Najbardziej tajemnicza księga na świecie - Stephen Bax

Zobacz całą lekcję na: http://ed.ted.com/lessons/the-world-s-most-mysterious-book-stephen-bax

W przepastnej głębi biblioteki Beinecke Rare Book and Manuscript Library Uniwersytetu Yale znajduje się 240-stronicowy tom. Ostatnio, dzięki datowaniu radiowęglowemu, udało się ustalić, że pochodzi on z około 1420 roku. Jego strony zawierają pełne zawijasów pismo i rysowane ręcznie obrazy sprawiające wrażenie skradzionych wprost ze snu. Księga ta nazywana jest rękopisem Wojnicza i stanowi jedną z największych nierozwiązanych zagadek w historii.
Z jakiego powodu? Nikt nie potrafi zrozumieć tego, co skrywa pismo. Stephen Bax bada to tajemnicze dzieło.

Autor lekcji: Stephen Bax, animacja: TED-Ed.

W czeluściach biblioteki
Beinecke Uniwersytetu Yale

znajduje się jedyny egzemplarz
tomu liczącego 240 stron.

Dzięki metodzie radiowęglowej
datuje się go na rok około 1420.

Welinowe strony zapełnione są
pełnym zawijasów pismem

i ręcznie rysowanymi obrazami,
jakby wykradzionymi ze snów.

Tekst uzupełniony jest o rysunki
prawdziwych i wymyślonych roślin,

lewitujących zamków,

kąpiących się kobiet,

wykresów astrologicznych,

pierścieni zodiakalnych

i twarzy słońc i księżyców.

Księga ma wymiary 24 na 16 centymetrów
i nazywana jest manuskryptem Wojnicza.

Stanowi jedną z największych
nierozwiązanych zagadek w historii.

Dlaczego?

Nikt nie może rozgryźć treści manuskryptu.

Jego nazwa pochodzi
od nazwiska Michała Wojnicza,

polskiego antykwariusza, który natknął się
na dokument w klasztorze Jezuitów

we Włoszech w 1912 roku.

Wojnicz był zaintrygowany.

Kto napisał książkę?

Gdzie powstała?

Co oznaczają dziwne słowa
i olśniewające rysunki?

Jakie tajemnice skrywają te strony?

Wojnicz nabył manuskrypt
od biednego Jezuity w klasztorze

i po jakimś czasie zabrał go do Ameryki,

gdzie od ponad stu lat
stanowi zagadkę dla znawców.

Według kryptologów, pismo w książce
ma wszelkie cechy prawdziwego języka,

tyle że nikt go wcześniej nie widział.

Wydaje się on autentyczny,
bo w istniejących językach

litery i ich zbitki pojawiają się
z regularną częstotliwością,

a język manuskryptu Wojnicza

zawiera schematy językowe
nie będące losowym wytworem.

Wiemy bardzo niewiele
poza tym, co jest widoczne.

Litery różnią się stylem i wielkością.

Niektóre są zapożyczone z innych języków,
ale większość to wyłączna cecha rękopisu.

Dłuższe litery nazwano
"gallows", czyli "szelki".

Cały manuskrypt jest bogato zdobiony

wstęgowymi dekoracjami.

Wygląda, jakby został napisany
przez dwie lub więcej osób,

a rysunki wykonano jeszcze inną ręką.

Do tej pory pojawiły się
trzy główne teorie dotyczące rękopisu.

Pierwsza mówi, że napisany jest szyfrem,

którego celem było
ukrycie tajnej treści manuskryptu.

Druga teoria twierdzi,
że dokument jest żartem.

Bełkotem przelanym na papier,
żeby wyłudzić pieniądze od naiwnego kupca.

Są tacy, którzy twierdzą,
że autor był średniowiecznym oszustem.

Inni mówią, że autorem był sam Wojnicz.

Trzecia teoria mówi, że manuskrypt
napisany jest w prawdziwym języku,

którego zapis nie jest nam znany.

Może średniowieczni uczeni
próbowali stworzyć alfabet dla języka,

którym posługiwano się
w mowie, ale nie w piśmie.

W takim przypadku manuskrypt Wojnicza
mógłby być jak pismo rongo-rongo

stworzone na Wyspie Wielkanocnej.

Po upadku tamtejszej kultury
pismo to jest dla nas nieczytelne.

Nikt nie umie odczytać
manuskryptu Wojnicza,

ale cały czas ktoś próbuje
odgadnąć jego treść.

Ci, którzy uważają,
że manuskrypt to próba stworzenia

nowej formy języka pisanego,

spekulują, że może on być encyklopedią

zawierającą wiedzę na temat
kultury, której dziełem jest rękopis.

Inni wierzą, że autorem był
trzynastowieczny filozof Roger Bacon,

który próbował zrozumieć
uniwersalne prawa gramatyki,

lub że stworzył go w szesnastym wieku
elżbietański mistyk John Dee,

który zajmował się
alchemią i wróżbiarstwem.

Skrajne teorie zakładają,
że autorkami są włoskie wiedźmy

czy też Marsjanie.

Po stu latach frustracji

naukowcom udało się niedawno
rzucić nieco światła na tę tajemnicę.

Pierwszym przełomem było
datowanie radiowęglowe.

Współczesnym historykom udało się też
ustalić pochodzenie manuskryptu.

Odtworzono jego drogę
przez Rzym i Pragę aż do 1612 roku,

kiedy to święty cesarz rzymski
Rudolf II przekazał rękopis

swojemu lekarzowi, Jakubowi Hořčický’emu.

Przełomowym odkryciom w zakresie historii

towarzyszą orientacyjne
ustalenia lingwistów

dotyczące kilku słów z rękopisu.

Czy litery przy siedmiu gwiazdach
mogą tworzyć słowo Tauran,

czyli Taurus, po łacinie byk,

gwiazdozbiór zawierający
siedem gwiazd zwanych Plejadami?

Czy to może być Centaurun,
jak Centaurea, czyli chaber na obrazku?

Możliwe, lecz prace postępują mozolnie.

Czego możemy się dowiedzieć,
jeśli uda nam się złamać szyfr?

Czy jest to dziennik snów
piętnastowiecznego ilustratora?

Stek bzdur?

Czy może wiedza zapomnianej cywilizacji?

A według was, co to jest?