:42 - 5:45кейінгі роботталған қол мынау.
-
5:45 - 5:47Қолды Аврораның миы басқарып,
-
5:47 - 5:51оны нысанаға тигізу
үшін әрлі-берлі жылжытады. -
5:51 - 5:55Аврора енді өзінің роботталған қолының
көмегімен ойнай алатынын біледі, -
5:55 - 6:00бірақ ол қолдары арқылы, қалаған
нәрсесін істеу қабілетін жоғалтпады. -
6:00 - 6:04Ол өзінің немесе біздің арқамызды қасып
береді және басқа ойын ойнай алады. -
6:04 - 6:06Аврораның миы жасанды қондырғыны,
-
6:06 - 6:10өз денесінің жалғасындай
қабылдады деп сенімділікпен -
6:10 - 6:13ұйғарым жасауға болады.
-
6:13 - 6:16Аврораның өзінде болған
дене бейнесі кеңейді, -
6:16 - 6:20оған тағы бір қол қосылды.
-
6:20 - 6:23Бұл да 10 жыл бұрын болатын.
-
6:23 - 6:26Қане, 10 жылға алға көшейікші.
-
6:26 - 6:31Былтыр бейненің кеңеюі үшін роботталған
қондырғының қажеті жоқ екенін түсіндік. -
6:31 - 6:36Бар болғаны виртуалды дене, проекция,
маймыл аватарын жасау жеткілікті. -
6:36 - 6:40Маймылдарды аватармен өзара
әрекеттесуге үйретуге немесе аватарды -
6:40 - 6:45қайраткер ретінде, бірінші жақтан
-
6:45 - 6:48виртуалды әлемде қабылдауға және
-
6:48 - 6:53өз миының көмегімен оның
аяқ-қол қозғалысын басқаруға болады. -
6:53 - 6:56Біз жануарларды осындай
-
6:56 - 6:59проекцияларды басқаруға және
-
6:59 - 7:03виртуалды әлемдегі
нысандармен танысуға үйреттік. -
7:03 - 7:05Бұл нысандар сырттай бір-біріне ұқсас,
-
7:05 - 7:09бірақ аватарлардың біріне қол тигізгенде,
-
7:09 - 7:16миға микротактильді текстураға
сәйкес электр белгісі келіп түседі де, -
7:16 - 7:20миға аватар қолы
-
7:20 - 7:25неге тигенін хабарлайды.
-
7:25 - 7:30Бар-жоғы төрт аптадан соң ми
жаңа белгілерді өңдеуге үйреніп, -
7:30 - 7:36жаңа сенсорлық канал, — жаңа сезім
деуге де болады, — жасайды. -
7:36 - 7:38Осылайша, ми еркіндікке шығады.
-
7:38 - 7:43Енді ол аватарды басқару үшін
қозғалыс командаларын жібере алады. -
7:43 - 7:48Аватардан келіп түсетін кері белгілерді
ми терінің қатысуынсыз, -
7:48 - 7:50тікелей өңдейді.
-
7:50 - 7:53Экранда тапсырманы көріп тұрсыз.
-
7:53 - 7:57Жануар үш нысанға қол тигізіп, солардың
-
7:57 - 8:01бірін таңдауға тиіс, өйткені ол
солардың тек біреуі үшін ғана -
8:01 - 8:03сый ретінде апельсин шырынын ала алады.
-
8:03 - 8:09Нысанды виртуалды қолдың өмірде жоқ
жанасу түйсігіне сүйеніп таңдау қажет. -
8:09 - 8:11Жануарлар дәл осыны істейді.
-
8:11 - 8:14Бұл – дененің физикалық шектелуі мен
-
8:14 - 8:19қабылдау кезіндегі қозғалыс жүйкесінен
мидың толық босануы. -
8:19 - 8:23Жануар нысандарға қатысты
виртуалды проекцияны басқарады. -
8:23 - 8:28Және ол электр хабарын тура мида ала
отырып, нысан текстурасын сезіне алады. -
8:28 - 8:32Ал ми болса, қай текстура сыймен
байланысты екенін сараптайды. -
8:32 - 8:36Экранда көрсетілген жазулар
маймылдарға көрінбейді. -
8:36 - 8:39Бәрібір олар ағылшынша
оқи алмайды. -
8:39 - 8:44Жазулар ізделген нысанның тұрған
орны өзгеретінін көрсетуге арналған. -
8:44 - 8:48Бірақ маймылдарға жанасу түйсігі бойынша
оларды табудың, -
8:48 - 8:51басу мен таңдаудың реті бәрібір келеді.
