< Return to Video

Prosta historia fotosyntezy i jedzenia - Amanda Ooten

  • 0:14 - 0:15
    Zastanawialiście się może,
  • 0:15 - 0:18
    skąd pochodzi jedzenie,
    które codziennie jesz?
  • 0:18 - 0:20
    Około 60% żywności, którą zjadasz,
  • 0:20 - 0:22
    to węglowodany.
  • 0:22 - 0:24
    Węglowodany, jak nazwa wskazuje,
  • 0:24 - 0:25
    to atomy węgla,
  • 0:25 - 0:26
    wodoru,
  • 0:26 - 0:27
    i tlenu.
  • 0:27 - 0:29
    Ale skąd te atomy pochodzą
  • 0:29 - 0:31
    i jak łączą się ze sobą
  • 0:31 - 0:34
    w takie smakołyki,
    jak owoce czy makaron?
  • 0:34 - 0:36
    Wszystko zaczyna się od powietrza,
  • 0:36 - 0:38
    które wydobywa się z płuc,
  • 0:38 - 0:41
    a właściwie od cząsteczek
    dwutlenku węgla.
  • 0:41 - 0:43
    Rośliny wchłaniają
  • 0:43 - 0:44
    dwutlenek węgla
  • 0:44 - 0:47
    przez pory, zwane szparkami.
  • 0:47 - 0:49
    Rośliny piją wodę dzięki korzeniom,
  • 0:49 - 0:52
    aby uzyskać potrzebny tlen i atomy wodoru,
  • 0:52 - 0:53
    i ich elektrony,
  • 0:53 - 0:55
    w celu utworzenia węglowodanów.
  • 0:55 - 0:57
    Co to jest?
  • 0:57 - 0:59
    To organellum roślinne,
  • 0:59 - 1:00
    znajdujące się wewnątrz liści roślin,
  • 1:00 - 1:02
    zwane chloroplastem.
  • 1:02 - 1:04
    Jest zielone, bo ma specjalny pigment
    pochłaniający światło,
  • 1:04 - 1:06
    chlorofil.
  • 1:06 - 1:09
    Każdy liść ma około 44.000 komórek,
  • 1:09 - 1:11
    a każda komórka może mieć
  • 1:11 - 1:14
    od 20 do 100 chloroplastów.
  • 1:14 - 1:18
    To w sumie
    aż 4 400 000 chloroplastów!
  • 1:18 - 1:19
    Już pewnie zgadłeś,
  • 1:19 - 1:22
    że mówimy o procesie fotosyntezy
  • 1:22 - 1:23
    i pewnie się zastanawiasz,
  • 1:23 - 1:26
    jaką rolę w tym procesie odgrywa słońce.
  • 1:26 - 1:28
    Wróćmy jednak do cząsteczki wody.
  • 1:28 - 1:31
    Zadaniem rośliny jest
    rozszczepienie cząsteczki wody tak,
  • 1:31 - 1:33
    aby mogła pobrać z niej elektrony.
  • 1:33 - 1:36
    Jednak roślina sama tego nie potrafi.
  • 1:36 - 1:39
    Potrzebuje pomocy wysokoenergetycznych
    promieni słońca.
  • 1:39 - 1:42
    Kiedy chloroplast posiada wszystkie
    niezbędne składniki:
  • 1:42 - 1:45
    węgiel, wodór, tlen i elektrony,
  • 1:45 - 1:46
    to może je wykorzystać
  • 1:46 - 1:48
    do ukończenia procesu fotosyntezy,
  • 1:48 - 1:51
    przekształcając dwutlenek węgla
  • 1:51 - 1:54
    w węglowodany proste,
    zwane glukozą,
  • 1:54 - 1:57
    C-6-H-12-O-6.
  • 1:57 - 1:59
    Te małe cząsteczki glukozy
    pomagają budować
  • 1:59 - 2:01
    większe i lepsze węglowodany,
  • 2:01 - 2:03
    jak celuloza.
  • 2:03 - 2:05
    Celuloza jest to rodzaj
    roślinnych węglowodanów,
  • 2:05 - 2:07
    który dla naszego organizmu
    jest niestrawny.
  • 2:07 - 2:09
    Nazywamy go błonnikiem
  • 2:09 - 2:10
    i możemy go znaleźć w warzywach,
    takich jak sałata,
  • 2:10 - 2:11
    brokuły,
  • 2:11 - 2:12
    i seler.
