Đây là Thứ HỦY DIỆT Doanh Nghiệp ở Trung Quốc

Tập Cận Bình nói Trung Quốc là thiên đường cho doanh nghiệp tư nhân. Nhưng đằng sau những tiêu đề hào nhoáng là một thực tế khắc nghiệt: đàn áp tùy tiện, tống tiền xuyên tỉnh, thực thi pháp luật mờ ám và một luật mới "chào đón" các doanh nghiệp—miễn là họ phục vụ Đảng Cộng sản Trung Quốc.

Chính phủ Trung Quốc
“ôm ấp” các công ty tư nhân

để giữ họ gần với Đảng Cộng sản hơn.

Chào mừng đến với
Trung Quốc Không Kiểm Duyệt.

Tôi là Shelley Zhang, thay cho Chris Chappell
đang trên đường thực hiện ước mơ cả đời

là trượt tuyết từ đỉnh Everest

trong khi bị bầy sói Himalaya rượt đuổi.

Nhưng điều thực sự giúp Chris tiếp tục
–ngoài bầy sói

là biết rằng Chiến dịch Lọ Mật đang chống lại kiểm
duyệt của YouTube lên Trung Quốc Không Kiểm Duyệt.

Nên hãy xem hết tập này và để lại bình luận
với biểu tượng “lọ mật” bên dưới nhé.

Chris trông cậy vào chúng ta.

Với các chủ doanh nghiệp ngoài kia

nếu muốn đưa thành công thương mại
lên tầm cao mới,

thì Trung Quốc
chính là nơi dành cho các vị.

Chính là vậy, không nhưng nhị gì cả.

Nói cho cùng thì
Phó Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường

đã nhiều lần nhắc đi nhắc lại
rằng Trung Quốc “mở cửa để làm ăn”.

Đây là ảnh chụp 'Trung Quốc mở cửa
để làm ăn' trong thực tế.

Và trích lời từ chính miệng lãnh đạo
Trung Quốc Tập Cận Bình,

Trung Quốc tiếp tục là điểm đến
'lý tưởng, an toàn và hứa hẹn'

cho các nhà đầu tư nước ngoài.

Không tin à?

Cứ hỏi truyền thông nhà nước thì biết.

Cánh tay tinh thần
nối dài của Tập,

hay còn gọi là Thời báo Hoàn Cầu

gọi Trung Quốc là “ốc đảo phát triển”
cho doanh nghiệp toàn cầu,

còn cơ quan ngôn luận chính thức của Trung Cộng,
Nhân Dân Nhật Báo,

thì đảm bảo với độc giả rằng
Trung Quốc nỗ lực hết mình để đảm bảo

cạnh tranh công bằng
cho mọi đối thủ trên thị trường.

Đúng vậy,
cạnh tranh sẽ rất “công bằng”.

Mọi doanh nghiệp sẽ bị
trấn áp một cách tùy tiện…

như nhau!

Tháng trước, một đạo luật Trung Quốc được ca ngợi là
để thúc đẩy khu vực tư nhân đã chính thức có hiệu lực.

Luật này định nghĩa địa vị pháp lý
của doanh nghiệp tư nhân,

khẳng định rằng phát triển khu vực tư nhân
là mục tiêu quốc gia lâu dài,

và quan trọng nhất
là sẽ thúc đẩy tăng trưởng

ít nhất là theo Thời báo Hoàn Cầu.

Và quá đúng thời điểm!

Bởi vì tăng trưởng và tự tin là thứ
rất cần ở Trung Quốc ngày nay.

Trung Quốc hiện tăng trưởng và tự tin cũng cỡ
anh chàng trong bài “I Wish I Was a Little Bit Taller”.

Tôi cũng vậy, Skee-Lo à.

Tôi cũng vậy.

Chỉ số Niềm tin tiêu dùng Trung Quốc
đã chạm mức thấp kỷ lục trong năm qua,

và dù số liệu tăng trưởng
chính thức vẫn cao,

ngày càng nhiều sự chú ý hướng đến những vấn đề
kinh tế mà các con số đó không phản ánh được.

Số liệu tăng trưởng của Trung Quốc cũng đáng tin cỡ
mấy anh trên ứng dụng hẹn hò tự nhận cao 1m83 vậy.

Tình hình không được cải thiện bởi những hỗn loạn
thương mại do thuế quan của Trump gây ra.

Đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Trung Quốc những năm
gần đây đã rơi xuống mức thấp nhất trong 30 năm.

Vì… nhiều lý do.

Mà tôi sẽ quay lại sau.

Trung Quốc thật sự cần "đại tu kinh tế” và Trung Cộng
rõ ràng mong chiến lược thúc đẩy khu vực tư nhân

sẽ thuyết phục được các nhà đầu tư trong
và ngoài nước đặt niềm tin

– và tiền,

rất nhiều tiền –

vào thị trường Trung Quốc.

Tôi sẽ nói làm vậy sẽ không hiệu quả nhưng nếu
tôi học được điều gì trong cuộc sống thì đó là:

đừng bao giờ đánh giá thấp mức độ ngu ngốc
của con người khi bị đồng tiền Trung Quốc quyến rũ.

Dù sao thì điều này cũng đã từng
hiệu quả trong quá khứ.

Nhưng bất chấp mọi lời hoa mỹ gần đây,

thực tế vẫn là Trung Quốc không hề
dễ dàng với doanh nghiệp tư nhân.

Các chiến dịch trấn áp những năm gần đây đã thu hẹp
mạnh mẽ “miếng bánh lớn” của khu vực tư nhân,

và một số ngành có lẽ
sẽ không bao giờ phục hồi hoàn toàn.

Nhưng này, bạn có thể tin tưởng vào một
chế độ độc tài tàn bạo rằng họ đã thay đổi!

Tôi đoán ngón tay bắt chéo sau lưng
của họ kia chỉ là để giãn cơ thôi.

Không chỉ các tập đoàn lớn và những biểu tượng
như Jack Ma của Alibaba bị “xử đẹp”,

mà cả các doanh nghiệp nhỏ và chủ doanh nghiệp
cũng rơi vào vòng xoáy của Trung Cộng.

Đầu năm ngoái, giới chức địa phương tỉnh Quảng Đông
đã vượt ranh giới hành chính sang Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc,

để bắt giữ các giám đốc và nhân viên
của một nền tảng phát trực tuyến nổi tiếng

với cáo buộc tổ chức
đánh bạc bất hợp pháp.

Và tôi chắc họ có bằng chứng cụ thể và tôi không hề
sắp đưa ra tiết lộ gây ức chế chỉ sau 30 giây nữa đâu.

Giới chức Quảng Đông còn tịch thu hơn 41 triệu đô
từ công ty và chuyển vào tài khoản của họ

khiến công ty phá sản.

Tức là giới chức Quảng Đông vượt ngoài phạm vi
thẩm quyền để truy tố doanh nghiệp ở tỉnh khác

và như thể thế vẫn chưa đủ,

họ còn làm vậy mà không hề cung cấp bằng chứng
để biện minh cho hành động của họ…

Tình tiết bực bội đây!

Đây chẳng khác gì một vụ “cướp tiền công khai”
gây ra bởi chính quyền địa phương Quảng Đông.

Thậm chí vụ việc quá trắng trợn đến mức tòa án
cũng phải tuyên bố hành động đó là phi pháp.

Các vị có biết phải tham nhũng đến mức nào
để ngay cả một thể chế tham nhũng cũng kiểu:

“Ê, làm quá rồi đấy!”?

Trong một vụ việc tương tự,
một chủ doanh nghiệp lấy bí danh là Trương Khắc

bị phá sản khi chính quyền địa phương
ở miền bắc Trung Quốc

đóng băng tài khoản ngân hàng của ông
vào tháng 7 và yêu cầu ông nộp 55.000 đô la

để được gỡ băng tài khoản.

Theo Đài Tiếng Nói Hoa Kỳ,

Trương cho biết đã gọi đến nhiều đường dây nóng
chống tham nhũng cầu giúp đỡ

– nhưng không nhận được phản hồi.

Thật ra thì vậy còn tốt hơn những gì tôi kỳ vọng từ
các đường dây nóng chống tham nhũng ở Trung Quốc

vốn có lẽ sẽ chỉ là một đoạn ghi âm
toàn tiếng cười điên dại dài chín tiếng.

Trương hiện đang đào tẩu ở
Quảng Đông từ tháng 9 năm ngoái.

Các bài đăng trên mạng xã hội Trung Quốc
ghi nhận gần 10,000 vụ việc tương tự

chỉ riêng tại tỉnh Quảng Đông.