-
8:51 - 8:54Сондай маймылдың миын қарап көрейікші.
-
8:54 - 8:57Жоғарыдағы —125 жасушадан тұратын блок,
-
8:57 - 9:01ми белсенділігін көрсетеді:
-
9:01 - 9:04джойстик көмегімен ойнаған жануар миындағы
-
9:04 - 9:06нейрондар блогының электрлі дауылдары.
-
9:06 - 9:08Бұл сурет әрбір нейрофизиологқа таныс.
-
9:08 - 9:13Ми жасушалары қозғалыс туралы
белгілерді бар ықтимал бағытқа жібереді. -
9:13 - 9:19Төмендегі суретте дене қозғалмағанда
және жануар роботты немесе виртуалды -
9:19 - 9:25проекцияны басқарғанда не
болатыны көрсетілген. -
9:25 - 9:28Біздің компьютерді қайта жүктегеніміздей,
-
9:28 - 9:34ми белсенділігі жаңа
сайманды жануар денесінің -
9:34 - 9:39табиғи жалғасындай
қабылдауға жылдам ауысады. -
9:39 - 9:44Мидың бұған екпіндей бейімделетіні
соншалықты, біз әрең өлшеп үлгереміз. -
9:44 - 9:48Бұл біздің өз-өзімізді сезінуіміз
теріміздегі эпителийдің -
9:48 - 9:52соңғы қабатымен аяқталмайтынын дәлелдейді.
-
9:52 - 9:58Бірақ ми көмегімен басқаратын сайман
электрондарының соңғы қабатында аяқталады. -
9:58 - 10:02Скрипка, автокөлік, велосипед,
футбол доптары, киім -
10:02 - 10:09заттардың бәрін «ми» атты тойымсыз,
таңғажайып динамикалық жүйе сіңіріп алады. -
10:09 - 10:11Оның шегі бар ма?
-
10:11 - 10:15Бірнеше жыл бұрын біз осыны анықтау
үшін тәжірибе жүргіздік. -
10:15 - 10:18АҚШ-тың Шығыс жағалауындағы
Дьюк университетіндегі -
10:18 - 10:20маймыл жүгіріс жолында жүгіріп,
-
10:20 - 10:23қозғалысқа қажет ми дауылын туғызды.
-
10:23 - 10:27Ал Жапониядағы Киото қаласында
алдыңғы қатарлы телекоммуникациялық -
10:27 - 10:29халықаралық зерттеу институтының
неврология -
10:29 - 10:35зертханасында адам примат миынан команда
алуды өмір бойы армандаған, -
10:35 - 10:38адам тәрізді роботымыз болды.
-
10:38 - 10:43Маймылдың қозғалысын
басқарған ми белсенділігі -
10:43 - 10:47жапон роботына беріліп, ол жүретін болды.
-
10:47 - 10:51Қозғалған роботтан алынған
мәліметтер, маймыл жүрген роботтың -
10:51 - 10:56аяғын көре алуы үшін қайтадан
Дьюк университетіне жіберілді. -
10:56 - 11:00Сөйтіп маймыл сыйды денесінің
қозғалысы үшін емес, -
11:00 - 11:05басқа жарты шардағы роботтың дұрыс
қозғалысы мен оны миының -
11:05 - 11:07басқарғаны үшін алды.
-
11:07 - 11:15Таңқаларлығы сол, жер шарын
айналған белгінің жолы - ми дауылы - -
11:15 - 11:19маймылдың миынан шығып,
бұлшықетке жеткендегінен 20 миллисекунд -
11:19 - 11:23аз уақыт алды.
-
11:23 - 11:29Маймыл өзінен 6 есе үлкен және әлемнің
келесі қиырындағы роботты басқарды. -
11:29 - 11:35Бұл – роботты автономды жүргізе
алған тәжірибелердің бірі. -
11:35 - 11:40CB1 роботы өз арманын Жапонияда
жүзеге асырып жатыр, -
11:40 - 11:44оны приматтың миы басқарады.
-
11:44 - 11:46Осының бәрі бізге не береді?
-
11:46 - 11:48Бұл зерттеулердің бәрі, құлақтарымыздың
-
11:48 - 11:54динамикалық әлемнің қасиеттерін тану
бізге не үшін қажет? -
11:54 - 11:59Жинақталған білім мен
технологияның көмегімен біз -
11:59 - 12:04бүгінгінің ең күрделі неврологиялық
мәселелерінің бірін шешкіміз келеді. -
12:04 - 12:09Миллиондаған адам ми
белгілерін қимылда, қозғалыста -
12:09 - 12:11тани білу қабілетінен айырылған.
