-
(piano ifa edir)
-
Qarşımızda 1962-ci ildə Müasir İncəsənət Muzeyində
-
Endi Uorholun "Kambl Sup Kans"
-
seriyasının rəsmlərindən biridir.
-
Müasir incəsənətlə bağlı ortaya çıxan
-
vacib suallardan biri də budur ki, niyə məhz bu sənət?
-
Məndən bu barədə soruşanda ağlıma çox şey gəlir.
-
Bu, həqiqətən də məndə bir növ hisslər oyadır,
-
ona görə də "Bəli" demək istəyirəm, amma orada
-
çoxlu başqa şeylər də var ki, əgər bunu muzeydə yox,
-
Kampls Sop-un marketinq şöbəsində görsəydiniz,
-
buna fərqli baxardınız?
-
Çünki o zaman reklam olur.
Bəli.
-
Ancaq muzey kontekstində və ya Endi Uorholun studiyası
-
kontekstində bu, tam olaraq reklam deyil, elə deyilmi?
-
Hətta eyni şey olsa belə.
Bəli.
-
Və ideya ondan ibarətdir ki, onu muzeyə qoymaqla
-
biz insanları buna fərqli baxmağa təşviq edirik.
-
Düzdür, o, həqiqətən onun yerini dəyişir,
-
mənasını dəyişdirir, transformasiya edir
-
və bu, həqiqətən də, müasir incəsənətin mərkəzi ideyalarından biridir ki,
-
siz texniki bacarıqlara əsaslanmayan bir şeyi
-
qəbul edə bilərsiniz, çünki onun gözəl şəkildə
-
işlənib hazırlandığını deyə bilməzsiniz.
.
-
Ancaq bu, onun yerini dəyişir və bizi bu barədə başqa cür düşünməyə vadar edir.
-
Məncə, hər kəsin şkafında gördüyünüz çox sıradan bir şeyi götürməsi
-
və onu diqqət mərkəzinə çevirməsi,
-
o şeyə diqqət yetirməyiniz onun ləyaqətidir.
-
Düşünürəm ki, bu, tam olaraq doğrudur və məncə,
-
o, bunu kifayət qədər adi olan bir mövzu ilə əlaqədar edir.
-
Mən böyük ustadların təsviri sənətindən çox uzaq olan
-
ucuz reklam sənətini nəzərdə tuturam və burada bir qutu şorba qədər adi bir şeyə
-
və hətta toyuq qaymağına diqqət yetirmək lazımdır, elə deyilmi? (Gülür.)
-
Demək olar ki, o bunu 50 il əvvəl etsəydi,
-
insanlar bu oğlanı şarlatan hesab edərdilər
-
və yaxud indi bunu etsəydi, onun sadəcə orijinal olmadığını düşünərdilər və...
-
Sadəcə, insanların təsadüfən bunun sənət olduğuna qərar verdiyi vaxt idi.
-
Bunun doğru olduğunu düşünürəm.
-
1962-ci ildə Uorhol deyirdi ki,
-
bizim mədəniyyətimizdə həqiqətən orijinal və vacib olan nədir?
-
Söhbət kütləvi istehsaldan gedirdi, fabriklər haqqında idi.
-
O, müəyyən mənada deyirdi ki, təbiətə
-
hələ aqrar mədəniyyət kimi baxmayaq, biz indi sənaye mədəniyyətiyik.
-
İndi bizim vizual dünyamız nədən ibarətdir.
-
Mən 80 faiz orda olduğumu düşünürəm.
-
Yadımdadır, kollecdə bir tələbə rəsm sərgisi keçirirdi
-
və zarafatla tələbələrdən biri orada kiçik bir podium təqdim etdi
-
və nahar qabını orada qoydu.
-
O, onun yanında kiçik bir işarə qoydu: "Şənbə günü Nahar qabı"
-
və ya buna bənzər bir şey.
-
Bunu zarafatla etdi və hər kəs bunun çox gülməli olduğunu düşündü,
-
amma müəyyən dərəcədə bəlkə də bu, onun etdiyinin sənət olduğuna işarədir.
-
Düşünürəm ki, bu qədər yaxın olduğuna görə
-
gülməli idi, elə deyilmi?
-
Və müəyyən dərəcədə kimsə nahar nimçəsini götürüb
-
ona uyğun işıqlandırma verəndə, ona baxmaq üçün podium təqdim edəndə
-
və bu barədə bütöv bir təsvir yazanda, mən doğrudan da nimçəyə
-
başqa cür baxmağa başladım.
-
Bu, hər gün istifadə etdiyiniz adi
-
bir şeylə eyni ideyadır.
-
Yəni, buna nə deyərdiniz?
-
Bu zarafat idi, yoxsa sənət?
-
Məncə, bu, zarafatdır, həm də əsrin əvvəllərində
-
yaradılmış bəzi mühüm sənətə çox yaxındır.
-
Marsel Duşamp adlı birinin sayəsində bunu etmək üçün sərbəstliyi var idi.
-
Uorhol bir növ eyni sərbəstliyə sahib idi,
-
yəni bir şey yaratmağa diqqət yetirməmək, fırçaya diqqət yetirməmək,
-
kompozisiyaya diqqət yetirməmək, rəngə diqqət yetirməmək,
-
əksinə fikirləri yenidən cəmləşdirməyə diqqət yetirmək.