Nhiều vụ trong số này được gọi là
“câu cá xa bờ” hay “câu cá đại dương”

ám chỉ việc các quan chức địa phương
sẵn sàng "thả cần" đi xa

tìm kiếm tiền bạc cho bản thân
và chính quyền địa phương.

Tình trạng khai thác
quá mức ở Trung Quốc:

một vấn đề vừa mang tính sinh thái,
vừa là ẩn dụ chính trị.

Theo giáo sư thỉnh giảng tại Đại học Hunter,
ông Đằng Bưu

hiện tượng "câu cá xa bờ" phổ biến là do nền
kinh tế Trung Quốc đang suy thoái nghiêm trọng.

Ông nói với Đài Tiếng Nói Hoa Kỳ rằng

“Trước đây, các chính quyền địa phương dựa
vào việc bán đất để có ngân sách.

Nhưng do nền kinh tế suy giảm và thị trường
bất động sản tê liệt đã cắt tiệt nguồn thu này.

Điều đó thúc đẩy các hoạt động hành pháp
phi pháp vượt ranh giới hành chính.”

Đó là kiểu đối xử mà các doanh nghiệp
tư nhân Trung Quốc phải chịu.

Dù các doanh nghiệp nước ngoài tại Trung Quốc
không bị nhắm tới theo cách trắng trợn như vậy,

họ cũng phải chịu
những lưỡi búa nặng nè.

Và vì đây là Trung Cộng,

tôi đoán ngoài cây búa
thì còn có cả cái liềm nữa.

Năm 2023, chính quyền Trung Quốc đã
đột kích hàng loạt công ty tư vấn nước ngoài

và các hãng điều tra doanh nghiệp,
bắt giữ một số nhân viên với cáo buộc gián điệp

và đe dọa an ninh quốc gia.

Việc đó diễn ra cùng thời điểm
Bắc Kinh sửa đổi luật chống gián điệp,

khiến các doanh nghiệp nước ngoài làm việc
với dữ liệu Trung Quốc vô phương biết được

lúc nào thì hoạt động thường ngày của họ
có thể bị xem là mối đe dọa an ninh quốc gia.

Drew Thompson, chuyên gia cấp cao tại
Trường Chính sách công Lý Quang Diệu,

nói với Reuters rằng
“Luật này đồng nghĩa

gần như thông tin bất kỳ đều có thể bị coi là
đe dọa an ninh quốc gia Trung Quốc.”

Cũng chẳng ngạc nhiên vì Trung Cộng cũng thiếu tự tin
như mấy anh trên ứng dụng hẹn hò tự nhận cao 1m83.

Bên cạnh tất cả những bất ổn này,

công ty tư nhân ở Trung Quốc
–cả nội địa và nước ngoài

còn vấp phải phân biệt đối xử nghiêm trọng
khi cạnh tranh với các doanh nghiệp nhà nước.

Những công ty thuộc sở hữu nhà nước
thường được hưởng ưu đãi đặc biệt,

như tiếp cận tín dụng
và thị trường dễ dàng hơn

thứ mà doanh nghiệp tư nhân không thể có.

Hằng năm, chính quyền còn công bố danh sách
các lĩnh vực chỉ dành riêng cho doanh nghiệp nhà nước,

từ tài chính cho tới truyền thông.

Ngoài ra còn có một danh sách riêng liệt kê các
ngành nghề mà nhà đầu tư nước ngoài bị cấm tham gia.

Thật là một lời chào mời hấp dẫn!

“Hãy đầu tư vào Trung Quốc

để có thể bị cáo buộc gián điệp
dù chẳng làm gì,

bị cấm tham gia ngành nghề,

và thậm chí có thể
cướp sạch tài sản của bạn.

Này! Sao lại bỏ đi rồi?”

Mấu chốt là

doanh nghiệp nhà nước
được ưu ái tối đa tại Trung Quốc.

Nhưng khoảng 15 năm trước,
các công ty này bắt đầu tụt hạng về giá trị thị trường.

Tuy nhiên, sau các đợt trấn áp doanh nghiệp tư nhân
và cuộc khủng hoảng bất động sản gần đây,

doanh nghiệp nhà nước
lại đang trên đà mở rộng trở lại.

Giả dụ một doanh nghiệp tư nhân may mắn không rơi
vào ngành cấm và né được "câu cá” của chính quyền địa,

họ vẫn không thể tránh khỏi vũng lầy
pháp lý mờ ám ở Trung Quốc.

