< Return to Video

بۆچی پێویستە "ماکبێس" بخوێنیتەوە؟ برێندان پێلسو

  • 0:07 - 0:11
    شانۆگەریەکی زۆر بەهێز هەیە
    کەوا ئەفسانە کۆنەکە دەڵێت
  • 0:11 - 0:16
    ئەو ناوە پێویستی دەکرد هەرگیز
    لە سەر ستەیجی شانۆ بڵاونەکرایەوە،
  • 0:16 - 0:22
    شانۆگەرییەکە بە جادووگەری دەست پێدەکات
    و بە سەرێکی بڕاوی خوێناوی کۆتای دێت،
  • 0:22 - 0:26
    شانۆگەرییەکە پڕە لە مەتەڵ،
    پێشبینی، بینینی کابووسەکان،
  • 0:26 - 0:29
    و پڕە لە کوشتاری وەحشیکەری،
  • 0:29 - 0:35
    شانۆگەرێکە ویلیام شکیسپیرە هەندێجار
    بە" شانۆگەریە سکۆتلەندیەکە" ناسراوە
  • 0:35 - 0:38
    یاخود" تراژێدیای ماکبێس."
  • 0:38 - 0:42
    یەکەمجار ساڵی ١٦٠٦ لەسەر شانۆی جیهانی
    لە لەندەن نمایشکرا،
  • 0:42 - 0:45
    "ماکبێس"
    کورترین تراژیدیایی شکیسپیرە.
  • 0:45 - 0:48
    هەروەها یەکێکە لە بەرهەم دڵخوازەکان.
  • 0:48 - 0:52
    لە پێنج بەش پێکدێت، چیرۆکی
    پیاوێکی خانەدانی سکۆیلەندی دەگێڕێتەوە
  • 0:52 - 0:53
    کەوا تەختی پادشایەکی دزیوە،
  • 0:53 - 0:56
    فەرمانڕەوایەتیکردنەکەی توقێنەر بووە،
  • 0:56 - 0:59
    کەوا دەسەڵاتەکەی بە کوشتار و
    خوێنڕشتن کۆتای هاتووە.
  • 0:59 - 1:02
    لەم ڕێگەیەش. پرسیاری گرنگی کردوە
    سەبارەت بە بەرزخوازی،
  • 1:02 - 1:03
    دەسەڵات،
  • 1:03 - 1:04
    و توندوتیژی
  • 1:04 - 1:09
    کەوا ڕاستەوخۆ قسەی بۆ
    سیاسەتمەدارەکانی سەردەمی شکیسپیر کردوە
  • 1:09 - 1:13
    و بەردەوام بووە لە لاسایکردنەوە بۆ
    دەنگدانەوە لە نێوخۆمان.
  • 1:13 - 1:17
    ئینگلتەرا لە سەرەتاکانی سەدەی ١٧
    بە بارودۆخێکی سیاسی خەراپ تێدەپەڕی.
  • 1:17 - 1:22
    شاژنە ئیلیزابێس لە ساڵی ١٦٠٣ مرد
    بەبێ هیچ جێنشیننێک،
  • 1:22 - 1:23
    و لە جولەیەکی شۆککەر.
  • 1:23 - 1:29
    ڕاوێژکارەکانی تاجەکەیان دا بە پادشا
    جەیمس ستیوارت، پادشای سکۆتلەند.
  • 1:29 - 1:33
    دوو ساڵ دواتر، جەیمس کرایە ئامانج
    لە هەوڵێکی کوشتن
  • 1:33 - 1:36
    ناسراوە بە پلانی بارووت.
  • 1:36 - 1:38
    پرسیارەکانی چی
    پادشایەکی ماقوڵ دروست دەکات
  • 1:38 - 1:41
    لەسەر لێوی هەموو کەس بوون.
  • 1:41 - 1:45
    هەربۆیە شکیسپیر پێویستە بزانێت
    ماددەی بەهێزی هەیە
  • 1:45 - 1:47
    کاتێک ئەو تێکەڵی دەکا و
    هەڵی دەگرێتەوە چیرۆکەکانی
  • 1:47 - 1:51
    کوشتاری سەدەی ١١
    پادشای سکۆتلەندی بەناوی ماکبێس
  • 1:51 - 1:55
    و لەگەڵ هەندێک خانەدانی دیکە
    سکۆتلەندی.
  • 1:55 - 1:59
    ئەو مێژووی خۆیانی
    لە تۆمارە مێژوویەکانی هۆلیاندشێت دۆزیەوە،
