چی ڕوودەدات ئەگەر درەختی هەموو شارەکان ببڕینەوە؟ - ستیفان ئەی ئای
-
0:07 - 0:10ئەوە چیرۆکی دوو شاری کۆن
-
0:10 - 0:14و درەختەکانە کە چارەنووسی
خۆیان دیاری دەکەن. -
0:14 - 0:20٣٠٠٠ ساڵ پێش زایین ئورك زۆرترین ڕێژەی
دانیشتوانی هەبوە لەچاو شاری نیویۆرکی ئێستا -
0:20 - 0:25ئەو پایتەختە قەڕەباڵغە دەبێت بە بەردەوامی
سیستەمی ئاودێری فراوان بکات -
0:25 - 0:27بۆ پێدانی خۆراك بە دانیشتوانە
زۆرەکەی. -
0:27 - 0:34٢٥٠٠ساڵ دواتر لە سریلانکا، شاری
ئەنورادهاپورا ڕووبەڕوی هەمان کێشەی بووەوە. -
0:34 - 0:36ئەوانیش بە هەمان شێوە
هەمیشە گەشەیان دەکرد، و -
0:36 - 0:42وەکو ئورك، شارەکەیان پشتی بە
سیستەمێکی ئاودێری بەهێز بەست بوو. -
0:42 - 0:48ئورك گەورە بوو و جووتیارەکان درەختەکانیان
بۆ دروستکردنی مەودا بۆ دانەوێڵەی زیاتر -
0:48 - 0:52بڕیەوە. لە ئەنورادهاپورا،
هەرچەندە، درەختەکان پیرۆز بوون. -
0:52 - 0:55شارەکەیان لقێکی درەختی بودی لە خۆگرتبوو
-
0:55 - 0:59کە بوودا خۆی گوتبووی لە ژێریدا
بە ڕووناک کردنەوە گەشتووە. -
0:59 - 1:02ڕێزگرتنی ئایینی تەوری
جوتیارەکانی هێواش کردەوە -
1:02 - 1:07و تەنانەت شارەکە ڕابەری چاندنی درەختی
زیاتری کرد لە باخچە شارستانییەکان. -
1:07 - 1:10سەرەتا، فراوان بوونی ئورك
بە باشی کاری دەکرد. -
1:10 - 1:13بەڵام بە بێ بوونی درەخت
بۆ پاڵاوتنی سەرچاوەی ئاوەکە، -
1:13 - 1:17سیستەمی ئاوەڕۆی ئوروك
بەرەو پیس بوون ڕۆیشت. -
1:17 - 1:20بە هەڵمبوونی ئاو نیشتنی کانزای
لە دوای خۆی بەجێهێشت، -
1:20 - 1:23کە خاکەکەی بۆ کشتوکاڵ زۆر سوێر کردبوو.
-
1:23 - 1:27بە پێچەوانەوە، سیستەمی ئاوەڕۆی
ئەنورادهاپورا نەخشەی کێشرا بۆ کارکردن -
1:27 - 1:30بە گونجاندن لەگەڵ دارستانی دەوروبەری.
-
1:30 - 1:34شارەکەیان لەکۆتاییدا گەشەی کرد
بۆ دووهێندەی دانیشتوانی ئورك، -
1:34 - 1:41ئەمڕۆ ئەنورادهاپورا هێشتا گرنگی بە درەختە
چێنراوەکانی سەروو ٢٠٠٠ساڵ پێش ئێستا دەدات. -
1:41 - 1:45لەوانەیە وا بیر لە سروشت بکەینەوە
کە پەیوەندی بە مەودا شارستانیەکانمان نییە، -
1:45 - 1:50بەڵام درەختەکان هەمیشە بەشێکی
بنچینەیی شارە سەرکەوتووەکان بوون. -
1:50 - 1:54درەختەکان وەك ئیسفنجێكی سروشتی کار دەکەن،
ئاوی بارانی بەخوڕ هەڵدەمژێت -
1:54 - 1:57بەر لە دووبارە بەرەڵاکردنی بۆ بەرگەهەوا.