-
12:11 - 12:16Миы белгі туғызуды жалғастырып,
қозғалысқа бұйрық бергенімен, -
12:16 - 12:21жұлынның зақымдалуынан пайда
болған кедергіден өте алмайды. -
12:21 - 12:24Біз компьютер мен ми арасындағы
-
12:24 - 12:28өзара әрекет интерфейсін пайдаланып,
қозғалыс тілегі шифрленген ми белгілерін, -
12:28 - 12:32көлемді ми дауылдарын оқуға арналған
айналма жол жасағымыз келеді. -
12:32 - 12:36Компьютерлік микроинженерияның көмегімен
зақымдалған тіндерді айналып өтіп, -
12:36 - 12:43белгіні олардың жаңа денесі экзоскелетке,
әлгіндей адамдарға, -
12:43 - 12:49арналған жаңа денеге айналатын
роботталған костюмге бермекпіз. -
12:49 - 12:53Экранда «Қайта жүру» жобасының схемасы.
-
12:53 - 12:57Коммерциялық емес «Walk Again Project»
[ағылш. «Қайта жүру»] бірлестігі, -
12:57 - 13:00оған Еуропа, АҚШ және Бразилиия
-
13:00 - 13:01ғалымдары кіреді,
-
13:01 - 13:06олар осындай жаңа дене
жасау үшін жұмыс істеуде. -
13:06 - 13:09Ол дене Аврора мен басқа
маймылдардың компьютер мен ми арасында -
13:09 - 13:15сайманды пайдалануға мүмкіндік
беретіндей, пластикмеханизмдер көмегімен -
13:15 - 13:21өзіміз жасап, күнделікті өмірде пайдаланар
саймандарға бейімделуге мүмкіндік береді. -
13:21 - 13:24Біз осы механизм адамдардың
олар жасағысы келген -
13:24 - 13:28қозғалыс туралы ойлап және
ми белгілерін жаңа денеде -
13:28 - 13:31тауып қана қоймай, оны
мимен басқарылатын -
13:31 - 13:38жаңа дене ретінде қабылдауға да
мүмкіндік береді деп үміттенеміз. -
13:38 - 13:42Он жыл бұрын маған айтылғаны:
-
13:42 - 13:47"бұл ешқашан болмайды,
бұл еш мүмкін емес". -
13:47 - 13:49Бірақ ғалым ретінде
менің айтарым біреу ғана. -
13:49 - 13:52Мен Бразилияның оңтүстік
бөлігінде өстім. -
13:52 - 13:5860-жылдың ортасында мен ессіз балалардың
айға қалай ұшатындарын айтқанын көрдім. -
13:58 - 13:59Жасым 5-те болатын,
-
13:59 - 14:03тапсырманы орындау үшін НАСА неге
капитан Кёрк пен Спокты -
14:03 - 14:06жібермегенін түсінбедім,
олар бұл істе маман ғой! -
14:06 - 14:09Алайда, бала болғаныммен,
мен бір нәрсені түсіндім. -
14:09 - 14:12Әжем айтқандай:
-
14:12 - 14:14«Мүмкін емес — мүмкін,
-
14:14 - 14:18тек оның орындалуы үшін әлі ешкім
жеткілікті тер төкпеген». -
14:18 - 14:22Маған "адамды қайта жүргізу
мүмкін емес" дейтін. -
14:22 - 14:25Ал мен әжемнің ақыл-кеңесіне сүйенемін.
-
14:25 - 14:26Назарларыңызға рақмет!
-
14:26 - 14:28( Қол соғу)
- Title:
- Роботты миымен басқаратын маймыл
- Speaker:
- Мигель Николесис
- Description:
-
Біздің миымыз тікелей, дененің көмегінсіз роботтарды басқара ала ма? Мигель Николелис АҚШ-тағы зерек маймылдың өз виртуалды проекциясын және Жапониядағы роботты – тек ой күшімен ғана басқаруды үйренген үздік тәжірибесі туралы әңгімелейді. Бұл зерттеу тетраплегиядан (қол-аяқтың бәрінің бірдей салдануы) зардап шегетін адамдар үшін, бәлкім, бәріміз үшін де маңызы өте зор ( TEDMED 2012 түсірілген)
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 14:55