Tại đây,
luật lao động được thực thi có chọn lọc

đấy là nếu có thực thi nhé,

còn luật phá sản thì có thể bị sử dụng
như công cụ để lừa đảo nhà đầu tư

và ép các đối tác phải phá sản.

Song song đó,

công tác bảo vệ sở hữu trí tuệ yếu kém
trong hệ thống pháp lý Trung Quốc

khiến nhiều công ty
nước ngoài thiệt hại nặng nề,

chưa kể chuyện tòa án Trung Quốc thường bị lạm dụng
để vô hiệu hóa bằng sáng chế của doanh nghiệp ngoại.

Nhưng ít ra những chuyện đó
không xảy ra bên ngoài Trung Quốc.

...À không, chờ đã.

Tổng hợp tất cả những yếu tố trên,

không khó hiểu khi cựu Bộ trưởng Thương mại Hoa Kỳ
Gina Raimondo gọi Trung Quốc là

“nơi không thể đầu tư” vào năm 2023.

Dốt tiền ít ra còn có thể sưởi ấm thay vì bị
cảm giác bị Trung Quốc lừa gạt làm lạnh sống lưng…

lần nữa.

Tất nhiên đó là trước khi Luật khu vực tư nhân mới của
Trung Quốc đến mở đường cho một tương lai tươi sáng.

Mọi chuyện giờ sẽ khác!

Luật mới quy định rằng “Chính sách công nghiệp
không được vi phạm chính sách cạnh tranh.”

“Thực thi pháp luật có chọn lọc
bị nghiêm cấm nghiêm ngặt.”

“Cấm mọi hình thức phân biệt đối xử
hoặc loại trừ doanh nghiệp tư nhân

khỏi đấu thầu hay mua sắm công.”

Nghe cứ như một củ cà rốt chín mọng.

Mà tôi chắc không hề
bị cột trên cần câu nào cả!

Luật này thậm chí còn đề cập đến hiện tượng
“truy tố doanh nhân vượt địa giới hành chính” –

chính là những “chuyến đi câu”
mà tôi nhắc đến lúc nãy.

Giờ đây Trung Quốc thật sự sẵn sàng trở thành
“ốc đảo” của doanh nghiệp tư nhân như họ quảng bá.

Mà họ cần “ốc đảo” thật vì kinh tế Trung Quốc
đang dần biến thành sa mạc.

Chỉ có một vấn đề nho nhỏ chính là cấp lãnh đạo
đang canh giữ cánh cổng bước vào ốc đảo ấy...

Luật mới cũng nêu rất rõ rằng
mọi nỗ lực thúc đẩy kinh tế tư nhân

phải “tuân thủ lãnh đạo của Trung Cộng,

lấy nhân dân làm trung tâm

và duy trì hệ thống xã hội chủ nghĩa
mang bản sắc Trung Quốc

nhằm đảm bảo đúng định hướng chính trị
trong phát triển kinh tế tư nhân.”

Tôi sẽ nói lúc nào cũng nên
đọc kỹ phần “chữ nhỏ”.

Nhưng lần này họ thậm chí còn in cỡ 72,
chữ đậm, font Comic Sans.

Thô thiển hết mức.

Người vạch đường cho Đảng –
Tập Cận Bình đã nhiều lần khẳng định đâu là

“định hướng chính trị đúng đắn”
dành cho kinh tế tư nhân.

Tập đang thúc đẩy tự chủ
khoa học công nghệ cao

để phục vụ cho phát triển chất lượng cao.

Điều đó sẽ đòi hỏi rất nhiều
hành vi “ăn cắp ý tưởng”

ý tôi là “đổi mới sáng tạo”.

Đồng nghĩa là doanh nghiệp Trung Quốc
phải thống lĩnh các lĩnh vực như

năng lượng xanh,

sản xuất chip bán dẫn và robot.

Mặc dù nhìn vào bộ máy Đảng
thì có vẻ họ đã dư robot vô hồn rồi...

Đây không chỉ là cuộc đua giành vị trí dẫn đầu
trong khâu phát triển hay khởi nghiệp.

Mục tiêu là kiểm soát
toàn bộ chuỗi sản xuất–

từ nghiên cứu...

tới chế tạo...

đến khai thác và tinh luyện khoáng sản
cần thiết cho tất cả những thứ trên.