  • 2:12 - 2:15
    Rośliny wykorzystują celulozę
    do zachowania siły.
  • 2:15 - 2:18
    Mogą one również
    przetworzyć glukozę w skrobię,
  • 2:18 - 2:20
    duże cząsteczki,
    magazynujące energię.
  • 2:20 - 2:22
    Kochamy jeść skrobię,
    np. w postaci ziemniaków,
  • 2:22 - 2:23
    kukurydzy,
  • 2:23 - 2:24
    i ryżu.
  • 2:24 - 2:26
    Zatem, jedząc rośliny,
  • 2:26 - 2:29
    czerpiemy korzyść z fotosyntezy.
  • 2:29 - 2:31
    Rośliny produkują skrobię,
  • 2:31 - 2:31
    którą jemy,
  • 2:31 - 2:34
    a następnie rozkładamy
    ponownie do glukozy,
  • 2:34 - 2:36
    produktu pierwotnego.
  • 2:36 - 2:38
    Następnie mitochondria w naszych komórkach,
  • 2:38 - 2:40
    zasilane przez wdychany tlen,
  • 2:40 - 2:43
    przekształca glukozę
    w cząsteczki czystej energii
  • 2:43 - 2:45
    o nazwie ATP.
  • 2:45 - 2:47
    ATP stymuluje pracę
  • 2:47 - 2:49
    każdej komórki ciała,
  • 2:49 - 2:50
    ich komunikację,
  • 2:50 - 2:51
    ruch
  • 2:51 - 2:53
    i transport.
  • 2:53 - 2:56
    Ale dlaczego musimy
    przetwarzać glukozę na ATP?
  • 2:56 - 2:58
    Pomyśl.
  • 2:58 - 3:00
    Z radością zaczynasz pracę
  • 3:00 - 3:02
    na stoisku z lodami,
  • 3:02 - 3:03
    ale szef oznajmia,
  • 3:03 - 3:07
    że będzie płacić ci lodami.
  • 3:07 - 3:09
    Cóż możesz z nimi zrobić?
  • 3:09 - 3:11
    Cóż możesz z nimi zrobić?
  • 3:11 - 3:12
    Nic,
  • 3:12 - 3:15
    więc uprzejmie prosisz
    o wypłatę w dolarach.
  • 3:15 - 3:17
    ATP jest podobnie do pieniędzy.
  • 3:17 - 3:20
    To waluta wykorzystywana
    przez wszystkie komórki,
  • 3:20 - 3:22
    natomiast glukoza
  • 3:22 - 3:24
    jest jak lody.
  • 3:24 - 3:27
    Nawet rośliny mają
    w komórkach mitochondria
  • 3:27 - 3:30
    do przetwarzania glukozy na ATP.
  • 3:30 - 3:32
    Zatem, jak widać,
  • 3:32 - 3:34
    ludzi i rośliny
    są nierozerwalnie ze sobą złączeni.
  • 3:34 - 3:35
    Wydychane powietrze
  • 3:35 - 3:37
    rośliny zużywają
    do produkcji węglowodanów,
  • 3:37 - 3:39
    które tak bardzo lubimy.
  • 3:39 - 3:41
    A podczas tego
  • 3:41 - 3:43
    produkują te same cząsteczki tlenu,
  • 3:43 - 3:44
    którymi my oddychamy,
  • 3:44 - 3:47
    aby nasze mitochondria mogły przetworzyć
  • 3:47 - 3:49
    pyszne węglowodanowe posiłki.
Title:
Prosta historia fotosyntezy i jedzenia - Amanda Ooten
Description:

Obejrzyj całą lekcję pod adresem: http://ed.ted.com/lessons/the-simple-but-fascinating-story-of-photosynthesis-and-food-amanda-ooten

Fotosynteza jest istotną częścią wymiany pomiędzy ludźmi
i roślinami. Amanda Ooten przeprowadza nas przez proces fotosyntezy oraz opowiada o relacji między fotosyntezą i węglowodanami, skrobią i błonnikiem... Mówi także o tym, jak powietrze, którym oddychamy, jest związane z jedzeniem, które spożywamy.

Lekcja: Amanda Ooten, animacja: Bouncepad Collective.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:01

Polish subtitles

Revisions Compare revisions