Why you can't compare Covid-19 vaccines

Đây là vắc xin ngừa COVID-19 loại một liều
của Johnson & Johnson.

Vào đầu tháng 3, hơn 6,000 liều

được cho là đã chuyển đến
thành phố Detroit, Michigan

nhưng ngài thị trưởng đã nói:
"Không. Xin cảm ơn."

"Moderna và Pfizer mới là tốt nhất.

Và tôi sẽ làm mọi thứ có thể

để người dân thành phố Detroit
có được loại tốt nhất."

Ông ấy đề cập đến "độ hiệu quả" của vắc-xin.

Vắc-xin Pfizer/BioNTech và Moderna

có độ hiệu quả rất cao:

95% và 94%.

Nhưng còn Johnson & Johnson ?

Chỉ 66%.

Nếu chỉ nhìn vào mấy con số này,
bạn đương nhiên sẽ nghĩ rằng loại vắc-xin này

tệ hơn loại vắc-xin kia.

Nhưng nhận định này sai.

Những số liệu này có thể nói
còn chẳng phải là thước đo quan trọng nhất

về mức độ hiệu quả của
những loại vắc-xin này.

Để hiểu thước đo quan trọng nhất ấy là gì,

đầu tiên chúng ta phải hiểu
vắc-xin được cho là để làm gì

Độ hiệu quả của một loại vắc-xin được tính toán qua các cuộc thử nghiệm lâm sàng lớn

tức là khi nó được thử nghiệm
trên hàng chục nghìn người.

Những người này được chia làm 2 nhóm:

1 nửa được tiêm vắc-xin,
nửa còn lại dùng giả dược.

Sau đó, họ quay lại cuộc sống của minh,

dưới sự giám sát của các nhà khoa học
để xem họ có nhiễm Covid-19 không.

Ví dụ, trong giai đoạn thử nghiệm Pfizer/BioNtech
đã có 43,000 người tham gia.

Cuối giai đoạn này, 170 người đã nhiễm Covid-19.

Và cách những người này rơi vào từng nhóm này

quyết định hiệu quả của một loại vắc-xin.

Nếu con số 170 nói trên được chia đều

thì điều này có nghĩa là bạn cũng có khả năng nhiễm bệnh sau khi tiêm vắc-xin

như khi không tiên vắc-xin.

Khi đó, độ hiệu quả của vắc-xin là 0%.

Nếu tất cả 170 người kia nằm trong nhóm giả dược, và không một ai tiêm vắc-xin bị nhiễm bẹnh,

thì loại vắc-xin đó có độ hiệu quả là 100%.

Với cuộc thử nghiệm cụ thể này, có 162 người trong nhóm giả dược

và chỉ có 8 người trong nhóm vắc-xin.

Điều này có nghĩa là người được tiêm vắc-xin ít có khả năng nhiễm Covid-19 hơn. Chênh lệch là 95%.

Loại vắc-xin này có độ hiệu quả là 95%.

Giờ thì điều này không có nghĩa là cứ 100 người tiêm vắc xin thì sẽ có 5 người trong số này nhiễm bệnh.

Đúng phải là con số 95% đúng với cá nhân

tức là từng người đã được tiêm vắc-xin

ít có khả năng nhiễm bệnh hơn một người không được tiêm vắc xin. Chênh lệch này là 95%

mỗi lần cả hai tiếp xúc với Covid-19.

Độ hiệu quả của mỗi loại vắc-xin được tính toán theo cùng một cách.

Nhưng thử nghiệm của từng loại vắc-xin có thể được tiến hành trong những điều kiện rất khác nhau.

Do vậy, một trong những suy tính lớn nhất ở đây,

khi chúng ta nhìn vào những con số này,

là thời gian mà những cuộc thử nghiệm lâm sàng này được tiến hành.

Đây là con số ca nhiễm Covid-19 hàng ngày ở Mỹ kể từ khi bắt đầu đại dịch.

Cuộc thử nghiệm của Moderna được tiến hành hoàn toàn ở đây, tại nước Mỹ, vào mùa hè.

Cuộc thử nghiệm của Pfizer/BioNTech cũng chủ yếu tiến hành ở Mỹ

vào cùng một thời điểm.

Tuy nhiên, Johnson & Johnson thì thử nghiệm ở Mỹ vào lúc này,

khi đã có nhiều cơ hội hơn

cho những người tham gia tiếp xúc với sự lây nhiễm.

Và hầu hết cuộc thử nhiệm của họ được tiến hành ở những nước khác,

chủ yếu ở Nam Phi và Brazil.

