Zaman algısı üzerine bir deney - Matt Danzico
-
0:14 - 0:16Merhaba insanlar.
-
0:16 - 0:18Benim adım Matt
-
0:18 - 0:19ve önümüzdeki birkaç dakika boyunca
-
0:19 - 0:22beni dinleyeceksiniz.
-
0:22 - 0:25Ha, ha, ha, ha, ha.
-
0:25 - 0:27Pardon. Şaka yapıyordum.
-
0:29 - 0:32İşte benim normal sesim.
-
0:32 - 0:33Daha önce bilgisayardan gelen
-
0:33 - 0:36bir sesin komutlarını
takip etmiş miydin? -
0:36 - 0:38Etmedin mi? Harika!
-
0:38 - 0:40Seninle bir deney yapmak istiyorum
-
0:40 - 0:43ama deneyin içeriği hakkında
bir şey söyleyemem, -
0:43 - 0:44çünkü eğer söylersem,
-
0:44 - 0:45işe yaramayabilir.
-
0:45 - 0:47Bana güven.
-
0:47 - 0:49Her şey az sonra
anlamlı hale gelecek, -
0:49 - 0:50umarım.
-
0:50 - 0:52Eğer oturuyorsan
-
0:52 - 0:54ayağa kalk ve sandalyeden
biraz uzaklaş. -
0:54 - 0:57Biraz sonra seni hareket ettireceğim,
-
0:57 - 0:59bu yüzden kendine yer aç.
-
0:59 - 1:01Birkaç eşyanın yerini
değiştirmen mi gerekiyor? -
1:01 - 1:02Tamam, acelemiz yok.
-
1:02 - 1:04Beklerim.
-
1:05 - 1:06Ben "üç" deyince
-
1:06 - 1:08tek ayak üzerinde
zıplamaya başlayacaksın. -
1:08 - 1:10Hazır mısın?
-
1:10 - 1:11Bir,
-
1:11 - 1:13iki,
-
1:13 - 1:14üç!
-
1:14 - 1:15Zıpla,
-
1:15 - 1:16zıpla,
-
1:16 - 1:16zıpla,
-
1:16 - 1:18zıpla,
-
1:18 - 1:19zıpla.
-
1:19 - 1:20Çok güzel!
-
1:20 - 1:22Şimdi zıplamaya devam ederken
-
1:22 - 1:25köpek gibi havlamaya da başla.
-
1:25 - 1:26Hav, hav;
-
1:26 - 1:28hav, hav;
-
1:28 - 1:30hav, hav.
-
1:30 - 1:32İşte böyle!
-
1:32 - 1:33Birkaç defa daha.
-
1:33 - 1:36Hav, hav, hav.
-
1:36 - 1:37Ve üç,
-
1:37 - 1:38iki,
-
1:38 - 1:39bir,
-
1:39 - 1:40dur!
-
1:40 - 1:43Rahatla, oturup biraz dinlen.
-
1:43 - 1:45Şimdi, benim "Başla" komutumla
tek ayak üzerinde -
1:45 - 1:47zıplamaya başladığın andan
-
1:47 - 1:49"dur!" dediğim ana kadar
-
1:49 - 1:50geçen süreyi düşünmeni istiyorum.
-
1:50 - 1:52Bir tahmin yap.
-
1:52 - 1:56Bu sürenin net saniye ya da
dakika tahminini bekliyorum. -
1:56 - 1:58Şimdi, bu sayıyı bir kağıda yaz.
-
2:00 - 2:01Yazdın mı?
-
2:01 - 2:05Geçen süre tam olarak 26 saniyeydi.
-
2:05 - 2:06Daha fazla mı hesapladın?
-
2:06 - 2:08Büyük ihtimalle.
-
2:08 - 2:10Peki, neden hata yaptın?
-
2:10 - 2:13Hatanın nedeni zaman algısıydı.
-
2:13 - 2:16Zaman hakkında şaşırtıcı derecede
isabetli tahminler yapabilsek de -
2:16 - 2:19yeni, alışılmadık ya da dinamik
bir deneyim esnasında, -
2:19 - 2:21tek ayak üstünde zıplamak,
-
2:21 - 2:23bilgisayardan gelen
bir sesin komutlarını takip etmek, -
2:23 - 2:26ya da uçaktan atlamak gibi anlarda
-
2:26 - 2:29geçen süreleri genelde
yanlış tahmin ederiz. -
2:29 - 2:31Yani, eğer ilk defa
bungee jumping yaptığında -
2:31 - 2:35aşağıya iniş süren sana
10 saniye gibi gelse de -
2:35 - 2:37kayıt süresi atlayışın aslında
-
2:37 - 2:405 saniyeden fazla
sürmediğini gösterecektir. -
2:40 - 2:42Bu farkın sebebi ise
-
2:42 - 2:44vücudunun fiziksel düşüşünün aksine
-
2:44 - 2:46beyninin algıladığı zamanın,
iki nokta arasında -
2:46 - 2:49düz bir çizgi izlememesidir.
-
2:49 - 2:51Bazı bilim insanları,
düşüş esnasında -
2:51 - 2:53beynin kavisli bir yol
izlediğine inanıyor. -
2:53 - 2:55Bu yol, düşerken algıladığın
-
2:55 - 2:57bilginin miktarından etkileniyor.
-
2:57 - 2:59Baylor College of Medicine'da
-
2:59 - 3:02bir nörolog olan David Egleman,
-
3:02 - 3:04zaman algısının büyük ölçüde
-
3:04 - 3:07beyninize kaydedilen anı ve bilgilerin
-
3:07 - 3:08sayısından etkinlendiğini düşünüyor.
