Czy promieniowanie jest szkodliwe? - Matt Anticole

Obejrzyj całą lekcję: http://ed.ted.com/lessons/is-radiation-dangerous-matt-anticole

Słysząc słowo promieniowanie, łatwo wyobrazić sobie potężne eksplozje i przerażające mutacje. Nie jest to pełny obraz promieniowania, które dotyczy również tęczy i lekarza analizującego zdjęcie rentgenowskie. Czym tak naprawdę jest promieniowanie i jak bardzo powinniśmy martwić się jego skutkami? Matt Anticole opisuje różne jego rodzaje.

Lekcja: Matt Anticole, animacja:Tinmouse Animation Studio.

Słysząc słowo promieniowanie,

łatwo wyobrazić sobie potężne eksplozje
i przerażające mutacje,

ale to nie jest cała prawda.

Promieniowanie dotyczy także tęczy

i lekarza analizującego
zdjęcie rentgenowskie.

Czym tak naprawdę jest promieniowanie

i jak bardzo powinniśmy
martwić się jego skutkami?

Odpowiedź zaczyna się od zrozumienia,
że słowo promieniowanie

opisuje dwa bardzo różne zjawiska w nauce,

promieniowanie elektromagnetyczne

oraz promieniowanie jądrowe.

Pierwsze jest czystą energią

złożoną z oddziałujących na siebie
fal elektrycznych i magnetycznych,

które oscylują w przestrzeni.

Kiedy fale oscylują szybciej,

nabierają więcej energii.

W dolnej części widma
występują fale radiowe,

podczerwień

i światło widzialne.

W górnej części widma jest ultrafiolet,

promieniowanie rentgenowskie

i promieniowanie gamma.

Współczesne społeczeństwo ukształtowało

wysyłanie i wykrywanie
promieniowania elektromagnetycznego.

Możemy pobrać e-mail na telefon
dzięki falom radiowym,

żeby otworzyć obraz
zdjęcia rentgenowskiego,

które możemy zobaczyć,
bo ekran emituje światło widzialne.

Z drugiej strony, promieniowanie jądrowe

powstaje w jądrze atomu,

w którym protony odpychają się
za sprawą dodatnich ładunków.

Zjawisko silnego oddziaływania jądrowego

stara się przeciwdziałać
odpychaniu się ładunków

i zachować jądro w nienaruszonym stanie.

Jednak niektóre połączenia
protonów i neutronów,

zwane izotopami,

pozostają niestabilne

lub radioaktywne.

Losowo emitują materię i/lub energię,

zwaną promieniowaniem jądrowym,

żeby osiągnąć większą stabilność.

Promieniowanie jądrowe pochodzi
z naturalnych źródeł, jak radon,

gaz, który przesącza się z ziemi.

My sami także oczyszczamy
naturalne minerały promieniotwórcze,

żeby zasilać elektrownie jądrowe.

Nawet banany zawierają śladowe ilości
radioaktywnego izotopu potasu.

Jeśli żyjemy w świecie promieniowania,

to jak możemy ustrzec się
przed jego groźnymi skutkami?

Nie każde promieniowanie jest groźne.

Promieniowanie stanowi zagrożenie,

kiedy odrywa elektrony z atomów
podczas zderzenia,

co może uszkodzić DNA.

Nazywane jest promieniowaniem jonizującym,

bo po stracie lub zyskaniu elektronów
atom jest nazywany jonem.

Promieniowanie jądrowe
zawsze jest jonizujące,

a tylko wysokoenergetyczne promieniowanie
elektromagnetyczne takie jest.

To dotyczy promieni gamma,

promieni rentgenowskich

i wysokoenergetycznego widma ultrafioletu.

Dlatego podczas badania rentgenowskiego,
jako dodatkowy środek ostrożności,

lekarze zasłaniają te części ciała,
których nie trzeba badać,

i dlatego plażowicze używają
ochrony przeciwsłonecznej.

Telefony komórkowe i mikrofalówki
działają na niższym końcu widma,

dlatego kiedy ich używamy,
nie grozi nam promieniowanie jonizujące.

Największe zagrożenie dla zdrowia stanowi
duża dawka promieniowania jonizującego,

która w nas uderza w krótkim czasie,

powodując ostrą chorobę popromienną.

Pokonuje ona zdolność organizmu
do naprawy uszkodzeń.

To może wywołać nowotwór złośliwy,

dysfunkcję komórkową,

a nawet śmierć.

Ostra choroba popromienna
na szczęście zdarza się rzadko,

ale codziennie wystawieni jesteśmy

na mniejsze dawki
promieniowania jonizującego,

pochodzącego ze źródeł naturalnych
i stworzonych przez człowieka.

Naukowcom trudniej zmierzyć te zagrożenia.

Organizm często naprawia uszkodzenia

wywołane małymi dawkami
promieniowania jonizującego,

a jeśli nie może,

wtedy skutki uszkodzenia mogą
nie ujawniać się przez dekadę lub dłużej.

Jednym ze sposobów ocenienia
ekspozycji na promieniowanie jonizujące

jest użycie jednostki zwanej siwertem.

Promieniowanie o dawce jednego siwerta

spowodowałaby nudności
w ciągu kilku godzin,

a dawka czterech siwertów
może być śmiertelna.

Dawki, na które jesteśmy codziennie
wystawieni, są znacznie mniejsze.

Przeciętnie człowiek otrzymuje rocznie
dawkę 6,2 milisiwertów promieniowania

ze wszystkich źródeł,

a jedną trzecią z powodu radonu.

Przy dawce 5 mikrosiwertów
na jedno prześwietlenie,

potrzeba by więcej niż 1200
prześwietleń dentystycznych,

żeby osiągnąć roczną dawkę.

Pamiętacie tego banana?

Gdybyście mogli wchłonąć
dawkę promieniowania w bananie,

wtedy potrzeba by 170 bananów dziennie,
żeby osiągnąć roczną dawkę.

Żyjemy w świecie promieniowania.

Jego większość jest niejonizująca,

a jeśli jest jonizująca,

jesteśmy zazwyczaj wystawieni
na nie w niewielkim stopniu,

a zbadanie poziomu radonu w domu

i używanie ochrony przeciwsłonecznej

pomaga zmniejszyć związanie z nim
zagrożenie dla zdrowia.

Maria Curie, która jako jedna z pierwszych
badała promieniowanie,

podsumowała to wyzwanie w ten sposób:

"Niczego w życiu nie należy się bać,
należy to tylko zrozumieć.

Teraz nadszedł czas, by zrozumieć więcej,
abyśmy bali się mniej."