  • 1:59 - 2:03
    کەوا لەسەدەی ١٦ مێژووییەکی بەناوبانگی
    بەریتانی و ئیرلەندەییەکان بوو.
  • 2:03 - 2:07
    هەروەها شکسپیر بەوە ناسرا بوو
    کە پێویستە چیرۆکەکانی بگێڕێتەوە
  • 2:07 - 2:09
    بەو ڕێگەیەی بە خێرا
    سەرنجی
  • 2:09 - 2:13
    بینەرە هەمجۆر و ئاژاوەچییەکانی ڕادەکێشێت.
  • 2:13 - 2:16
    شانۆی جیهان بەخێرهاتنی
    هەموو چینەکانی کۆمەڵگەی دەکرد.
  • 2:16 - 2:19
    چینی پارێزگاری دەوڵەمەند لە باڵکۆنە
    داپۆشراوەکانەوە سەیری سەکۆیان دەکرد
  • 2:19 - 2:22
    لەکاتێکدا خەڵکە هەژارەکان
    پێنسێکیان دەکرد تا شوێنێک
  • 2:22 - 2:26
    لە بەشی هەوای کراوە بگرن
    کە ناسراوبوو بە کانە خەڵوز.
  • 2:26 - 2:31
    قسەکردن، خۆشی و شادی، و پێکەنین
    ئاسای بوو لە ماوەی نمایشکردنەکە دا.
  • 2:31 - 2:37
    تەنانەت هەندێک بینەر کەلوپەلیان دەهاویشت
    کاتیک شانۆگەریەکە بۆ ناخۆشی بگۆڕاییە.
  • 2:37 - 2:40
    بۆیە"ماکبێس" تەقینەوەیەکی ئەدەبی دەکاتەوە.
  • 2:40 - 2:43
    هەورەتریشقە و سێ جادووگەر دەردەکەون،
  • 2:43 - 2:44
    ڕایدەگەیەنن دەگەڕێن
  • 2:44 - 2:48
    بۆ خانەدانێکی سکۆتلەندی و
    پاڵەوانی جەنگ بەناوی ماکبێس،
  • 2:48 - 2:54
    پاشان لەکاتی دیارنەمان گۆڕانیەکی نەفرین
    دەچڕن کە پێشبینی جیهانێکی خەراپ دەکەن.
  • 2:54 - 3:02
    جوانی چەپەڵە و چەپەڵی جوانییە."
    لەناو تەم و هەوای پیس گێژدەخوات."
  • 3:02 - 3:05
    بەشی دواتر، جادووگەرەکان ماکبێس و هاوڕێکەی
    خانەدانەکەی بانکۆ دەدۆزنەوە.
  • 3:05 - 3:14
    "تەمەنت درێژی بۆ ماکبێس،" پێشبینی دەکەن،
    "کەوا ماکبێس لە داهاتوو دەبێتە پادشا!"
  • 3:14 - 3:17
    "پادشا؟" ماکبێس خەیاڵی کرد.
  • 3:17 - 3:21
    تەنها پێویستە چی بکات تا
    تاجەکە بەدەست بهێنێت؟
  • 3:21 - 3:23
    ماکبێس و هاوژینەکەی خاتوو ماکبێس
  • 3:23 - 3:28
    هەرزوو پیلانی کوشتن و
    درۆکردن و ناپاکیان داڕشت.
  • 3:28 - 3:29
    لە شوێنکەوتنی خوێنڕێژی،
  • 3:29 - 3:33
    شکیسپیر هەندێک لە وتارە
    لەبیرنەکراوەکان بۆ بینەر دەسەلمێنی
  • 3:33 - 3:35
    لە ئەدەبی ئینگلیزی.
  • 3:35 - 3:41
    بسڕێوە، پەڵەی نەفرەتی! بسڕێوە، دەڵێم
    بسڕێوە! ختوو ماکبێس دەگرێت کاتێک پێیوایە
  • 3:41 - 3:45
    ناتوانێت خوێنی قوربانیەکە
    لەسەر دەستەکانی بسڕێتەوە.
  • 3:45 - 3:49
    هەستکردنی بە تاوان یەکێک لە هەرە
    بابەتە سەرەکییەکان لە تەواوی شانۆگەریەکە،
  • 3:49 - 3:53
    لەگەڵ لایەنگیری جیهانی
    بۆ ڕسواکردنی دەسەڵات،
  • 3:53 - 3:56
    بازنەیەکی بێ کۆتای توندوتیژی و ناپاکی،
  • 3:56 - 3:59