-
3:08 - 3:10Yeni bir deneyimi yaşarken,
-
3:10 - 3:12örneğin ilk defa yüksek dalış yaparken
-
3:12 - 3:14duyuların güçlenir.
-
3:14 - 3:16Görüntüleri, sesleri ve kokuları
-
3:16 - 3:18normalden çok daha
-
3:18 - 3:20ayrıntılı bir biçimde algılarsın.
-
3:20 - 3:21ve beyninde daha fazla bilgiyi
-
3:21 - 3:23hafıza biçiminde depolarsın.
-
3:23 - 3:25Beynine kaydettiğin bilgiler
ne kadar fazlaysa -
3:25 - 3:28örneğin, yüksek atlayışta
algıladığın klorin kokusu -
3:28 - 3:30ya da suyun rengi gibi,
-
3:30 - 3:33o deneyimi o kadar uzun algılarsın.
-
3:33 - 3:35Yani, beynine kaydettiğin
-
3:35 - 3:37anı ve verilerin sayısı
-
3:37 - 3:39o deneyimin süresine dair inancını
-
3:39 - 3:41doğrudan etkiler.
-
3:41 - 3:43Daha önce, birinin geçirdiği
-
3:43 - 3:45bir trafik kazasını anlattığına
tanık oldun mu? -
3:45 - 3:49Otomobil kazaları genelde
saniyeler sürse de -
3:49 - 3:51kazaya karışanlar genelde kazanın
-
3:51 - 3:54çok daha uzun sürdüğünü
hissetiğini söyler. -
3:54 - 3:57Zaman algısı, çocukluk döneminin
-
3:57 - 4:00neden hiç bitmeyecekmiş
gibi hissedildiğini de açıklayabilir. -
4:00 - 4:03Yetişkinlikte bir yıl,
göz açıp kapayıncaya kadar geçebilir -
4:03 - 4:06ama çocuklar beyinlerine
çok daha fazla bilgi kaydeder. -
4:06 - 4:08Bunun sebebi, çocukken karşılaşılan
-
4:08 - 4:12çoğu deneyimin yeni olmasıdır.
-
4:12 - 4:14Aklınızda yer eden tüm anılar
-
4:14 - 4:17o kadar yoğundur ki onları hatırlamak
-
4:17 - 4:20sizi o deneyimin yıllar boyu
sürmüş olduğuna inandırabilir. -
4:20 - 4:22Buna ek olarak, 5 yaşındayken
-
4:22 - 4:25bir yıl, hayatının 1/5'idir.
-
4:25 - 4:29Ama 25 yaşındaysan,
bir yıl, 1/25'i yapar, -
4:29 - 4:31zaman algın üzerinde
daha uzak bir etkiye sahiptir. -
4:31 - 4:33Yetişkin bir bireysen
-
4:33 - 4:34uzak bir ülkeye ilk defa gittiğin
-
4:34 - 4:37bir tatili hatırlamaya çalış.
-
4:37 - 4:40O yeni yeri keşfettiğin iki hafta
-
4:40 - 4:4414 günden çok daha uzun sürmüş
gibi gelmiyor mu? -
4:44 - 4:45Zaman algısı, bilimsel olması
-
4:45 - 4:47ve teorik alt yapısının yanı sıra,
-
4:47 - 4:49hayatımızı nasıl yaşamamız
gerektiğine dair -
4:49 - 4:51çok önemli bir ders veriyor.
-
4:51 - 4:52Eminim sen de
-
4:52 - 4:54hayatını koltukta oturarak
-
4:54 - 4:56harcamaman
gerektiğini duymuşsundur. -
4:56 - 4:59İşte, zaman algısı bize
bunun sebebini açıklıyor. -
4:59 - 5:00Eğer dünyayla iç içe olur,
-
5:00 - 5:01yeni deneyimler yaşarsan,
-
5:01 - 5:04bu deneyim, tek ayak üzerinde zıplarken
-
5:04 - 5:06bir köpek gibi havlamak olsa bile,
-
5:06 - 5:07hayatını daha uzun
-
5:07 - 5:10ve dolu dolu yaşadığını
hissedeceğinden emin olabilirsin.
- Title:
- Zaman algısı üzerine bir deney - Matt Danzico
- Description:
-
Dersin tamamını izlemek için: http://ed.ted.com/lessons/an-exercise-in-time-perception-matt-danzico
Neden bazı deneyimler sonsuza dek sürecekmiş gibi hissedilirken diğerleri göz açıp kapayıncaya kadar geçer? Yeni bir deneyim esnasında hafızamızda yer eden bilgilerin etkisiyle, geçen süreye dair tahminlerimiz çoğunlukla hatalı olur. Matt Danzico, neden çocukluk döneminin hiç geçmeyecekmiş gibi hissedildiğini ve iki haftalık tatilin iki ay kadar uzun bir süreymiş gibi hatırlandığını açıklıyor.
Ders içeriği Matt Danzico, animasyon London Squared Productions tarafından hazırlanmıştır.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:25
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for An exercise in time perception - Matt Danzico | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for An exercise in time perception - Matt Danzico | ||
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for An exercise in time perception - Matt Danzico | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for An exercise in time perception - Matt Danzico | ||
berat güven accepted Turkish subtitles for An exercise in time perception - Matt Danzico | ||
berat güven edited Turkish subtitles for An exercise in time perception - Matt Danzico | ||
berat güven edited Turkish subtitles for An exercise in time perception - Matt Danzico | ||
berat güven edited Turkish subtitles for An exercise in time perception - Matt Danzico |