Ở những nước này, không chỉ có số ca cao

mà bản thân loại virus cũng khác.

Các cuộc thử nghiệm được tiến hành khi những biến chủng của Covid-19 xuất hiện,

rồi trở thành loại lây nhiễm chiếm ưu thế
ở những quốc gia này;

những biến chủng mà có khả năng lây nhiễm cho người tham gia hơn.

Ở Châu Phi, hầu hết các ca trong cuộc thử nghiệm của Johnson & Johnson

là biến chủng đó, chứ không phải là chủng ban đầu ở nước Mỹ hồi mùa hè.

Mặc dù vậy, nó vẫn giảm đáng kể tình trạng lây nhiễm.

"Nếu các bạn cứ cố so sánh từng loại vắc-xin với nhau,

những vắc-xin đó phải được nghiên cứu trong cùng một cuộc thử nghiệm, có các tiêu chí kết luận y hệt nhau,

cùng lúc, cùng địa điểm."

"Nếu chúng tôi định làm vắc-xin Pfizer và Moderna

và tiến hành lại các cuộc thử nhiệm lâm sàng của họ cùng lúc với J&J,

chúng tôi có thể sẽ thấy độ hiệu quả khá khác nhau của những loại vắc-xin này."

Con số độ hiệu quả này chỉ nói cho bạn biết điều gì đã xảy ra trong các cuộc thử nghiệm của từng loại vắc-xin,

chứ không phải chính xác những gì sẽ xảy ra trên thế giới.

Nhưng nhiều chuyên gia lập luận rằng đây còn chẳng phải là những con số tốt nhất để ta có thể dựa vào đó mà đánh giá một loại vắc-xin.

Bởi vì, việc ngăn chặn bất kỳ sự lây nhiễm nào đi chăng nữa không phải lúc nào cũng là mục đích của vắc-xin.

"Mục tiêu của chương trình vắc-xin phòng Covid-19 không hẳn là đưa về tình trạng "Không Covid",

mà là để chế ngự loại vi-rút này, để đánh bại nó,

để vô hiệu hóa khả năng nó gây ra bệnh tật nghiêm trọng, phải nhập viện, và tử vong."

Vắc-xin góp phần nhìn vào những kết quả khác nhau của việc phơi nhiễm với Covid-19 như sau:

Tình huống tốt nhất là, chúng ta hoàn toàn không bị nhiễm bệnh.

Tình huống xấu nhất là tử vong.

Giữa hai khả năng ấy là phải nhập viện, các triệu chứng từ nghiêm trọng đến trung bình,

hoặc hoàn toàn không có triệu chứng gì.

Trong điều kiện tốt nhất, vắc-xin bảo vệ bạn đến điểm này.

Nhưng trên thực tế, đó không phải là
mục tiêu chính của vắc-xin phòng Covid-19.

Mục đích thực sự của nó là đủ bảo vệ cơ thể bạn trước những khả năng này,

để nếu bạn có bị nhiễm thì nó cũng chỉ như cảm lạnh thôi

chứ không bệnh tật đến nỗi phải nhập viện.

Và sau đây là một điều mà mỗi loại vắc-xin phòng Covid-19 này đang làm tốt.

Trong tất cả các cuộc thử nghiệm này, trong khi một số người trong nhóm giả dược phải nhập viện,

thậm chí tử vong do Covid-19,

thì nhóm được tiêm vắc-xin đầy đủ trong tất cả các cuộc thử nghiệm này,

không một ai phải nhập viện hay tử vong do Covid-19.

"Tôi ước gì ông Thị trưởng kia hiểu được một điều

là cả ba loại vắc-xin này về cơ bản đều có
100% hiệu quả trong việc bảo vệ khỏi cái chết."

Thị trưởng Detroit đã kiểm tra lại và tuyên bố
ông ấy sẽ bắt đầu dùng vắc-xin Johnson & Johnson,

vì nó vẫn "có hiệu quả cao so với những gì chúng ta quan tâm nhất."

Độ hiệu quả có quan trọng. Nhưng không phải là quan trọng nhất.

Câu hỏi không phải là loại vắc-xin nào sẽ bảo vệ bạn khỏi Covid,

mà là loại nào sẽ giúp bạn sống sót.

Hoặc không phải nhập viện.

Loại nào sẽ góp phần chấm dứt đại dịch này.

Và đó là bất kỳ loại nào trong số đó.

"Loại vắc-xin tốt nhất ngay bây giờ cho bạn chính là loại bạn được cung cấp."

"Mỗi liều được tiêm vào tay của ai đó là chúng ta tiến một bước gần hơn đến mốc chấm dứt đại dịch này."