-
1:57 - 2:00تۆڕی ڕەگەکانی لە داڕمانە
قوڕییەکان دەیپارێزن -
2:00 - 2:04لەکاتی ڕێگەدانی خاك بۆ پاراستنی
ئاو و پاڵاوتنی ژەهرەکان. -
2:04 - 2:06ڕەگەکان یارمەتی ڕێگری کردن لە لەفاو دەدەن،
-
2:06 - 2:10لەکاتی کەم بوونی پێویستییەکانی
بەکارهێنانی ئاوی زریان و چارەسەرەکانی. -
2:10 - 2:15گەڵا کوندارەکانی ڕوەك هەوا پاك دەکاتەوە لە
ڕێی گلدانەوەی کاربۆن و هۆکاری تری پیس بوون -
2:15 - 2:18وایان لێدەکات گرنگ بن لە
جەنگان دژی گۆڕانی کەش و هەوا. -
2:18 - 2:23مرۆڤایەتی بۆ چەند سەدەیەك سوودی
دار و درەختی بۆ دەرنەکەوتووە. -
2:23 - 2:27بەڵام درەختەکان تەنها بۆ تەندروستی
؛ژێرخانی شارەکان گرنگ نییە -
2:27 - 2:31بەڵکو ئەوان ڕۆڵێکی زۆر پێویست
بۆ تەندروستی هاوڵاتیانیش دەگێڕن. لە ساڵانی -
2:31 - 2:36ساڵانی ١٨٧۰، مانهاتن لە دەرەوەی باخچەکانی
دورگەکە خاوەنی چەند درەختێکی کەم بوو. -
2:36 - 2:38بە بێ بوونی درەخت بۆ دابینکردنی سێبەر،
-
2:38 - 2:42باڵەخانەکان بەرزکرانەوە بۆ نۆ هێندە
زیاتری تیشکدانەوەی خۆری -
2:42 - 2:45لەکاتی شەپۆلە گەرمە کوشندەکانی هاوین.
-
2:45 - 2:48لەگەڵ پێوانەکانی چەرخی
دواکەوتووی تەندروستی ئەو کاتە، -
2:48 - 2:53گەرمایە توندەکە وای لە شارەکە کرد ببێتە
زەویەك بۆ هەڵهێنانی بەکتریا وەک کۆلێرا. -
2:53 - 2:58لە هۆنگ کۆنگی ئیستادا، تەلارە بەرزەکان
و ژێرخانەکانی ژێر زەوی -
2:58 - 3:00وایکردووە گەشە کردنی درەختەکان سەخت بێت.
-
3:00 - 3:04ئەوانە هاوکارن بۆ خراپی
سروشتی هەوای شارەکان، -
3:04 - 3:08کە دەتوانێت ببێتە هۆی هەوکردن و
و کەمکردنی چالاکی سییەکان. -
3:08 - 3:10و درەختەکان کاردەکەنە
سەر تەندروستی مێشکی ئێمەش. -
3:10 - 3:15توێژینەوەکان دەریدەخەن کە هەبوونی گەڵای
سەوزی درەخت مەودای سەرنجدان زیاد دەکات -
3:15 - 3:18و ڕێژەی پەستانیش کەمدەکاتەوە.
-
3:18 - 3:22ئەوەش دەردەخات کە نەخۆشەکانی
ئەو نەخۆشخانانەی دیمەنی دیواری خشتیان هەیە -
3:22 - 3:26هێواشتر چاکدەبنەوە بە بەراورد بەوانەی
دیمەنی درەختەکانیان هەیە. -
3:26 - 3:29بە خۆشحاڵیەوە، زۆربەی شارەکان پڕن
لەو دیمەنانەی وەکو ئەوە -
3:29 - 3:31.و ئەمە ڕێکەوت نییە
-
3:31 - 3:33،لەسەرەتای سەدەی هەژدە
-
3:33 - 3:38پلان دانەرانی شارەکان دەستیان کرد بە گرتنە
باوەشی گرنگییەکانی درەختە شارستانییەکان. -
3:38 - 3:43لە ساڵی ١٧٣٣، فەرماندە جەمیس ئۆگلیسۆرپ
پلانی شاری ساڤنای دانا لە جۆرجیا -
3:43 - 3:48تا دڵنیابێت کە هیچ گەڕەکێك ٢ خولەك
زیاتر لە باخچەوە دوور نییە. دوای -
3:48 - 3:54جەنگی جیهانی دووەم کۆپنهاگن ئاڕاستەی هەموو
گەشەپێدانە نوێکانی بە دڕێژایی ٥ شاڕێ کرد. -
3:54 - 3:57هەریەکیان دەکەوێتە نێوان باخچەیەک.
-
3:57 - 3:59ئەو نەخشەیە جیڕی شارەکانی زیاد کرد
-
3:59 - 4:01بۆ پیس بوون و کارەساتە سروستیەکان.