Tôi chắc là những người khai thác khoáng sản
sẽ được trả lương cao, phúc lợi đầy đủ,

Tất cả nằm trong chiến lược
“tuần hoàn kép” mà Tập đã đề ra.

Chiến lược này nhằm giữ cho
sự phát triển của Trung Quốc tách biệt,

tự chủ và không bị ảnh hưởng
bởi bất kỳ biến động bên ngoài.

Về bản chất đây là một cách
nhằm giảm lệ thuộc vào nước ngoài.

Nhưng thế không có nghĩa là người nước ngoài
nên giảm lệ thuộc vào Trung Quốc–

mà ngược lại!

Kiểu như một kẻ đến đòi bạn thanh kẹo Twix với
thỏa thuận là họ được hai thanh, bạn không được gì cả

nhưng họ sẽ tốt bụng
cho bạn ngồi xem họ ăn.

Và trong khi chính quyền
Trung Quốc muốn trộm...

tôi xxin lỗi

"dẫn dắt" các đột phá công nghệ cao
từ trong cái bong bóng an toàn của họ,

họ vẫn sẵn sàng đem các phiên bản
nhái giá rẻ ra bán cho cả thế giới,

làm các công ty nước ngoài phá sản
và chiếm lĩnh toàn bộ ngành công nghiệp.

Tóm gọn lại

“Đưa tiền đâââââây, làm ơn!”

Chúng ta đã biết lệ thuộc vào xuất khẩu
Trung Quốc nguy hiểm như thế nào.

Ví dụ là việc Trung Quốc gần như
độc quyền một số khoáng sản đất hiếm.

Trung Cộng từng sử dụng quyền kiểm soát này như
công cụ trừng phạt để ép các quốc gia khác nhượng bộ

trước các yêu sách của Đảng rất nhiều lần.

Chuyện đó sẽ chỉ tệ hơn thôi.

Nhìn chung,
các doanh nghiệp tư nhân tại Trung Quốc

đang phải luồn lách trong một môi trường
kinh tế nặng màu sắc chính trị

và do nhà nước điều phối.

Mặc dù luật khu vực tư nhân mới tuyên bố
rằng doanh nghiệp có quyền và được bảo vệ,

Trung Cộng vẫn nắm quyền tối cao
để buộc tất cả phải phục tùng.

Tạp chí The Diplomat bình luận

“Luật mới cho thấy rõ rằng
doanh nghiệp tư nhân chỉ được chào đón

chừng nào họ còn phục vụ
các mục tiêu chính trị rộng hơn của Đảng.”

Với các công ty nước ngoài dẫn đầu
công nghệ đang hoạt động ở Trung Quốc,

tình hình càng nguy hiểm hơn –

vì có dấu hiệu rất rõ ràng rằng
những gì họ sản xuất hôm nay

chính quyền Trung Quốc muốn công ty
Trung Quốc tự làm vào ngày mai.

Tôi đang nói đến các vị đấy,
NVIDIA.

Càng ra mắt nhiều chip ở Trung Quốc,

họ sẽ trộm của các vị càng nhanh.

Bởi Trung Quốc quan tâm tới “sự đồng thuận”
cũng bằng mức Kirby quan tâm đến việc nhai.

Như học giả về Trung Quốc – Doug Guthrie –
phát biểu sau khi rời Apple:

“Rất đơn giản, các vị không thể kinh doanh ở Trung Quốc
nếu không làm những gì chính quyền Trung Quốc muốn.

Chấm hết.

Không ai là ngoại lệ.

Không ai cả.”

Khi Trung Cộng huýt sáo,
các vị nên sẵn sàng nhảy múa –

nếu là doanh nghiệp
tư nhân tại Trung Quốc,

các vị đừng mong
được tôn trọng quyền riêng tư.

Vậy nên...

Nào, các doanh nhân! Mời bước vào!

Trung Quốc mở cửa để làm ăn!

Bạn biết không,

mỗi tuần tôi đều viết bản tin miễn phí của
Trung Quốc Không Kiểm Duỵệt trên Substack.

Bạn nên đăng ký để cập nhật thêm tin tức về
Trung Quốc, cái nhìn hậu trường về chương trình,

tôi thậm chí sẽ cho bạn xem
tin nhắn của Chris nữa.

Hãy đăng ký nhận bản tin nhé.

Đường dẫn ở bên dưới.

Tôi là Shelley Zhang,
thay cho Chris Chappell.

Cám ơn đã theo dõi!