< Return to Video

Trzy prawa Newtona przy pomocy roweru - Joshua Manley

  • 0:15 - 0:18
    Wiadomo, że trudniej jest
    ruszyć rowerem z miejsca
  • 0:18 - 0:20
    niż pedałować ze stałą prędkością.
  • 0:21 - 0:23
    Czemu rower się porusza?
  • 0:23 - 0:27
    Czemu do przodu,
    a nie do tyłu czy w bok?
  • 0:28 - 0:31
    Mało kto się nad tym zastanawia.
  • 0:31 - 0:32
    Dopiero w XVII wieku
  • 0:32 - 0:35
    Isaac Newton opisał
    podstawowe prawa ruchu
  • 0:35 - 0:38
    i poznaliśmy odpowiedź na te pytania.
  • 0:38 - 0:41
    Newton zauważył,
    że jak coś raz się zacznie,
  • 0:41 - 0:43
    to dużo łatwiej to kontynuować.
  • 0:43 - 0:46
    Nieruchomy rower stoi,
  • 0:46 - 0:48
    a poruszony jedzie.
  • 0:48 - 0:50
    Obiekty w ruchu poruszają się,
  • 0:50 - 0:53
    a nieruchome stoją.
  • 0:54 - 0:56
    To pierwsze prawo Newtona,
  • 0:56 - 1:00
    czyli prawo bezwładności,
    czyli wyszukane stwierdzenie,
  • 1:00 - 1:02
    że ruchome obiekty same z siebie
  • 1:02 - 1:04
    nie przyspieszają,
    nie zwalniają i nie skręcają.
  • 1:04 - 1:09
    Trzeba pokonać bezwładność,
    by ruszyć rowerem.
  • 1:09 - 1:12
    Teraz rozumiemy bezwład,
  • 1:12 - 1:14
    ale co pozwala go pokonać?
  • 1:14 - 1:17
    Odpowiedzią jest drugie prawo Newtona.
  • 1:17 - 1:20
    które matematycznie mówi,
  • 1:20 - 1:24
    że siła jest iloczynem
    masy i przyspieszenia.
  • 1:24 - 1:27
    By obiekt przyspieszył,
  • 1:27 - 1:29
    trzeba zastosować siłę.
  • 1:29 - 1:31
    Im więcej siły,
  • 1:31 - 1:33
    tym szybszy ruch.
  • 1:33 - 1:37
    Im cięższy rower i im więcej ważysz,
  • 1:37 - 1:40
    tym więcej siły potrzeba, by ruszyć.
  • 1:40 - 1:44
    Ciężko pedałować rowerem
    ważącym 4500 kg.
  • 1:44 - 1:48
    To siła pchania nóg
  • 1:48 - 1:52
    pozwala na przezwyciężenie
    prawa bezwładności.
  • 1:52 - 1:55
    Im większy nacisk na pedały,
    tym większa siła
  • 1:55 - 1:57
    i tym szybsze przyspieszenie.
  • 1:58 - 2:00
    Ostatnie pytanie:
  • 2:00 - 2:01
    kiedy rower rusza,
  • 2:01 - 2:03
    to dlaczego jedzie do przodu?
  • 2:03 - 2:05
    Według trzeciego prawa Newtona,
  • 2:05 - 2:07
    każdej akcji towarzyszy
    przeciwna reakcja.
  • 2:07 - 2:11
    Co się dzieje z upuszczoną piłką?
  • 2:12 - 2:14
    Uderza o podłogę
  • 2:14 - 2:17
    i działa na nią z siłą do dołu.
  • 2:17 - 2:18
    To akcja.
  • 2:18 - 2:22
    Podłoga pcha piłeczkę
    z tą samą siłą,
  • 2:22 - 2:24
    lecz w górę,
  • 2:24 - 2:27
    przez co piłka się odbija.
  • 2:27 - 2:29
    Podłoga i piłka tworzą tak zwaną
  • 2:29 - 2:31
    parę "akcja-reakcja".
  • 2:32 - 2:34
    Z rowerem jest nieco trudniej.
  • 2:34 - 2:37
    Koła kręcą się
    jak wskazówki zegara,
  • 2:37 - 2:39
    fragmenty obu opon
    dotykają ziemi,
  • 2:39 - 2:43
    pchając ją do tyłu - akcja.
  • 2:43 - 2:46
    Ziemia pcha do przodu
    z tą samą siłą
  • 2:46 - 2:50
    każdą z opon - reakcja.
  • 2:50 - 2:54
    Opony i ziemia
    tworzą pary "akcja-reakcja".
  • 2:54 - 2:58
    Ponieważ Ziemia jest
    dużo większa od roweru,
  • 2:58 - 3:00
    siła parcia opon
  • 3:00 - 3:02
    praktycznie nie pcha jej w tył.
  • 3:02 - 3:05
    Dlatego poruszasz się do przodu.
Title:
Trzy prawa Newtona przy pomocy roweru - Joshua Manley
Description:

Obejrzyj całą lekcję na: http://ed.ted.com/lessons/joshua-manley-newton-s-3-laws-with-a-bicycle

Dlaczego ciężko byłoby pedałować 4500-kilogramowym rowerem? To proste wytłumaczenie pokazuje, jak trzy prawa Newtona mogą pomóc w jeździe na rowerze.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
03:33
Rysia Wand edited Polish subtitles for Newton's 3 Laws, with a bicycle - Joshua Manley Sep 11, 2018, 9:09 PM
Krystian Aparta approved Polish subtitles for Newton's 3 Laws, with a bicycle - Joshua Manley May 17, 2013, 1:02 PM
Rysia Wand accepted Polish subtitles for Newton's 3 Laws, with a bicycle - Joshua Manley May 8, 2013, 9:46 PM
Rysia Wand edited Polish subtitles for Newton's 3 Laws, with a bicycle - Joshua Manley May 8, 2013, 9:42 PM
Rysia Wand edited Polish subtitles for Newton's 3 Laws, with a bicycle - Joshua Manley May 8, 2013, 9:42 PM
Rysia Wand commented on Polish subtitles for Newton's 3 Laws, with a bicycle - Joshua Manley May 4, 2013, 8:56 PM
Daniel Wróblewski commented on Polish subtitles for Newton's 3 Laws, with a bicycle - Joshua Manley May 4, 2013, 7:37 PM
Rysia Wand commented on Polish subtitles for Newton's 3 Laws, with a bicycle - Joshua Manley May 4, 2013, 4:38 AM
Show all

Polish subtitles

Revisions Compare revisions