-
4:01 - 4:04و درەختە شارستانییەکان تەنها سود
بە مرۆڤەکان ناگەیەنن. -
4:04 - 4:08دارستانە باخچەیەکانی پۆرتلاند پارێزگاری لە
هەمەجۆری بایۆلۆجی سروشتی هەرێمەکە دەکون، -
4:08 - 4:11شارەکە دەکاتە ماڵێك بۆ
ڕووەکی ناوخۆیی هەمەجۆر، -
4:11 - 4:16۱۲۲ جۆر باڵندە، و ٦٢ جۆر
لە گیانەوەری شیردەر. -
4:16 - 4:20هیچ شارێك زیاتر پەیوەست نییە
بە درەختەوە بەراورد بە سەنگافورە. -
4:20 - 4:26لە ساڵی ١٩٦٧ـەوە، حکومەتی سەنگافور
زیاتر لە ١.٢ ملیۆن درەختی چاندووە، -
4:26 - 4:32وەکو ئەوانەی زیاتر٥٠ مەتر درێژن لە باخچە
ستوونیەکان پێیان دەڵێن درەختە نایابەکان. -
4:32 - 4:36ئەو پێکهاتانە پارێزگاری لە خۆیان دەکەن
و بەنزیکی پارێزەری -
4:36 - 4:39ووزەی خۆرە و ئاوی باران کۆدەکاتەوە.
-
4:39 - 4:44درەختەکان و گژوگیا لە ئێستادا زیاتر لە ٥٠٪
ی ڕووبەری فراوانی سەنگافور دادەپۆشێ، -
4:44 - 4:46کەمکردنەوەی پێویستی بۆ گونجاندنی هەوا
-
4:46 - 4:49و هاندانی گواستنەوەی کەمی پیسی دەدات.
-
4:49 - 4:55تا٢٠٥٠، مەزەندە دەکرێت کە زیاتر
لە ٦٥٪ی دانیشتوانی دونیا لە شارەکان بژین. -
4:55 - 4:59پلان دانەری شارەکان دەتوانن نەخشەی
هاوڕێی ژینگە دابمەزرێنن، -
4:59 - 5:02بەڵام ئەوە دەگەڕێتەوە بۆ ئەو کەسانەی
کە لە دارستانە شارستانییەکان دەژین -
5:02 - 5:06بۆ ئەوەی بیانکەن بە
ماڵێك بۆ زیاتر لە مرۆڤ.
- Title:
- چی ڕوودەدات ئەگەر درەختی هەموو شارەکان ببڕینەوە؟ - ستیفان ئەی ئای
- Speaker:
- ستیفان ئەی ئای
- Description:
-
more » « less
تەواوی وانەکە لێرە ببینە: https://ed.ted.com/lessons/what-happens-if-you-cut-down-all-of-a-city-s-trees-stefan-al
تا٢٠٥٠، مەزەندە دەکرێت کە زیاتر لە ٦٥%ی دانیشتوانی دونیا لە شارەکان بژین. لەوانەیە وا بیر لە سروشت بکەینەوە کە پەیوەندی نییە بە مەودا شارستانیەکانمان، بەڵام درەختەکان هەمیشە بەشێکی بنچینەیی بوون لە شارە سەرکەوتووەکان. مرۆڤایەتی بۆ چەند سەدەیەك سوودی دار و درەختی دەرخستووە لەو کاتەوەی یەکەم شار چەندین ساڵ پێش ئێستا دروستکراوە. کەواتە چی وای کردووە درەختەکان زۆر گرنگ بن بۆ پاراستنی شارەکان؟ ستیفان ئال ڕونی دەکاتەوە.
وانەێک لەلایەن ستیڤان ئال، دەرهێنان لەلایەن مێتێ ئیلێنێ هۆڵمریس
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:05
|
Daban Q Jaff approved Kurdish (Central) subtitles for What happens if you cut down all of a city's trees? | |
|
|
Daban Q Jaff edited Kurdish (Central) subtitles for What happens if you cut down all of a city's trees? | |
|
|
Daban Q Jaff accepted Kurdish (Central) subtitles for What happens if you cut down all of a city's trees? | |
|
Razaw Bor edited Kurdish (Central) subtitles for What happens if you cut down all of a city's trees? | |
|
|
Razaw Bor edited Kurdish (Central) subtitles for What happens if you cut down all of a city's trees? | |
|
|
Razaw Bor edited Kurdish (Central) subtitles for What happens if you cut down all of a city's trees? | |
|
|
Razaw Bor edited Kurdish (Central) subtitles for What happens if you cut down all of a city's trees? |