-
Uorhol, Duşamp və ya bu insanlardan hər hansı biri
-
haqqında danışmağımızın səbəbi, sizin öncə qeyd etdiyiniz kimi,
-
texniki cəhətdən dərin bir şey etmələri deyil.
-
Kampl Sop-un marketinq şöbəsi artıq eyni
-
dərəcədə dərin bir şey etmişdi,
-
onlar dünyaya bir az fərqli şəkildə baxan və bunu vurğulayan insanlar idi.
-
.
-
Uorhol həm də məktəbinizdəki pranksterin
-
verdiyi sualları vermək üçün çox çalışır.
-
Deyir, bu sənət ola bilərmi?
-
O, çox israrlıdır.
-
Bir anlıq rəsmə diqqətlə baxın.
-
Bu, onun həqiqətən çəkdiyi son rəsmlərdən biridir.
-
O, Kemplinin xəttatlığını müəyyən etdi
-
o, yuxarıdakı bankanın əksini göstərdi.
-
Amma sonra dayandı və dedi ki, mən flör dö li-ni boyamaq istəmirəm.
-
Aşağıda o kiçik flör dö li-ni görürsünüz.
-
Mən bunları çəkmək istəmirəm.
-
O, əslində onlardan hazırlanmış kiçik bir rezin möhürə sahib idi
-
və onları mexaniki şəkildə yerləşdirdi.
-
Onda rəssamın mən onu çəkmək
-
belə istəmirəm deməsi nə deməkdir?
-
Mən sadəcə bunu asanlaşdırmaq üçün mexaniki bir proses tapacağam.
-
Məncə, Uorhol, çox vacib bir şey edir - o,
-
bizim necə istehsal etdiyimizi,
-
dünyamızı necə qurduğumuzu əks etdirir.
-
Özümüzü əhatə etdiyimiz şeyləri düşünün,
-
demək olar ki, hər şey bir fabrikdə hazırlanmışdır.
-
Artıq dünyada qeyri-adi heç nə yoxdur.
-
Bu, bizim adətən gözəl hesab etdiyimiz dünya deyil.
-
Bilmirəm, hərdən mənə elə gəlir, səhvim varsa düzəldin,
-
Uorholun verdiyi bu qərar maraqlı və ya möhtəşəmdir,
-
sonra insanlar onun böyüklüyünə haqq qazandırmaq üçün onun şeylərini şərh edəcəklər.
-
Baxın, o, çəkmək əvəzinə printerdən istifadə etdi ki,
-
bu da sənaye və ya buna bənzər bir şeyi əks etdirdiyini göstərir,
-
amma bunu başqa cür etsəydi, əllə
-
və ya dirsəklə çəksəydi, ya da barmağı ilə, ya da başqa cür çəksəydi,
-
insanlar "Oh, bu heyrətamiz deyilmi" deyəcəkdi, çünki biz adətən
-
belə şeylərin maşında çap etdirildiyini görürük, lakin o, bunu öz əlləri ilə etdi.
-
Sizcə bu nə dərəcədə doğrudur, yoxsa mən arsızam?
-
Xeyr, hesab edirəm ki, müəyyən dərəcədə arsızlığın dəyəri var
-
və mən düşünürəm ki, biz avanqard sənətkar
-
olmağın nə demək olduğu haqqında danışırıq?
-
İncəsənətin dilini bir növ dəyişdirmək
-
və incəsənətin tarixi anımızla birbaşa və orijinal şəkildə
-
əlaqəli yollarını tapmağa çalışmaq nə deməkdir?
-
Bu barədə danışmaq mənim üçün asan ola bilər,
-
çünki rəsm dərsində 5-ci sinifdə oxuyanda buna baxdığımı xatırlayıram,
-
Endi Uorhol və onun etdikləri ona görə də indi o qədər də unikal görünmür,
-
amma 62-ci ildə Uorholun həqiqətən diqqətəlayiq olduğunu eşitdim,
-
çünki o, həqiqətən insanları düşünməyə vadar edirdi.
-
Məncə, 1962-ci ildə Uorhol təsviri sənət hesab edə biləcəyimiz
-
çərçivəyə tamamilə uyğun olmayan mövzular axtarırdı.
-
Onun müasirlərindən biri olan Roy Lixtenşteyndən
-
pop sənətinin nə olduğu soruşulanda cavabında dedi:
-
"Biz o qədər sadə, o qədər adi olan əşyalar axtarırdıq ki,
-
heç kim bunun həqiqətən sənət olduğuna inana bilməzdi".
-
Düşünürəm ki, siz haqlısınız və indi bu, vizual mədəniyyətimizin
-
elə bir hissəsidir ki, biz ona baxanda dərhal qəbul edə bilirik.
-
Amma məncə, bunun nə qədər heyrətamiz
-
və radikal olduğunu xatırlamaq çox maraqlıdır.
-
.
-
Görünür, bunda böyük potensial var,
-
bu, başqa məqsədlər üçün,
-
kommersiya məqsədləri üçün yaradılan psevdo-sənətdir,
-
amma bunu həqiqətən işıqlandırdığınız kimi işıqlandırsanız...
-
Sizcə bu maneəni sənətə çevirirmi?
-
Öncə də qeyd etdiyiniz kimi,
-
indi kimsə bunu etsəydi, bu, heç də orijinal görünməzdi.
-
.
-
Düşünürəm ki, bu, mədəniyyətimizdə dünyaya yeni bir şəkildə baxmağımız üçün
-
yollar tapmağın nə qədər çətin olduğunu vurğulayır.
-
.
-
(piano ifa edir)