Bảo tồn dẫn dắt bởi cộng đồng để cứu động vật hoang dã

Moreangles Mbizah - nhà bảo tồn học và là TED Fellow - nghiên cứu về sư tử nổi tiếng Cecil cho đến khi nó bị một thợ săn bắn chết vào năm 2015. Cô tự hỏi sẽ thế nào nếu chuyện có thể khác đi: "Sẽ thế nào nếu cộng đồng sống kề cận Cecil cũng quan tâm đến việc bảo vệ nó?". Trong bài nói chuyện ngắn, Mbizah chia sẻ về tình trạng bảo tồn tại Zimbabwe, quê hương cô -- và tại sao cô nghĩ rằng các cộng đồng sống chung với động vật hoang dã là đối tượng có nhiều thuận lợi nhất để cứu chúng.

Tôi là một nhà bảo tồn sư tử.

Nghe cũng thú vị đúng không?

Một vài người cho rằng
điều đó không có nghĩa lý gì cả.

Nhưng tôi tin là tất cả chúng ta
đều đã nghe về sư tử Cecil.

[ Sư tử Cecil năm 2002 - 2015 ]

(Tiếng gầm)

Nó không còn gầm được nữa.

Vào ngày 02 tháng Bảy 2015,

cuộc đời nó đã chấm dứt
khi bị một thợ săn bắn chết.

Người ta nói bạn có thể trở nên gắn bó
với những con vật bạn nghiên cứu

Đó cũng là trường hợp của tôi và Cecil,

tôi biết nó và nghiên cứu nó trong ba năm

ở công viên quốc gia Hwange.

Tôi đã rất đau lòng
trước cái chết của Cecil.

Nhưng điều tốt mà
thảm kịch này mang lại là

sự chú ý của công chúng

tới tình trạng bị đe dọa
của động vật hoang dã.

Sau cái chết của Cecil,

tôi bắt đầu tự hỏi:

Sẽ thế nào nếu cộng đồng
kề cận Cecil

cố gắng bảo vệ nó?

Sẽ thế nào nếu tôi gặp Cecil
khi lên mười, thay vì 29?

Liệu tôi hay bạn học của tôi
có thể thay đổi số phận của nó?

Nhiều người đang làm việc
để ngăn loài sư tử không biến mất,

nhưng rất ít trong số họ
là dân bản địa

hay đến từ những cộng đồng
chịu nhiều ảnh hưởng nhất.

Thế nhưng,
những cộng đồng sống với tư tử

là những người có thể giúp chúng
nhiều nhất.

Người dân địa phương nên đi đầu

trong các giải pháp cho những thách thức
mà động vật hoang dã phải đối mặt.

Đôi khi, thay đổi chỉ xảy ra

khi những người ảnh hưởng và bị ảnh hưởng
nhiều nhất hành động.

Cộng đồng địa phương
đóng vai trò quan trọng

trong việc chống săn trộm và
buôn bán động vật hoang dã bất hợp pháp,

những mối đe dọa lớn
cho sư tử và động vật hoang dã khác.

Là một phụ nữ da đen châu Phi
trong lĩnh vực khoa học,

những người tôi gặp luôn tò mò

liệu tôi có luôn muốn trở thành
một nhà bảo tồn

vì họ không gặp nhiều nhà bảo tồn
trông giống như tôi.

Khi lớn lên,

tôi, thậm chí, còn không biết
bảo tồn động vật hoang dã là một nghề.

Lần đầu tiên tôi nhìn thấy
động vật hoang dã tại quê hương

là khi lên 25,

dù sư tử và chó hoang châu Phi

chỉ sống cách nhà tôi có vài dặm.

Điều này khá phổ biến ở Zimbabwe,

khi nhiều người không tiếp xúc
với động vật hoang dã

dù đó là một phần di sản của chúng tôi.

Lớn lên, tôi, thậm chí, còn không biết

rằng sư tử sống ngay
trong sân sau nhà mình.

Khi tới Khu bảo tồn
thung lũng Savé

trong một buổi sáng lạnh mùa đông
10 năm trước

để nghiên cứu chó hoang châu Phi
cho đồ án thạc sĩ,

tôi bị mê hoặc bởi vẻ đẹp
và sự yên tĩnh bao quanh.

Tôi cảm thấy như đã tìm thấy niềm đam mê
và mục đích của mình trong cuộc sống

Tôi tự hứa vào ngày đó

rằng tôi sẽ cống hiến cuộc đời mình
để bảo vệ động vật.

Tôi nghĩ về những ngày đi học
thời thơ ấu ở Zimbabwe

và những đứa trẻ khác cùng trường.

Nếu có cơ hội tiếp xúc
với động vật hoang dã,

có lẽ nhiều bạn cùng lớp
sẽ làm việc cùng với tôi ngày hôm nay.

Nếu cộng đồng địa phương không muốn bảo vệ
và cùng tồn tại với động vật hoang dã,

tất cả nỗ lực bảo tồn có thể là vô ích.

Đây là những cộng đồng
sống với động vật hoang dã

trong cùng một hệ sinh thái

và phải có trách nhiệm với việc này.

Nếu không có một kết nối trực tiếp

hay một lợi ích từ động vật

họ không có lí do gì muốn bảo vệ chúng.

Và nếu cộng đồng địa phương
không bảo vệ động vật hoang dã,

mọi can thiệp từ bên ngoài
sẽ đều vô tác dụng.

Vậy cần phải làm những gì?

Những nhà bảo tồn
phải ưu tiên giáo dục về môi trường

và giúp mở rộng các kỹ năng cộng đồng
để bảo tồn động vật hoang dã.

Học sinh và cộng đồng
phải được đưa đến công viên quốc gia,

để có cơ hội
kết nối với động vật hoang dã.

Ở mọi nỗ lực và mọi cấp độ,

bảo tồn phải tính đến
nền kinh tế của người dân

những người chia sẻ đất đai
với động vật hoang dã.

Điều quan trọng là
các nhà bảo tồn địa phương

là một phần của mọi nỗ lực bảo tồn

giúp xây dựng niềm tin
và thực sự gắn kết bảo tồn vào cộng đồng.

Là nhà bảo tồn địa phương,
chúng tôi phải đối mặt với nhiều rào cản,

từ phân biệt đối xử gay gắt
đến rào cản văn hóa.

Nhưng tôi không từ bỏ nỗ lực

đưa cộng đồng bản địa
vào cuộc chiến này

vì sự sống còn của hành tinh chúng ta.

Tôi đang kêu gọi bạn đến
và sát cánh cùng tôi.

Chúng ta phải chủ động tháo gỡ
những rào cản do chính mình tạo ra,

đang ngăn cách cư dân bản địa
với những nỗ lực bảo tồn.

Tôi đã dành cuộc đời của mình
để bảo vệ sư tử.

Và tôi biết hàng xóm của mình
cũng sẽ như vậy,

chỉ khi nào họ biết tới
những loài hoang dã sống ngay cạnh bên.

Xin cảm ơn.

(Vỗ tay)