    ڕەتکردنەوەی ململانێ سیاسی.
  • 3:59 - 4:02
    هەروەکو سادەیی زمانی شکیسپیر،
  • 4:02 - 4:04
    ژمارەیەک دەستەواژە
    کەوا لە سەرەتاوە لە شانۆگەریەکە دان
  • 4:04 - 4:09
    زۆر جار دووبارە کراونەتەوە
    کەوا ئێستا وەکو شتێکی ئاسییان لێهاتووە.
  • 4:09 - 4:12
    وەکو "بایەخ و میهرەبانی بە مرۆڤایەتی،"
  • 4:12 - 4:14
    " ئەم کارەی کراوە تازە ئەنجام دراوە،"
  • 4:14 - 4:17
    و جادووە بەناوبانگەکەی جادووگەرەکان،
  • 4:17 - 4:24
    " دوو ئەوەندە، دوو ئەوەندە کاری زەحمەت و
    گرفت، ئاگر بسووتێ و مەنجەڵێ ڕەش بقوڵپێنە."
  • 4:24 - 4:29
    بەڵام شکیسپیر کەمێک لە خۆشترین کاتەکان
    بۆ خودی ماکبێس هەڵدەگرێت.
  • 4:29 - 4:33
    لە پێش کۆتایی شانۆگەریەکە،
    ماکبێس بیردەکاتەوە لە جیهانی بوونی مردن
  • 4:33 - 4:36
    و بێکەڵکی ژیان.
  • 4:36 - 4:40
    "بکوژێوە، بکوژێوە، مۆمی بچووک!" ئەو دەناڵێنێت.
  • 4:40 - 4:42
    " ژیان هیچ نییە جگە لە تارمایەکی ڕۆشتوو،
  • 4:42 - 4:47
    شانۆکارە داماوەکە لە ماوەی یەک کاتژمێر
    لەسەر ئەو شانۆیە لەنجە دەکات و توڕە دەبێت
  • 4:47 - 4:50
    و پاشان چیتر نابیستیت.
  • 4:50 - 4:54
    ئەم چیرۆکێکە لەلایەن گەمژەیەکەوە
    236گێڕدراوەتەوە پڕە لە دەنگ و شەڕانگێزی
  • 4:54 - 4:58
    هیچ شتێک ڕوون ناکاتەوە."
  • 4:58 - 5:03
    لەوانەیە ژیان چیرۆکێک بێت گەمژەیەک
    گێڕابێتیەوە، بەڵام"ماکبێس" وانییە.
  • 5:03 - 5:07
    زمان و کارەکتەرەکانی شکسپیر
    هاتۆتنە ناو هۆشیاری کلتورمانەوە
  • 5:07 - 5:09
    بۆ بوارێکی دەگمەن.
  • 5:09 - 5:12
    زۆربەیجار دەرهێنەرەکان چیرۆکەکە بۆ ڕوون
    کردنەوەی ڕسواکردنی دەسەڵات بەکاردێنن،
  • 5:12 - 5:14
    لە مافیاکانی ئەمریکا دەست پێدەکات
  • 5:14 - 5:17
    تا دیکتاتۆرەکانی سەرانسەری جیهان.
  • 5:17 - 5:20
    زۆر جار شانۆگەریەکە فلیمە
    سینەماییەکان هەڵیانکرتۆتەوە،
  • 5:20 - 5:23
    وەکو ئەکیرا کورۆساوە
    " تەختی پادشای خوێن،"
  • 5:23 - 5:25
    کەوا لە دەرەبەگایەتی یابان شوێنێک دەگرێت،
  • 5:25 - 5:29
    و لە شێوازی نوێ دا
    پێدەڵێن" سکۆتلەند، PA,"
  • 5:29 - 5:31
    کەوا ماکبێس و هاوتاکانی
  • 5:31 - 5:34
    بەڕێوبەری ڕێستورانتە پێشبڕكێکەرەکانی
    خۆراکی خێران.
  • 5:34 - 5:36
    پێشکەشکردنەکەی گرینگ نییە،
  • 5:36 - 5:38
    پرسیارەکانی ڕەوشت،
  • 5:38 - 5:39
    سیاسەت،
  • 5:39 - 5:43
    و دەسەڵات تا ئەمرۆش بوونیان هەیە،
  • 5:43 - 5:46
    ئەوە دەردەکەوێت "ماکبێس" ی شکسپیرە.
Title:
بۆچی پێویستە "ماکبێس" بخوێنیتەوە؟ برێندان پێلسو
Description:

چێکی لاپەرەکەمان لە پاتریۆن بکەن: https://www.patreon.com/teded

تەواوی وانەکە لەم بەستەرە چاو لێبکە: https://ed.ted.com/lessons/why-should-you-read-macbeth-brendan-pelsue

شانۆگەریەکی زۆر بەهێز هەیە کەوا ئەفسانەیەکی کۆن دەڵێت ئەو ناوە پێویستی نەدەکرد هەرگیز لە شانۆ بڵاوبێتەوە. شانۆگەریەکە بە جادووکاری دەست پێدەکات و بە سەرێکی بڕاو خوێناوی کۆتای دێت. شانۆگەریەکە پڕە لە مەتەڵ پێسبینی کابوس، کوشتاری وەحشیکەرانە. بەڵام ئایا بەڕاسیی ئەوەندە باشە؟ . برێندان پێلسو ڕوونی دەکاتەوە بۆچی پیویستە ماکبێث بخوینینەوە.

وانەیەکە لە لایەن برێندان پێلسو، دەرهێنانی لەلایەن سیلڤیا پریتۆڤ.

زۆر سوپاس بۆ پشتگیریتان بۆ لاپەرەکەمان لە پاتریۆن! بەبێ ئیوە ئەم ڤیدیۆیە دروست نەدەبوو.
Delene McCoy, Sammie Goh, Kathryn J Hammond, Ded Rabit, Sid, Jonathan Reshef, Tracey Tobkin, Jack Ta, Megan Whiteleather, Paul Coupe, Grant Albert, David Douglass, Ricardo Paredes, Bill Feaver, Eduardo Briceño, Arturo De Leon, Christophe Dessalles, Jeff Hanevich, Janie Jackson, Dr. Luca Carpinelli, Muhamad Saiful Hakimi bin Daud, Heather Slater, Patrick leaming, Martin Lõhmus, Joris Debonnet.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
06:09

Kurdish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.